Raport dotyczący rozwiązań, narzędzi i dobrych praktyk w zakresie zapewnienia jakości kształcenia funkcjonujących w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym październik 2011 r.
Spis treści str. 1. WSTĘP... 4 2. POLITYKA I PROCEDURY ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA... 6 3. STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZAPEWNIENIA I DOSKONALENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA 8 3.1. Uczelniany Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia... 8 3.2. Wydziałowe Zespoły ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia... 10 3.3. Biuro Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia... 11 3.4. Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia... 12 3.5. Senacka Komisja ds. Dydaktyki... 12 3.6. Rady Programowe... 12 3.7. Rady Pedagogiczne... 15 3.7.1. Opiekunowie roku... 18 4. ZATWIERDZANIE, MONITORING I OKRESOWY PRZEGLĄD PROGRAMÓW I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 19 4.1. Sylwetki absolwentów... 21 4.2. Koordynatorzy przedmiotów... 21 5. OCENIANIE STUDENTÓW... 23 5.1. Standaryzacja i obiektywizacja form oraz kryteriów oceniania studentów... 24 5.2. Zasady przygotowania i oceny prac dyplomowych... 25 5.3. Zasady przeprowadzania egzaminów dyplomowych... 27 6. ZAPEWNIENIE JAKOŚCI KADRY DYDAKTYCZNEJ... 28 6.1. Przygotowanie nowych pracowników do pracy dydaktycznej... 29 6.2. Hospitacje zajęć dydaktycznych... 30 7. FORMY WSPARCIA STUDENTÓW... 31 7.1. Zajęcia adaptacyjne dla studentów... 32 7.2. Konsultacje z nauczycielami akademickimi... 32 8. SYSTEM INFORMACYJNY... 33 8.1. Studenckie ankiety oceny zajęć... 35 8.1.1. Ankieta ogólnouczelniana... 35 8.1.2. Ankiety prowadzone w jednostkach... 36 8.2. Ankieta oceny losów zawodowych absolwentów... 37 8.3. Inne ankiety oceny jakości kształcenia... 38 9. PUBLIKOWANIE INFORMACJI... 39 10. Inne narzędzia i działania w zakresie zapewnienia jakości kształcenia... 40 11. ZEWNĘTRZNA OCENA JAKOŚCI (AKREDYTACJA)... 41 11.1. Państwowa Komisja Akredytacyjna... 41 11.2. Krajowa Rada Akredytacyjna Szkolnictwa Medycznego... 43 11.3. Komisja Akredytacyjna Akademickich Uczelni Medycznych... 44 12. ZAKOŃCZENIE... 45 Strona 2 z 46
Określenia i skróty użyte w raporcie 1. System Jakości Kształcenia System Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia 2. Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia Uczelniany Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia 3. Wydziałowy Zespół ds. Jakości Kształcenia Wydziałowy Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia 4. Biuro Jakości Biura Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia 5. Ustawa ustawa z dn. 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365) 6. Uchwała Uchwała Senatu nr 121/2010 z dn. 22 listopada 2010 r. w sprawie wprowadzenia jednolitego Systemu Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym 7. Regulamin Studiów Regulamin Studiów na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym wprowadzony Uchwałą Senatu nr 39/2010 z dn. 26 kwietnia 2010 r.; 8. Statut Statut Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego przyjęty uchwałą Senatu nr 91/2010 z dn. 2 sierpnia 2010 r. 9. Regulamin Organizacyjny Regulamin Organizacyjny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wprowadzony Zarządzeniem Rektora nr 111/2008 z dn. 23 grudnia 2008 r. (z późn. zmianami) 10. I WL I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 11. II WL II Wydział Lekarski z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim oraz Oddziałem Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 12. WF Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 13. WNoZ Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Autorzy raportu Opracowanie: Joanna Gajowniczek, p.o. Kierownika Biura Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia Paweł Zajączkowski, pracownik Biura Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia Nadzór merytoryczny: prof. dr hab. Marcin Wojnar, Pełnomocnik Rektora ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia Uczelniany Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia Strona 3 z 46
1. WSTĘP Rozwiązania w zakresie zapewnienia jakości kształcenia w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym Niniejszy raport przedstawia wyniki inwentaryzacji rozwiązań, narzędzi i dobrych praktyk w zakresie zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia funkcjonujących w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, zwanym dalej Uczelnią lub Uniwersytetem. Inwentaryzacja została zainicjowana i przeprowadzona w okresie luty lipiec 2011 r. przez Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia oraz Biuro Jakości, we współpracy z Wydziałowymi Zespołami ds. Jakości Kształcenia, Władzami Dziekańskimi i Zastępcą Kanclerza, pod patronatem Prorektora ds. Dydaktyczno-Wychowawczych. Cel inwentaryzacji Inwentaryzacja została przeprowadzona w związku z rozpoczęciem prac nad stworzeniem uczelnianego Systemu Jakości Kształcenia, jako pierwszy etap projektu. Jej celem była identyfikacja i analiza już istniejących w Uczelni rozwiązań, narzędzi i dobrych praktyk w powyższym zakresie. Intencją badania nie była ocena, ani kontrola działań podejmowanych w Uczelni, ale diagnoza stanu aktualnego, uzyskanie kompleksowych danych o faktycznie realizowanych procesach i wdrożonych rozwiązaniach, słabych i mocnych stronach oraz problemach i oczekiwaniach związanych z procesem zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia. Zebrane informacje, opinie, dokumenty i materiały stanowią punkt wyjścia, podstawę do rozwoju systemu. Zakres inwentaryzacji Przedmiotem inwentaryzacji były rozwiązania uczelniane, wydziałowe oraz wprowadzane na poziomie poszczególnych jednostek organizacyjnych w obszarze kształcenia na studiach I i II stopnia oraz jednolitych, prowadzonych w języku polskim. Badania nie dotyczyły kształcenia prowadzonego w English Division, Centrum Kształcenia Podyplomowego, ani na studiach doktoranckich (studia te będą stanowić przedmiot osobnych badań). Podstawowe obszary objęte inwentaryzacją to: 1. Polityka i procedury zapewnienia jakości kształcenia 2. Struktura organizacyjna Systemu Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia 3. Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów i efektów kształcenia 4. Ocenianie studentów 5. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej 6. Formy wsparcia studentów 7. Systemy informacyjne 8. Publikowanie informacji 9. Zewnętrzna ocena jakości (akredytacja) Strona 4 z 46
Obszary, jak również konkretne zagadnienia i elementy podlegające inwentaryzacji zostały określone zgodnie z obowiązującymi wymaganiami i wytycznymi w zakresie jakości kształcenia, w tym: 1. Standardami i wskazówkami dotyczącymi zapewnienia jakości kształcenia w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego opracowanymi w ramach Procesu Bolońskiego; 2. Kryteriami oceny stosowanymi przez Państwową Komisję Akredytacyjną i Komisję Akredytacyjną Akademickich Uczelni Medycznych. Metoda inwentaryzacji Inwentaryzacja została przeprowadzona na podstawie: 1. materiałów przekazanych przez Dziekanaty (zgodnie z listą określoną w piśmie Przewodniczącego Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia do Dziekanów Wydziałów, stanowiącą załącznik nr 1 do niniejszego raportu); 2. kwestionariuszy wypełnionych przez Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, m.in. na podstawie informacji uzyskanych z jednostek dydaktycznych Wydziału (wzór kwestionariusza, opracowany przez Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia oraz Biuro Jakości, stanowi załącznik nr 2 do raportu) 1 ; 3. wewnętrznych regulacji Uczelni, 4. informacji dostępnych na stronach internetowych Uczelni. Przekazanie pism i formularzy kwestionariuszy było poprzedzone spotkaniami Przewodniczącego Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia z Dziekanami i Wydziałowymi Zespołami ds. Jakości Kształcenia, podczas których omawiano założenia i zasady inwentaryzacji (w tym metodę wypełniania kwestionariusza). Wypełnione kwestionariusze i dokumenty Wydziałowe zostały przekazane do Biura Jakości, które zgromadziło i uporządkowało wszystkie informacje, a następnie przygotowało niniejszy raport. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji, zgromadzono w jednym miejscu istotne i różnorodne dane o szerokim zakresie, często dotyczące obszarów dotychczas niezidentyfikowanych na poziomie uczelnianym. Nie są to dane kompletne: a) Dziekanaty nie przekazały wszystkich dokumentów z listy (pełen wykaz udostępnionej dokumentacji znajduje się w Biurze Jakości), b) Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia nie uzyskały informacji ze wszystkich jednostek organizacyjnych Wydziału, niemniej jednak wystarczające do dokonania kompleksowej diagnozy uczelnianych rozwiązań w zakresie zapewnienia jakości kształcenia. Uwaga: informacje zawarte w raporcie bazują na danych zebranych w okresie luty lipiec 2011, częściowo zaktualizowanych we wrześniu 2011 r. Od tego momentu, niektóre dane mogły ulec zmianie. 1 kwestionariusze dla Samorządów Studentów i Doktorantów będą stanowić podstawę osobnego raportu Strona 5 z 46
2. POLITYKA I PROCEDURY ZAPEWNIENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Jednym z głównych celów Misji Uczelni jest dążenie do osiągnięcia jak najwyższego poziomu kształcenia w zawodach medycznych, przy założeniu, że szkolnictwo wyższe ma wymiar międzynarodowy i jest oparte na najwyższych wspólnych standardach edukacyjnych". Strategia Rozwoju Uniwersytetu w latach 2008-2012 (przyjęta uchwałą Senatu nr 8/2009) obejmuje dążenie Uczelni do poprawy jakości edukacji medycznej, poprzez promowanie i wdrażanie nowoczesnych, sprawdzonych metod nauczania oraz współpracę z organizacjami, którym nauczanie w medycynie nie jest obojętne. Strategia określa cele Uczelni w zakresie zapewnienia i doskonalenia jakości kształcenia oraz działania prowadzące do ich realizacji, w tym przyjęcie procedur projektowania, doskonalenia, sprawdzania i oceny jakości oferty kształcenia. W celu zapewnienia jak najwyższej jakości procesu, warunków i efektów kształcenia oraz pełnego dostosowania Uniwersytetu do wymagań, wytycznych i najlepszych praktyk w tym zakresie, Senat Uczelni przyjął w listopadzie 2010 r. Uchwałę w sprawie wprowadzenia jednolitego Systemu Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym (Uchwała Senatu nr 121/2010). Uchwała określa strukturę organizacyjną systemu, która umożliwi koordynację i podejmowanie wspólnych działań na rzecz jakości przez wszystkie jednostki i organy Uczelni. Jednym z elementów Systemu Jakości Kształcenia są szczegółowe polityki i procedury, mające na celu zapewnienie i doskonalenie jakości kształcenia w Uczelni. Do istniejących rozwiązań w tym zakresie należą: 1. Regulamin Studiów określający podstawowe, ogólne zasady kształcenia, w tym: a. zasady i tryb organizacji studiów, b. prawa i obowiązki studentów, c. zasady i tryb zaliczania roku, d. zasady i tryb przyznawania studentom nagród i wyróżnień, e. zasady i tryb udzielania studentom urlopów (dziekańskich, zdrowotnych), f. zasady i tryb ukończenia studiów, g. sposób prowadzenia dokumentacji przebiegu studiów; 2. Regulamin Studiów Indywidualnych na Wydziale Farmaceutycznym ( Indywidualny Tok Studiów jest formą kształcenia opartą na poszerzonym programie wybranego przedmiotu z nauk farmaceutycznych i medycznych. Studia indywidualne powinny zaspokajać dążenia studentów pragnących zdobywać obszerniejszą wiedzę w wybranej przez siebie specjalności oraz przygotowywać ich do pracy naukowo-dydaktycznej ); 3. Regulamin Studiów Ułatwionych na Wydziale Farmaceutycznym (Ułatwiony Tok Studiów jest formą kształcenia skierowaną do studentów, którzy mają trudności w ukończeniu studiów w trybie normalnym); Strona 6 z 46
4. Księga procedur rekrutacyjnych aktualizowana co roku od 2007 r.; obejmująca 29 procedur, 2 instrukcje i ponad 100 załączników, określających zasady i tryb prowadzenia rekrutacji na studia; 5. Procedura antyplagiatowa wprowadzona Zarządzeniem Rektora nr 11/2009; podlega jej każda praca dyplomowa w Uczelni; potwierdzeniem jej skutecznego wdrożenia jest Certyfikat Uczelni walczącej z plagiatami, który Uniwersytet otrzymuje od 2008 r.; 6. Księga procedur audytu wewnętrznego określająca szczegółowe zasady przeprowadzania audytów wewnętrznych w Uczelni (w tym w obszarze kształcenia i obszarach wspierających); wymieniona w Załączniku do Zarządzenia Rektora nr 33/2010; 7. Jednolite wzory dokumentów dotyczących przebiegu studiów wydawanych przez dziekanaty 39 zaświadczeń, wniosków, protokołów, kart, ankiet, decyzji; wprowadzone Zarządzeniem Rektora nr 24/2010; 8. Regulamin obowiązkowych badań lekarskich i szczepień dla kandydatów na studia oraz studentów wprowadzony Zarządzeniem Rektora nr 88/2006; 9. Zasady rozliczania pensum w Internetowym Systemie Pensum i Harmonogram rozliczania pensum wprowadzone Zarządzeniem Rektora nr 80/2010; 10. Procedura rezerwacji sal dydaktycznych wprowadzona Zarządzeniem Kanclerza nr 376/2010; 11. Regulamin przeprowadzania ocen okresowych pracowników niebędących nauczycielami akademickimi wprowadzony Zarządzeniem Rektora nr 54/2007; 12. Regulacje w zakresie zapewnienia i oceny jakości kadry wymienione w rozdziale 6 raportu. Wiele z powyższych regulacji ulegnie zmianie w roku akademickim 2011/2012, w związku z nowelizacją Ustawy (są już gotowe projekty zarządzeń/uchwał). Na poziomie Wydziałów nie opracowano dodatkowych polityk, ani oficjalnych procedur związanych z zapewnieniem jakości kształcenia (z wyłączeniem procedur wymienionych w punkcie 5.2. raportu: Zasady przygotowania i oceny prac dyplomowych). Powołanie formalnej struktury Systemu Jakości Kształcenia pozwoli znacznie przyspieszyć i rozwinąć prace w omawianym zakresie. Strona 7 z 46
3. STRUKTURA ORGANIZACYJNA SYSTEMU ZAPEWNIENIA I DOSKONALENIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Za zapewnienie jakości kształcenia w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym odpowiada cała społeczność akademicka. Zgodnie z zapisami znowelizowanej Ustawy, nadzór nad wdrożeniem i doskonaleniem wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia sprawuje Rektor Uczelni. Zgodnie z Uchwałą, podstawową strukturę organizacyjną Systemu Jakości Kształcenia tworzą: 1. Uczelniany Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia, któremu przewodniczy Pełnomocnik Rektora ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia, 2. Wydziałowe Zespoły ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia, 3. Biuro Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia, 4. Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia oraz 5. Senacka Komisja ds. Dydaktyki z Podkomisją ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia 6. Rady Programowe, 7. Rady Pedagogiczne. Ponadto, zadania bezpośrednio związane z zapewnieniem i doskonaleniem jakości kształcenia realizuje wiele innych jednostek i gremiów Uczelni, w tym: Senat, Kolegia Rektorskie i Dziekańskie, Rady Wydziałów, Senackie Komisje ds. Rozwoju Kadry i Oceny Profesorów, Senackie i Wydziałowe Komisje ds. Oceny Nauczycieli Akademickich, Biuro Karier, Biuro Obsługi Działalności Podstawowej. 3.1. Uczelniany Zespół ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia został powołany zgodnie z Uchwałą, na okres kadencji władz Uczelni, na mocy Zarządzenia Rektora nr 104/2010 (z dn. 24 grudnia 2010 r.). Skład Zespołu: 1. Prof. dr hab. n. med. Marcin Wojnar Przewodniczący Zespołu 2. Prof. nadzw. dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk I Wydział Lekarski 3. Prof. nadzw. dr hab. n. med. Bożena Werner II Wydział Lekarski 4. Dr n. zdr. Joanna Gotlib Wydział Nauki o Zdrowiu 5. Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk Wydział Farmaceutyczny 6. Prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Otto Centrum Kształcenia Podyplomowego 7. Łukasz Marczak Samorząd Studentów 8. Daniel Morończyk Samorząd Doktorantów 9. Dr Henryk Rebandel Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia 10. Mgr Joanna Jabłońska Biuro ds. Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia Przewodniczący Zespołu pełni jednocześnie funkcję Pełnomocnika Rektora ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia. Strona 8 z 46
Zadania Zespołu (określone w Uchwale): 1. planowanie strategii działań Uczelni w zakresie jakości kształcenia; 2. opracowywanie projektów (w tym zasad i procedur uczelnianych) w zakresie jakości kształcenia; 3. przedstawianie Rektorowi analiz i wniosków dotyczących jakości; 4. inicjowanie podejmowania działań w zakresie jakości przez inne jednostki Uczelni; 5. monitorowanie wprowadzania nowych programów nauczania; 6. przeprowadzanie okresowego przeglądu programów nauczania; 7. analiza efektów kształcenia; 8. planowanie działań służących podnoszeniu kwalifikacji dydaktycznych nauczycieli akademickich; 9. planowanie i analiza wyników ankiety dotyczącej dydaktyki w Uczelni; 10. sporządzanie corocznych sprawozdań; 11. analizowanie zgodności procesu kształcenia w Uczelni z wymaganiami zewnętrznymi; 12. nadzorowanie merytoryczne i współpraca z Wydziałowymi Zespołami ds. Jakości Kształcenia. Od momentu powołania, odbyło się 8 posiedzeń Zespołu. Nagrania i protokoły z posiedzeń są dostępne w Biurze Jakości. Dotychczasowa działalność Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia obejmowała m.in.: 1. spotkania Przewodniczącego Zespołu oraz Kierownika Biura Jakości z Wydziałowymi Zespołami ds. Jakości Kształcenia: a. przygotowanie i przedstawienie prezentacji dotyczącej tworzonego Systemu Jakości Kształcenia, w tym planów działania w tym zakresie oraz uwarunkowań i wytycznych zewnętrznych, b. omówienie zasad współpracy, c. przekazanie materiałów i literatury dotyczącej jakości kształcenia ( Pakietów Startowych ); 2. spotkania Przewodniczącego Zespołu z Dziekanami, Senacką Komisją ds. Dydaktyki; 3. omówienie i zatwierdzenie projektu strony internetowej dotyczącej jakości kształcenia w Uczelni; 4. przygotowanie odpowiedzi do ankiety ewaluacyjnej (self-information survey) na potrzeby międzynarodowego projektu International Medical School 2020 (IMS 2020); 5. omówienie skarg i uwag studentów dotyczących sposobu organizacji i zaliczania zajęć oraz przeprowadzania egzaminów w Uczelni, zgłoszonych poprzez Skrzynkę jakości dostępną na stronie internetowej Biura Jakości; 6. wysłuchanie i omówienie prezentacji doktora Henryka Rebandel pt.: Ocenianie studentów z perspektywy dokumentów Procesu Bolońskiego ; 7. przeprowadzenie inwentaryzacji będącej przedmiotem niniejszego raportu: a. zatwierdzenie wzorów kwestionariusza oraz listy dokumentów na potrzeby inwentaryzacji, b. przekazanie zadań i wytycznych w zakresie inwentaryzacji Dziekanom i Wydziałowym Zespołom ds. Jakości Kształcenia, c. analiza danych oraz materiałów otrzymanych z Wydziałów, d. zatwierdzenie niniejszego raportu oraz e. opracowanie i zatwierdzenie rekomendacji do raportu. Strona 9 z 46
3.2. Wydziałowe Zespoły ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia Na każdym Wydziale, zgodnie z Uchwałą, zostały powołane Wydziałowe Zespoły ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia. Stosowne uchwały Rad Wydziałów są dostępne w Biurze Jakości. Zgodnie z Uchwałą: 1. Rady Wydziałów powołują, określają skład i zadania Wydziałowych Zespołów ds. Jakości Kształcenia; 2. W skład Zespołów wchodzą pracownicy naukowo-dydaktyczni wszystkich kierunków i specjalności Wydziału oraz przedstawiciele studentów i doktorantów; 3. Zespoły podlegają bezpośrednio Dziekanowi Wydziału, a swoje działania prowadzą pod nadzorem merytorycznym i we współpracy z Uczelnianym Zespołem ds. Jakości Kształcenia. Informacje dotyczące powołanych Zespołów przedstawia poniższa tabela. Tabela 1 Wydziałowe Zespoły ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia I WL II WL WF WNoZ UCHWAŁA RADY WYDZIAŁU POWOŁUJĄCA ZESPÓŁ (data) 19 stycznia 2011 r. 16 lutego 2011 r. 16 lutego 2011 r. 15 marca 2011 r. ZADANIA ZESPOŁU OKREŚLONE W UCHWALE nie określono a. Pilnowanie zgodności programu kształcenia ze standardami b. Współpraca z Radami Programowymi i Pedagogicznymi nie określono Ocena a. programów kształcenia b. realizacji procesu kształcenia c. warunków realizacji kształcenia d. efektów kształcenia PRZEWODNICZĄCY ZESPOŁU dr hab. Piotr Tyszko prof. dr hab. Jan Kochanowski prof. dr hab. Marek Naruszewicz dr Ewa Kądalska SKŁAD ZESPOŁU 16 osób 18 osób 10 osób 11 osób 1 student (liczba przedstawicieli studentów i doktorantów zostanie zwiększona) zaznaczono, że będą przedstawiciele studentów, doktorantów; nazwisk nie podano 2 studentów, 1 doktorant 6 studentów i doktorantów - na pierwszym posiedzeniu wstępnie ustalono, że skład zespołu zostanie zmieniony przewodniczy Dziekan, w składzie 7 profesorów, Władze Dziekańskie skład prawdopodobnie zostanie zmieniony w składzie, oprócz studentów, doktorantów, 5 osób z tytułem naukowym doktora Strona 10 z 46
3.3. Biuro Zarządzania Jakością i Oceny Kształcenia Biuro Jakości rozpoczęło działalność w lutym 2011 r. W strukturze organizacyjnej podlega Kanclerzowi Uczelni oraz, pod względem merytorycznym, Prorektorowi ds. Dydaktyczno- Wychowawczych. W jego skład wchodzi dwóch pracowników: Joanna Gajowniczek (p.o. Kierownika Biura) oraz Paweł Zajączkowski. Strona internetowa biura znajduje się pod adresem http://www.biurojakosci.wum.edu.pl. Do zadań Biura Jakości należy m.in. 1. koordynacja i wsparcie prac nad budową Uczelnianego Systemu Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia; 2. obsługa Uczelnianego Zespołu ds. Zapewnienia i Doskonalenia Jakości Kształcenia; 3. dbałość o spójną politykę informacyjną Uczelni w zakresie jakości kształcenia, w tym prowadzenie strony internetowej poświęconej jakości kształcenia w Uczelni; 4. zbieranie informacji na temat wymogów, standardów i wytycznych w zakresie jakości; 5. monitorowanie doświadczeń i rozwiązań innych uczelni w zakresie jakości; 6. upowszechnianie i udzielanie informacji związanych z problematyką jakości (w tym o obowiązujących w Uczelni procedurach i zasadach zapewnienia jakości); 7. mapowanie i modelowanie kluczowych procesów realizowanych w Uczelni; 8. udział w opracowywaniu procedur, zarządzeń i uchwał Uczelni związanych z zapewnieniem jakości; 9. koordynacja i wsparcie prac nad wdrożeniem, oceną i doskonaleniem rozwiązań oraz systemów zarządzania jakością (np. zgodnych z ISO 9000) w Uczelni i jej jednostkach; 10. obsługa studenckiej ankiety dotyczącej oceny jakości kształcenia i innych badań; 11. organizacja szkoleń z zakresu zarządzania jakością dla pracowników Uczelni. Zadania dotychczas zrealizowane przez Biuro obejmują: 1. przygotowanie i koordynację inwentaryzacji będącej przedmiotem niniejszego raportu, w tym: a. opracowanie projektu kwestionariusza wydziałowego, b. zgromadzenie i uporządkowanie danych przekazanych przez Wydziały, c. opracowanie pełnego raportu z inwentaryzacji oraz jego streszczenia, d. opracowanie propozycji rekomendacji do raportu; 2. opracowanie projektu strony internetowej http://jakosc-ksztalcenia.wum.edu.pl; 3. uruchomienie i obsługa internetowej Skrzynki Jakości ; 4. przygotowanie prezentacji oraz materiałów poświęconych jakości kształcenia (tzw. Pakietów Startowych ) na potrzeby m.in. Uczelnianego i Wydziałowych Zespołów ds. Jakości Kształcenia; 5. organizowanie comiesięcznych posiedzeń Uczelnianego Zespołu Jakości Kształcenia; 6. uczestnictwo, z ramienia Uczelni, w projekcie International Medical School 2020 (współprzewodzenie międzynarodowej grupie roboczej poświęconej jakości kształcenia); 7. obsługa tegorocznej edycji studenckiej ankiety oceny zajęć, w tym organizacja akcji promującej ankietę, w współpracy z Samorządem Studentów i opracowanie raportu z wyników (patrz pkt 8.1.); 8. realizacja innych, bieżących działań, w tym przygotowanie danych i opisu Systemu Jakości Kształcenia oraz wzorca raportu samooceny na potrzeby zewnętrznych akredytacji. Strona 11 z 46
3.4. Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia Zakład Dydaktyki i Efektów Kształcenia został powołany Zarządzeniem Rektora nr 39/2000. Obowiązki kierownika Zakładu pełni dr Henryk Rebandel. Zakład realizuje zadania w następujących obszarach: 1. analiza wyników rekrutacji na studia 2. analiza procesu dydaktycznego (w tym wyników nauczania) 3. egzaminy i zaliczenia testowe 4. pomoc metodyczna dla nauczycieli 5. pedagogizacja nauczania akademickiego 6. współpraca krajowa i międzynarodowa w zakresie programów edukacji medycznej. W ostatnich latach Zakład opracował ankiety, które zostały wprowadzone na Wydziale Nauki o Zdrowiu ( Zadowolenie ze studiowania, Postawy zawodowe, Ocena działalności dydaktycznej w opinii nauczycieli akademickich patrz punkt. 8.3.). 3.5. Senacka Komisja ds. Dydaktyki Senacka Komisja ds. Dydaktyki została powołana Uchwałą Senatu nr 59/2008, jej aktualny skład (w liczbie 41 osób) określa Uchwała Senatu nr 76/2008. Komisji przewodniczy prof. dr hab. Kazimierz Wardyn. Posiedzenia Komisji odbywają się regularnie. Senacka Komisja ds. Dydaktyki: 1. koordynuje plany pracy dydaktycznej Wydziałów oraz jednostek i przedstawia Senatowi plany pracy w tym zakresie, 2. ocenia stan bazy dydaktycznej Uczelni i przedstawia wnioski w sprawie jej rozwoju, 3. inicjuje badania nad poziomem przygotowania do pracy zawodowej absolwentów poszczególnych Wydziałów, 4. analizuje prawidłowość udzielania pomocy materialnej studentom, 5. opiniuje wnioski o przyznanie nagród dydaktycznych rektora, ministrów oraz wnioski o nagrody dydaktyczne przyznawane przez inne instytucje, 6. wspomaga działalność Studenckiego Towarzystwa Naukowego. 3.6. Rady Programowe Na każdym Wydziale zostały powołane rady lub komisje pełniące funkcje Rad Programowych. Wymóg powołania Rad nie wynika z obowiązujących przepisów zewnętrznych (ogólnopolskich). Wewnętrzne regulacje Uczelni odnoszą się jedynie do obowiązku zasięgania opinii Rad Programowych w odniesieniu do programów nauczania i planów studiów (Regulamin Studiów, Statut). Nie zostały określone wytyczne ani zasady działania Rad Programowych. Strona 12 z 46
Standardy akredytacyjne Komisji Akredytacyjnej Akademickich Uczelni Medycznych (KAAUM) stanowią, iż: w celu zapewnienia szerokiego udziału społeczności akademickiej w kształtowaniu programu Wydział powinien powołać Radę Programową w skład której wchodziliby na stałe przedstawiciele nauk podstawowych, przedklinicznych, klinicznych, oraz studenci, z możliwością zapraszania na posiedzenia innych zainteresowanych osób (wyciąg ze standardów dla kierunku lekarskiego). Ponadto, odwołanie do Rad Programowych pojawia się w kryteriach Państwowej Komisji Akredytacyjnej, np. wymóg włączenia studentów w ich prace. Każdy Wydział przyjął własne, specyficzne rozwiązania, które przedstawiają poniższe tabele. Tabela 2 Rady Programowe funkcjonujące na Wydziałach I WL II WL WF WNoZ Rady: Rady : Komisja ds. Bloków Tematycznych: Rady dla kierunków: 1. Pediatria 2. Stomatologia 3. Zabiegowa 4. Teoretyczna 5. Internistyczna 1. Programowa ds. lat I - III 2. Programowa ds. lat IV - VI 3. Oddziału Fizjoterapii 1. Biologii farmaceutycznej 2. Chemii farmaceutycznej 3. Fizjopatologii i biochemii z diagnostyką kliniczną 4. Farmakologii i farmacji stosowanej 1. Pielęgniarstwo 2. Położnictwo 3. Dietetyka 4. Zdrowie publiczne 5. Ratownictwo medyczne POWOŁANE UCHWAŁĄ RADY WYDZIAŁU PRZEZ DZIEKANA UCHWAŁĄ RADY WYDZIAŁU 25 listopada 2009 r. brak dokumentu dla kierunku lekarskiego 25 maja 2010 r. (fizjoterapia) 30 czerwca 2010 r. 14 grudnia 2010 r. (na rok akademicki 2010/2011) ZADANIA OKREŚLIŁ Prodziekan (fizjoterapia) Dziekan Uchwała UWAGI: brak przedstawicieli studentów brak przedstawicieli studentów w Radzie O. Fizjoterapii brak przedstawicieli studentów - brak informacji na stronach internetowych składy opublikowane na stronie Dziekanatu Strona 13 z 46
Tabela 3 Zadania wydziałowych Rad Programowych ZADANIA RAD PROGRAMOWYCH (wyciąg z dostępnych dokumentów) II WL Fizjoterapia 1. Dbałość o właściwą realizację i wysoki poziom procesu kształcenia 2. Kształtowanie właściwego dla kierunku i specjalności studiów profilu absolwenta zgodnego ze standardami 3. Uaktualnianie planów oraz ramowych programów nauczania zgodnie ze standardami i przedstawienie ich corocznie do akceptacji Rady Wydziału 4. Właściwy dobór i sekwencja przedmiotów, form zajęć dydaktycznych i ich wzajemnych pozycji 5. Określenie właściwych dla kierunku pod względem metodologicznym i merytorycznym zasad i kryteriów przygotowania oraz oceny prac dyplomowych W szczególności, Rada Programowa czuwa nad: a. Doborem tematów prac dyplomowych, ich zgodnością z kierunkiem studiów b. Dopuszczalną liczbą prac dyplomowych prowadzonych przez 1 nauczyciela c. Właściwym doborem promotorów prac dyplomowych, zwłaszcza pod względem ich kwalifikacji d. Prawidłowym wymiarem i terminem odbywania praktyk e. Wymaganą dla kierunku proporcją liczby samodzielnych pracowników nauki do liczby studentów f. Dostosowaniem wielkości grup studenckich do charakteru prowadzonych zajęć WNoZ 1. Nadzór merytoryczny nad zgodnością programu studiów ze standardami nauczania na danym kierunku 2. Dostosowanie programu studiów do zmian w standardach nauczania 3. Ocena jakości nauczania na danym kierunku, stopniu i trybie studiów WF Przeanalizowanie wymagań dotyczących wiadomości i umiejętności potrzebnych do realizacji dydaktyki dyscyplin z zakresu przedmiotów kierunkowych (farmaceutycznych) w odniesieniu do programów zakładów realizujących dydaktykę z przedmiotów podstawowych. Z otrzymanych protokołów z posiedzeń wynika, iż wydziałowe Rady Programowe zajmowały się m.in.: 1. analizą planów studiów, 2. analizą programów kształcenia, w tym analizą treści i efektów kształcenia, 3. analizą warunków odbywania zajęć, 4. analizą zasad oceniania studentów (np. egzaminów) oraz egzaminów dyplomowych, 5. omawianiem zasad i kryteriów rekrutacji na studia, w tym na studia doktoranckie, 6. omawianiem projektu nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym, 7. omawianiem uwag (problemów i propozycji) studentów i nauczycieli akademickich, 8. innymi sprawami (np. opiniowaniem zmian nazw zakładów) oraz 9. zgłaszaniem wniosków, propozycji zmian w powyższym zakresie. Strona 14 z 46
DOBRE PRAKTYKI: 1. Rada Programowa Oddziału Fizjoterapii podjęła uchwałę o wprowadzeniu od roku akademickiego 2012/2013 r. limitu prac dyplomowych przypadających na jednego promotora. 2. Rada Programowa (Komisja) Wydziału Farmaceutycznego opisała efekty swoich prac w roku akademickim 2009/2010 r. oraz postulaty dotyczące zmian w programie kształcenia, planach studiów i procesie dydaktycznym (np. postulat zmniejszenia liczebności grup ćwiczeniowych) sprawozdanie jest dostępne w Wydziale oraz Biurze Jakości. W ramach prac Komisji: a. przeanalizowano treści programów nauczania przedmiotów podstawowych i dokonano wyboru zagadnień szczególnie ważnych z punktu widzenia przedmiotów kierunkowych, b. zwrócono uwagę na ciągłość tematyczną wiadomości przekazywanych studentom w toku studiów dla uniknięcia powtórzenia materiału, c. dokonano uzgodnień programów nauczania pomiędzy zakładami, co do zakresu treści wykładów i ćwiczeń przekazywanych przez poszczególne dyscypliny. Wydziały nie przekazały na potrzeby inwentaryzacji kompletu protokołów z posiedzeń Rad Programowych (od roku akademickiego 2009/2010), a jedynie: I WL: 3 protokoły (styczeń, luty 2011), II WL: 2 protokoły z o/fizjoterapii (marzec, kwiecień 2011), WF: 1 protokół (czerwiec 2010), WNoZ: 5 protokołów (grudzień 2010 marzec 2011). Na podstawie udostępnionych, nielicznych dokumentów trudno określić, jak często odbywają się posiedzenia Rad Programowych, czy Rady działają systematycznie, czy kontynuują rozpoczęte prace, jakie są efekty ich działań. 3.7. Rady Pedagogiczne Na Wydziałach zostały powołane Rady Pedagogiczne (dla wszystkich kierunków i lat). Szczegółowe informacje przedstawiają tabele 4 i 5. Nie istnieją zewnętrzne (ogólnopolskie) przepisy dotyczące zasad działania Rad Pedagogicznych, ani wymogu ich powołania. Zgodnie z 6 Regulaminu Studiów: 1. na poszczególnych latach studiów działają rady pedagogiczne; 2. rady pedagogiczne są organami doradczymi i opiniodawczymi Dziekana w zakresie wszystkich spraw związanych z procesem dydaktyczno-wychowawczym i sytuacją socjalno-bytową studentów na danym roku studiów; 3. w skład rady pedagogicznej wchodzą: a. przewodniczący powoływany przez dziekana w porozumieniu z Samorządem Studenckim spośród nauczycieli akademickich, prowadzących zajęcia na danym roku studiów i posiadających co najmniej stopień doktora, Strona 15 z 46
b. członkowie powoływani przez dziekana na wniosek kierowników jednostek lub organów Samorządu Studenckiego, c. starosta roku oraz starostowie wszystkich grup dziekańskich, d. starostowie kursu na studiach niestacjonarnych (zapis niejasny); 4. Przewodniczący rad pedagogicznych są jednocześnie opiekunami roku; 5. Posiedzenia rad pedagogicznych są protokołowane. Protokoły przechowywane są w dziekanacie oraz w biurze Samorządu Studentów. Tabela 4 Rady Pedagogiczne funkcjonujące na Wydziałach I WL II WL WF WNoZ Dziekan powołuje tylko Przewodniczących (opiekunów poszczególnych lat) brak informacji na stronach internetowych listy opiekunów opublikowane na stronie Dziekanatu POSIEDZENIA uczestniczą uczestniczą uczestniczą uczestniczą a. przedstawiciele jednostek dydaktycznych a. przedstawiciele jednostek dydaktycznych a. przedstawiciele jednostek dydaktycznych a. przedstawiciele jednostek dydaktycznych b. starości grup dziekańskich c. na kierunku lekarskodentystycznym: Prodziekan Oddziału b. starości roku c. starości grup dziekańskich b. samorząd roku c. starości grup dziekańskich b. starości roku na kierunkach higiena stomatologiczna i techniki dentystyczne: rady dla poszczególnych lat studiów obradują razem; na pozostałych osobno rady obradują osobno rady dla poszczególnych lat studiów obradują razem Strona 16 z 46
Tabela 5 Zadania wydziałowych Rad Pedagogicznych ZADANIA RAD PEDAGOGICZNYCH Zadania określone w Regulaminie Studiów Działalność wg protokołów z posiedzeń 1. analiza programów i treści nauczania na danym roku studiów, 2. analiza organizacji i przebiegu studiów na danym roku oraz przebiegu procesu dydaktycznego w poszczególnych jednostkach prowadzących zajęcia, 3. integrowanie nauczania na danym roku studiów, 4. koordynacja planów zajęć, zaliczeń, kolokwiów i egzaminów na danym roku studiów, 5. analiza wyników nauczania poszczególnych studentów i występowanie do dziekana z odpowiednimi wnioskami, 6. analizowanie i opiniowanie wniosków środowiska studenckiego dotyczących procesu dydaktyczno-wychowawczego i sytuacji materialno-bytowej studentów na danym roku studiów. omawianie: 1. programu kształcenia i jego realizacji, 2. zmian w Regulaminie Studiów, 3. przebiegu zajęć, form ich realizacji, 4. list studentów: a. niezgłaszających się na zajęcia, b. niedopuszczonych do egzaminów, c. którzy nie uzyskali zaliczenia/ nie zdali egzaminu, 5. wymagań z przedmiotów, 6. regulaminów i form zaliczeń/egzaminów, 7. terminarza sesji (ustalanie), 8. wyników nauczania, 9. uwag studentów dot. procesu i organizacji kształcenia. Z udostępnionych protokołów wynika, że Rady Pedagogiczne spotykają się regularnie (co najmniej raz w semestrze) i zajmują głównie bieżącą organizacją i przebiegiem procesu kształcenia (np. zaliczenia zajęć, terminarz sesji). Sposób powoływania Rad, ich skład, zakres działalności, nie zawsze są zgodne z zapisami w Regulaminie Studiów. Protokoły z posiedzeń bywają niekompletne. DOBRA PRAKTYKA: Na Wydziale Farmaceutycznym wprowadzono jednolity schemat/wzór protokołu z posiedzenia Rady Pedagogicznej, który obejmuje m.in. listę obecności, omówienie punktów posiedzenia, wnioski, uwagi. Formularz stanowi załącznik nr 3 do raportu. Strona 17 z 46
3.7.1. Opiekunowie roku Na wszystkich Wydziałach, Dziekani powołali przewodniczących Rad Pedagogicznych (dla poszczególnych lat i kierunków studiów), którzy, zgodnie z Regulaminem Studiów, są jednocześnie opiekunami roku. Powołania, na okres kadencji władz dziekańskich, są dostępne w Dziekanatach i Biurze Jakości. Zadania opiekuna (poza kierowaniem Radą) nie zostały formalnie określone, ani w Regulaminie Studiów, ani w powołaniach na to stanowisko. Nauczycielom akademickim pełniącym tę funkcję odlicza się od obowiązującego pensum 10 godzin dydaktycznych (Uchwała Senatu nr 19/2011). Poniższa tabela przedstawia zadania realizowane przez opiekunów roku, według danych zebranych przez Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia (za wyjątkiem II Wydziału Lekarskiego, który nie przekazał szczegółowych informacji w tym zakresie). Tabela 6 Zadania realizowane przez opiekunów roku I WL WF WNoZ 1. uczestnictwo w zaliczeniach i egzaminach komisyjnych 2. koordynacja załatwiania różnych spraw studenckich między dziekanatami i studentami (starostą roku) 3. udzielanie pomocy i uczestnictwo w rozwiązywaniu indywidualnych problemów studentów (przypadki losowe, problemy pedagogiczne) 4. opiniowanie studentów (podpisywanie listów rekomendacyjnych na wyjazdy, staże, kursy) 5. udział w koordynacji zajęć i egzaminów 1. koordynacja terminów kolokwiów i egzaminów 2. uczestnictwo w Radach Programowych przedmiotów 3. współpraca z Dziekanatem 4. zapewnienie indywidualnej opieki studentom danego roku 5. rozwiązywanie bieżących problemów studentów 6. pośrednictwo w kontaktach między studentami a kadrą naukowo-dydaktyczną 1. wystawianie opinii o studencie (do wyjazdów zagranicznych, udziału w zjazdach, pracy okresowej, dla potencjalnych pracodawców, agencji pośrednictwa pracy) 2. pomoc w uzupełnieniu lub odbyciu zajęć w przypadku choroby, ciąży, sytuacji losowych 3. pomoc w rozwiązywaniu kwestii spornych Strona 18 z 46
4. ZATWIERDZANIE, MONITORING I OKRESOWY PRZEGLĄD PROGRAMÓW I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Do wymagań akredytacyjnych Państwowej Komisji Akredytacyjnej należy przeglądanie programów kształcenia i planów studiów oraz ich efektów, w tym pod kątem adekwatności konstrukcji oraz treści realizowanych planów i programów nauczania do zamierzonych efektów kształcenia, uwzględnienia specyfiki poziomów kształcenia i form studiów 2. Ponadto Komisja weryfikuje: formalne procedury zatwierdzania programów nauczania, udział studentów w działaniach dotyczących zapewnienia jakości, uwzględnianie opinii zwrotnych od pracodawców, przedstawicieli rynku pracy oraz innych organizacji. W Uczelni nie wdrożono jeszcze procedur projektowania, doskonalenia, sprawdzania i oceny jakości oferty kształcenia (cel określony w Strategii Rozwoju Uniwersytetu w latach 2008-2012). Zgodnie z Regulaminem Studiów: studia odbywane są według programów nauczania i planów studiów, uchwalonych przez właściwe rady wydziałów, po zasięgnięciu opinii Rad Programowych i organów samorządu studenckiego (Rady Programowe, patrz: pkt. 3.6 raportu). Podobny zapis, uzupełniony o uwzględnienie wytycznych Senatu Uczelni przy tworzeniu programu, znajduje się w Statucie. Zgodnie z Regulaminem Organizacyjnym, do zadań Prorektora ds. Dydaktyczno- Wychowawczych należy zatwierdzanie planów studiów oraz nadzorowanie zgodności planów studiów ze standardami i uchwałami Senatu oraz zarządzeniami Rektora. Plany studiów na dany rok akademicki są formalnie zatwierdzane przez Dziekana oraz Prorektora ds. Dydaktyczno-Wychowawczych. Wydziały nie przekazały natomiast dokumentów (uchwał Rad Wydziałów) zatwierdzających programy kształcenia, nie wiadomo czy dokumenty te istnieją. Dodatkowo, na postawie zebranych informacji ustalono, iż: 1. Rady Programowe okresowo przeglądają i analizują programy kształcenia oraz plany studiów (w tym jako organ doradczy i opiniodawczy zgłaszają wnioski o ich modyfikację); 2. Rady Pedagogiczne, w pojedynczych przypadkach i sporadycznie, zajmują się analizą programów i treści nauczania oraz planów studiów na danym roku studiów (w tym omawianiem uwag i wniosków studentów w tym zakresie); 3. Kolegium Dziekańskie dba o zgodność modyfikacji programu proponowanych przez Radę Programową ze standardem nauczania (informacja przekazana przez I Wydział Lekarski); 4. Samorząd Studentów nierzadko występuje z wnioskami o zmianę planów i programów; 5. Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia, zgodnie z Uchwałą, ma w zakresie zadań: a. przeprowadzanie okresowego przeglądu programów nauczania i ich zgodności z obowiązującymi standardami, b. analizę efektów kształcenia i kompetencji nabytych podczas studiów w Uczelni przez jej absolwentów i formułowanie wynikających z tego wniosków, c. monitorowanie wprowadzania nowych programów nauczania w Uczelni. 2 wyciąg z Raportu Samooceny Strona 19 z 46
Na wszystkich Wydziałach programy kształcenia na dany rok akademicki są opracowywane i publikowane w formie Przewodników Dydaktycznych dla studentów. Zgodnie z Regulaminem Studiów, student ma prawo do otrzymania aktualnych przewodników dydaktycznych lub dostępu do ich wersji elektronicznej dla danego roku studiów na początku danego roku akademickiego; przewodniki powinny zawierać aktualny program nauczania tak, aby po zakończeniu roku akademickiego mogły stać się podstawą do oceny realizacji programu przez zakłady i kliniki. Informacje o treści Przewodników Dydaktycznych na rok akademicki 2010/2011 przedstawia tabela 7 (z wyłączeniem przewodników dla analityki medycznej, które w momencie opracowywania raportu nie były dostępne na stronie internetowej Dziekanatu). Tabela 7 Treść Przewodników Dydaktycznych dla studentów I WL II WL WF WNoZ 1. Wstęp od władz Wydziału 2. Władze Uczelni i Wydziału 3. Podział roku akademickiego 4. Skład Samorządu Studentów 5. Plan studiów 6. Programy nauczania przedmiotów 1. Władze Uczelni i Wydziału 2. Programy nauczania przedmiotów 1. Wstęp od władz Wydziału 2. Władze Uczelni i Wydziału 3. Programy nauczania przedmiotów 1. Informacje ogólne 2. Sylwetka absolwenta 3. Władze Uczelni i Wydziału 4. Programy nauczania przedmiotów 5. Wykaz przedmiotów, obciążeń godzinowych (ECTS) i form zaliczeń Za opracowanie/modyfikację programów nauczania poszczególnych przedmiotów do Przewodnika odpowiadają jednostki dydaktyczne prowadzące zajęcia. Nie wszystkie jednostki sumiennie, co roku, wypełniają ten obowiązek. W ramach inwentaryzacji, kilka jednostek deklarowało stosowanie benchmarkingu w odniesieniu do treści nauczania wybranych przedmiotów (porównywanie i dostosowywanie treści do najlepszych przykładów światowych zawartych w podręcznikach, materiałach wiodących zagranicznych uczelni). DOBRA PRAKTYKA: W Oddziale Stomatologii oraz (od tego roku) na Wydziale Nauki o Zdrowiu programy przedmiotów tworzone są według określonego wzoru sylabusa przedmiotu (wzory stanowią załączniki nr 4 i 5 do raportu). Pozostałe Wydziały nie wprowadziły podobnych formularzy (ale deklarują pracę nad własnymi wersjami, w oparciu m.in. o formularz O. Stomatologii). Gotowy Przewodnik, zredagowany przez pracowników Dziekanatu, opiniuje zazwyczaj Dziekan lub Prodziekan ds. Dydaktyczno-Wychowawczych. Z zebranych informacji wynika, że Przewodniki, przed przekazaniem do druku, nie są formalnie zatwierdzane przez Władze/Rady Wydziału. W roku akademickim 2011/2012 Uczelnię czeka gruntowna modyfikacja programów kształcenia, pod kątem ich dostosowania do przepisów znowelizowanej Ustawy (nowe programy, z określonymi efektami kształcenia, muszą być gotowe na rok akademicki 2012/2013). Wydziały już podjęły działania w tym kierunku (prace są na różnym poziomie zaawansowania, obejmują m.in. udział w pracach nad wzorcowymi efektami kształcenia na poziomie ogólnopolskim, powołanie zespołów/ osób odpowiedzialnych za dostosowanie programów, udział w szkoleniach). Strona 20 z 46
4.1. Sylwetki absolwentów Sylwetka absolwenta danego kierunku powinna uwzględniać kwalifikacje absolwenta określone w standardach kształcenia dla danego kierunku studiów (patrz: Rozporządzenie MNiSW z dn. 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków jakie musi spełniać uczelnia by prowadzić studia miedzykierunkowe oraz makrokierunki, Dz. U. z dn. 13.10.2007 r.). Wydziały nie przedstawiły dokumentów formalnie określających/zatwierdzających sylwetki absolwentów odsyłając do ww. standardów kształcenia. Sylwetki dla kierunków i specjalności prowadzonych w Uczelni można jednak znaleźć w Raportach Samooceny przygotowywanych dla Państwowej Komisji Akredytacyjnej i/lub w innych dokumentach (np. na Wydziale Nauki o Zdrowiu w Przewodnikach Dydaktycznych). Nie wykraczają one poza kwalifikacje określone w standardach, wyjątek stanowią sylwetki absolwenta kierunku/specjalności: 1. lekarsko-dentystycznego (uwzględnia szerszy, bardziej szczegółowy zakres kwalifikacji niż ten określony w standardach), 2. elektroradiologia i audiofonologia (standardy dla tych specjalności nie zostały określone w ww. rozporządzeniu, zostały opracowane przez I Wydział Lekarski). Sylwetki są również dostępne (w skróconej wersji) w Przewodniku dla Kandydatów na studia oraz suplementach do dyplomów. Na stronach internetowych, sylwetki publikują jedynie Oddział Fizjoterapii oraz (w skróconej wersji) I Wydział Lekarski. W Uczelni brakuje procedur zatwierdzania, regularnego przeglądania i modyfikacji sylwetki absolwenta, jak również mechanizmu oceny, czy założone w niej cele/efekty są osiągane (w wyniku realizacji programu kształcenia). W roku akademickim 2011/2012, sylwetki powinny zostać dostosowane do wymagań znowelizowanej Ustawy, w szczególności do Ram Kwalifikacji. 4.2. Koordynatorzy przedmiotów Na Uczelni funkcjonują Koordynatorzy przedmiotów, chociaż najczęściej nieformalnie. Wydziały nie przedstawiły pisemnych powołań, ani określonego zakresu zadań koordynatorów. DOBRA PRAKTYKA W ramach inwentaryzacji, Wydział Nauki o Zdrowiu (Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego i Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej) udostępnił pisemne powołania oraz listę zadań koordynatorów zajęć praktycznych i praktyk zawodowych. Lista zadań stanowi załącznik nr 6 do raportu. Poniższa tabela przedstawia zasady działania Koordynatorów przedmiotów, zgodnie z danymi przekazanymi przez Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia. Strona 21 z 46
Tabela 8 Koordynatorzy przedmiotów I WL II WL WF WNoZ 1. mianowani przez Dziekana spośród kierowników jednostek 2. typowy model polega na uzgodnieniu przez kierowników jednostek zakresu nauczanych treści 3. tworzone są również Rady Koordynacyjne (w skład wchodzą Koordynatorzy poszczególnych przedmiotów) wspólnie opracowujące: zakres treści grup przedmiotów na kolejne lata, sposób egzekwowania wiedzy według tego samego wzoru (interna, pediatria) powoływani na poziomie jednostek (w ponad połowie ankietowanych jednostek) powoływani na poziomie jednostek 1. powoływani przez kierowników niektórych jednostek 2. wyznaczani dla przedmiotów prowadzonych przez kilka jednostek 3. na pielęgniarstwie i położnictwie formalnie powołani dla zajęć praktycznych i praktyk zawodowych ZADANIA KOORDYNATORA koordynacja zajęć, w tym: a. układanie planów zajęć i ich zakresu tematycznego b. przygotowania egzaminu testowego (każda jednostka przygotowuje pytania testowe, które są następnie wspólnie dyskutowane) odpowiedzialność za jakość realizacji programu i jego aktualizację koordynacja merytoryczna i organizacyjna (np. sporządzanie konspektów seminariów, sporządzanie list materiałów pomocniczych) odpowiedzialność za przebieg zajęć dydaktycznych i koordynację tematyki zajęć 1. koordynacja zajęć wewnątrzzakładowych 2. koordynacja przedmiotu prowadzonego przez kilka jednostek: a. podział tematyki zajęć i godzin dydaktycznych, b. dbałość o kompatybilność treści w obrębie przedmiotu c. dbałość o osiąganie celów kształcenia d. koordynacja opracowania szczegółowych programów kształcenia, przewodników, sylabusów e. koordynacja kwestii egzaminów i zaliczeń 3. formalnie określone zadania (załącznik nr 6) Należy zaznaczyć, że pomimo funkcjonowania Koordynatorów Przedmiotów, a nawet Rad Koordynacyjnych, Wydziały i studenci sygnalizują brak koordynacji treści z pogranicza różnych przedmiotów. Strona 22 z 46
5. OCENIANIE STUDENTÓW Ogólne kryteria egzaminowania studentów i zaliczania roku są określone w Regulaminie Studiów. Szczegółowe kryteria oceniania studentów są określane na poziomie jednostek prowadzących zajęcia i publikowane w Przewodnikach Dydaktycznych dla studentów (w programach nauczania poszczególnych przedmiotów). Przewodniki zawierają zakres wymaganego materiału oraz informacje o stosowanych formach i zasadach weryfikacji wiedzy studenta/zaliczenia danego przedmiotu. Nie dla wszystkich przedmiotów kryteria te zostały jednak szczegółowo określone (często podawana jest jedynie forma zaliczenia). Według informacji przekazanych przez Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, jeżeli kryteria oceniania nie zostały opisane w Przewodniku, studenci są o nich informowani przed zajęciami; są też dostępne w jednostkach: na stronach internetowych, w postaci wywieszonych regulaminów. DOBRE PRAKTYKI: W ramach inwentaryzacji, Wydział Nauki o Zdrowiu udostępnił szczegółowo określone kryteria oceny zajęć w pracowni umiejętności, zajęć praktycznych i praktyk na pielęgniarstwie i położnictwie oraz semestralnych prac zaliczeniowych, w tym kartę zaliczenia praktyk (określoną również na innych Wydziałach). Na szczególną uwagę zasługują autorskie programy Zakładu Pielęgniarstwa i Zakładu Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej, wydawane w postaci książeczek (rejestrów, dzienników): 1. Wykaz praktycznych umiejętności zawodowych licencjata pielęgniarstwa 2. Wykaz praktycznych umiejętności zawodowych licencjata położnictwa 3. Dokumentacja umiejętności zdobytych w czasie praktycznej nauki zawodu i praktyk zawodowych według standardów kształcenia dla kierunku położnictwo Celem ww. książeczek (indywidualnych dla każdego studenta) jest udokumentowanie sposobów i etapów zdobywania umiejętności praktycznych na kolejnych latach studiów (studenci zbierają w nich wpisy stanowiące podstawę dopuszczenia do praktycznego egzaminu dyplomowego). Książeczki zawierają m.in. a. kryteria ocenienia umiejętności (zaliczenia całości i/lub poszczególnych bloków tematycznych zajęć praktycznych), b. wykaz wymaganych umiejętności (zakładanych efektów kształcenia, zgodnych ze standardami, w tym sylwetką absolwenta) wraz z rejestrem (potwierdzeniem/oceną zaliczenia), c. inne dane/wpisy dotyczące przebiegu kształcenia praktycznego (np. czas i miejsce zajęć). Wzory dokumentów są dostępne we właściwych Dziekanatach oraz w Biurze Jakości. Wyniki nauczania poszczególnych studentów, zakres wymaganego materiału, regulaminy i formy zaliczeń przedmiotów są okresowo analizowane na posiedzeniach Rad Pedagogicznych. Strona 23 z 46