Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski, prof.nadzw. Promotor pomocniczy: dr n.med. Magdalena Piegza Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Zabrze rok 2017
STRESZCZENIE Wstęp Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej, ich satysfakcji z leczenia oraz jakości życia stanowi ważny czynnik psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tymjej planowania i skuteczności. Cel Celem naukowym badania była ocena potrzeb pacjentów przebywających w sądowych oddziałach psychiatrycmych o wzmocnionym i podstawowym zabezpieczeniu oraz ich analiza w zależności od nasilenia objawów psychopatologicznych, subiektywnej oceny jakości życia oraz satysfakcji z leczenia. Ponadto celem badawczym było sprawdzenie w jakim stopniu na powyższe parametry ma wpływ stopień zabezpieczenia oddziału sądowopsychiatrycznego (podstawowy lub wzmocniony). Metoda Zbadano 50 pacjentów przebywających na internacji w oddziałach psychiatrycznych sądowych o podstawowym zabezpieczeniu 43 pacjentów z oddziału sądowego o wzmocnionym zabezpieczeniu. W badaniu wykorzystano Krótką Psychiatryczną Skalę Oceny (BPRS), Skalę Oceny Potrzeb Camberwell dla Pacjentów Sądowych - CANFOR - R (wersja badawcza), Skalę Klienta do Oceny Leczenia (CAT), Krótką Skalę Życia Manchester (MANSA). Oceny Jakości Wyniki W ocenie pacjentów obydwie grupy różniły się pod względem potrzeb niezaspokojonych i ogólnej liczby potrzeb. Pacjenci z oddziału o wzmocnionym zabezpieczeniu zgłaszali je istotnie częściej niż pacjenci z oddziału o podstawowym zabezpieczeniu. W ocenie potrzeb szczegółowych wykazano istotne różnice pomiędzy grupami w sferze życia seksualnego, leczenia oraz podpalenia. Wnioski Obecnie usługi świadczone w sądowych oddziałach psychiatrycmych w Polsce me zaspokajają w wystarczającym stopniu potrzeb pacjentów. Z drugiej strony, liczba
zgłaszanych potrzeb przypadających na jednego pacjenta, jak wynika z niniejszej rozprawy, jest mniejsza niż w badaniach przeprowadzanych w innych krajach Unii Europejskiej i na świecie. Mając na uwadze zapowiadane zmiany w systemowych rozwiązaniach sądowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej w kierunku rozwiązań środowiskowych niezbędne są badania potrzeb w celu odpowiedniego przygotowania usług dla pacjentów. Wydaje się zatem konieczna kontynuacja badań z tego zakresu w Polsce a także porównywanie wyników z i111lymi krajami w których takie procesy są bardziej zaawansowane z uwzględnieniem systemów opieki, czynników kulturowych, prawnych oraz socjalnych. Środowiskowy model psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz zróżnicowane fomly pomocy i wsparcia społecznego zgodne z założeniami Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz wdrażane w i111lych krajach Unii Europejskiej, wydają się być optymalne dla pacjentów zwalnianych z internacji sądowo-psychiatrycznych i pm.vracających do życia w społeczellstwie.
SUMMARY Introduction The evaluation of the needs of patients with mental disorders treated in forensic psychiatrie units, their satisfaction with the treatment and quality of life is an important factor in psychiatrie health care, inc1uding its planning and effectiveness. Objective The scientific aim ofthe study was the evaluation ofthe needs ofpatients in high and medium secure forensic psychiatrie units and their analysis depending on the severity of psychopathological symptoms, subjective assessment of quality of life and satisfaction with the treatment. In addition, the research aimed at determining to what extent the above parameters are affected by the degree of security measures (medium or high security) in forensic psychiatrie units. Method The subjects of the research were 50 patients detained in medium secure forensic psychiatrie unit s and 43 patients in high secure forensic units. The following rating scales were used in the study: Brief Psychiatrie Rating Scale (BPRS), Canlberwell Assessment of Need-Forensic Version - CANFOR - R (test version), Client Satisfaction Evaluation (CAT), Manchester Short Assessment of Quality oflife (MANSA). Results According to patients both groups differed in terms of unsatisfied needs and the total number of needs. Patients in high secure units reported their needs significantly more often than patients in medium secure settings. In the evaluation of detailed needs both patients and medical staff observed significant differences between the groups in the sphere of sexuallife, medical treatment and arson. Conclusions Nowadays, services provided in forensic psychiatrie units in Poland do not meet the needs of patients sufficiently. On the other hand, according to this dissertation, the number of needs
reported by one patient is lower than in studies conducted in other European Union countries and in the world. Taking into account the announced changes in system solutions to forensic psychiatrie health care towards the colmnunity model some further research into the needs of patients is required in order to provide adequate services. Therefore, it is necessary to conduct future research in this field in Poland as well as to compare the obtained results with the results of studies carried out in other countries where such processes are more advanced with regard to health care systems, cultural, legal and social factors. The community model of psychiatrie health care as well as varied fonns of social help and support consistent with the National Program of Mental Health Security and implemented in other countries of the European Union seem optimal solutions for patients released from forensic psychiatrie detention and returning to life in society.