Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotycz¹ce ochrony przed ha³asem w œrodowisku pracy

WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA OCHRONĄ PRACY W KATOWICACH II Konferencja Naukowa HAŁAS W ŚRODOWISKU Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotycz¹ce ochrony przed ha³asem w œrodowisku pracy Streszczenie W referacie omówiono podstawowe dyrektywy Unii Europejskiej i zharmonizowane normy europejskie dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy. Przedstawiono również przepisy krajowe wdrażające postanowienia tych dyrektyw, a także polskie normy stanowiące oficjalne tłumaczenie norm europejskich. Dyrektywy UE i odpowiadające im rozporządzenia krajowe Potrzebę walki z hałasem, czynnikiem szkodliwym i uciążliwym w środowisku pracy, docenił Parlament Europejski i Rada wydając odpowiednie dyrektywy w tym zakresie. Do najważniejszych dyrektyw, w których zawarto postanowienia dotyczące ochrony przed hałasem, należą: - Dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy; - Dyrektywa 98/37/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących maszyn; - Dyrektywa 89/686/EWG w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących środków ochrony indywidualnej; - Dyrektywa 2000/14/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń; - Dyrektywa 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na czynniki fizyczne (hałas) (osiemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (dyrektywa ta z dniem 13 lutego 2006 r. zastąpi 29

dyrektywę 86/188/EWG); - Dyrektywa 2002/44/WE w sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na czynniki fizyczne (drgania mechaniczne) (szesnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust.1 dyrektywy 89/391/EWG). Dyrektywy: 98/37/WE, 89/686/EWG i 2000/14/WE należą do tzw. dyrektyw nowego podejścia, które ustalają zasady i warunki wprowadzania wyrobów do obrotu na wspólnym rynku Unii Europejskiej, procedury oceny zgodności, oznakowanie CE oraz zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia użytkowników. Na podstawie tych dyrektyw są ustanawiane przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) europejskie normy zharmonizowane dotyczące szczegółowych wymagań w zakresie projektowania i wykonania określonych wyrobów oraz ich badania (normy te wchodzą jednocześnie w życie we wszystkich państwach członkowskich). Wyrób, który spełnia wymagania dyrektyw i posiada oznakowanie CE, ma prawo być wprowadzony na rynek dowolnego państwa członkowskiego. Dyrektywy: 86/188/EWG i zastępująca ją 2003/10/WE, oraz 2002/14/WE należą do tzw. dyrektyw socjalnych, określają minimalne wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy. Na ich podstawie państwa członkowskie mogą ustalić własne wyższe standardy krajowe. Postanowienia zawarte w dyrektywach: 86/188/EWG, 98/37/WE, 89/686/EWG i 2000/14/WE zostały wdrożone do polskich przepisów prawnych. Postanowienia zawarte w dyrektywie 2003/10/WE zostaną wprowadzone do ustawodawstwa polskiego przed przewidzianym w dyrektywie terminem, tj. przed dniem 15 lutego 2006 r., a postanowienia zawarte w dyrektywie 2002/44/WE - przed dniem 6 lipca 2005 r. W postanowieniach zawartych w Dyrektywie 98/37/WE oraz wdrażającym ją rozporządzeniu ministra gospodarki pracy i polityki społecznej z dnia 10 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów maszyn (Dz.U. Nr 91, poz. 858) określono następujące zasadnicze wymagania w zakresie ochrony przed hałasem: - maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby zagrożenia emitowanym hałasem były zredukowane do najniższego poziomu, biorąc pod uwagę postęp techniczny i dostępność środków ograniczenia hałasu, w szczególności u źródła ich powstawania, - instrukcja i dokumentacja techniczna maszyny powinna zawierać następujące informacje dotyczące emitowanego przez maszynę hałasu (wartości zmierzone lub wartości ustalone na podstawie pomiarów identycznych maszyn): równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką czę- 30

Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy stotliwościową A (równoważny poziom dźwięku A) na stanowisku pracy, gdy przekracza on 70 db; jeżeli poziom ten nie przekracza 70 db, należy to potwierdzić w instrukcji, szczytową wartość ciśnienia akustycznego skorygowaną charakterystyką częstotliwościową C na stanowisku pracy, gdy przekracza ona 63 Pa (130 db w stosunku do 20 µpa), poziom mocy akustycznej A, jeżeli równoważny poziom dźwięku A na stanowisku pracy przekracza 85 db. W dyrektywie 89/686/EWG i wdrażającym jej postanowienia rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 80, poz. 725) zaliczono środki ochrony indywidualnej przeznaczone do zapobiegania szkodliwym skutkom hałasu (ochronniki słuchu) do II kategorii, którą obowiązuje ocena typu WE, tj. procedura, w toku której jednostka notyfikowana stwierdza, że określony wzór środka ochrony indywidualnej spełnia wymagania określone w dyrektywie/rozporządzeniu. Parametry ochronników słuchu powinny być zgodne z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa (wspólnymi dla wszystkich środków ochrony indywidualnej) oraz powinny zapewniać tłumienie hałasu w takim stopniu, aby wartości charakteryzujących je wielkości nie przekraczały wartości dopuszczalnych określonych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833). Postanowienia zawarte w Dyrektywie 2000/14/WE i wdrażającym jej postanowienia rozporządzeniu ministra gospodarki pracy i polityki społecznej z dnia 2 lipca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U. Nr 138, poz. 1316) mają na celu ochronę środowiska przed hałasem emitowanym przez 57 rodzajów urządzeń (głównie maszyn budowlanych). Postanowienia tej dyrektywy mają również istotne znaczenie dla ochrony przed hałasem stanowisk pracy operatorów tych urządzeń, a także stanowisk pracy usytuowanych w ich sąsiedztwie na zewnątrz pomieszczeń. Dyrektywa i odpowiadające jej rozporządzenie zawierają: - wykaz urządzeń podlegających ograniczeniu emisji hałasu, w przypadku których w procesie oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami (ocenie zgodności WE) jest niezbędny udział jednostki notyfikowanej, oraz wartości dopuszczalne poziomu mocy akustycznej tych urządzeń, - wykaz urządzeń podlegających tylko oznaczaniu gwarantowanego poziomu mocy 31

akustycznej, w przypadku których proces oceny zgodności jest objęty deklarowaniem zgodności przez producenta (gwarantowany poziom mocy akustycznej oznacza poziom mocy akustycznej, wyznaczony zgodnie z metodami określonymi w rozporządzeniu, uwzględniający niepewność pomiaru wynikającą ze zmienności produkcji i procedur pomiarowych), - metody i procedury badania hałasu poszczególnych rodzajów urządzeń z przywołaniem podstawowych norm dotyczących wyznaczania poziomu mocy akustycznej maszyn (PN-EN ISO 3746:1999 i PN-EN ISO 3744:1999). W dyrektywie 86/188/EWG dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy określono podstawowe wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy: - dzienny poziom ekspozycji na hałas lub wyjątkowo tygodniowy poziom ekspozycji na hałas, gdy ekspozycja zmienia się w sposób znaczący z dnia na dzień, - szczytową wartość ciśnienia akustycznego. Określono również obowiązki pracodawców i pracowników, gdy poziom ekspozycji na hałas nie przekracza wartości 85 db, gdy jest równy 85 db i 90 db (a wartość szczytowa ciśnienia akustycznego jest równa lub większa niż 200 Pa). Do obowiązków pracodawców należy: ograniczanie ryzyka zawodowego do możliwie najniższego poziomu z uwzględnieniem dostępnych środków techniczno-organizacyjnych z priorytetem redukcji hałasu u źródła, ocena narażenia na hałas, zapewnienie pracownikom informacji na temat potencjalnego zagrożenia i stosowania środków ochronnych, oznakowanie i odgrodzenie stref pracy zagrożonych hałasem, dostarczenie i zapewnienie stosowania odpowiednio dobranych ochronników słuchu, zapewnienie pracownikom okresowych badań kontrolnych słuchu. Do obowiązków pracowników należy: współdziałanie przy ocenie zagrożenia hałasem, stosowanie środków ochrony zbiorowej i ochronników słuchu, informowanie pracodawcy o uszkodzeniach środków ochronnych lub trudnościach w ich stosowaniu. Postanowienia zawarte w dyrektywie 86/188/EWG zostały wprowadzone do następujących przepisów krajowych: rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833); rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - tekst jednolity (Dz.U. 2003, Nr 169, poz. 1650); rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 30 maja 1996 r. 32

Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. 1996, Nr 69, poz. 332 ze zmianami). W rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. określono wartości dopuszczalne hałasu ze względu na ochronę słuchu: - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 godzinnego dnia pracy, L EX,8h = 85 db i odpowiadającą mu ekspozycją dzienną, E A,Tc =3,64 10 3 Pa 2 s lub - wyjątkowo w przypadku ekspozycji na hałas nierównomiernej w poszczególnych dniach w tygodniu - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy, L EX,w = 85 db, i odpowiadającą mu ekspozycją tygodniową, E A,w = 18,2 10 3 Pa 2 s; - maksymalny poziom dźwięku A, L Amax = 115 db; - szczytowy poziom dźwięku C, L Cpeak =135 db. W rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. określono obowiązki pracodawców w zakresie zapewnienia pracownikom ochrony przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnienia stosowania: procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu, maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy. Na stanowiskach pracy, na których mimo zastosowania możliwych rozwiązań technicznych i organizacyjnych poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek zapewnić: ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu, opracowanie i zastosowanie programu działań technicznych i organizacyjnych ograniczających hałas, stosowanie przez pracowników ochronników słuchu, dobranych do wielkości charakteryzujących hałas i do indywidualnych cech pracowników, ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy, oznakowanie stref zagrożonych hałasem, a także ograniczenie dostępu do tych stref, zapewnienie informacji na temat wyników pomiarów hałasu i działań podjętych w celu jego ograniczenia. W rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 30 maja 1996 r. określono tryb i zakres oraz częstotliwość okresowych badań lekarskich. W przypadku narażenia na hałas badania ogólne wykonuje się co 4 lata, a badania otolaryngologiczne i audiometryczne przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie - corocznie, następnie co 3 lata. W razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących się znaczną dynamiką rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych należy zwiększyć, skracając przerwę między kolejnymi testami do roku lub 6 miesięcy. W razie narażenia na hałas impul- 33

sowy albo na hałas, którego równoważny poziom dźwięku A przekracza stale lub często 110 db, badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku. Dyrektywa 2003/10/WE ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem (w szczególności ryzykiem uszkodzenia słuchu) związanym z narażeniem na hałas. Określa predyktory ryzyka związanego z hałasem: - szczytową wartość ciśnienia akustycznego, skorygowaną charakterystyką częstotliwościową C (p Cpeak ); - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8 - godzinnego dnia pracy (L EX,8h ) (obejmujący wszystkie rodzaje hałasu w tym hałas impulsowy); - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy (L EX,8h ). Ustala graniczne wartości ekspozycji, które nie mogą być przekroczone w żadnych okolicznościach oraz wartości działania tj. wartości ekspozycji, przy których należy podejmować określone działania: - wartości graniczne ekspozycji: L EX,8h = 87 db i p Cpeak = 200 Pa (L Cpeak = 140 db); - górne wartości działania: L EX,8h = 85 db i p Cpeak = 140 Pa (L Cpeak = 137 db); - dolne wartości działania: L EX,8h = 80 db i p Cpeak = 112 Pa (L Cpeak = 135 db). Uwzględniając wyżej wymienione wartości graniczne i wartości działania dyrektywa określa obowiązki pracodawców w zakresie pomiarów ekspozycji na hałas, oceny ryzyka zawodowego, metod jego ograniczenia, informowania i szkolenia pracowników oraz opieki zdrowotnej. Dyrektywa 2002/44/WE jest pierwszą dyrektywą europejską dotyczącą drgań mechanicznych Określono w niej minimalne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na drgania. Ustalono wartości graniczne ekspozycji i wartości działania w przypadku drgań miejscowych [A(8) = 5m/s 2 i A(8) = 2,5m/s 2 ] i drgań ogólnych [A(8) = 1,15m/s 2 i A(8) = 0,5m/s 2 ]. Określono obowiązki pracodawców w zakresie pomiarów ekspozycji na drgania, oceny ryzyka zawodowego oraz metod jego ograniczania. Dyrektywa ta ma również znaczenie dla ochrony przed hałasem, gdyż ograniczenie drgań maszyn wpływa na ograniczenie hałasu u źródła jego powstawania. Dyrektywy 2003/10WE i 2002/44/WE, jak już wcześniej wspomniano będą wdrożone do prawa polskiego w przewidzianym terminie. Obecnie w przygotowaniu jest projekt rozporządzenia ministra gospodarki i pracy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników narażonych na działanie hałasu i/lub drgań mechanicznych. 34

Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy Normy europejskie (EN) i krajowe (PN) z zakresu ochrony przed hałasem Normy europejskie EN z zakresu ochrony przed hałasem w większości zharmonizowane z dyrektywą 98/37/WE dotyczącą maszyn i dyrektywą 89/686 dotyczącą środków ochrony indywidualnej (wprowadzone do zbioru polskich norm) uszczegółowiają wymagania w zakresie: - określania wielkości emisji hałasu maszyn (seria PN-EN ISO 3740, 9612 i 11200), - deklarowania i weryfikowania wartości emisji hałasu maszyn (PN-EN ISO 4871), - projektowania maszyn i urządzeń o ograniczonym hałasie (seria PN-EN ISO 11688), - projektowania stanowisk pracy o ograniczonym hałasie (seria PN-EN ISO 11690), - określania skuteczności akustycznej środków technicznych redukcji hałasu takich jak obudowy maszyn, tłumiki, ekrany akustyczne, kabiny dla personelu, ochronniki słuchu (seria EN ISO 11546, 11957, 11691, 11820, 11821 i EN 352), - zasad przygotowania rozdziałów o hałasie w normach bezpieczeństwa (PN-EN 1746), - wibroizolacji maszyn (PN-EN 1299), - metod badań audiometrycznych (seria PN-EN ISO 8253 i PN-EN ISO 389). Normy międzynarodowe ISO z zakresu hałasu (wprowadzane do zbioru polskich norm) określają: - metody wyznaczania ekspozycji zawodowej na hałas i szacowania uszkodzenia słuchu wywołanego hałasem (PN-ISO 1999), - wytyczne pomiarów i oceny ekspozycji na hałas w środowisku pracy (PN-ISO 9612) - metody pomiaru impulsów (PN-ISO 10843). W tabeli poniżej przedstawiono najważniejsze normy europejskie i międzynarodowe dotyczące ochrony przed hałasem, których wersje polskie zostały opracowane przez Komitet Techniczny nr 157 Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (sekretariat i przewodniczenie tego Komitetu są umiejscowione w CIOP-PIB). Tabela 1 Wybrane polskie normy dot. ochrony przed hałasem opracowane prze Komitet Techniczny nr 157 ds. Zagrożeń Fizycznych w Środowisku Pracy Lp. Symbol i tytuł normy 1. PN-EN 1746:2002 Maszyny. Bezpieczeństwo - Zasady przygotowania rozdziałów o hałasie w normach bezpieczeństwa (EN 1746:1998) 2. PN-ISO 1999:2000 Akustyka - Wyznaczanie ekspozycji zawodowej na hałas i szacowanie uszkodzenia słuchu wywołanego hałasem (ISO 1999:1990) 3. PN-EN ISO 3740:2003 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu - Wytyczne stosowania norm podstawowych (EN-ISO 3740:2000) 35

4. PN-EN ISO 3741:2003 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu - Metody dokładne dla źródeł szerokopasmowych w komorach pogłosowych (EN-ISO 3741:1999) 5. PN-EN ISO 3743-1:1998 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu - Metody techniczne dotyczące małych, przenośnych źródeł w polach pogłosowych - Metoda porównawcza w pomieszczeniach pomiarowych o ścianach odbijających dźwięk (EN-ISO 3743-1:1995) 6. PN-EN ISO 3743-2:1998 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie ciśnienia akustycznego - Metody techniczne dotyczące małych, przenośnych źródeł w polach pogłosowych - Metody w specjalnych pomieszczeniach pogłosowych (EN-ISO 3743-2:1996) 7. PN-EN ISO 3744:1999 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów ciśnienia akustycznego - Metoda techniczna stosowana w warunkach zbliżonych do pola swobodnego nad płaszczyzną odbijającą dźwięk (EN-ISO 3744:1995) 8. PN-EN ISO 3746:1999 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów ciśnienia akustycznego - Metoda orientacyjna z zastosowaniem otaczającej powierzchni pomiarowej nad płaszczyzną odbijającą dźwięk (EN ISO 3746:1995) 9. PN-EN ISO 3747:2003 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiaru ciśnienia akustycznego - Metoda porównawcza in situ (EN ISO 3747:2000) 10. PN-EN ISO 4871:2002 Akustyka - Deklarowanie i weryfikowanie wartości emisji hałasu maszyn i urządzeń (EN ISO 4871:1996) 11. PN-EN ISO 7029:2004 Akustyka - Statystyczny rozkład progów słyszenia w funkcji wieku (EN-ISO 7029:2000) 12. PN-ISO 7196:2002 Akustyka - Charakterystyka częstotliwościowa filtru do pomiarów infradźwięków (ISO 7196:1995) 13. PN-ISO 9612:2004 Akustyka - Wytyczne do pomiarów i oceny ekspozycji na hałas w środowisku pracy (ISO 9612:1997) 14. PN-EN ISO 9614-1:1999 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów natężenia dźwięku - Metoda stałych punktów pomiarowych (EN-ISO 9614-1:1995) 15. PN-EN ISO 9614-2:2000 Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów natężenia dźwięku - Metoda omiatania (EN ISO 9614-2:1996) 16. PN-ISO 10843:2002 Akustyka - Metody opisu i pomiaru pojedynczych impulsów lub serii impulsów (ISO 10843:1997) 36

Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy 17. PN-EN ISO 11200:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Wytyczne stosowania podstawowych norm dotyczących wyznaczania poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach (EN-ISO 11200:1995) 18. PN-EN ISO 11201:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Pomiar poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach metodą techniczną w warunkach zbliżonych do pola swobodnego nad płaszczyzną odbijającą dźwięk (EN-ISO 11201:1995) 19. PN-EN ISO 11202:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Pomiar poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach metodą orientacyjną w warunkach in situ (EN-ISO 11202:1995) 20. PN-EN ISO 11203:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Wyznaczanie poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach na podstawie poziomu mocy akustycznej (EN-ISO 11203:1995) 21. PN-EN ISO 11204:1999 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Pomiar poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowiskach pracy i w innych określonych miejscach metodą wymagającą poprawek środowiskowych (EN-ISO 11204+AC:1995) 22. PN-EN ISO 11546-1:2000 Akustyka - Wyznaczanie dźwiękoizolacyjnych właściwości obudów - Pomiary w warunkach laboratoryjnych (dla celów deklaracji) (EN-ISO 11546-1:1995) 23. PN-EN ISO 11546-2:2000 Akustyka - Wyznaczanie dźwiękoizolacyjnych właściwości obudów - Pomiary w warunkach terenowych (dla celów akceptacji i weryfikacji) (EN-ISO 11546-2:1995) 24. PN-EN ISO 11688-1:2002 Akustyka - Zalecany sposób postępowania przy projektowaniu maszyn i urządzeń o ograniczonym hałasie - Część 1: Projektowanie (EN-ISO 11688-1:1998) 25. PN-EN ISO 11688-2:2004 Akustyka - Zalecany sposób postępowania przy projektowaniu maszyn i urządzeń o ograniczonym hałasie - Część 2: Fizyczne podstawy projektowania (EN-ISO 11688-2:2000) 26. PN-EN ISO 11689:2000 Akustyka - Procedura porównywania danych o emisji hałasu maszyn i urządzeń (EN-ISO 11689:1996) 27. PN-EN ISO 11690-1:2000 Akustyka - Zalecany sposób postępowania przy projektowaniu miejsc pracy o ograniczonym hałasie, wyposażonych w maszyny - Wytyczne redukcji hałasu (EN ISO 11690-1:1996) 28. PN-EN ISO 11690-2:2000 Akustyka - Zalecany sposób postępowania przy projektowaniu miejsc pracy o ograniczonym hałasie, wyposażonych w maszyny 37

- Środki redukcji hałasu (EN ISO 11690-2:1996) 29. PN-EN ISO 11690-3:2002 Akustyka - Zalecany sposób postępowania przy projektowaniu miejsc pracy o ograniczonym hałasie, wyposażonych w maszyny - Część 3: Propagacja dźwięku i prognozowanie hałasu w pomieszczeniach pracy (EN-ISO 11690-3:1998) 30. PN-EN ISO 11957:2000 Akustyka - Wyznaczanie dźwiękoizolacyjnych właściwości kabin - Pomiary laboratoryjne i terenowe (EN-ISO 11957:1996) 31. PN-EN 12001:2000 Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Zasady opracowania i prezentacji procedury badania hałasu (EN-ISO 12001:1996) 32. PN-EN ISO 15667 Akustyka - Wytyczne ograniczania hałasu przez obudowy i kabiny (EN-ISO 15667:2000) 33. EN 21683:2000 Akustyka - Zalecane wielkości odniesienia dla poziomów akustycznych (EN 21683:1994) 34. PN-EN 26189:2000 Akustyka - Pomiar progu słyszenia tonów w przewodnictwie powietrznym na potrzeby ochrony słuchu (EN 26189:1991) 35. PN-EN 27182:2000 Akustyka - Pomiar hałasu powietrznego emitowanego przez pilarki łańcuchowe na stanowisku operatora (EN 27182:1991) 36. PN-EN 27917:2002 Akustyka - Pomiar na stanowisku operatora hałasu emitowanego przez spalinowe pilarki pielęgnacyjne (EN 27917:1991) 37. PN-EN 61252:2000 Elektroakustyka - Wymagania dotyczące indywidualnych mierników ekspozycji na dźwięk (EN 61252:1995, IEC 1252:1993) 38. PN-EN 1299:2002 Drgania mechaniczne i wstrząsy - Wibroizolacja maszyn - Informacje dot. stosowania izolacji źródła (EN 1299:1997) 38