56 (2): , 2016 Published online: ISSN

Podobne dokumenty
55 (2): , 2015 Published online: ISSN

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC

WYKORZYSTANIE METODY BIOLOGICZNEJ W OCHRONIE POMIDORA SZKLARNIOWEGO PRZED SZKODNIKAMI. Wstęp

PRZYDATNOŚĆ ŚRODKÓW O MECHANICZNYM DZIAŁANIU DO ZWALCZANIA PRZĘDZIORKA CHMIELOWCA (TETRANYCHUS URTICAE Koch) NA TRUSKAWCE

Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895

WPŁYW MIESZANINY PROPIONIBACTERIUM FREUDENREICHII I LACTOBACILLUS RHAMNOSUS NA ZDROWOTNOŚĆ I PLON RZEPAKU OZIMEGO

Anna Skorupska. Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Władysława Węgorka 20, Poznań

Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

WIELOZMIENNA ANALIZA WPŁYWU POKARMU NA DŁUGOŚĆ ROZWOJU STADIÓW LARWALNYCH ORAZ DŁUGOŚĆ ŻYCIA SAMIC I SAMCÓW MACROLOPHUS MELANOTOMA (COSTA)

azeco.pl O R T U S 05 SC - 1 l

Dyna-Mite REWOLUCYJNA STRATEGIA OCHRONY RÓŻ

DYNAMIKA POPULACJI WCIORNASTKA TYTONIOWCA THRIPS TABACI LIND. WYSTĘPUJĄCEGO NA PORZE UPRAWIANYM WSPÓŁRZĘDNIE Z SZAŁWIĄ

ZANIKANIE KAPTANU I PROPIKONAZOLU W OWOCACH I LIŚCIACH JABŁONI ODMIANY JONAGOLD

INTRODUCING Typhlodromus pyri (Phytoseiidae) INTO APPLE ORCHARDS IN POLAND

WPŁYW UPRAWY MIESZANKI BOBIKU Z OWSEM NAGOZIARNISTYM W SYSTEMIE EKOLOGICZNYM NA WYSTĘPOWANIE SZKODNIKÓW

EFFICACY OF BACILLUS THURINGIENSIS VAR. KURSTAKI IN THE CONTROL OF EUROPEAN CORN BORER OSTRINIA NUBILALIS HŰBNER ON SWEET CORN

mgr inż. Wojciech Rybiński

Poprawa odporności roślin na stres biotyczny poprzez właściwe odżywienie w bieżącej fazie rozwojowej

DYNAMIKA POPULACJI WCIORNASTKA TYTONIOWCA THRIPS TABACI LIND. WYSTĘPUJĄCEGO NA CEBULI UPRAWIANEJ WSPÓŁRZĘDNIE Z MARCHWIĄ

ZACHOWANIE SIĘ NIEKTÓRYCH HERBICYDÓW W GLEBACH PÓL UPRAWNYCH PODKARPACIA

w badaniach rolniczych na pszenicy ozimej w Polsce w latach 2007/2008 (badania rejestracyjne, IUNG Puławy)

PORÓWNANIE FAUNY WYSTĘPUJĄCEJ NA WARZYWACH KORZENIOWYCH UPRAWIANYCH METODĄ EKOLOGICZNĄ I KONWENCJONALNĄ

PATOGENICZYCH W OGRANICZANIU LICZEBNOŚCI MOŻLIWOŚCI I PERSPEKTYWY. Instytut Ochrony Roślin - PIB

57 (1): 75-81, 2017 Published online: ISSN

Reakcja rzepaku jarego na herbicydy na polu zachwaszczonym i bez chwastów

Komunikat jagodowy z dnia 01 lipca 2015 (Tomasz Gasparski Bayer CropScience)

SKUTECZNOŚĆ BIOLOGICZNA ORAZ WSKAŹNIKI EKONOMICZNE CHEMICZNEGO ZWALCZANIA SZKODNIKÓW W PSZENŻYCIE JARYM

OMACNICA PROSOWIANKA. Ostrinia nubilalis (Hubner)

ZASIEDLANIE UPRAWY ROŚLIN IPOMOEA BATATAS (L.) LAM. PRZEZ ŚLIMAKI W POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ POLSCE

SKUTECZNOŚĆ WYBRANYCH INSEKTYCYDÓW W ZWALCZANIU MĄCZLIKA WARZYWNEGO ALEYRODES

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Metodyka prowadzenia obserwacji występowania przebarwiacza malinowego (Phyllocoptes gracilis) na malinie

Efficacy of Ortus 05 SC (fenpyroximate) in control of the strawberry mite (Phytonemus pallidus Banks.) on strawberry plantations after fruit harvest

KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM

Wpływ szczepionek mykoryzowych na rozwój i zdrowotność borówki amerykańskiej, różaneczników oraz wrzosów

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY NORMĄ WYSIEWU NASION A PLONEM ZIELA KARCZOCHA (CYNARA SCOLYMUS L.) * Wstęp. Materiał i metody

Przestrzegaj etykiety-instrukcji stosowania środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska S A N M I T E 20 WP

WPŁYW GŁĘBOKOŚCI ROBOCZEJ GLEBOGRYZARKI SADOWNICZEJ NA EFEKTYWNOŚĆ NISZCZENIA CHWASTÓW W SADACH

WPŁYW WODNEGO WYCIĄGU Z AKSAMITKI (TAGETES PATULA NANA) NA WYSTĘPOWANIE SZKODLIWEJ ENTOMOFAUNY NA KAPUŚCIE BIAŁEJ

USZLACHETNIANIE NASION WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN WARZYWNYCH POPRZEZ STYMULACJĘ PROMIENIAMI LASERA. Wstęp. Materiał i metody

WYSTĘPOWANIE MSZYCY BREVICORYNE BRASSICAE L. I JEJ WROGÓW NATURALNYCH NA RÓŻNYCH ODMIANACH BROKUŁU. Wstęp. Materiał i metody

Silny rozwój korzeni rzepaku nawet w trudnych warunkach! Jest sposób!

Journal of Agribusiness and Rural Development

MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH W UPRAWACH SZKLARNIOWYCH

Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami

WPŁYW OSŁON ORAZ SPOSOBU SADZENIA ZĄBKÓW NA PLONOWANIE CZOSNKU W UPRAWIE NA ZBIÓR PĘCZKOWY. Wstęp

Instrukcja prowadzenia monitoringu obecności rolnic w uprawach warzyw z wykorzystaniem pułapek feromonowych

S P R A W O Z D A N I E Z B A D A N I A

Mamy sposób na zwalczanie omacnicy prosowianki w kukurydzy!

WPŁYW PODŁOŻY Z DODATKIEM KOMPOSTÓW NA WZROST I POKRÓJ PELARGONII RABATOWEJ (PELARGONIUM HORTORUM BAILEY) Wstęp

Załącznik do pozw MRiRW nr R - 82/2016h.r. z dnia r.

Metody zwalczania zachodniej stonki kukurydzianej

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Najważniejsze choroby rzepaku ozimego (BBCH 30-33). Jak je zwalczać?

WZROST I PLONOWANIE PAPRYKI SŁODKIEJ (CAPSICUM ANNUUM L.), UPRAWIANEJ W POLU W WARUNKACH KLIMATYCZNYCH OLSZTYNA

UPRAWY SADOWNICZE WYGLĄD, KTÓRY PRZEBIJA SMAK

Costs of integrated plant protection. Koszty integrowanej ochrony roślin. Maria Golinowska

OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

WPŁYW CZYNNIKÓW AGROTECHNICZNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI ENERGETYCZNE SŁOMY 1

Omacnica: mechaniczne zwalczanie szkodnika

AKTYWNOŚĆ DOBOWA CHRZĄSZCZY DIABROTICA VIRGIFERA LE CONTE NA KUKURYDZY CUKROWEJ (ZEA MAYS VAR. SACCHARATA) W LATACH

TYTANIT plonotwórczy stymulator wzrostu i plonowania warzyw

w badaniach rolniczych na pszenżycie ozimym w Polsce w latach 2007/2008 (badania rejestracyjne, IUNG Puławy)

REFERENCJE. Polecamy firmę Plantalux Sp. z o.o. jako godnego zaufania producenta lamp LED do doświetlania upraw szklarniowych.

REAKCJA NASION WYBRANYCH ODMIAN OGÓRKA NA PRZEDSIEWNĄ BIOSTYMULACJĘ LASEROWĄ. Wstęp

Zainwestuj w rozwój systemu korzeniowego!

OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA SAPONIN LUCERNY (MEDICAGO SSP.) DO ZWALCZANIA MSZYCY BURAKOWEJ W UPRAWIE BOBIKU

Nasze gospodarstwo: Najważniejsze aspekty ochrony truskawek przed agrofagami g w produkcji szkółkarskiej

mszyce jary zaraza ziemniak przebiegiem pogody oraz z wczesnością i odpornością odmian 1-2 chrząszczy na 25 roślin wczesnych odmian ziemniaka lub

Wykorzystanie testu Levene a i testu Browna-Forsythe a w badaniach jednorodności wariancji

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1

OKREŚLENIE WPŁYWU NAWOŻENIA I ZAGĘSZCZENIA FASOLI NA WZROST ROŚLIN

AKTUALNE PROBLEMY OCHRONY BURAKÓW CUKROWYCH PRZED ROLNICĄ ZBOŻÓWKĄ I CZOPÓWKĄ

PW Zadanie 3.3: Monitoring zmian zdolności chorobotwórczych populacji patogenów z kompleksu Stagonospora spp. / S.

PAŃSTWOWA INSPEKCJA OCHRONY ROŚLIN I NASIENNICTWA

K O H I N O R 200 SL

WYKORZYSTANIE GRZYBA OWADOBÓJCZEGO Isaria fumosorosea DO ZWALCZANIA SZKODNIKÓW W UPRAWIE BOBIKU

Nawożenie dolistne roślin w warunkach stresu suszy. Maciej Bachorowicz

Rola entomopatogenicznych nicieni w ograniczeniu liczebności szrotówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella)

BIOSTYMULATOR. Owoce jak malowane. Więcej informacji na stronie science driven by nature

The importance of plant protection rope in these multifactor productivity of expenditures (MFP) in greenhouse tomatoes cultivation

Katalog produktów 2012

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Tytuł zadania. Metody ochrony przed szkodnikami, chorobami i zwalczanie chwastów w uprawach warzywniczych i zielarskich

Omacnica: jaką odmianę kukurydzy wybrać?

NR 232 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2004

RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI ROŚLINNEJ W POLSCE W LATACH

Przykłady wybranych fragmentów prac egzaminacyjnych z komentarzami technik ogrodnik 321[03]

REAKCJA CEBULI I MARCHWI NA BIOSTYMULATOR ASAHI SL STOSOWANY Z HERBICYDAMI

Komunikat 3 z dnia dotyczący aktualnej sytuacji agrotechnicznej Lustracje przeprowadzono i fotografie wykonano 25 marca br.

WPŁYW FUNGICYDÓW NA ZDROWOTNOŚĆ, PLONOWANIE I WARTOŚĆ SIEWNĄ ŁUBINU BIAŁEGO I ŻÓŁTEGO

Zaraza ziemniaka - Phytophthora infestans (Mont.) de By 1. Systematyka Rząd: Pythiales Rodzina: Pythiaceae Rodzaj: Phytophthora

Zwalczanie stonki ziemniaczanej: czym grozi obecność tego szkodnika

WPŁYW NASTĘPCZY PREPARATÓW ASAHI SL I TYTANITU STOSOWANEGO W UPRAWIE ROSA MULTIFLORA THUNB. NA JAKOŚĆ OKULANTÓW RÓŻ ODMIANY FLAMINGO.

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZASTOSOWANIE AKWIZYCJI OBRAZU DO SZACOWANIA STRAT W UPRAWIE ZIEMNIAKA

Transkrypt:

PROGRESS IN PLANT PROTECTION DOI: 10.14199/ppp-2016-029 56 (2): 175-179, 2016 Published online: 25.04.2016 ISSN 1427-4337 Received: 30.12.2015 / Accepted: 12.04.2016 Effectiveness of Swirski-mite (Amblyseius swirskii Athias-Henriot) in control of two-spotted spider mite (Tetranychus urticae Koch) on cucumber plants treated with biostimulants Efektywność dobroczynka Swirski (Amblyseius swirskii Athias-Henriot) w ograniczaniu liczebności przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae Koch) na roślinach ogórka traktowanych biostymulatorami Anna Tomczyk*, Paulina Andryka Summary The experiments were conducted, on cucumber plants cultivar Aramis, treated and not treated with the biostimulants: Asahi SL and Siapton 10 L, in the glasshouse and laboratory conditions. The aim of the study was to evaluate if the application of biostimulants in cucumber cultivation can influence the efficacy of biological control of Tetranychus urticae by predatory mite Amblyseius swirskii Athias-Henriot. It was found that A. swirskii decreased development of T. urticae population on both treated and not treated plants with biostimulants. The effectiveness of A. swirskii, at the low infestation of spider mites, was similar on the plants cultivated without biostimulants and the plants treated with Asahi SL while lower on the plants treated with Siapton 10 L. A similar dependence was also observed for the development of predator population on these plants. The highest predator population developed on plants severely infested by spider mites and treated with Asahi SL. With large number of mites on leaves the biostimulant increased also effectiveness of predator, which occurred as high consumption of T. urticae eggs and young larvae. Key words: cucumber; Tetranychus urticae; biostimulants; Amblyseius swirskii Streszczenie Doświadczenia były prowadzone w warunkach szklarniowych i laboratoryjnych na roślinach ogórka odmiany Aramis, traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami: Asahi SL i Siapton 10 L. Celem badań było określenie czy zastosowanie biostymulatorów w uprawie ogórka szklarniowego może wpłynąć na skuteczność biologicznego zwalczania Tetranychus urticae za pomocą drapieżnego roztocza Amblyseius swirskii. Wykazano, że A. swirskii ograniczał rozwój populacji T. urticae zarówno na roślinach traktowanych, jak i nietraktowanych biostymulatorami. Skuteczność A. swirskii, w przypadku słabego porażenia przez przędziorki była podobna na roślinach uprawianych bez biostymulatorów i na roślinach traktowanych preparatem Asahi SL, niższa natomiast po zastosowaniu preparatu Siapton 10 L. Podobną zależność obserwowano także w przypadku rozwoju populacji drapieżcy na tych roślinach. Największa populacja drapieżcy rozwijała się na silnie porażonych przez przędziorki roślinach, traktowanych preparatem Asahi SL. Przy dużej liczbie szkodnika na liściach, biostymulator ten zwiększał także efektywność drapieżcy, przejawiającą się wysoką konsumpcją jaj i młodych larw T. urticae. Słowa kluczowe: ogórek; Tetranychus urticae; biostymulatory; Amblyseius swirskii Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Samodzielny Zakład Entomologii Stosowanej Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa *corresponding author: anna_tomczyk@sggw.pl The Polish Society of Plant Protection The Institute of Plant Protection National Research Institute

176 Effectiveness of Amblyseius swirskii / Efektywność Amblyseius swirskii Wstęp / Introduction Dobroczynek Swirskii (Amblyseius swirskii A.-H.) jest wielożernym drapieżnym roztoczem z rodziny dobroczynkowatych (Phytoseiidae). Pochodzi ze wschodniego regionu śródziemnomorskiego Włoch, Izraela, Cypru i Egiptu. W niektórych publikacjach pojawia się pod nazwą Typhlodromips swirskii. Od 2005 roku jest wprowadzany lub testowany w różnych krajach Europy, Afryki Północnej, Ameryki Północnej, a także w Azji do zwalczania drobnych stawonogów, zarówno w warunkach naturalnych, jak i szklarniowych. W Polsce jest stosowany od 2007 roku do biologicznego zwalczania szkodników w uprawach warzyw i roślin ozdobnych w szklarni. Wykazano jego skuteczność w zwalczaniu wciornastka zachodniego (Frankliniella occidentalis Pergande), mączlika szklarniowego (Trialeurodes vaporariorum Westw.), a także przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae Koch) (Górski 2008; Fiedler 2010). Skuteczność drapieżnych roztoczy w ograniczaniu liczebności populacji szkodników zależy od szeregu czynników, zarówno abiotycznych, jak i biotycznych, tj. od temperatury, wilgotności, ale także od gatunku szkodnika i rośliny na którą jest wprowadzany (Heintz i wsp. 2004; Onzo i wsp. 2012). Na zachowanie i efektywność drapieżcy mają także wpływ odmianowe cechy roślin oraz ich stan fizjologiczny (Cortesero i wsp. 2000; Onzo i wsp. 2012; Buitenhuis i wsp. 2014). Duże znaczenie może mieć sposób nawożenia czy stosowanie substancji o charakterze induktorów odporności lub biostymulatorów, gdyż mogą one wpływać na zawartość pierwotnych i wtórnych metabolitów roślinnych, ważnych zarówno dla szkodnika, jak i drapieżcy (Cortesero i wsp. 2000; Gawrońska i Przybysz 2011; Buitenhuis i wsp. 2014). Mimo, że przędziorek chmielowiec jest gatunkiem polifagicznym, jakość rośliny żywicielskiej jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój jego populacji (Tomczyk 1989). Liczebność szkodnika na roślinie ma bezpośredni związek ze skutecznością jego wrogów naturalnych. Badania Dicke i wsp. (1999) wykazały, że rośliny uszkodzone przez przędziorki wydzielają lotne substancje, które informują drapieżcę o obecności szkodnika, a potraktowanie roślin induktorami odporności nasila wydzielanie tych związków i zwiększa aktywność Celem badań było określenie, czy zastosowanie wybranych biostymulantów roślin w uprawie ogórka, zaatakowanej przez przędziorka chmielowca może zmieniać efektywność biologicznego zwalczania tego szkodnika za pomocą dobroczynka Swirskii. Porównywano: 1. Rozwój populacji Tetranychus urticae na roślinach traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami Asahi SL i Siapton 10 L, przed i 2 tygodnie po wprowadzeniu drapieżnego roztocza A. swirskii. 2. Rozwój populacji drapieżcy na roślinach traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami w przypadku niskiego zagęszczenia populacji szkodnika na liściach. 3. Rozwój populacji A. swirskii na liściach roślin z wysoką liczebnie populacją szkodnika, zapewniającą dostatek pokarmu. 4. Efektywność drapieżcy w ograniczaniu liczby jaj i larw T. urticae (konsumpcja) na liściach roślin traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami. Materiały i metody / Materials and methods Badania prowadzono w warunkach szklarniowych i laboratoryjnych, na roślinach ogórka odmiany Aramis, traktowanych i nietraktowanym biostymulatorami: Asahi SL (mieszanina o-nitrofenolanu sodu i 5-nitroguaiaklanu sodu) i Siapton 10 L (mieszanina aminokwasów i oligopeptydów). Sadzonki roślin podzielono na 3 grupy, przeznaczone do różnych zabiegów: kontrolna bez biostymulatorów (rośliny opryskiwane wodą), rośliny do opryskiwania preparatem Asahi SL i rośliny do opryskiwania preparatem Siapton 10 L. Zabiegi wykonano dwukrotnie w czasie trwania doświadczenia, przy użyciu opryskiwacza ręcznego o pojemności 2 dcm 3, w fazie 2 3 liści, tuż po posadzeniu roślin na stałe miejsce w szklarni oraz dwa tygodnie później. Preparat Asahi SL stosowano w stężeniu 0,1%, a Siapton 10 L w stężeniu 0,25%. Każdą grupę roślin umieszczono na oddzielnym parapecie w komorze szklarniowej. Rośliny wysadzono do ustawionych na parapetach pierścieni wypełnionych substratem ogrodniczym. Przeprowadzono dwa doświadczenia szklarniowe i jedno laboratoryjne. W pierwszym doświadczeniu użyto 14 roślin, a w drugim 10, w każdej badanej grupie. Doświadczenie I Dwa dni po wysadzeniu roślin do pierścieni wprowadzono na nie po 15 samic przędziorka chmielowca (5 samic na jeden liść). Po 4 tygodniach żerowania szkodnika określano jego liczebność na losowo wybranym jednym liściu ze środkowej części każdej rośliny, z wszystkich grup doświadczalnych. Następnie na uszkodzone przez przędziorki liście wprowadzono drapieżnego roztocza A. swirskii w liczbie 10 osobników. Po dwóch tygodniach od momentu wprowadzenia drapieżcy liczono ruchome stadia ofiary (T. urticae) i drapieżcy (A. swirskii). Doświadczenie II Rośliny wysadzano w szklarni, opryskiwano preparatami i porażano przędziorkami podobnie, jak w doświadczeniu I. Po 5 tygodniach żerowania szkodnika, kiedy dolne liście roślin były już silnie uszkodzone, policzono ruchome stadia rozwojowe przędziorka chmielowca na 8 kolejnych, dolnych liściach roślin, w każdym wariancie doświadczalnym i wprowadzono na nie po 2 osobniki A. swirskii. Po 3 tygodniach określono na każdej roślinie liczbę osobników A. swirskii na liściach, na których drapieżca był wprowadzony oraz na 5 młodych liściach (wierzchołkowych). Doświadczenie laboratoryjne W warunkach laboratoryjnych określano intensywność żerowania drapieżcy stosując jako pokarm jaja i młode stadia rozwojowe przędziorka chmielowca, na młodych (w stadium 3 liści) roślinach ogórka, traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami. Rośliny uprawiano w do-

Progress in Plant Protection 56 (2) 2016 177 niczkach, w komorze wzrostowej oświetlanej światłem jarzeniowym długość dnia 15 godzin. Użyto po 12 roślin na każdy wariant doświadczalny. Trzy dni po opryskaniu roślin wodą lub biostymulatorami, na środkowy liść każdej rośliny wprowadzano po 6 samic przędziorka chmielowca i pozostawiano je na 3 dni, aby złożyły jaja. Po tym czasie usuwano samice, określano liczbę złożonych jaj i pozostawiano ich około 200 na każdym liściu. Następnie wprowadzano 1 osobnika A. swirskii na każdy badany liść. Rejestrowano liczbę zjedzonych przez drapieżcę jaj i wylęgłych w czasie trwania doświadczenia larw po 3 i 7 dniach żerowania Opracowanie statystyczne wyników Użyto program STATGRAPHICS Plus. Przeprowadzono jednoczynnikową analizę wariancji ANOVA. Zastosowano test Fishera na poziomie istotności 0,05. Wyniki i dyskusja / Results and discussion Na rysunku 1. przedstawiono wyniki I doświadczenia szklarniowego ilustrujące liczebność populacji T. urticae po 4 tygodniach rozwoju szkodnika na roślinach traktowanych i nietraktowanych biostymulatorami, tj. w momencie introdukcji A. swirskii oraz po 2 tygodniach działalności W momencie wprowadzania drapieżcy populacja T. urticae była znacznie mniej liczna na roślinach traktowanych preparatem Siapton 10 L w porównaniu z innymi wariantami doświadczalnymi. Różnice były istotne statystycznie (F 2/39 = 7,22; p = 0,0072). Preparat ten wpływał wyraźnie niekorzystnie na rozwój populacji szkodnika, co obserwowano już we wcześniejszych badaniach (Tomczyk i Rudzińska 2011). Wykazano, że biostymulatory, w tym Asahi SL i Siapton 10 L, mogą zmieniać chemiczny skład roślin, a także aktywność niektórych enzymów, co podnosi często poziom odporności roślin na stresy abiotyczne i biotyczne (Gawrońska i Przybysz 2011). Zmiany stężenia cukrów i białek oraz zwiększenie zawartości metabolitów wtórnych w tkankach roślin żywicielskich przędziorków wpływają na rozwój populacji tych roztoczy (Tomczyk 1989). Wykazano także zależność między chemicznym składem rośliny a zachowaniem drapieżcy w stosunku do żerującego na tej roślinie szkodnika (Cortesero i wsp. 2000; Buitenhuis i wsp. 2014). Wprowadzenie drapieżcy na rośliny ogórka skutecznie obniżyło możliwość rozwoju populacji przędziorka chmielowca. Po dwóch tygodniach od introdukcji A. swirskii liczba stadiów ruchomych tego szkodnika na liściach roślin opryskiwanych wodą i preparatem Asahi SL była niższa od 15 do 40% w porównaniu z populacją inicjalną, mimo korzystnych warunków dla rozwoju szkodnika panujących w tym czasie w szklarni. Świadczy to o skuteczności A. swirskii w zwalczaniu T. urticae, zgodnie z wynikami uzyskanymi przez innych autorów (van Houten i wsp. 2007). Jedynie w przypadku zastosowania preparatu Siapton 10 L nie zaobserwowano obniżenia wyjściowej liczebności szkodnika w wyniku działalności drapieżcy, a nawet pewną tendencję do wzrostu jego zagęszczenia na liściach. Oznacza to niższą efektywność A. swirskii na liściach roślin traktowanych tym biostymulatorem. Zastosowanie preparatu Siapton 10 L w uprawie ogórka nie sprzyjało także namnażaniu się drapieżcy (rys. 2). Populacja A. swirskii po 2 tygodniach rozwoju na roślinach traktowanych preparatem Siapton 10 L była istotnie niższa niż na roślinach traktowanych wodą i preparatem Asahi SL. Rys. 1. Populacja Tetranychus urticae przed i po wprowadzeniu drapieżcy na rośliny ogórka. Różne litery nad słupkami oznaczają różnice istotne statystycznie Fig. 1. The population of Tetranychus urticae before and after introduction of predator on cucumber plants. Different letters above the bars indicate statistically significant differences Rys. 2. Populacja Amblyseius swirskii przed i po wprowadzeniu drapieżcy na rośliny ogórka. Różne litery nad słupkami oznaczają różnice istotne statystycznie Fig. 2. The population of Amblyseius swirskii before and after introduction of predator on cucumber plants. The different letters above the bars indicate the statistically significant differences Rysunek 3. przedstawia wyniki II doświadczenia szklarniowego ilustrujące zmiany liczebności drapieżcy po

178 Effectiveness of Amblyseius swirskii / Efektywność Amblyseius swirskii 3 tygodniach od momentu jego wprowadzenia na liście roślin z wysoką liczebnością populacji szkodnika, przekraczającą 200 osobników na liść. Asahi SL. W ciągu 7 dni A. swirskii zjadał na liściach tych roślin prawie dwukrotnie większą liczbę jaj i larw przędziorka chmielowca niż na liściach roślin kontrolnych i traktowanych preparatem Siapton 10 L. Różnice były istotne statystycznie (F 2/33 = 6,46; p = 0,012). Większa konsumpcja tłumaczy intensywniejszy rozwój populacji drapieżcy na roślinach opryskiwanych preparatem Asahi SL. Rys. 3. Liczebność populacji Amblyseius swirskii po 3 tygodniach od introdukcji na silnie porażone przez Tetranychus urticae liście ogórka. Różne litery nad słupkami oznaczają statystycznie istotne różnice Fig. 3. Population of Amblyseius swirskii 3 weeks after it's introduction on strongly infested by Tetranychus urticae leaves of cucumber. Different letters above the bars indicate statistically significant differences Wyjątkowo wysoką liczebnie populację drapieżcy (prawie 140 osobników/liść na liściach starszych i ponad 110 osobników/liść na liściach wierzchołkowych) stwierdzono na roślinach traktowanych preparatem Asahi SL w porównaniu do kilkakrotnie mniejszej liczby drapieżcy na starszych liściach i ponad 2-krotnie mniejszej na młodych liściach roślin traktowanych wodą i preparatem Siapton 10 L. Najmniejszą liczbę drapieżcy stwierdzono na roślinach traktowanych preparatem Siapton 10 L. Różnice były istotne statystycznie (F 2/27 = 9,24; p = 0,0009). Uzyskane wyniki wskazują na wysoką atrakcyjność dla A. swirskii roślin uszkodzonych przez przędziorki, traktowanych preparatem Asahi SL. Wydaje się prawdopodobne, że przyczyną tego zjawiska mogą być specyficzne lotne substancje wydzielane przez uszkodzone liście tych roślin. Z badań Dicke i wsp. (1999) wynika, że uszkodzone przez szkodniki rośliny wydzielają lotne substancje, głównie terpenoidy i pochodne heksanu, które informują drapieżcę o obecności szkodnika i zwiększają jego aktywność. Autorzy zaobserwowali, że potraktowanie roślin wybranymi induktorami odporności, takimi jak kwas jasmonowy stymuluje wydzielanie lotnych substancji z uszkodzonych liści. Ilość i jakość wydzielanych substancji przez uszkodzone rośliny zależy od gatunku czy odmiany rośliny, od jej stanu fizjologicznego, a nawet od wieku uszkadzanych liści (Cortesero i wsp. 2000; Buitenhuis i wsp. 2014). Badania laboratoryjne wykazały, że A. swirskii wprowadzony na liście ogórka, na których wcześniej złożyły jaja samice przędziorka chmielowca zjadał zarówno jaja, jak i rozwijające się z nich młode stadia rozwojowe (rys. 4). Największe zainteresowanie szkodnikiem drapieżca wykazywał na roślinach traktowanych preparatem Rys. 4. Liczba jaj i młodych larw Tetranychus urticae zjedzonych przez Amblyseius swirskii na liściach roślin ogórka. Różne litery nad słupkami oznaczają różnice istotne statystycznie Fig. 4. Number of eggs and young larvae of Tetranychus urticae consumed by Amblyseius swirskii on the leaves of cucumber plants. Different letters above the bars indicate statistically significant differences Otrzymane wyniki wykazały, że wprowadzenie biostymulatorów do uprawy ogórka szklarniowego może wpływać zarówno na rozwój populacji szkodnika, jak i efektywność Wnioski / Conclusions 1. Populacja T. urticae rozwija się wolniej na roślinach ogórka traktowanych preparatem Siapton 10 L w porównaniu z innymi wariantami doświadczalnymi. Preparat ten wpływa wyraźnie niekorzystnie na rozwój populacji szkodnika. 2. Nie obserwuje się obniżenia liczebności T. urticae w wyniku działalności drapieżcy na liściach roślin ogórka potraktowanych preparatem Siapton 10 L. 3. Zastosowanie preparatu Siapton 10 L w uprawie ogórka szklarniowego nie sprzyja namnażaniu się drapieżnego roztocza A. swirski, wprowadzonego w celu zwalczania przędziorka chmielowca. 4. Silnie uszkodzone rośliny przez przędziorka chmielowca, traktowane preparatem Asahi SL, stwarzają wyjątkowo korzystne warunki do rozwoju populacji A. swirskii. 5. Największe zainteresowanie szkodnikiem drapieżca wykazuje na roślinach traktowanych biostymulatorem Asahi SL.

Progress in Plant Protection 56 (2) 2016 179 Literatura / References Buitenhuis R., Shipp L., Scott-Dupree C., Brommit A., Lee W. 2014. Host plant effects on the behaviour and performance of Amblyseius swirskii (Acari: Phytoseiidae). Experimental and Applied Entomology 62 (2): 171 180. Cortesero A.M., Stapel J.O., Lewis W.J. 2000. Understanding and manipulating plant attributes to enhance biological control. Biological Control 17: 35 47. Dicke M., Gols R., Ludeking D., Posthumus M.A. 1999. Jasmonic acid and herbivory differentially induce carnivore-attracting plant volatiles in Lima bean plants. Journal of Chemical Ecology 25: 1907 1922. Fiedler Ż. 2010. Wzajemne oddziaływanie Amblyseius cucumeris (Oudemas) i Amblyseius swirskii (Athias-Henriot) w ograniczaniu wciornastka zachodniego Frankliniella occidentalis (Pergande). [Interaction between Amblyseius cucumeris (Oudemas) and Amblyseius swirskii (Athias-Henriot) populations in control of western flower thrips Frankliniella occidentalis (Pergande)]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 50 (3): 1467 1470. Gawrońska H., Przybysz A. 2011. Biostymulatory: mechanizmy działania i przykłady zastosowań. s. 7 13. W: Materiały Konferencyjne Targi Sadownictwa i Warzywnictwa. Agrosimex Sp. z o.o., Warszawa, 5 6.01.2011, 70 ss. Górski R. 2008. Przydatność drapieżnego roztocza Amblyseius swirskii (Athias-Henriot) w biologicznym zwalczaniu mączlika szklarniowego (Trialeurodes vaporariorum Westwood) w uprawie gerbery. [Usefulness of predatory mite Amblyseius swirskii (Athias-Henriot) in biological control of greenhouse whitefly (Trialeurodes vaporariorum Westwood) in gerbera crop]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (4): 1291 1293. Heintz K.M., van Driesche R.G., Parella M.P. 2004. Biocontrol in Protected Culture. Chicago Review Press, 560 pp. Onzo A., Hanna R., Sabelis M.W. 2012. The predatory mite Typhlodromalus aripo prefers green mite induced plant odours from pubescent cassava varieties. Experimental and Applied Acarology 58 (4): 359 370. Tomczyk A. 1989. Physiological and biochemical responses of different host plants to infestation by spider mites (Acarina: Tetranychidae). Rozprawy Naukowe i Monografie. Wydawnictwa SGGW AR, Warszawa, 112 ss. Tomczyk A., Rudzińska D. 2011. Wpływ wybranych biostymulatorów roślin na szkodliwość przędziorka chmielowca (Tetranychus urticae Koch) dla ogórka szklarniowego. [Influence of selected biostimulators on harmfulness of two-spotted spider mite (Tetranychus urticae Koch) for glasshouse cucumber]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (1): 508 512. van Houten Y.M., Hoogerbrugge H., Bolckmans K.J.F. 2007. Spider mite control by four phytoseiid species with different degrees of polyphagy. IOBC/WPRS Bulletin 30 (5): 123 127.