Przemiany demograficzne Pomorza Zachodniego w latach Szczecin Człowiek najlepsza inwestycja

Przemiany demograficzne Pomorza Zachodniego w latach 2002-2012 Szczecin 2013 Człowiek najlepsza inwestycja

Przedmowa Mamy przyjemność zaprezentować Państwu kolejną już, wspólną publikację Obserwatorium Integracji Społecznej i Zachodniopomorskiego Ośrodka Badań Regionalnych, która jest efektem współpracy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego i Urzędu Statystycznego w Szczecinie. Autorzy, przy tworzeniu niniejszego opracowania podjęli próbę przekazania informacji statystycznych w możliwie przystępny sposób. Mamy nadzieję, że odejście od hermetycznych w odbiorze form zestawienia danych w tabelach i zastosowanie atrakcyjniejszej szaty graficznej pozwoli na poszerzenie kręgu odbiorców wydawnictw statystycznych. Zredagowanie niniejszego zbioru informacji w formule ilustrowanego przewodnika po dekadzie przemian demograficznych, daje czytelnikowi możliwość zapoznania się z aktualnym stanem procesów i zjawisk natury demograficznej, ich odniesieniem i porównaniem ze stanem sprzed lat dziesięciu oraz zaobserwowaniem kształtujących się trendów i kierunków zmian. Zastosowana formuła graficznej prezentacji zjawisk umożliwiła uwypuklenie ich zróżniopisano procesy demograficzne oraz najważniejsze zmiany, jakie zaszły w ostatnim dzie- cowania wewnątrz województwa zachodniopomorskiego oraz przedstawienie pozycji województwa na tle pozostałych regionów kraju. Przyjęta forma opracowania docelowo powinna ułatwić Odbiorcom dokonywanie oceny sytuacji poszczególnych jednostek terytorialnych. Publikacja została opatrzona syntetycznym komentarzem analitycznym, w którym sięcioleciu na Pomorzu Zachodnim. Ze względu na ograniczoną objętość wydawnictwa, niektóre zagadnienia są jedynie zasygnalizowane i mają zachęcać do sięgnięcia po bogate zasoby informacyjne statystyki publicznej. Pomoc w uzyskaniu szerokiego dostępu do wyników badań oferuje wszystkim zainteresowanym Zachodniopomorski Ośrodek Badań Regionalnych Urzędu Statystycznego w Szczecinie oraz Obserwatorium Integracji Społecznej. Zapraszamy Państwa do lektury tej publikacji, wyrażając jednocześnie nadzieję, że stanie się ona cennym źródłem informacji dla wszystkich osób zainteresowanych tematyką społeczną i nie tylko. Dorota Rybarska -Jarosz Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Dominik Rozkrut Dyrektor Urzędu Statystycznego w Szczecinie

Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej ul. Korsarzy 34 70-540 Szczecin Zespół autorski: Obserwatorium Integracji Społecznej Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego oraz Zachodniopomorski Ośrodek Badań Regionalnych Urząd Statystyczny w Szczecinie Redakcja: Zespół Obserwatorium Integracji Społecznej ul. Starzyńskiego 3-4, p. III, pok. 319 70-506 Szczecin tel. 91 42 53 640 e-mail: ois@wzp.pl www.ois.wzp.pl Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe ZAPOL Dmochowski, Sobczyk Sp. j. al. Piastów 42, 71-062 Szczecin tel. +48 91 435 19 00, www.zapol.com.pl druk: Nakład: 500 egz. Egzemplarz bezpłatny ISBN: 978-83-7518-635-2 Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet I Zatrudnianie i integracja społeczna, Działanie 1.2 Wsparcie systemowe instytucji pomocy i integracji społecznej, projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji.

Spis treści Przedmowa... 1 I. Wyniki badań synteza... 4 1. Bilans ludności... 4 2. Małżeństwa i rozwody... 5 3. Urodzenia i płodność... 7 4. Zgony, umieralność i trwanie życia... 8 5. Ruch wędrówkowy... 9 6. w województwie zachodniopomorskim... 10 7. Prognoza liczby ludności... 15 II. Zjawiska demograficzne według powiatów województwa zachodniopomorskiego... 17 III. Wojewódzkie zróżnicowanie zjawisk demograficznych... 50 IV. Zasoby informacyjne polskiej statystyki publicznej... 70 1. Podstawy funkcjonowania polskiej statystyki publicznej... 70 2. Badania statystyczne... 70 3. Udostępnianie wyników badań... 71 4. Działalność Urzędu Statystycznego w Szczecinie... 76 5. Informatorium US w Szczecinie... 77 V. Zachodniopomorski Ośrodek Badań Regionalnych... 78 VI. Obserwatorium Integracji Społecznej... 79 3

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 I. Wyniki badań synteza 1. Bilans ludności Bilans ludności obejmuje zagadnienia związane ze stanem i rozwojem liczebnym populacji oraz zmianami struktur demograficznych, głównie według płci i wieku. 1.1. Stan i rozwój liczebny ludności Liczba ludności województwa zachodniopomorskiego według stanu w dniu 31.12.2012 r. wynosiła 1 721 405 osób, co stanowiło 4,5% ludności Polski i lokowało województwo na 11. miejscu. W strukturze ludności według miejsca zamieszkania przeważała ludność miejska. W miastach mieszkało 1 183,6 tys. osób (5,1% ogółu ludności miejskiej w kraju), a na wsi 537,8 tys. osób (3,5% ogółu ludności wiejskiej). W porównaniu do 2002 r. liczba ludności w województwie zwiększyła się o 23 687 osób (o 1,4%), w miastach o 5 204 osoby (o 0,4%), a liczba mieszkańców wsi wzrosła o 18 483 osoby (o 3,6%). Współczynnik urbanizacji w 2012 r. był wyższy niż przeciętnie w kraju (68,76%, wobec 60,56%). W 2012 r., podobnie jak w 2002 r., odnotowano ujemny przyrost rzeczywisty ludności, który przyjął wartość minus 1 359 (minus 473 w 2002 r.) i plasował województwo zachodniopomorskie na 10., ostatniej pozycji w kraju, wśród województw z ujemną wartością tej miary. Zmiany liczby ludności, tzw. przyrost rzeczywisty, powodowane są dwoma rodzajami procesów demograficznych ruchem naturalnym (zobrazowanym przyrostem naturalnym różnicą między uro- dzeniami i zgonami) oraz ruchem wędrówkowym (zobrazowanym saldem migracji różnicą między ludnością napływową a odpływową). Ujemny przyrost rzeczywisty ludności w 2012 r. jest wynikiem ujemnego salda migracji przewyższającego przyrost naturalny. Składniki bilansu ludności (przyrost naturalny, saldo migracji i przyrost rzeczywisty) odmiennie kształtowały się w zachodniopomorskich miastach i wsiach. Dodatnie wartości składników występowały na wsi, w miastach ujemne. 1.2. Struktura demograficzna według płci i wieku Strukturę ludności ze względu na płeć kształtują zarówno procesy ruchu naturalnego, jak i ruchu wędrówkowego. W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. na 100 dziewczynek rodziło sie przeciętnie 107 chłopców (w kraju 106). Obserwuje się rownież odmienny model wymierania kobiet i mężczyzn (większe prawdopodobieństwo zgonu mężczyzn występuje w każdej grupie wieku). W przypadku ruchów wędrówkowych czynniki o charakterze społeczno -ekonomicznym wpływają na przemieszczanie się kobiet i mężczyzn. W latach 2002-2012 struktura ludności według płci nie ulegała zmianie kobiety stanowiły większą część mieszkańców województwa, a ich udział w 2012 r. kształtował się na poziomie 51,3% (w kraju 51,6%). Współczynnik feminizacji, podobnie jak w 2002 r., wyniósł 105,3 (w kraju 106,6). Obserwuje się zjawisko feminizacji zachodniopomorskich miast (na 100 mężczyzn przypadało 108,6 kobiet) oraz maskulinizacji zachodniopomorskich wsi (na 100 mężczyzn przypadało 98,4 kobiet). W związku z tym, że rodzi się więcej chłopców, w młodszych grupach wieku występuje przewaga chłopców nad dziewczętami. Na skutek wyższej umieralności mężczyzn oraz odmiennych dla obu płci procesów migracyjnych relacje płci ulegają zmianom i w konsekwencji ulegają odwróceniu (w województwie od grupy wiekowej 45-49 lat, w miastach 40-44 lata, na wsiach 65-69 lat). 4

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA Udział ludności młodej (0-14 lat) w ogólnej liczbie ludności województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. stanowił 14,6% (w miastach 13,5%, na wsiach 17,0%), a udział ludności starszej (65 lat i więcej) odpowiednio 13,2%, 14,4% i 10,7%. W 2002 r. ludność w wieku 0-14 lat stanowiła 17,7% (w miastach 15,9%, na wsiach 21,7%), a udział ludności w wieku 65 lat i więcej odpowiednio 11,6%, 11,9% i 11,0%. Udział ludności młodej z roku na rok maleje, przy wzroście udziału ludności starszej. Mediana wieku mieszkańców województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. wynosiła 39,0 lat (w 2002 r. 35,8 lat). Wiek środkowy kobiet (40,8 lat) był wyższy niż wiek środkowy mężczyzn (37,5 lat); w 2002 roku odpowiednio 37,8 lat i 33,9 lat). Środkowy wiek mieszkańców zachodniopomorskich miast w 2012 r. to 40,2 lat, a mieszkańców wsi 36,6 lat. W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak w kraju, obserwuje się przesunięcie w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku. W 2012 r. udział ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się od 2002 r. o 3,4 p. proc. do 17,1%, przy wzroście liczebności tej grupy o 27,1% (w kraju 17,8%; wzrost odpowiednio o 2,7 p. proc. i o 19,0%). Odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył się o 4,7 p. proc. do 17,9%, przy spadku liczebności ludności o 19,7% (w kraju 18,3%; spadek odpowiednio o 4,4 p. proc. i o 18,4%). Ludność w wieku produkcyjnym (mężczyźni 18-64 lata, kobiety 18-59 lat) stanowiła 65,0% ogółu ludności województwa (wobec 63,7% w 2002 r.), a liczebność tej grupy w odniesieniu do 2002 r. wzrosła o 3,4% (w kraju 63,9%, 62,2% w 2002 r. wzrost o 3,4%). Kobiety stanowiły 47,0% tej subpopulacji (w 2002 r. 48,5%). Na skutek zmian w ekonomicznych grupach wieku w 2012 r. spadła wartość współczynnika obciążenia ekonomicznego na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 53,9 osób w wieku nieprodukcyjnym, wobec 56,9 w 2002 r. (w kraju 56,6, wobec 60,7 w 2002 r.). 2. Małżeństwa i rozwody 2.1. Małżeństwa W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim zawarto 8 559 związków małżeńskich, tj. o 11,3% więcej niż w 2002 roku. Wzrost liczby zawieranych małżeństw w mieście wyniósł 6,6%, natomiast na wsi o 22,4%. Współczynnik natężenia małżeństw, czyli liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności ukształtował się na poziomie 5,0 (w 2002 r. 4,5), z tego w miastach wyniósł 4,9, a na wsiach 5,2. W 2012 r. kobiety i mężczyźni najczęściej zawierali związek małżeński w wieku 25-29 lat odpowiednio 37,8% i 38,7%. W miastach odsetki te wyniosły odpowiednio 39,7% i 37,6%, natomiast na wsiach kobiety najczęściej wychodziły za mąż w wieku 20-24 lata (35,1%) a mężczyźni w wieku 25-29 lat (41,0%). W województwie zachodniopomorskim, podobnie jak w kraju, obserwuje się przesunięcie mediany wieku nowożeńców. W 2012 r. wyniosła ona w przypadku mężczyzn 29,8 lat, a wśród kobiet 27,6 lat (wobec odpowiednio 26,9 lat i 24,7 lat w 2002 r. w kraju odpowiednio 28,5 lat i 26,4 lat, wobec 26,2 lata i 24,2 lata). W miastach wiek środkowy nowożeńców był wyższy od przeciętnej dla województwa i w 2012 r. przyjął wartość 30,3 lat dla mężczyzn i 28,1 lat dla kobiet. Zdecydowana większość zawieranych małżeństw (76,5%) to małżeństwa zawarte po raz pierwszy (tzn. panny z kawalerem), w miastach 72,3%, na wsiach 81,6%. Wśród kobiet zawierających związek małżeński dominowały panie z wykształceniem wyższym i średnim w miastach, a średnim na wsiach, natomiast wśród mężczyzn panowie z wykształceniem średnim. W 64,1% zawartych małżeństw w 2012 r. oboje nowożeńcy posiadali aktywny status na rynku pracy, przy czym 32,7% z nich było pracownikami najemnymi w sektorze prywatnym. W 15,3% (32,7% 5

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 w 2002 r.) zawartych małżeństw żona pozostawała na utrzymaniu współmałżonka, a w 2,7% (11,1% w 2002 r.) związków małżeńskich taka sytuacja dotyczyła męża. Małżeństwa wyznaniowe, czyli zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego, w 2012 r. stanowiły 51,3% (61,8% w 2002 r.) ogółu małżeństw nowo zawartych w województwie zachodniopomorskim (w kraju 64,0%, wobec 73,4% w 2002 r.). Na wsi odsetek małżeństw wyznaniowych był wyższy niż w mieście (54,3%, wobec 49,9% w 2002 r. 68,2%, wobec 59,1%). W Polsce udział małżeństw wyznaniowych na wsi kształtował się na poziomie 71,4%, a w miastach 58,7% (w 2002 r. odpowiednio 81,9% i 67,8%). 2.2. Rozwody i separacje W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim rozwiodły się 3 293 pary, tj. o 482 (o 17,1%) więcej niż w 2002 r. Wskaźnik przeprowadzonych rozwodów w przeliczeniu na 1000 ludności wyniósł 1,9 (w kraju 1,7). Na 1000 zawartych małżeństw przypadło 385 rozwodów (365 w 2002 r.); w kraju odpowiednio 316 i 237 w 2002 r. Zdecydowanie więcej rozpadów związków odnotowano w miastach (79,0% ogólnej liczby rozwodów, w kraju 75,4%). Na 1000 zawartych małżeństw w miastach przypadło średnio 450 rozwodów, na wsi 249 (w kraju odpowiednio 407 i 188). Pozwy rozwodowe częściej wnosiły kobiety. W 2012 r. z powództwa żony orzeczono 68,4% rozwodów, wobec 68,3% w 2002 roku (w kraju 68,2%, wobec 68,5% w 2002 r.) W 2012 r. najwięcej kobiet w momencie wniesienia powództwa było w wieku 30-34 lata (19,7%, z tego w miastach 20,0%, a na wsiach 18,7%), a mężczyzn w wieku 35-39 lat (19,3% mężczyzn w województwie zachodniopomorskim i 21,6% na wsiach; w miastach najwięcej mężczyzn w momencie wniesienia powództwa było w wieku 30-34 lat 19,2%). Spośród rozwodzących się 54,1% to osoby pracujące (niemal połowa jako pracownicy najemni w sektorze prywatnym). Ze względu na okres trwania małżeństwa, tj. od daty zawarcia do momentu wniesienia pozwu, w 2012 r. najczęściej pozwy rozwodowe wnosiły małżeństwa ze stażem 2-4 letnim (18,9%), 5-9 letnim (18,8%) oraz 10-14 letnim (14,8%). Najczęściej rozwodziły się małżeństwa bezdzietne (43,2%) oraz z jednym dzieckiem (36,6%). W 2012 r. przeciętna liczba dzieci w rozwiedzionych małżeństwach (uwzględniając tylko małżeństwa z dziećmi) wynosiła 1,46, przy czym była ona wyższa na wsi niż w mieście (1,62 wobec 1,41). Najczęściej wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi sąd powierzał matce (66,1% rozwodów małżeństw posiadających małoletnie dziecko na utrzymaniu), znacznie rzadziej razem matce i ojcu (27,4%) lub tylko ojcu (5,2%). W 2012 r. zwiększył się o 0,2 p. proc. w porównaniu z 2002 r. udział rozwodów bez orzekania o winie (74,9% wszystkich rozwodów). Główną przyczyną rozpadu związku małżeńskiego w 2012 r. (ogółem oraz bez orzeczenia o winie) była niezgodność charakterów oraz niedochowanie wierności. Wśród rozwodów z orzeczoną winą przeważały rozwody z winy małżonka, których udział w ogólnej liczbie wszystkich rozwodów zmniejszył się w porównaniu z 2002 rokiem (o 1,4 p. proc.) i wyniósł 16,8%. Najczęstszą przyczyną rozwodów z winy męża w 2012 r. było nadużywanie alkoholu (7,3% wszystkich rozwodów, a 43,6% rozwodów z winy męża) oraz niedochowanie wierności (analogicznie 7,0% i 41,6%). W 2012 r. odnotowano 68 separacji, wobec 67 w 2002 r. (w kraju 2 515, tj. o 5,1% mniej niż w 2002 r.). Zdecydowana większość par przeprowadzających rozwód lub separację zamieszkiwała miasta. Podobnie jak w małżeństwach rozwiedzionych, wśród separowanych małżeństw w 2012 r. przeważały bezdzietne małżeństwa (58,8%), na pozostałe przypadało średnio 1,5 dzieci. 6

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA 3. Urodzenia i płodność 3.1. Urodzenia W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim odnotowano 16 043 urodzenia, w tym 15 970 urodzeń żywych. W porównaniu z 2002 r. liczba urodzeń żywych wzrosła o 1,6% (w kraju wzrost o 9,2%). Wzrost urodzeń obserwowano w miastach (o 4,6%), natomiast na wsi wystąpił spadek (o 3,3%). W 2012 r. wśród noworodków przeważali chłopcy (51,6%; w kraju 51,4%), przy czym liczba urodzeń żywych chłopców wzrosła w porównaniu z 2002 r. o 1,7%, a liczba urodzeń żywych dziewczynek o 1,6%. Współczynnik urodzeń żywych (na 1000 ludności) w 2012 r. utrzymał się na poziomie z 2002 r. i wyniósł 9,3. W kraju wskaźnik natężenia urodzeń był wyższy niż w województwie zachodniopomorskim i kształtował się na poziomie 10,0. W miastach obserwuje się niższą wartość tego wskaźnika niż na wsi (odpowiednio 8,7 wobec 10,6). W 2012 r., podobnie jak w latach poprzednich, największy udział w urodzeniach żywych ogółem miały urodzenia pierwszej kolejności (około 49,6% wszystkich urodzeń). Dla urodzeń pierwszej i drugiej kolejności nieco wyższe udziały notowano w miastach (50,6% i 35,7%, wobec 53,9% i 30,4% w 2002r.) natomiast dla urodzeń trzeciej oraz czwartej i dalszych kolejności na wsiach (11,0% i 8,4%, wobec 12,8% i 14,1% w 2002 r.). Najwięcej urodzeń żywych w miastach odnotowano wśród matek w wieku 25-29 lat (34,9%) oraz 30-34 lata (30,1%), a na wsi w wieku 25-29 lat (33,5%) i 20-24 lata (26,3%). Dla urodzeń przez matki w młodszych grupach wieku (poniżej 24 roku życia) obserwowano wyższe udziały urodzeń na wsiach, natomiast dla matek w starszych grupach wieku (25-39 lat) w miastach. Wiek środkowy matek w 2012 r. w województwie zachodniopomorskim wyniósł 28,6 lat (w kraju 28,9 lat), w tym w miastach był wyższy niż na wsi (29,3 lat, wobec 27,3 lat). W województwie zachodniopomorskim udział urodzeń pozamałżeńskich w urodzeniach żywych w 2012 r. był najwyższy w kraju i wyniósł 40,1% (37,4% w miastach i 44,9% na wsiach). 3.2. Płodność i dzietność W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim współczynnik dzietności, określający liczbę dzieci, którą urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego między 15 a 49 rokiem życia, gdyby przez cały okres rozrodczy panowały warunki reprodukcji charakterystyczne dla badanego okresu, wyniósł 1,228 (w kraju 1,299). Oznacza to, że na 10 kobiet w wieku 15-49 lat przypadło średnio 12 urodzonych dzieci. Podobnie jak w kraju, obszary wiejskie charakteryzowały się wyższym poziomem współczynnika dzietności niż obszary miejskie (1,418 wobec 1,130). Poziom notowanej w 2012 r. reprodukcji nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń, gdyż współczynnik ten jest niższy o około 1,51- -1,56 p. proc. od wielkości optymalnej wskaźnika korzystnego dla stabilnego rozwoju demograficznego (2,10-2,15). Współczynnik dynamiki demograficznej przedstawiający relację liczby urodzeń żywych do liczby zgonów ukształtował się w 2012 r. na poziomie 0,968 (w kraju 1,004). 7

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 Współczynnik płodności ogólnej, mierzący natężenie urodzeń w stosunku do populacji kobiet w wieku zdolności rozrodczej (15-49 lat), w województwie zachodniopomorskim wykazuje tendencję zbliżoną do współczynnika dzietności. W województwie zachodniopomorskim od 2002 r. wskaźnik ten zwiększył się z 34,65 do 38,40 w 2012 r. (w kraju współczynnik płodności był wyższy i wyniósł 41,01 w 2012 r., wobec 35,23 w 2002 r.). Na skutek zmian płodności, zakładania i rozpadu małżeństw, zmienia się model rodziny i gospowzrost liczby rodzin darstwa domowego. Obecnie dominują rodziny z jednym dzieckiem, ale należy zaznaczyć intensywny bezdzietnych. 4. Zgony, umieralność i trwanie życia 4.1. Zgony W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim odnotowano 16 496 zgonów, tj. o 11,2% więcej niż w 2002 r. W miastach obserwowano wzrost o 12,3%, natomiast na wsi o 8,6%. W 2012 r. współczynnik zgonów wzrósł z 8,8 w 2002 r. do poziomu 9,6; w miastach wartość tego miernika wzrosła z 8,8 w 2002 r. do 9,8 w 2012 r., a na wsiach z 8,6 do 9,1 na 1000 osób. W 2012 r. w ogólnej liczbie osób zmarłych 53,6% stanowili mężczyźni, tj. o 2,0 p. proc mniej niż w 2002 r., przy czym najwięcej mężczyzn zmarło w grupie wiekowej 60-69 lat (24,8%), natomiast kobiet 80-89 lat (38,2%). Największy udział stanowiły zgony mężczyzn żonatych (55,4%), a wśród kobiet zgony wdów (59,6%). Analizując strukturę zgonów według wykształcenia największy udział zgonów notowano wśród mężczyzn z wykształceniem podstawowym 34,7% oraz zasadniczym zawodowym 33,6%, a wśród kobiet z wykształceniem podstawowym 53,9%. 4.2. Umieralność Najczęstsze przyczyny zgonów od lat stanowią choroby układu krążenia, nowotwory oraz tzw. przyczyny zewnętrzne. W 2011 r. w województwie zgony spowodowane chorobami układu krążenia stanowiły 43,31% wszystkich zgonów (w miastach 42,61%, na wsiach 44,89%), nowotwory 27,36% (w miastach 28,57%, na wsiach 24,63%), a zewnętrzne przyczyny zachorowań i zgonu 6,91% (w miastach 6,32%, na wsiach 8,26%). Dominująca przyczyna zgonów (choroby układu krążenia) dotyczy mężczyzn i kobiet w najstarszych grupach wieku, nowotwory dotyczą również starszych grup wieku, natomiast zewnętrzne przyczyny zachorowań i zgonu najczęściej występowały w grupie wiekowej 50-59 lat w przypadku mężczyzn, a dla kobiet 80 lat i więcej. 4.3. Umieralność niemowląt W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim zanotowano 83 zgony niemowląt, tj. o 23 mniej niż w 2002 r. Współczynnik liczony na 1000 urodzeń żywych obniżył się z 6,74 w 2002 r. do poziomu 5,20 w 2012 r. (w miastach z 6,33 do 5,85; na wsiach z 7,43 do poziomu 4,02). Zarówno miejsce zamieszkania, jak i płeć noworodka wpływają na zróżnicowanie analizowanego miernika. W 2012 r. wyższą wartość wskaźnika odnotowano wśród chłopców mieszkających w miastach 5,98 (w 2002 roku wśród chłopców zamieszkujących wieś), natomiast niższą wśród dziewcząt mieszkających na wsi 3,54 (w 2002 roku wśród dziewcząt zamieszkujących miasta). 8

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA 4.4. Trwanie życia W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. w porównaniu z 2002 r. przeciętne dalsze trwanie życia noworodka płci męskiej wydłużyło się o 2,7 roku do 72,6 lat (w miastach o 2,8 roku do 73,1 lat, na wsiach o 2,4 do 71,2 lat), a noworodka płci żeńskiej o 2,2 roku do 80,5 lat (w miastach o 2,4 roku do 80,7 lat, a na wsiach o 1,7 roku do 79,9 lat). 5. Ruch wędrówkowy 5.1. Migracje wewnętrzne W ramach wewnętrznego ruchu wędrówkowego w miastach województwa zachodniopomorskiego w 2012 r. zanotowano napływ migracyjny obejmujący 10 930 osoby, a na wsi 8 247 osób. Odpływ migracyjny w miastach dotyczył 12 525 osób, z których 6 362 wyprowadziło się na wieś. Ze wsi wymeldowało się w tym czasie 7 691 osób, a 5 483 spośród nich przeniosły się do miast. Saldo migracji w ruchu wewnętrznym wyniosło minus 1 039 (wobec minus 952 w 2002 r.), przy czym w miastach minus 1595, a na wsi 556. Analizując strukturę migracji wewnętrznych województw w 2012 r. można stwierdzić, że 78,8% ludności napływającej i 74,7% ludności odpływającej przemieszcza się w ruchu wewnątrzwojewódzkim. Pozostałe 21,2% ludności napływowej i 25,3% odpływowej przemieszczało się z/do pozostałych województw. W 2012 r. w ruchu wewnątrzwojewódzkim do miast przybyło 8 038 osób (z czego 56,7% osób migrowało ze wsi), na wieś 7 065 (z czego 75,9% z miast). Do województwa zachodniopomorskiego najwięcej osób przyjeżdża z województw ościennych: wielkopolskiego, pomorskiego oraz lubuskiego, a także kujawsko- pomorskiego i śląskiego, a najmniej z podkarpackiego i opolskiego. Najwięcej osób opuszcza województwo kierując się do województwa wielkopolskiego, mazowieckiego, pomorskiego i lubuskiego oraz dolnośląskiego, najmniej do województwa świętokrzyskiego i opolskiego. W ruchu wewnętrznym przeważają kobiety; w 2012 r. wśród ludności napływowej stanowiły one 52,7%, a wśród odpływowej 52,9%. Zarówno wśród ludności przyjeżdżającej, jak i opuszczającej województwo dominują osoby młode (20-39 lat) z małoletnimi dziećmi. Województwo zachodniopomorskie w 2012 r. opuszczały i zasilały głównie osoby będące w związkach małżeńskich (46,0%), przy czym duży odsetek stanowiły osoby, dla których nie ustalano stanu cywilnego (ponad 1/3 migrantów). 5.2. Migracje zagraniczne W 2012 r. poza granicami kraju osiedliło się na stałe 641 mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, tj. o 10 osób mniej niż w 2002 r. Z zagranicy przybyło w tym czasie 847 osób (wobec 251 w 2002 r.). Odnotowano dodatnie saldo migracji zagranicznych, przy czym wśród imigrantów przeważali mężczyźni (51,1%), a wśród emigrantów kobiety (56,9%). Z krajów europejskich przybyło 87,1% imigrantów (głównie z Wielkiej Brytanii 28,9% i Niemiec 21,4%), a 95,0% emigrantów wyjechało, głównie do Niemiec 35,6% i Wielkiej Brytanii 27,8%. Następnym, co do atrakcyjności, kontynentem była Ameryka Północna i Środkowa (6,5% imigrantów i 4,4% emigrantów tu dominowali migranci ze Stanów Zjednoczonych i Kanady). Wśród imigrantów dominowały małoletnie dzieci (0-4 lata ponad 42,3% imigrantów) oraz osoby w wieku 30-34 lata 9,3%, natomiast województwo opuszczało najwięcej osób w wieku 25-34 lata 30,1%. 9

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 6. Przestrzenne zróżnicowanie procesów demograficznych w województwie zachodniopomorskim 6.1. Rozmieszczenie ludności Miara poziomu urbanizacji jest udział osób mieszkających na obszarach miejskich do ogółu ludności (współczynnik urbanizacji). Na wartość współczynnika urbanizacji mają wpływ trzy podstawowe elementy: przyrost naturalny ludności miejskiej, saldo migracji wieś miasto oraz zmiany administracyjne polegające na włączaniu obszarów wiejskich do miast. W 2012 r. liczba ludności zamieszkującej miasta województwa zachodniopomorskiego wynosiła 1 183 574 osoby, co stanowiło 68,76% ogółu ludności województwa (68,84% w 2011 r.). przy średniej krajowej 60,56%. Stan ludności miejskiej od początku utworzenia województwa zachodniopomorskiego ulega zmniejszeniu. Pomimo systematycznego spadku udziału ludności miejskiej województwo pod względem tego miernika zajmowało trzecie miejsce w kraju po województwach: śląskim (77,56%) i dolnośląskim (69,60%). Województwo podkarpackie (41,35%) było najmniej zurbanizowanym województwem w kraju. Do najbardziej zurbanizowanych powiatów w województwie (z wyłączeniem miast na prawach powiatu) w 2012 r. należały powiaty: białogardzki (67,79%), stargardzki (65,22%), szczecinecki (65,10%), drawski (62,60%) i kołobrzeski (62,13%). Przewagę ludności zamieszkującej wsie odnotowano w pochoszczeńskim (52,51%) i polickim (52,19%). 6.2. Gęstość zaludnienia 2 Średnia gęstość zaludnienia w województwie wynosiła 75 osób/km i była niższa od średniej krajowej (123 osób/km 2 ), lokując województwo na 13. miejscu. Największe średnie zaludnienie występuje w województwie śląskim (374 osób/km 2 ), najmniejsze w podlaskim (59 osób/km 2 ). Na obszarze województwa zachodniopomorskiego występuje duże zróżnicowanie średnich gęstości zaludnienia (od 33 osób/km w powiecie drawskim do 110 osób/km w powiecie kołobrzeskim i po- 2 2 lickim). W świdwińskim gęstość zaludnienia wyniosła 45 osób/ km 2. Miastem na prawach powiatu o najwyższej gęstości zaludnienia jest Szczecin (1 361 osób/km 2 ). 10

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA 6.3. Przyrost i ubytek rzeczywisty ludności Przyrost rzeczywisty ludności w województwie zachodniopomorskim w 2002 i 2012 wykazywał wartości ujemne, co skutkowało spadkiem liczby ludności względem poprzedniego roku. W 2002 r. obserwowano dodatni przyrost naturalny i ujemne saldo migracji, natomiast w 2012 roku obie wielkości były ujemne. W Polsce w 2012 r. tylko cztery województwa charakteryzowały się zarówno dodatnim przyrostem naturalnym, jak i dodatnim saldem migracji, co skutkowało także dodatnim przyrostem rzeczywistym ludności (pomorskie, małopolskie, mazowieckie i wielkopolskie). W województwie kujawsko -pomorskim i warmińsko -mazurskim ujemne saldo migracji przewyższyło dodatni przyrost naturalny, co było przyczyną ujemnego przyrostu rzeczywistego. Dodatni przyrost naturalny przewyższający ujemne saldo migracji spowodował dodatni przyrost rzeczywisty w województwie lubuskim i podkarpackim. W województwie dolnośląskim nastąpiła sytuacja odwrotna, gdzie ujemny przyrost naturalny wykazywał wyższą wartość niż dodatnie saldo migracji. W pozostałych siedmiu województwach obie miary wykazywały wartości ujemne. W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. liczba ludności w większości powiatów zmniejszyła się w porównaniu z 2011 r., co ilustruje ubytek rzeczywisty ludności tych powiatów. W wyniku dodatniego przyrostu naturalnego i dodatniego salda migracji, przyrost ludności odnotowano w powiatach: polickim, koszalińskim, goleniowskim, kołobrzeskim i stargardzkim. W pozostałych powiatach liczba ludności uległa zmniejszeniu na skutek większego niż przyrost naturalny ubytku ludności w ruchu wędrówkowym, m. Szczecin, gdzie odnotowano wyższy ujemny przyrost naturalny nad dodatnim saldem migracji, ale większego niż przyrost naturalny ubytku ludności w ruchu wędrówkowym, z wyjątkiem m. Szczecin, i w tym przypadku liczba ludności w mieście spadła. 6.4. Struktura ludności według płci i wieku W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim na 100 mężczyzn przypadało 105,3 kobiet, przy średniej krajowej 106,6. Najbardziej sfeminizowanym województwem w kraju było województwo łódzkie (109,8), najmniej podkarpackie i warmińsko -mazurskie (104,2). W skali województwa pod względem zjawiska feminizacji dominowały miasta: Koszalin (111,4 kobiet na 100 mężczyzn), Szczecin (110,4) i Świnoujście (106,7) oraz powiaty kołobrzeski (107,7), szczecinecki i wałecki (104,9). Najmniej sfeminizowane były powiaty: pyrzycki (99,4 kobiet na 100 mężczyzn), Zachodzące zmiany w strukturze ludności według wieku wskazują na postępujący proces starzenia się społeczeństwa zmniejsza się udział ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz w wieku produkcyjnym, a wzrasta udział ludności w wieku poprodukcyjnym. W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim największym udziałem ludności w wieku produkcyjnym charakteryzował się powiat policki (67,8%), najniższym powiat m. Koszalin (64,0%). Najwyższy odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym odnotowano w powiatach: polickim (20,5%) i koszalińskim (20,0%), najniższy we wszystkich miastach na prawach powiatu: Świnoujściu (15,0%), Szczecinie (15,5%) i Koszalinie (15,6%). Równocześnie w miastach na prawach powiatu występowały najwyższe udziały ludności w wieku poprodukcyjnym: Koszalinie (20,4%), Szczecinie (20,3%) i Świnoujściu (20,2%), najniższe zaś w powiatach: polickim (11,7%) i - szym zaś powiat policki oraz powiaty graniczące z miastami na prawach powiatu, tj. koszaliński, goleniowski. 11

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 Na skutek zmian w ekonomicznych grupach wieku w województwie zachodniopomorskim zmniejszyła się wartość współczynnika obciążenia ekonomicznego w 2012 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 53,9 osób w wieku nieprodukcyjnym (w 2002 r. 56,9). W kraju wartość tego miernika wynosiła 56,6; województwami o najwyższej wartości tego wskaźnika były łódzkie i mazowieckie (59,0), a o najniższej województwo opolskie (53,5). W skali województwa najwyższe wartości współczynnika obciążeń ekonomicznych ludności produkcyjnej w 2012 r. odnotowano w miastach na prawach powiatu: Koszalinie (56,3) i Szczecinie (55,8) oraz w powiatach: łobeskim i szczecineckim (po 55,1), a najniższe w powiecie polickim (47,5). 6.5. Małżeństwa i rozwody Na liczbę zawieranych małżeństw ma wpływ przede wszystkim struktura ludności według wieku oraz czynniki o charakterze społeczno -obyczajowym. W ujęciu terytorialnym według województw nie jest zauważalne istotne zróżnicowanie liczby zawieranych małżeństw na 1000 mieszkańców; wartość tego miernika oscyluje w przedziale od 5,0 (województwo łódzkie i zachodniopomorskie) do 5,6 (województwo podkarpackie); w skali kraju wyniósł on 5,3. W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. współczynnik natężenia małżeństw w porównaniu do 2002 roku wzrósł i ukształtował się na poziomie 5,0. Nieco większe zróżnicowanie liczby zawieranych małżeństw zauważalne jest w powiatach województwa zachodniopomorskiego. W 2012 r. najniższy współczynnik odnotowano w m. Świnoujście (4,3) i w powiatach kamieńskim i polickim, w m. Szczecin (po 4,6), najwyższy zaś w powiatach: łobeskim (5,7) oraz drawskim i pyrzyckim (po 5,5). Najwyższy współczynnik rozwodów w 2012 r. odnotowano w województwach dolnośląskim i lubuskim (po 2,0) oraz w województwach zachodniopomorskim, warmińsko -mazurskim, kujawsko- -pomorskim (po 1,9), a najniższy w województwie podkarpackim 1,0 (w kraju 1,7). W województwie zachodniopomorskim największą liczbę rozwodów na 1000 osób odnotowano w powiecie polickim (2,4) oraz miastach na prawach powiatu: Szczecinie (2,2) i Koszalinie (2,1), najmniejszą zaś w powiatach: choszczeńskim, świdwińskim, wałeckim (po 1,4). W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim na 100 tys. osób orzeczono 3,9 prawomocne separacje. Najczęściej separacje orzekano w powiecie kamieńskim (8,3 separacji na 100 tys. mieszkańców) oraz w m. Szczecin (7,6), a najrzadziej w powiecie szczecineckim (1,3). W powiatach: drawskim, łobeskim, pyrzyckim oraz wałeckim w 2012 r. nie orzeczono żadnej separacji. 6.6. Urodzenia i zgony W 2012 r. w województwie zachodniopomorskim odnotowano przewagę liczby zgonów nad liczbą urodzeń (w 2002 roku urodzeń żywych był więcej niż zgonów). Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców wyniósł minus 0,3 (0,5 w 2002 r.), w kraju 0,04. W miastach wskaźnik ten był ujemny (minus 1,1, wobec minus 0,4 w 2002 roku), natomiast na wsi dodatni (odpowiednio 1,5 i 2,7). Najwyższe wartości współczynnika przyrostu naturalnego odnotowano w województwach: pomorskim (2,0), wielkopolskim (1,8), małopolskim (1,4), najniższe (ujemny przyrost naturalny) w województwach: łódzkim (minus 3,0), świętokrzyskim (minus 1,9), opolskim (minus 1,2) oraz dolnośląskim (minus 1,1). Województwo zachodniopomorskie zajmuje 8. i ostatnią lokatę wśród województw z ujemnym przyrostem naturalnym. 12

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA Wśród dziesięciu powiatów województwa zachodniopomorskiego, w których wystąpił w 2012 r. ujemny przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, najniższe wartości tego miernika odnotowano w m. Świnoujście (minus 2,6) i powiecie świdwińskim (minus 2,0). W powiecie kamieńskim i m. Szczecin wartość tego miernika wynosiła po minus 1,7. Ujemne wartości odnotowano również w powiatach: pyrzyckim (minus 1,4), wałeckim (minus 0,9), łobeskim (minus 0,9), białogardzkim (minus 0,8), szczecineckim (minus 0,7) i w m. Koszalin (minus 0,2). W pozostałych powiatach występowała nadwyżka urodzeń nad zgonami, największa w powiecie polickim (3,7) i drawskim (2,2). W ujęciu terytorialnym według województw nie stwierdzono dużego zróżnicowania natężenia urodzeń. Wartość tego wskaźnika w województwie zachodniopomorskim w 2012 r. utrzymała się na poziomie z 2002 roku i wyniosła 9,3 (przy średniej krajowej 10,0). Największe natężenie urodzeń odnotowano w województwie pomorskim (11,0), najniższe w opolskim (8,8). W województwie zachodniopomorskim najniższe wartości współczynnika urodzeń odnotowano w miastach na prawach powiatu: Świnoujściu (7,0), Szczecinie (8,7) oraz w powiatach kamieńskim, białogardzkim i w m. Koszalin (po 8,9), najwyższe w powiecie drawskim (11,0), sławieńskim (10,3) i polickim (10,2). W Polsce wartość współczynnika dzietności w 2012 r. wynosiła 1,299, przy czym województwem o najwyższej wartości tego miernika było województwo pomorskie (1,398), a najniższej województwo opolskie (1,146). W województwie zachodniopomorskim współczynnik ten wyniósł 1,228. zakresie płodności i małżeńskości obrazuje współczynnik urodzeń pozamałżeńskich. Rosnąca wartość tego miernika może wskazywać na wzrost liczby związków partnerskich lub matek samotnie wychowujących dzieci. W województwie zachodniopomorskim udział urodzeń pozamałżeńskich w urodzeniach żywych w 2012 r. był najwyższy w kraju i wynosił 40,1% (przy średniej krajowej 22,3%). Województwem o najniższym udziale urodzeń pozamałżeńskich było województwo małopolskie 11,8%. Najniższy udział urodzeń pozamałżeńskich w urodzeniach żywych wystąpił w m. Szczecin (34,2%), powiecie polickim (34,5%) i m. Koszalin (35,4%), natomiast największy udział urodzeń pozamałżeńskich odnotowano w białogardzkim (47,8%). W ujęciu terytorialnym według województw nie stwierdzono także dużego zróżnicowania natężenia zgonów. Wartość współczynnika w województwie zachodniopomorskim w 2012 r. wyniosła 9,6 zgonów na 1000 mieszkańców (w 2002 r. 7,6) (przy średniej krajowej 10,0). Najwyższe natężenie tego wskaźnika odnotowano w województwach: łódzkim (12,4) i świętokrzyskim (10,9), najniższe podkarpackim (8,6) i pomorskim (9,0). W województwie zachodniopomorskim najniższe natężenie zgonów odnotowano w powiecie polickim (6,5), a najwyższe świdwińskim (11,0). W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. na 1000 urodzeń żywych zmarło 5,2 niemowląt (w 2002 r. 6,7), co lokuje województwo na 4. miejscu w kraju pod względem najwyższego współczynnikia zgonów niemowląt (w kraju 4,6). Najwyższe wartości współczynnika zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wystąpiły w województwach: dolnośląskim (6,3), opolskim (6,2) i lubuskim (6,0), a najniższe w świętokrzyskim (3,6) i małopolskim (3,8). W województwie zachodniopomorskim najniższe wartości analizowanego współczynnika odnotowano w powiecie koszalińskim (1,6) i choszczeńskim (2,0), a najwyższe w świdwińskim (9,1). W powiecie pyrzyckim w 2012 r. nie odnotowano zgonów niemowląt. W dalszym ciągu główną przyczyną zgonów w województwie zachodniopomorskim są choroby układu krążenia. W 2011 r. stanowiły one 43,3% wszystkich zgonów (w kraju 45,2%). Największy udział zgonów z powodu chorób układu krążenia odnotowano w województwach: podkarpackim (50,3%), lubelskim (49,5%) oraz dolnośląskim (47,7%), najmniejszy w województwie pomorskim i warmińsko -mazurskim (po 39,3%). Drugą w kolejności przyczyną zgonów są choroby nowotworowe; stanowiły one 25,6% wszystkich zgonów w kraju. Największy odsetek zgonów z tego powodu wystąpił w województwach: pomorskim (29,6%), kujawsko -pomorskim (27,9%), zachodniopomorskim (27,4%), 13

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 wielkopolskim (27,3%) oraz warmińsko -mazurskim (26,7%), co oznacza, że największe zagrożenie zgonu z powodu nowotworów występuje w północnej części kraju. Najmniejsze tego typu zagrożenie występuje w województwie lubelskim (21,4%) i świętokrzyskim (22,7%). Kolejną co do udziału przyczyną zgonów były zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu w województwie zachodniopomorskim stanowiły one 6,9% zgonów ogółem (w kraju 6,3%). Największy odsetek zgonów z tej przyczyny wystąpił w województwach: warmińsko -mazurskim (7,3%) i mazowieckim (7,1%), najmniejszy zaś w województwach: opolskim (5,1%), dolnośląskim (5,4%) i małopolskim (5,7%). W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. przeciętne dalsze trwanie życia noworodka płci męskiej w porównaniu z 2002 r. wzrosło o 2,7 roku do 72,6 lat (przeciętna w kraju wyniosła 72,7 lat), a noworodka płci żeńskiej wzrosło o 2,2 roku do 80,5 lat, przy średniej krajowej wynoszącej 81,0 lat. Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzny w wieku 60 lat wyniosło 18,5 lat (więcej o 2,0 roku w porównaniu z 2002 r.), a przeciętne dalsze trwanie życia kobiety w wieku 60 lat wyniosło 23,4 lat (więcej o 1,6 roku niż w 2002 r.); w kraju przeciętne dalsze trwanie życia wyniosło odpowiednio dla mężczyzn 18,6 lat, dla kobiet 23,8 lat. 6.7. Migracje W województwie zachodniopomorskim w 2012 r. obserwowano ujemne saldo migracji, co oznacza przewagę ludności odpływowej nad ludnością napływową. W 2012 r. saldo migracji wynosiło minus 0,5 na 1000 osób (minus 0,2 w kraju). Najwyższe wartości współczynnika salda migracji odnotowano w województwach: mazowieckim (2,5), małopolskim (1,1) i pomorskim (0,9), a najniższe w lubelskim (minus 2,4), opolskim (minus 2,1) i warmińsko -mazurskim (minus 1,8). W 2012 r. najniższe ujemne saldo migracji stałej wystąpiło w powiatach: choszczeńskim (minus 5,6), łobeskim (minus 4,1) i świdwińskim (minus 3,8). Najwyższym dodatnim saldem migracji stałej charakteryzował się powiat policki (11,6) oraz powiaty: koszaliński (3,0), goleniowski (1,6), kołobrzeski (1,2) i m. Szczecin (0,6). W województwie zachodniopomorskim współczynnik atrakcyjności, będący stosunkiem liczby ludności napływowej do liczby ludności odpływowej, w 2012 r. przyjął wartość mniejszą od jedności (0,949), co oznacza przewagę ludności odpływowej. W ramach województwa przewagę ludności napływowej odnotowano jedynie w powiatach: polickim (1,799), koszalińskim (1,244), goleniowskim (1,145), kołobrzeskim (1,077) oraz m. Szczecin (1,023); w pozostałych powiatach wartość tego miernika osiągała wartości poniżej jedności najniższe w powiecie choszczeńskim (0,628) i łobeskim (0,690). Do województw atrakcyjnych migracyjnie, tj. w których przeważa ludność napływowa, zaliczyć można: mazowieckie (1,247), małopolskie (1,126), pomorskie (1,098), dolnośląskie (1,054) oraz wielkopolskie (1,035). W pozostałych województwach wystąpiła przewaga liczby ludności odpływowej, a najniższy współczynnik atrakcyjności wystąpił w województwie: lubelskim (0,791), świętokrzyskim (0,821) i warmińsko -mazurskim (0,862). Ludność województwa zachodniopomorskiego najczęściej przemieszcza się w ruchu wewnątrzwojewódzkim. W 2012 r. 78,8% ludności napływowej i 74,7% odpływowej przemieściło się w granicach województwa zachodniopomorskiego. W związku z tym 21,2% ludności napływającej do województwa wcześniej zamieszkiwało inne województwa, najczęściej wielkopolskie i pomorskie (po 4,2%) oraz lubuskie (3,4%), najrzadziej podkarpackie i opolskie (po 0,4%). Mieszkańcy województwa zachodniopomorskiego najczęściej wyjeżdżali do województw: wielkopolskiego (5,4%), mazowieckiego (4,0%), pomorskiego (3,8%) i lubuskiego (3,1%) i dla tych województw odnotowano największe ujemne saldo migracji, natomiast najrzadziej wyjeżdżali do województw: świętokrzyskiego, opolskiego i podlaskiego (po 0,3%). 14

I. WYNIKI BADAŃ SYNTEZA 7. Prognoza liczby ludności Zmiany w stanie ludności województwa zachodniopomorskiego będą skorelowane głównie z tendencjami w kształtowaniu się przyrostu naturalnego ludności. Przyrost naturalny ludności będzie natomiast wynikiem nakładania się na siebie dwóch przeciwstawnych tendencji w poziomach urodzeń i zgonów. Do 2023 roku urodzenia będą wykazywały coraz szybszą tendencję spadkową, natomiast w kolejnych latach, aż do 2035 roku spadek liczby urodzeń będzie coraz wolniejszy. Rok 2035 będzie pierwszym, w którym liczba urodzeń będzie wyższa niż w roku poprzednim. Amplituda spadku wyniesie 4,2 tys. urodzeń. Liczba urodzeń zmniejszy się bowiem z 16,0 tys. w 2012 r. do 11,8 tys. w 2035 r. Zgony z kolei będą wykazywały powolną i systematyczną tendencję, ale wzrostową. W 2035 roku liczba zgonów wyniesie 20,5 tys. i będzie o blisko 4,0 tys. wyższa niż w 2012 roku. W 2035 roku liczba ludności województwa zachodniopomorskiego wyniesie 1580,1 tys. osób i będzie o prawie 141,3 tys. osób mniejsza niż w 2012 r. Ludność miejska zmniejszy się o 123,1 tys., a wiejska o 18,2 tys. osób. W końcowym roku prognozy (tj. w 2035 r.) ludność miejska wyniesie 1060,5 i będzie stanowiła 67,1% ludności ogółem. Jednocześnie liczba mężczyzn w porównaniu z 2012 rokiem zmniejszy się o 8,7%, a kobiet o 7,7%, stopień feminizacji wyniesie 106 kobiet na 100 mężczyzn. Znaczne zmniejszenie dzietności w latach 2009-2012 i zakładany dalszy jej spadek w okresie prognozowanym przy równoczesnym wydłużeniu się długości życia, spowodują przyspieszone starzenie się społeczeństwa. Mediana wieku mieszkańca województwa wzrośnie z 39,0 lat w 2012 r. do 48,1 lat w 2035 r. Będzie ona wówczas nieco wyższa niż w kraju (47,9 lat). Zróżnicowane będą zarówno kierunki jak i natężenie zmian w ekonomicznych grupach ludności według wieku. Grupa ludności w wieku przedprodukcyjnym w początkowych latach prognozy utrzymywać się będzie na zbliżonym poziomie, a od 2020 roku będzie wykazywać coraz szybszą tendencję spadkową. Liczba tej ludności w latach 2021-2035 zmniejszy się o ponad 66,5 tys. osób, tj. o 21,6%. Ludność w wieku produkcyjnym wykazywać będzie stały, systematyczny spadek, a jego tempo będzie nieco szybsze w początkowych latach prognozy. W latach 2012-2035 łączny stan ludności w wieku produkcyjnym zmniejszy się o ponad 203 tys. osób. W podgrupie ludności w wieku produkcyjnym mobilnym (18-44 lata) notowany będzie również systematyczny spadek. W 2035 r. stan tej ludności będzie niższy o ponad 209 tys. osób niż w 2012 r. (o 30,6%). W podgrupie ludności w wieku produkcyjnym niemobilnym (45-59/64) tendencja spadkowa utrzyma się do 2020 roku. Spadek liczby ludności w tej podgrupie w latach 2012-2020 wyniesie prawie 61 tys. osób. W kolejnych latach prognozy (2012-2035) będzie miał miejsce systematyczny wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym niemobilnym. W latach 2012-2035 liczba ludności w tej podgrupie zwiększy się łącznie o prawie 6 tys. osób. Utrzymująca się od początku lat dziewięćdziesiątych wyraźna tendencja wzrostowa liczby ludności w wieku poprodukcyjnym ulegnie nasileniu w okresie prognozowanym. Przyrost liczby ludności w tej grupie wieku w latach 2012-2035 wyniesie 128,5 tys. osób (wzrost o blisko 44%). Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności ulegnie wzrostowi o blisko 10 p. proc. i wyniesie 26,8%. W tym samym okresie przyrost ludności w wieku poprodukcyjnym w kraju wyniesie 40,2%, a jej udział w ludności ogółem wzrośnie z 17,8% w 2012 roku do 26,7% w 2035 roku. Konsekwencją nieproporcjonalnych zmian w liczbie ludności w ekonomicznych grupach wieku będzie wzrost obciążenia ekonomicznego ludności w wieku produkcyjnym. Liczba osób w wieku nie- 15

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 produkcyjnym (przed- i poprodukcyjnym) przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym wzrośnie bowiem z 54 do 73. Za dużym przyrostem ludności w wieku produkcyjnym kryje się także wyraźny przyrost w najstarszych grupach wieku ludności. Liczba osób w wieku 85 lat i więcej w latach 2012-2035 wzrośnie o 24,6 tys. osób (ponad 2 -krotnie) i osiągnie poziom 31,7 tys. osób w 2025 roku, a 48,1 tys. osób w 2035 roku. 16

II. WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE WEDŁUG POWIATÓW I LAT II. Zjawiska demograficzne według powiatów województwa zachodniopomorskiego 17

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Liczba ludności 1 721 405 1,4 m. Koszalin sławieński 0,2 m. Świnoujście -0,1 22,0 policki 0,4 kamieński goleniowski m. Szczecin -1,5 1,1 gryfiński 6,0 1,1 pyrzycki gryficki stargardzki myśliborski -0,3 1,3 0,9 6,0 kołobrzeski łobeski -1,0 świdwiński -1,4 choszczeński -0,6 białogardzki -0,2 drawski 0,8 koszaliński 1,5 wałecki -0,4 szczecinecki 2,2 4,4 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4-5 410 130 90 70 50 30 tys. Największy wzrost/spadek w stosunku do 2002 r. liczba ludności w 2012 r. procentowa zmiana liczby ludności w stosunku do roku 2002 r. Powiat policki (+22,0%) Powiat m. Szczecin (-1,5%) Struktura ludności według miejsca zamieszkania i płci 2002 r. 69,4% Miasto 2012 r. 68,8% 30,6% Wieś 31,2% 51,2% Kobiety 51,3% 48,8% Mężczyźni 48,7% 18

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Struktura ludności według płci i wieku 70 lat i więcej 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 2012 r. 120 100 80 60 40 20 0 20 40 60 80 100 120 tys. kobiety mężczyźni 1999 r. Ludność według ekonomicznych grup wieku Mężczyźni Kobiety 838 485 2012 r. 882 920 827 908 1999 r. 869 017 157 950 150 283 W wieku 219 505 przedprodukcyjnym 209 495 593 257 525 156 W wieku 538 731 produkcyjnym 505 988 87 278 W wieku 207 481 69 672 poprodukcyjnym 153 534 19

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2012 r. -3,0 53,9 sławieński -7,6 m. Koszalin 5,4 kołobrzeski koszaliński-10,9 gryficki -2,2 białogardzki 4,7-7,9-6,8-8,2 m. Świnoujście kamieński świdwiński -9,9 szczecinecki goleniowski łobeski -9,2-5,0-9,9 policki -2,2 drawski 4,1-7,6 m. Szczecin stargardzki -4,7 wałecki -6,8-5,8 choszczeński pyrzycki -9,9 gryfiński -6,4-5,9 myśliborski 6 4 2 0-2 -4-6 -8-10 -12 57,0 55,0 53,0 51,0 49,0 47,0 Największy wzrost/spadek w stosunku do 2002 r. Powiat m. Koszlin (+5,4) wartość wskaźnika w 2012 r. zmiana wskaźnika = 2012-2002 2002 r. Powiat koszaliński (-10,9) Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym według miejsca zamieszkania i płci 2012 r. 53,2 Miasto 54,4 66,1 Wieś 52,7 65,8 Kobiety 68,1 48,5 Mężczyźni 41,3 20

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2012 r. -7,9 26,4 sławieński -11,0 m. Koszalin -4,0 kołobrzeski -12,7-8,6 koszaliński m. Świnoujście kamieński gryficki białogardzki -11,0-10,9-10,9-5,9 świdwiński -12,9 szczecinecki goleniowski łobeski -12,5-6,5 policki -8,7-11,5 drawski m. Szczecin -3,0-11,6 stargardzki -9,5 wałecki -10,4-10,3 choszczeński pyrzycki -12,8 0-3 -6-9 -12-15 32 29 26 23 20 17 wartość wskaźnika w 2012 r. zmiana wskaźnika =2012-2002 gryfiński -10,3 myśliborski -9,6 Największy spadek w stosunku do 2002 r. Powiat choszczeński (-12,8) Ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym według miejsca zamieszkania i płci 2002 r. 31,6 Miasto 2012 r. 25,6 45,0 Wieś 31,9 35,6 Kobiety 28,6 35,3 Mężczyźni 26,6 21

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym w 2012 r. 95,6 35,5 m. Koszalin51,7 kołobrzeski koszaliński 32,9 gryficki białogardzki 39,6 24,6 40,8 m. Świnoujście 63,8 kamieński świdwiński 28,6 szczecinecki 28,0 goleniowski 34,7 łobeski 21,6 policki 34,3 26,3 drawski 40,8 m. Szczecin 34,4 32,9 stargardzki wałecki gryfiński 30,3 30,4 31,5 pyrzycki myśliborski choszczeński 32,4 32,5 29,7 sławieński 135 100 90 85 80 55 Największy wzrost w stosunku do 2002 r. Powiat m. Świnoujście (+63,8) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 wartość wskaźnika w 2012 r. zmiana wskaźnika =2012-2002 Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym według miejsca zamieszkania i płci 2002 r. 2012 r. 68,4 Miasto 113,0 46,8 Wieś 65,3 84,5 Kobiety 138,1 37,5 Mężczyźni 55,3 22

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Wskaźniki obciążenia demograficznego 120,0 osoby 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym lata Przyrost rzeczywisty, przyrost naturalny i saldo migracji na pobyt stały 2500 osoby 2000 1500 1000 500 0-500 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata -1000-1500 -2000 przyrost naturalny saldo migracji przyrost rzeczywisty 23

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Kobiety w województwie zachodniopomorskim 2002 r. 2012 r. Wiek 0-14 - 17,7% 15-64 - 70,7% 65 i więcej - 11,6% Wiek 0-14 - 17,6% 15-64 - 72,7% 65 i więcej - 13,2% Kobiety na 100 mężczyzn: Najwyższa wartość wskaźnika 110 - w powiecie m.szczecin Najniższa wartość wkaźnika 101 - w powiecie koszalińskim choszczeńskim i gryfińskim Kobiety na 100 mężczyzn: Najwyższa wartość wskaźnika 110 - w powiecie m.koszalin Najniższa wartość wskaźnika 99 - w powiecie pyrzyckim Kobieta urodzona w 2002 r. będzie przeciętnie żyła 78,3 lat Kobieta urodzona w 2012 r. będzie przeciętnie żyła 80,5 lat Mediana wieku kobiet według miejsca zamieszkania 2002 r. 37,8 39,5 33,8 Ogółem Miasto Wieś 2012 r. 40,8 42,5 37,5 24

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Mężczyźni w województwie zachodniopomorskim 2002 r. 2012 r. Wiek 0-14 - 18,6% 15-64 - 72,5% 65 i więcej - 8,9% Wiek 0-14 - 15,4% 15-64 - 74,2% 65 i więcej - 10,4% Mężczyzna urodzony w 2002 r. będzie przeciętnie żył 69,9 lat Mężczyzna urodzony w 2012 r. będzie przeciętnie żył 72,6 lat Mediana wieku mężczyzn według miejsca zamieszkania 2002 r. 33,9 35,0 31,7 Ogółem Miasto Wieś 2012 r. 37,5 38,3 35,7 25

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Przeciętne dalsze trwanie życia [w latach] Miasto Wieś Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 69,8 77,0 1999 r. 66,5 77,3 71,3 78,9 2005 r. 69,1 78,4 73,1 80,7 2012 r. 71,2 79,9 Prognoza liczby ludności 1700000 osoby 1680000 1660000 1640000 1620000 1600000 1580000 1560000 1540000 1520000 2015 2020 2025 2030 2035 lata 26

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Prognoza liczby ludności według płci 880000 osoby 860000 840000 820000 800000 780000 760000 740000 720000 700000 2015 2020 2025 2030 2035 mężczyźni kobiety lata Prognoza liczby ludności według miejsca zamieszkania 100% 90% 80% 32,1 32,4 32,6 32,7 32,9 70% 60% 50% 40% 30% 67,9 67,6 67,4 67,3 67,1 20% 10% 0% 2015 2020 2025 2030 2035 % ludności zamieszkującej w miastach % ludności zamieszkującej na wsi lata 27

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 STAN LUDNOŚCI Prognoza liczby gospodarstw domowych według miejsca zamieszkania 800,0 700,0 tys. 673,8 674,1 667,8 663,5 660,4 600,0 500,0 489,2 486,5 479,5 474,1 469,7 400,0 300,0 200,0 184,6 187,6 188,2 189,4 190,6 100,0 0,0 2015 2020 2025 2030 2035 ogółem miasta wieś lata Prognoza liczby ludności według grup wieku 160000 osoby 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 wiek prognoza na rok 2015 prognoza na rok 2025 prognoza na rok 2035 28

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO STAN LUDNOŚCI Prognoza liczby ludności według grup wieku w miastach 110000 osoby 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 wiek prognoza na rok 2015 prognoza na rok 2025 prognoza na rok 2035 Prognoza liczby ludności według grup wieku na wsi osoby 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 wiek 29

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Małżeństwa na 1000 ludności w 2012 roku 0,5 5,0 sławieński -0,2 m. Koszalin 0,0 kołobrzeski 0,5 koszaliński 1,1 m. Świnoujście 0,6 kamieński gryficki białogardzki 0,2 0,7-0,1 0,6 świdwiński 0,7 szczecinecki -0,1 0,3 policki goleniowski 1,8 łobeski drawski 0,1 m. Szczecin 0,3 1,2 stargardzki 0,2 1,0 gryfiński 0,4 1,7 pyrzycki myśliborski 1,1 choszczeński wałecki 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5 5,5-5,7 5,3-5,4 5,1-5,2 4,8-5,0 4,3-4,7 Największy wzrost/spadek w stosunku do 2002 r. Powiat łobeski (+1,8) Powiat sławieński (-0,2) wartość wskaźnika w 2012 r. zmiana wskaźnika =2012-2002 Mediana wieku nowożeńców zawierających związek małżeński po raz pierwszy Wiek 2002 r. 2012 r. Wiek 25,91 = PANNY PANNY = 28,42 32,30 = ROZWIEDZIONE + KAWALEROWIE + ROZWIEDZIONE = 34,03 41,33 = WDOWY WDOWY = 44,83 23,81 = KAWALEROWIE KAWALEROWIE = 26,33 28,61 = ROZWIEDZENI + PANNY + ROZWIEDZENI = 31,79 35,50 = WDOWCY WDOWCY = 48,00 30

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Małżeństwa na 1000 ludności 8,00 l. małżeństw 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata małżeństwa na 1000 ludności Mediana wieku nowożeńców zawierających związek małżeński po raz pierwszy według miejsca zamieszkania Wiek Miasto Wieś Wiek 2002 r. 26,07 32,20 42,25 = = = PANNY ROZWIEDZIONE WDOWY + KAWALEROWIE + PANNY ROZWIEDZIONE WDOWY = = = 25,53 32,60 40,75 24,19 28,71 35,75 = = = KAWALEROWIE ROZWIEDZENI WDOWCY + PANNY + KAWALEROWIE ROZWIEDZENI WDOWCY = = = 22,93 27,83 29,50 2012 r. 28,75 = PANNY PANNY 34,28 = ROZWIEDZIONE + KAWALEROWIE + ROZWIEDZIONE 44,00 = WDOWY WDOWY = = = 27,79 33,35 46,25 26,74 32,07 47,50 = = = KAWALEROWIE ROZWIEDZENI WDOWCY + PANNY + KAWALEROWIE ROZWIEDZENI WDOWCY = = = 25,36 31,00 51,50 31

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Małżeństwa według wieku Kobiety 2002 r. 2012 r. 2,0% 9,2% 26,1% 43,4% 37,8% 27,8% 16,4% 6,4% 6,7% 3,1% 2,4% 2,3% 2,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% do 19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50 i więcej 3,5% 5,4% 5,5% Mężczyźni 1,3% 2,9% 2002 r. 29,9% 38,8% 11,5% 5,2% 3,1% 7,2% 2,9% 2012 r. 0,3% 12,8% 38,7% 22,4% 10,5% 4,7% 7,7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% do 19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50 i więcej Małżeństwa według wykształcenia 2002 r. 2012 r. Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 19,4% 1490 23,0% 1763 Wyższe 30,6% 2620 43,2% 3694 37,9% 2918 45,9% 3520 Średnie i policealne 40,1% 3435 37,9% 3247 31,9% 2451 10,5% 806 18,7% 1435 12,4% 948 Zasadnicze zawodowe Niepełne podstawowe, podstawowe i gimnazjalne 20,9% 1793 8,0% 687 11,4% 974 7,4% 630 Wartości nie sumują się do 100% - w niektórych przypadkach wystąpił brak możliwości określenia poziomu wykształcenia 32

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Małżeństwa na 1000 ludności według miejsca zamieszkania 7,50 l. małżeństw 7,00 6,50 6,00 5,50 5,00 4,50 4,00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata małżeństwa w miastach na 1000 ludności małżeństwa na wsi na 1000 ludności Małżeństwa W 2002 r. kobiety poślubiły 168 cudzoziemców, w 2012 r. - 149 W 2002 r. mężczyźni poślubili 64 cudzoziemki, w 2012 r. - 29 W 2002 r. odsetek małżeństw cywilnych wynosił 32,2%, a w 2012 r. 48,7% 33

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Rozwody na 1000 ludności 3,00 l. rozwodów 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata rozwody na 1000 ludności Liczba rozwodów według głównych przyczyn 1600 l. rozwodów 1400 1200 1000 800 600 400 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata niedochowanie wierności małżeńskiej niezgodność charakterów nadużywanie alkoholu 34

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Rozwody na 1000 ludności według miejsca zamieszkania 3,50 l. rozwodów 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata Rozwody w miastach na 1000 ludności Rozwody na wsi na 1000 ludności Rozwody według liczby dzieci 2002 r. 39,7% 1115 39,1% 1100 17,1% 480 3,3% 92 0,8% 24 małżeństwa bez dzieci z jednym dzieckiem z dwójką dzieci z trójką dzieci z czwórką dzieci i więcej 2012 r. 43,2% 1422 36,6% 1205 15,9% 525 3,1% 101 1,2% 40 35

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Rozwody według grup wieku Mężczyźni Kobiety 1800 l. rozwodów 1800 l. rozwodów 1600 1600 1400 1400 1200 1200 1000 1000 800 800 600 600 400 400 200 200 0 0 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 lata 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 lata 24 i mniej 25-29 30-39 40-49 50 i więcej Rozwody według wykształcenia osoby wnoszącej powództwo 2002 r. 15,5% 435 39,4% 1106 30,2% 850 14,9% 418 Wyższe Średnie i policealne Zasadnicze zawodowe Niepełne podstawowe, podstawowe i gimnazjalne 2012 r. 24,8% 817 35,1% 1152 25,5% 837 14,6% 480 36

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY Rozwody według długości trwania małżeństwa 2002 r. 2012 r. 2,1% 4,2% 15,2% 23,1% 18,4% 13,9% 23,1% Mniej niż 1 rok 1 rok 2-4 lata 5-9 lat 10-14 lat 15-19 lat 20 lat i więcej 1,7% 4,0% 18,9% 18,8% 14,8% 11,7% 30,1% Rozwody W 2002 r. rozwód z winy męża był orzekany ponad 6x cześciej niż z winy żony, zaś w 2012 r. 4x częściej. Kobiety prawie 2x częściej wnoszą pozew o rozwód niż mężczyźni. 3/4 rozwodów kończy się bez orzekania o winie. 37

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 URODZENIA I ZGONY Urodzenia żywe na 1000 ludności 0,0 sławieński 9,3-0,3 m. Koszalin 1,5-1,5 kołobrzeski koszaliński m. Świnoujście kamieński gryficki -0,1 białogardzki -0,6-0,6-0,7 świdwiński 0,2-0,8 szczecinecki łobeski -1,2 0,0 goleniowski -0,2 policki -0,5 drawski 1,1 m. Szczecin stargardzki 0,6-0,5 wałecki -1,6 pyrzycki -0,8 0,6 gryfiński choszczeński -1,2 myśliborski 0,2 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0 11,0 10,4 9,8 9,3 8,8 7,0 Największy wzrost/spadek w stosunku do 2002 r. Powiat m. Koszalin (+1,5) Powiat wałecki (-1,6) wartość wskaźnika w 2012 r. zmiana wskaźnika =2012-2002 Urodzenia według wieku matki 2002 r. 2012 r. 9,5% 1502 19 lat i mniej 1006 6,3% 33,0% 5210 20-24 3163 19,7% 32,4% 5111 25-29 5522 34,4% 16,3% 2571 30-34 4285 26,7% 6,6% 1049 35-39 1740 10,9% 2,2% 346 40 lat i więcej 327 2,0% 38

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO URODZENIA I ZGONY Struktura urodzeń według wieku matki z uwzględnieniem miejsca zmieszkania 2002 r. Miasto Wieś 2012 r. 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 l. urodzeń 19 lat i mniej 20-24 lat 25-29 lat 30-34 lat 35-39 lat 40-44 lat 45 i więcej lata l. urodzeń 19 lat i mniej 20-24 lat 25-29 lat 30-34 lat 35-39 lat 40-44 lat 45 i więcej lata Urodzenia według wykształcenia matki/ojca 2002 r. 2012 r. Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 11,3% 1785 14,7% 2315 Wyższe 28,0% 4500 1,1% 175 25,5% 4023 34,6% 5458 Średnie i policealne 32,8% 5257 31,7% 5083 42,0% 6631 30,6% 4836 Zasadnicze zawodowe 21,9% 3515 13,3% 2134 13,1% 2067 19,9% 3138 Niepełne podstawowe, podstawowe i gimnazjalne 10,3% 1647 13,2% 2117 Wartości nie sumują się do 100% - w niektórych przypadkach wystąpił brak możliwości określenia poziomu wykształcenia 39

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 URODZENIA I ZGONY Urodzenia żywe na 1000 ludności 11,0 l. urodzeń 10,5 10,0 9,5 9,0 8,5 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata Urodzenia według stanu cywilnego matki 2002 r. 2012 r. 27,8% 69,0% 2,6% 0,6% Panna Zamężna Rozwiedziona Wdowa 35,6% 59,9% 4,2% 0,3% 40

II. ZJAWISKA DEMOGRAFICZNE WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO URODZENIA I ZGONY Współczynnik dzietności i reprodukcji brutto 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 lata reprodukcja brutto dzietność Urodzenia według źródła utrzymania 2002 r. 2012 r. 15,9% 28,7% 1,9% 2,6% 1,7% 9,9% 9,4% 29,6% Pracujący - najemni w sektorze publicznym Pracujący - najemni w sektorze prywatnym Pracujący - na rachunek własny w rolnictwie Pracujący - na rachunek własny poza rolnictwem Posiadający emeryturę lub rentę Posiadający zasiłek dla bezrobotnych Posiadający inne niezarobkowe źródło utrzymania Pozostający na utrzymaniu 20,4% 37,8% 1,1% 4,4% 1,3% 4,0% 6,6% 24,0% Wartości nie sumują się do 100% - w niektórych przypadkach wystąpił brak możliwości określenia źródła utrzymania 41

PRZEMIANY DEMOGRAFICZNE POMORZA ZACHODNIEGO W LATACH 2002-2012 URODZENIA I ZGONY Urodzenia według kolejności urodzenia dziecka i wieku matki 2012 r. 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 1 2 3 4 5+ 0,0% 19 lat i mniej 20-24 25-29 30-34 35-39 40+ wiek 25,0% 2012 r. 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 1 2 3 4 5+ 0,0% 19 lat i mniej 20-24 25-29 30-34 35-39 40 + wiek 42