Egzamin maturalny poziom podstawowy poziom rozszerzony ustny pisemny pisemny test wypracowanie wypracowanie rozprawka problemowa interpretacja utworu lirycznego szkic lub rozprawka problemowa interpretacja porównawcza utworów lirycznych
Czas egzaminu ustnego 30 minut Przebieg ustnego egzaminu: losowanie zadania egzaminacyjnego, przygotowanie wypowiedzi 15 minut, wygłaszanie wypowiedzi monologowej na określony w poleceniu temat 10 minut, rozmowa egzaminatora ze zdającym 5 minut.
Sprawdzane umiejętności: tworzenie samodzielnej wypowiedzi na określony temat zgodnie z zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki, analiza i interpretacja tekstów kultury (literackich, ikonicznych, tekstów z zakresu wiedzy o języku), funkcjonalne wykorzystanie wiedzy o języku i o kulturze (w tym zwłaszcza o literaturze), umiejętność prowadzenia rozmowy.
Wymagania wobec zdającego: rozpoznaje wyrażoną w poleceniu intencję i przygotowuje wypowiedź zgodnie z tą intencją, odczytuje (interpretuje) dołączony tekst kultury pod kątem wskazanego w poleceniu problemu, odwołuje się do innych tekstów kultury (dowolnych) i problemów, które łączą się z tematem wypowiedzi, opracowuje wypowiedź pod względem kompozycyjnym i językowo stylistycznym, wygłasza wypowiedź zgodnie z zasadami kultury żywego słowa, bierze udział w rozmowie dotyczącej wypowiedzi monologowej.
meritum wypowiedzi monologowej 16 pkt. (40% punktacji) organizacja wypowiedzi monologowej 8 pkt. (20 % punktacji) język i styl wypowiedzi monologowej i dialogowej 8 pkt. (20% punktacji) meritum wypowiedzi dialogowej i przestrzeganie zasad uczestniczenia w rozmowie 8 pkt. (20 % punktacji) RAZEM - 40 punktów
Przykłady zadań (numeracja zgodna z informatorem) Zadanie 1. W jaki sposób w utworach literackich bywają przedstawiani intelektualiści? Omów zagadnienie, odwołując się do załączonej bajki Ignacego Krasickiego oraz do innych, wybranych przez siebie utworów literackich. (bajka Filozof Ignacego Krasickiego) Zadanie 4. Jakie refleksje o współczesnej cywilizacji wyrażają twórcy w swoich dziełach. Odpowiedz na podstawie interpretacji podanego tekstu kultury oraz wybranych przez siebie tekstów literackich. (rzeźba Magdaleny Abakanowicz Tłum)
Charakterystyka części I arkusza (część testowa) Część testowa arkusza egzaminacyjnego składa się z dwóch zestawów (części) tekstów i zadań, z których każdy obejmuje: a) tekst lub dwa teksty liczące łącznie nie więcej niż 500 słów, b) wiązkę 5-7 zamkniętych i/lub otwartych zadań do tekstu z miejscem na wpisanie odpowiedzi. Zdający rozwiązuje zadania w obu zestawach. Łącznie w obu zestawach składających się na test znajdzie się 10-13 zadań różnych pod względem formy oraz sprawdzających różne kompetencje (świadomość językową i działania tekstotwórcze).
Charakterystyka części I arkusza (część testowa) Teksty, do których odnoszą się zadania, zgodnie z podstawą programową mogą mieć charakter popularnonaukowy, publicystyczny lub polityczny. Zadania w teście mogą mieć formę zamkniętą lub otwartą. Sprawdzają m.in. umiejętność analizy tekstu i jego przekształceń, a także świadomość językową zdającego. Zadania sprawdzają także znajomość utworów literackich.
Część I arkusza przykłady zadań odwołujących się do lektur Zadanie 2. (0-2) (Janusz Głowacki Jak być kochanym) a) Kogo w przedstawieniu grał Krzysztof Kolberger? A. Konrada B. Senatora C. Mickiewicza D. Księdza Piotra b) Uzasadnij wybór, odwołując się do treści recenzji i Dziadów części III. Zadanie 3. (0-1) Jaką treść w kontekście Dziadów części III powinien mieć napis, o którym autor recenzji pisze w przedostatnim akapicie? A. Śmierć carowi. Śmierć! B. Razem młodzi przyjaciele! C. Nowosilcow to sługa piekieł. D. Umarł Gustaw, narodził się Konrad.
Charakterystyka części I arkusza Działania na tekście (w tym przekształcenia tekstu), np.: streszczanie, parafrazowanie, tworzenie planu tekstu, przekształcenie składniowe, zmiana konwencji stylistycznej, zmiana intencji komunikacyjnej, wyszukiwanie słów kluczowych.
Charakterystyka części I arkusza Sprawdzanie świadomości językowej w zakresie, np.: słownictwa, słowotwórstwa, fleksji, składni w tekście (m.in. budowy wypowiedzeń i funkcji wyrazów w zdaniu, np.: podmiotu, orzeczenia, dopełnienia, przydawki, okolicznika), funkcji tekstu, cech gatunkowych tekstu, zagadnień stylistycznych (np. zabiegów stylizacyjnych, różnic między tekstem ustnym a pisanym).
Część I arkusza przykłady zadań dotyczących świadomości językowej Zadanie 5. (0-1) (Grażyna Stachówna Melodramat na wakacje) Znajdź w drugim akapicie recenzji trzy przymiotniki pochodzenia obcego, które mają znaczenia opisane w tabeli. Wpisz każdy z tych wyrazów obok odpowiadających im definicji. Jedno znaczenie nie odpowiada żadnemu z wyrazów. Opis znaczenia Wyraz obcy odbiegający od normy, wynaturzony Zadanie 5. (0 1) (Jan Miodek Najki z Samotraki) Do każdego z przykładów użycia czasownika dobierz sytuację, w której ten czasownik został użyty. Odpowiedzi wpisz do tabelki. 1) zabierałem się do recenzowania a) gdy mowa o wszystkich ludziach, 2) kumulują się wszystkie cechy polszczyzny b) gdy mowa o młodzieży, 3) urobili już od tego swojskie derywaty c) gdy prof. Miodek mówi o sobie, d) gdy mowa o przedmiocie wykładu.
Charakterystyka części II arkusza Temat pierwszy rozprawka (problemowa) Zadanie składa się z polecenia i tekstu epickiego lub dramatycznego. Sprawdza umiejętność: odbioru, analizy i interpretacji tekstu literackiego (rozpoznawania sensu załączonego tekstu, określania jego problematyki, odszukiwania elementów znaczących), wyszukiwania kontekstów, porównania funkcjonowania tych samych motywów w różnych tekstach kultury, tworzenia własnej wypowiedzi.
Charakterystyka części II arkusza Temat drugi interpretacja (rozprawka interpretacyjna) Zadanie składa się z polecenia i tekstu poetyckiego (lub fragmentu). Sprawdza umiejętność: 1. formułowania tezy (hipotezy) interpretacyjnej, 2. uzasadnienia tezy (część argumentacyjna), w tym określenia: sytuacji komunikacyjnej, cech stylu wypowiedzi, znaczeń dosłownych i niedosłownych, kreacji świata przedstawionego, odpowiednich kontekstów, 3. tworzenia własnej wypowiedzi.
Charakterystyka części II arkusza formuły tematów Temat pierwszy rozprawka (problemowa) Formuła tematu: Coś czy/lub coś? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu tytuł i do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. Temat drugi interpretacja (rozprawka interpretacyjna) Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Charakterystyka części II arkusza Kryteria oceniania wypracowania: A. sformułowanie stanowiska 6 punktów B. uzasadnienie stanowiska 18 punktów C. poprawność rzeczowa 4 punkty D. zamysł kompozycyjny 6 punktów E. spójność lokalna 2 punkty F. styl tekstu 4 punkty G. poprawność językowa 6 punktów H. poprawność zapisu 4 punkty
Tworzenie rozprawki interpretacyjnej koncepcja interpretacyjna Pomysł zdającego na całościowe odczytanie tekstu (wyrażone np. w postaci tezy lub hipotezy interpretacyjnej). Oczekuje się koncepcji niesprzecznej z utworem i spójnej. Formuła tematu i kryteria oceniania umożliwiają stosowanie różnych metod, technik i sposobów pracy z tekstem poetyckim. Przykłady różnych sposobów analizy tekstu: analiza strukturalna, eksplikacja tekstu, technika słów- kluczy, hipoteza interpretacyjna, metoda analogii (odbiór kontekstowy), przekład intersemiotyczny.
Tworzenie rozprawki interpretacyjnej koncepcja interpretacyjna Pomysł zdającego na całościowe odczytanie tekstu (wyrażonym np. w postaci tezy lub hipotezy interpretacyjnej). Koncepcja niesprzeczna z utworem i spójna. Formuła tematu i kryteria oceniania umożliwiają stosowanie różnych metod, technik i sposobów pracy z tekstem poetyckim. Dopuszczalność różnych sposobów analizy tekstu i wielość możliwych odczytań nie oznaczają przyzwolenia na falsyfikowanie tekstu/literatury.