PROGRAM STUDIÓW DOKTORANCKICH W ZAKRESIE SOCJOLOGII W UNIWERSYTECIE ŁÓDZKIM 1. Nazwa studiów: Studia Doktoranckie Socjologii 2. Zwięzły opis studiów: Studia doktoranckie socjologii wpisują się w obszar kształcenia w zakresie nauk społecznych. Są przeznaczone dla absolwentów studiów II stopnia, którzy chcą zdobyć wiedzę na zaawansowanym poziomie w zakresie socjologii i dyscyplin pokrewnych, metodologii badań społecznych, pracy naukowej i dydaktycznej, jak również pogłębiają wiedzę o charakterze szczegółowym, odpowiadającą obszarowi prowadzonych badań i analiz. Studia doktoranckie socjologii kształtują w absolwentach postawy obywatelskie i kompetencje społeczne, przejawiające się w świadomym pełnieniu roli uczonego, nauczyciela akademickiego oraz zaangażowanego obywatela we współczesnym społeczeństwie. 3. Forma studiów: Stacjonarne i niestacjonarne 4. Zasadnicze cele kształcenia: Absolwent studiów doktoranckich socjologii dysponuje zaawansowaną wiedzą z zakresu metodologii i metodyki prowadzenia badań społecznych, współczesnych teorii socjologicznych, subdyscyplin szczegółowych oraz dyscyplin pokrewnych (ekonomia, filozofia, psychologia). Posiada pogłębioną wiedzę z zakresu problemu badawczego stanowiącego przedmiot rozprawy doktorskiej. Jest odpowiednio przygotowany do prowadzenia samodzielnych badań naukowych oraz prowadzenia zajęć dydaktycznych na poziomie szkoły wyższej. Posiada wiedzę przydatną do pełnienia funkcji eksperckich w odniesieniu do różnych dziedzin życia społecznego, funkcjonowania instytucji oraz do kompetentnej interpretacji procesów społecznych zachodzących we współczesnym świecie. Celem kształcenia jest otwarcie przewodu doktorskiego. 5. Stopień naukowy uzyskiwany przez absolwenta: Doktor nauk społecznych w dyscyplinie socjologia. 6. Dziedziny i dyscypliny naukowe, do których odnoszą się efekty kształcenia: nauki społeczne - socjologia 7. Efekty kształcenia dla studiów doktoranckich socjologii Wiedza Absolwent studiów doktoranckich: posiada zaawansowaną wiedzę z zakresu nauk społecznych i nauk pokrewnych (filozofia, ekonomia, psychologia), posiada ugruntowaną wiedzę na temat metodologii pracy naukowej, posiada zaawansowaną wiedzę na temat metod i technik badań społecznych i ich stosowania w różnych obszarach badawczych, posiada zaawansowaną wiedzę pozwalającą na identyfikację problemów badawczych w wybranym zakresie badań i formułowanie pytań badawczych w odniesieniu do badanego zagadnienia, 1
posiada wiedzę niezbędną do rozpoznawania głównych procesów i zależności w szczegółowym obszarze badań, posiada wiedzę pozwalającą na opisanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów społecznych, posiada wiedzę dotyczącą metodyki projektowej w badaniach naukowych, posiada wiedzę na temat zasad edycji tekstu naukowego, posiada wiedzę na temat metod pracy dydaktycznej, zna zasady etyczne obowiązujące w pracy naukowej i badawczej. Umiejętności W wyniku obytych studiów doktoranckich socjologii absolwent: umie analizować i oceniać zachodzące zjawiska społeczne, umie wykorzystywać wiedzę z innych dziedzin nauki (takich jak filozofia, psychologia, ekonomia), do interpretacji zjawisk zachodzących w społeczeństwie, potrafi sformułować problem badawczy i zweryfikować przyjęte hipotezy, umie zaplanować i zrealizować projekt badawczy umie dobierać zmienne objaśniające dane zjawisko, umie rozwiązywać problemy metodologiczne w trakcie przygotowania rozprawy doktorskiej, potrafi przeprowadzić badania empiryczne, potrafi interpretować osiągnięte wyniki badawcze, dysponuje umiejętnością wykorzystania zdobytej wiedzy w różnych zakresach i formach, z zastosowaniem krytycznej analizy jej skuteczności i przydatności, posiada umiejętności prognozowania złożonych procesów społecznych z wykorzystaniem zaawansowanych metod i narzędzi, umie przygotować samodzielną rozprawę doktorską i referować jej treść na zebraniach naukowych, potrafi formułować argumenty pozwalające bronić przeprowadzonego postępowania badawczego, umie proponować rozwiązania w odniesieniu do szczegółowych problemów społecznych, umie formułować rekomendacje dla różnych obszarów polityki, i polityk społecznych, potrafi przeprowadzać zajęcia dydaktyczne zgodnie z metodologią pracy dydaktycznej. Postawy/ Kompetencje Absolwent studiów doktoranckich socjologii wykazuje: otwartość na nowe prądy myślowe i dążenie do prawdy, kreatywność badawczą, przejawiającą się w samodzielnym formułowaniu pytań i problemów badawczych, poszerzaniu pola badań naukowych uczciwość i rzetelność w prowadzeniu badań, zgodnie z zasadami etyki pracy naukowej, gotowość do stosowania zasad etycznych w pracy naukowej zgodnie z kodeksem etyki zawodu socjologa zdolność do wyrażania ocen w odniesieniu do zachodzących zjawisk społecznych i prowadzonej polityki społeczne, 2
zdolność do formułowania samodzielnych wniosków z prowadzonych badań i ich obrony za pomocą rzeczowych argumentów, gotowość do pełnienia roli naukowca, nauczyciela akademickiego oraz eksperta we współczesnym społeczeństwie, zorientowanie na przestrzeganie w przyszłej pracy naukowej bądź zawodowej przysięgi doktorskiej ( ) pracą sumienną będziecie uprawiali i rozwijali naukę nie dla podłego zysku ani marnej sławy, lecz aby jak najbardziej szerzyła się prawda i aby jak najjaśniej płonęło jej światło ogarniające całą ludzkość), zdolności do przejawiania kompetencji społecznych w zakresie pracy zespołowej zarówno w roli lidera jak i wykonawcy, zdolność do samodzielnego i krytycznego uzupełniania wiedzy i umiejętności. 8. Związek studiów z misją uczelni i jej strategią rozwoju oraz ze strategią rozwoju wydziału Program kształcenia na studiach doktoranckich socjologii odpowiada misji i strategii Uniwersytetu Łódzkiego oraz strategii rozwoju Wydziału Ekonomiczno - Socjologicznego. Uniwersytet Łódzki - jako wspólnota uczonych, studentów, absolwentów oraz pracowników, oparta na dialogu - nawiązuje w swej działalności do dziedzictwa wielonarodowej i wielokulturowej Łodzi, a także wielowiekowych polskich i europejskich tradycji akademickich. Misją Uniwersytetu Łódzkiego jest działalność dla dobra powszechnego oraz wszechstronnego rozwoju miasta i regionu. Uniwersytet Łódzki kładzie nacisk na rozwój wiedzy oraz kształcenie wysokiej klasy specjalistów w oparciu o wiedzę. Studia doktoranckie socjologii należą do strategicznych form kształcenia z punktu widzenia rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju. Program kształcenia na studiach doktoranckich socjologii realizowany jest w duchu podstawowych zasad funkcjonowania naszej uczelni, do których należą jedność nauki, dydaktyki i wychowania, wolność nauczania i swoboda głoszenia poglądów. Podstawę programu stanowią proces dydaktyczny na możliwie najwyższym poziomie oraz prowadzenie badań naukowych przy współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami akademickimi i jednostkami samorządu terytorialnego. Zgodnie ze strategią Wydziału studia doktoranckie kształcą wysokiej klasy naukowców i dydaktyków, przestrzegających uniwersalnych zasad moralnych, dążących do odkrywania i przekazywania prawdy, mających szerokie horyzonty intelektualne, tolerancyjnych i otwartych na odmienne poglądy i idee. 9. Różnice w stosunku do innych programów studiów doktoranckich o podobnie zdefiniowanych celach i efektach kształcenia prowadzonych w Uniwersytecie Łódzkim Program kształcenia na studiach doktoranckich socjologii zawiera efekty kształcenia, które mają charakter typowy dla wszystkich studiów doktoranckich, tj. odnoszące się do metodologii pracy naukowej, etyki badań naukowych oraz dydaktyki na poziomie szkoły wyższej. Różnice w stosunku do innych programów studiów doktoranckich w zakresie nauk społecznych dotyczą zaawansowanego kształcenia w zakresie socjologii, metod i technik badań socjologicznych, dokonywania wyboru szczegółowych obszarów wiedzy oferowanych przez inne studia doktoranckie prowadzone w UŁ. Doktoranci mogą również pogłębiać szczegółową wiedzę z wybranych zagadnień, odpowiednio do zainteresowań naukowych, w ramach wykładów do wyboru. 3
10. Programy studiów doktoranckich socjologii Programy studiów zamieszczone w załączeniu dotyczą studiów stacjonarnych i niestacjonarnych (Załączniki: nr 1 i nr 2). Programy studiów zawierają informację o zajęciach w poszczególnych semestrach, ich wymiarze godzinowym i formach, a także o przypisanych im punktach ECTS. W załączniku nr 3 zawarte zostały zasady punktacji ECTS za pracę naukową. 4
Program ramowy od roku akad. 2014/2015 Stacjonarne Studia Doktoranckie Socjologii Załącznik 1 lp. Przedmiot ECTS I rok II rok III rok IV rok z l z l z l z l Razem 1 Edycja tekstu naukowego 1 15 15 2 Metodyka nauczania w szkole wyższej 2 30 30 3 Zarządzanie projektami badawczymi I 2 30 30 4 Zarządzanie projektami badawczymi II 2 30 30 5 Metody badań ilościowych I 2 30 30 6 Metody badań ilościowych II 2 30 30 7 Metody badań jakościowych I 2 30 30 8 Metody badań jakościowych II 2 30 30 9 Metody badań ilościowych/ jakościowych do wyboru 2 30 30 10 Socjologie szczegółowe do wyboru 3 30 30 11 Współczesne teorie społeczne I 2 30 30 12 Współczesne teorie społeczne II 2 30 30 13 Wykład z innych studiów doktoranckich 1 30 30 Współczesna: ekonomia/psychologia/ 14 filozofia - do wyboru 4 30 30 60 15 Seminarium doktorskie 8 30 30 30 30 30 30 30 30 240 Razem punkty ECTS 37 7 12 13 8 9 9 1 1 Razem w semestrze (godziny) 105 120 120 90 90 90 30 30 Razem w roku (godziny) 225 210 180 60 675 16 Praktyki dydaktyczne 8 90 90 90 90 360 OGÓŁEM 45 1035 - wszystkie zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną 5
Program ramowy od roku akad. 2014/2015 Niestacjonarne Studia Doktoranckie Socjologii Załącznik nr 2 lp. Przedmiot ECTS I rok II rok III rok z l z l z l Razem 1 Edycja tekstu naukowego 1 12 12 2 Metodyka nauczania w szkole wyższej 2 24 24 3 Zarządzanie projektami badawczymi I 2 24 24 4 Zarządzanie projektami badawczymi II 2 24 24 5 Metody badań ilościowych I 3 24 24 6 Metody badań ilościowych II 3 24 24 7 Metody badań jakościowych I 3 24 24 8 Metody badań jakościowych II 3 24 24 9 Metody badań ilościowych/jakościowych do wyboru 2 24 24 10 Socjologie szczegółowe do wyboru 3 24 24 11 Współczesne teorie społeczne I 2 24 24 12 Współczesne teorie społeczne II 2 24 24 13 Wykład z innych studiów doktoranckich 1 24 24 Współczesna: ekonomia/psychologia/filozofia - 14 do wyboru 4 24 24 48 15 Seminarium doktorskie 6 24 24 24 24 24 24 144 Razem punkty ECTS 39 6 9 10 4 5 5 Razem w semestrze (godziny) 84 96 96 72 72 72 Razem w roku (godziny) 180 168 144 492 16 Praktyki dydaktyczne 6 90 90 90 270 OGÓŁEM 45 762 - wszystkie zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną 6
Załącznik nr 3 Zasady punktacji ECTS obowiązujące na studiach doktoranckich Studia doktoranckie podobnie, jak studia I i II stopnia na Wydziale Ekonomiczno- Socjologicznym UŁ podlegają kwantyfikacji w wartościach ECTS. Liczba punktów przypisywana danym przedmiotom uzależniona jest od ich: Wymiaru godzinowego, Pracy bieżącej doktoranta, Pracy poświęconej na przygotowania do zaliczenia przedmiotu. Słuchacz studiów doktoranckich poza odbywaniem godzin fizycznych (kolumna: Zajęcia), również poświęca czas na pracę bieżącą (np. poprzez przygotowanie się do zajęć kolumna: Praca bieżąca) oraz poświęca czas na przygotowanie się do zaliczeń i egzaminów (kolumna: Przygotowanie do zaliczenia). W ramach studiów doktoranckich przewidziano następujące formy kształcenia wraz z przypisanymi im przelicznikami: STUDIA STACJONARNE LP. Forma Definicja formy Zajęcia 1 ĆW. INFORMATYCZNE 2 ĆW. KONWERSATORYJNE 3 ĆW. KONWERSATORYJNE (Z) Zajęcia dydaktyczne o charakterze praktycznym prowadzone ze względu na swoją specyfikę w mniejszych grupach, wymagające specjalistycznego oprogramowania dostępnego wyłącznie w pracowniach komputerowych. Interaktywna forma zajęć pogłębiająca wiedzę i bezpośrednio kształtująca umiejętności i kompetencje. Doktoranci dyskutują i rozwiązują wskazane przez prowadzącego problemy, mają możliwość prezentowania własnych poglądów i przemyśleń poprzez dobieranie właściwej argumentacji. Efekty kształcenia sprawdzane są na bieżąco. Sposób weryfikacji pracy własnej: aktywność na rozwiązywaniu zadań/problemów). Interaktywna forma zajęć pogłębiająca wiedzę i bezpośrednio kształtująca umiejętności i kompetencje. Doktoranci dyskutują i rozwiązują wskazane przez prowadzącego problemy, mają możliwość prezentowania własnych poglądów i przemyśleń poprzez dobieranie właściwej argumentacji. Forma, występująca jako składowa modułu. Praca bieżąca Przygotowanie do zaliczenia ECTS 1 0 1 2 1 1 0 2 4 PRAKTYKI Obowiązkowe praktyki dydaktyczne 0 0 0 2 Zajęcia dydaktyczne przygotowujące 5 SEM.DOKTORANCKIE doktoranta do napisania koncepcji i otwarcia przewodu doktorskiego. Sposób weryfikacji pracy własnej studentów: aktywność na rozwiązywaniu problemów). 6 WYKŁAD Wykład kończący się zaliczeniem lub egzaminem, opartym głównie na wiedzy przekazywanej w sali wykładowej. 7
STUDIA NIESTACJONARNE Zajęcia dydaktyczne o charakterze 1 ĆW. INFORMATYCZNE praktycznym prowadzone ze względu na swoją specyfikę w mniejszych grupach, wymagające specjalistycznego oprogramowania dostępnego wyłącznie w pracowniach komputerowych. 1 0 1 2 Interaktywna forma zajęć pogłębiająca wiedzę i bezpośrednio kształtująca 2 ĆW. KONWERSATORYJNE umiejętności i kompetencje. Doktoranci dyskutują i rozwiązują wskazane przez prowadzącego problemy, mają możliwość prezentowania własnych poglądów i przemyśleń poprzez dobieranie właściwej 1 1 0 2 argumentacji. Efekty kształcenia sprawdzane są na bieżąco. Sposób weryfikacji pracy własnej: aktywność na rozwiązywaniu zadań/problemów). Interaktywna forma zajęć pogłębiająca wiedzę i bezpośrednio kształtująca umiejętności i kompetencje. Doktoranci dyskutują i rozwiązują wskazane przez prowadzącego problemy, mają możliwość prezentowania własnych poglądów i 3 ĆW. KONWERSATORYJNE (E) przemyśleń poprzez dobieranie właściwej 1 1 1 3 argumentacji. Efekty kształcenia sprawdzane są na bieżąco. Sposób weryfikacji pracy własnej: aktywność na rozwiązywaniu zadań/problemów), egzamin. 4 PRAKTYKI Obowiązkowe praktyki dydaktyczne 0 0 0 2 Zajęcia dydaktyczne przygotowujące 5 SEM. DOKTORANCKIE doktoranta do napisania koncepcji i otwarcia przewodu doktorskiego. Sposób weryfikacji pracy własnej studentów: aktywność na rozwiązywaniu problemów). 6 WYKŁAD Wykład kończący się zaliczeniem lub egzaminem, opartym głównie na wiedzy przekazywanej w sali wykładowej. 8
11. Opis poszczególnych przedmiotów, zgodny z wymogami obowiązującymi w tym zakresie w Uniwersytecie Łódzkim (załącznik nr 4) sylabusy przedmiotów 12. Określenie relacji między efektami kształcenia, o których mowa w pkt. 7 a efektami kształcenia zdefiniowanymi dla poszczególnych przedmiotów lub modułów procesu kształcenia Efekty kształcenia określone w pkt. 7 są zgodne z efektami kształcenia dla poszczególnych przedmiotów i modułów kształcenia. 13. Opis sposobu sprawdzenia efektów kształcenia w ramach danego programu Sprawdzanie efektów kształcenia dokonują nauczyciele akademiccy na podstawie egzaminów ustnych i pisemnych, zaliczeń pisemnych, przygotowania esejów, prezentacji i uczestnictwa w dyskusji. Ponadto, każdy doktorant corocznie przygotowuje w oparciu o odpowiedni kwestionariusz informację na temat postępów w pracy naukowo-badawczej i zaangażowania w pracę dydaktyczną ( prowadzenie lub/i współprowadzenie zajęć dydaktycznych). Informacja ta jest opiniowana przez opiekuna naukowego/promotora oraz kierownika studium doktoranckiego. Doktoranci dokonują oceny poszczególnych zajęć i uzyskanych w ich rezultacie efektów kształcenia poprzez ankiety ewaluacyjne dostępne w systemie USOS, według wzoru obowiązującego w UŁ. 14. Plan zajęć wykładowców wizytujących Nie dotyczy. 15. Wymiar, zasady i formy odbywania praktyk Doktoranci zobowiązani są odbyć praktyki zawodowe (praktyki dydaktyczne) w wymiarze minimum 10 godzin i maksimum 90 godzin rocznie. Forma odbywania praktyk to prowadzenie lub współprowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni. 9