Elementarz Grenlandii 2015-12-23 19:57:45
2 Grenlandia to największa wyspa świata, aż 85 proc. jej powierzchni pokrywa wieczny lód. Kraj ma wiele bogactw naturalnych, m.in. złoża kriolitu. źródło: http://www.greenland.com ang. Greenland, grenlandzki Kalaallit Nunaat, duń. Grřnland Stolica: Nuuk 13 tys. mieszkańców Powierzchnia: 2,2 mln km kw. Liczba ludności: 56 tys. Gęstość zaludnienia: poniżej 1 os/km kw. Waluta: korona duńska (DKK) Grenlandia jest integralną częścią Królestwa Danii, a od 1979 roku ma szeroką autonomię. Stolicą jest miasto Nuuk (dawniej Godthåb) liczące 13 tysięcy zzz. mieszkańców. Inne duże miasta to - na południowym zachodzie Ilulissat, Sisimiut, Maniitsoq, na północnym zachodzie - Qaanaaq, na wschodzie - Ammassalik. Ludność W Grenlandii mieszka około 56 tys. osób, głównie to potomkowie Norwegów i Duńczyków (Grenlandczycy), oraz rdzenni Eskimosi oraz Duńczycy. Blisko 90 proc. ludności osiadło na wybrzeżu południowo-zachodnim.
3 Język Językami oficjalnymi są duński oraz eskimoski (dialekt grenlandzki). Religia Grenlandia to kraj luterański, jest jedną z diecezji duńskiego kościoła państwowego - dansk folkekirke. Na wyspie obecni są też wyznawcy innych wyznań i religii, np. zielonoświątkowcy, jehowi czy katolicy. Spory odsetek duchownych to kobiety. W prawie wszystkich miejscowościach znajduje się kościół, który często służy też jako za szkoła czy biblioteka. Ustrój
4 źródło: http://www.greenland.com/ Grenlandia jest integralną częścią Królestwa Danii od 1979 r., z szeroką autonomią. W gestii władz centralnych, które reprezentuje wysoki przedstawiciel, są sprawy konstytucji, obrony, polityki zagranicznej i monetarnej. Lokalnym organem władzy ustawodawczej jest Landsting, wyłaniany na cztery lata w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd odpowiedzialny przed Landstingiem. Ramy autonomii wyspy zostały określone w akcie prawnym z 1 maja 1979 r. Na jego podstawie Kancelaria Premiera Danii jest odpowiedzialna za całokształt spraw administracyjnych związanych z zewnętrznymi i niektórymi wewnętrznymi funkcjami państwa. I tak np. w gestii Ministerstwa Obrony znajduje się obszar wyspy, Ministerstwo Sprawiedliwości odpowiada za wymiar sprawiedliwości, służbę więzienną i policję, a Ministerstwo Spraw Zagranicznych nadzoruje stosunki zagraniczne Grenlandii. Całość działań państwowych jest koordynowana przez Wysokiego Komisarza. Wyniki duńskiego referendum pozwoliły rządowi Grenlandii kontrolować politykę morską, zasoby naturalne wyspy oraz działania policji czy sądownictwa. Łącznie ok. 30 obszarów. Nie zmienia się natomiast polityka zagraniczna i obronna. Nowe przepisy dotyczące poszerzenia autonomii weszły w życie 21 czerwca 2009 r. Na wyspie działają sądy lokalne i Sąd Najwyższy. Apelacje składane są do duńskiego Sądu Najwyższego. Grenlandia ma dwa stałe miejsca w duńskim parlamencie Folketingu.
5 Administracja źródło: http://www.greenland.com/ Grenlandia podzielona jest na trzy dystrykty. Grenlandia w międzynarodowych organizacjach W 1985 r. Grenlandia wystąpiła z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Nie jest członkiem Unii Europejskiej. Współpraca międzynarodowa Grenlandii skoncentrowana jest na problemach Arktyki i krajów północnych. Kraj ten jest od 1984 r. członkiem Rady Nordyckiej i uczestniczy w pracach Nordyckiej Rady Ministrów. Powołana w 1996 r. Rada Arktyczna, składająca się z przedstawicieli ośmiu narodów z rejonu Arktyki, służyć ma aktywizacji współpracy w zakresie ochrony środowiska, szkolnictwa, transportu i ochrony zdrowia. Obecnie Dania corocznie przekazuje Grenlandii wsparcie w wysokości około 450 mln euro. Co warto wiedzieć
6 źródło: http://www.greenland.com/ Dokumentem uprawniającym do bezwizowego wjazdu jest ważny paszport. Maksymalny czas pobytu turystycznego wynosi trzy miesiące. Przy planowaniu wyjazdu należy brać pod uwagę częste zmiany pogody. Odwiedzanie wielu miejsc na Grenlandii poza terenami zabudowanymi, np. parku marodowego, wymaga zezwolenia Ministerstw ds. Wewnętrznych, Natury i Środowiska (www.nanoq.gl). O zezwolenie takie należy wystąpić z dużym wyprzedzeniem. Można liczyć się z odmową, gdy planowana ekspedycja zostanie uznana za nie odpowiadającą wymogom bezpieczeństwa. Niezbędne jest także wykupienie odpowiedniego zezwolenia na połów ryb czy polowanie (www.greenland.com). Komunikacja między miastami odbywa się drogą lotniczą lub morską (brak dróg oraz linii kolejowych). Wykupienie ubezpieczenia osobowego jest zalecane (także z opcją transportu chorego). Zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne nie występują, nie ma obowiązku szczepień. Bezcłowy przywóz towarów obejmuje 1 l alkoholu mocnego (powyżej 22 proc.), 2,25 l wina, 200 szt. papierosów, 4 kg słodyczy/czekolady, 250 ml wody toaletowej, inne kosmetyki o wartości nie przekraczającej 1000 DKK. Ceny żywności na Grenlandii są wyższe niż w Danii. Możliwość posługiwania się kartami kredytowymi jest ograniczona. Informacje na temat Grenlandii można znaleźć na stronach internetowych: www.greenland.com oraz www.nanoq.gl. W Kopenhadze ma swoją siedzibę Biuro Informacji Turystycznej: Greenland Tourism Information Office, Strandgade 91, 2; 1410 Copenhagen K; tel. 0045 32833880, faks 0045 32833889, info@greenland.com. Polska jest stroną konwencji waszyngtońskiej (CITES) z 1973 r., która chroni rośliny i zwierzęta zagrożone wyginięciem. Dlatego przy zakupie pamiątek należy zwracać uwagę, czy nie zostały one zrobione z gatunków chronionych (np. z wieloryba). Informacje o gatunkach chronionych konwencją można znaleźć na stronie internetowej www.cites.org. Więcej informacji o Grenlandii na stronie www.nanoq.gl, www.visitnuuk.com. Warunki geograficzne, klimat
7 Grenlandia leży na Oceanie Atlantyckim i Oceanie Arktycznym, u wybrzeży Ameryki Północnej. To największa wyspa świata, o powierzchni 2 mln166 tys. 86 km kw., z czego 85 proc. pokrywa wieczny lód. źródło: http://www.greenland.com/ Większość Grenlandii znajduje się na północ od koła podbiegunowego, a najbardziej na północ wysuniętym punktem jest przylądek Morris Jesup. Najwyższym szczytem wyspy jest Góra Gunnbjørna (3700 m n.p.m.). Około 83 proc. powierzchni pokrywa czasza lodowa o grubości do 3500 m. Wybrzeża Grenlandii są górzyste, w większości fiordowe, wolne od lodów (z wyjątkiem północno-zachodnich i południowo-wschodnich). Tereny nie zajęte przez lód, głównie na południu i zachodzie, porasta tundra. W północno-wschodniej części wyspy - od Lodowca Petermanna na północnym zachodzie po Kong Oscar Fjord na ok. 700 tys. km kw. utworzono park narodowy.
8 Na Grenlandii panuje klimat biegunowy, we wnętrzu kontynentalny, z charakterystycznymi huraganami. Wybrzeże południowe i południowo-zachodnie znajduje się pod wpływem klimatu podbiegunowego, co jest wynikiem ciepłego prądu. We wnętrzu wyspy przez cały rok średnia temperatura utrzymuje się poniżej 0 C, a na wybrzeżach (przez pięćsześć miesięcy) - powyżej 0 C. Roczne opady wynoszą od 200 mm na północy i północnym wschodzie do 1000 mm na południu. Gospodarka
9 źródło: http://www.greenland.com/ Gospodarka Grenlandii oparta jest na rybołówstwie i przemyśle wydobywczym. Jej filarem jest też łowiectwo morskie i lądowe. Poza połowem ryb poluje się na morsy, foki i zwierzęta futerkowe, np. lisy czy niedźwiedzie polarne. Hoduje się tu owce i renifery.
10 W przemyśle wydobywczym podstawowe znaczenie ma eksploatacja rud metali kolorowych. Grenlandia posiada duże złoża kriolitu, złoża szpatu islandzkiego, kruszców ołowiu, węgla, cynku i uranu oraz gazu (na szelfie). Wiele międzynarodowych firm prowadzi poszukiwania geologiczne cennych surowców i minerałów. Grenlandia importuje żywność, paliwa, maszyny i inne wyroby przemysłowe, a eksportuje ryby, krewetki i przetwory rybne, skóry, rudy cynku i ołowiu. Ważną dziedziną gospodarczą jest również turystyka. Historia
11 źródło: http://www.greenland.com/ Grenlandia nominalnie należała do Norwegii, od 1814 r. pod panowaniem Danii. Od ok. 2000 p.n.e. trwały migracje Eskimosów z ziem obecnej Kanady. Od końca IX w. n.e. sporadyczne wyprawy wikingów; 985 lub 986 r. wyprawa Eryka Rudego z Islandii zapoczątkowała osadnictwo skandynawskie: założył Osiedle Wschodnie (rejon ob. Qaqortoq) i Osiedle Zachodnie (rejon ob. Nuuk), liczące łącznie do 4 tys. mieszkańców. ok. 1000 zapoczątkowano chrystianizację; 1126 r. założono biskupstwo. W 1261 r. Grenlandia przeszła pod zwierzchnictwo norweskie. Brak dopływu nowych osadników, ochłodzenie klimatu od XIII w., ograniczenie kontaktów handlowych z Norwegią (ustały po 1410 r.) i zapewne zagrożenie ze strony Eskimosów spowodowały zagładę obu osiedli: Zachodniego - ok. 1350 r., Wschodniego - przed 1500 r. Od końca XVI w. ponowne wyprawy żeglarzy europejskich. W 1721 r. misja H. Egede rozpoczęła chrystianizację Eskimosów oraz powtórną duńsko-norweską kolonizację Grenlandii. Nominalnie należała do Norwegii, od 1814 r. pod panowaniem Danii. Podczas II wojny światowej USA założyły 1941 r. bazy wojskowe na wyspie, od 1951 r. wykorzystywane w ramach NATO. Referendum 1982 r. zdecydowało o wystąpieniu Grenlandii z EWG i od 1985 r. ma ona status zamorskiego terytorium stowarzyszonego. Od 1984 roku ma odrębna delegacja w Radzie Nordyckiej. 1979 r. rządy socjaldemokratycznej partii Siumut, od 2009 r. rządy koalicji na czele ze Wspólnotą Ludzką (IA). Więcej na: http://encyklopedia.pwn.pl źródła Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ministerstwo Gospodarki Wydawnictwo Naukowe PWN ONZ
12 PAP Bank Światowy Foto: http://www.greenland.com/
13