Warszawa, 7 lipca 2015 Ruch Społeczny Matki na Działalności Gospodarczej Background dla mediów Kim jesteśmy Ruch Społeczny Matki na Działalności Gospodarczej to grupa ponad 1600 osób reprezentujących polskie przedsiębiorczynie i ich sojuszników osoby prowadzące działalność gospodarczą, planujące lub spodziewające się dziecka, które chcą zmian w nowo uchwalonej ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Łączy nas jedno: wszystkie chcemy mieć szansę na równe traktowanie, na docenienie i godziwe macierzyństwo. My, kobiety prowadzące działalność gospodarczą (DG), współtworzymy sektor odpowiadający za 66% polskiego PKB. Co trzecia firma w Polsce została założona i jest prowadzona przez kobietę. Codziennie przyczyniamy się do tego, że Polska jest jednym z nielicznych państw UE o wysokim wskaźniku samozatrudnionych kobiet, a przedsiębiorczość kobiet jest na jednym z najwyższych (9.) miejsc w Unii Europejskiej. Jednocześnie przypominamy, że przedsiębiorczość kobiet skupia się w zawodach i branżach niskopłatnych edukacji, ochronie zdrowia, opiece społecznej i usługach. Że kobiety to przede wszystkim mikroprzedsiębiorcy (ponad 60% firm kobiecych nie zatrudnia pracowników). Że głównym powodem dla założenia firmy jest dla znacznej (25%) grupy osób brak możliwości stałego zatrudnienia. Przypominamy o tym po to, by uzmysłowić, że niekorzystne przepisy ustawy nie uderzają bynajmniej w 500. najbogatszych Polaków. Stoimy na stanowisku, że z uwagi na pojawiające się przypadki nadużyć (pobierania wysokiego zasiłku przez osoby prowadzące działalność gospodarczą pozornie), nowelizacja była i jest bezsprzecznie konieczna. Niemniej, w proponowanej formie, stawia ona osoby uczciwie prowadzące działalność gospodarczą w nierównej i niesprawiedliwej pozycji wobec kobiet ubezpieczonych z innego tytułu. To z tego powodu apelowałyśmy do Prezydenta RP o veto lub skierowanie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. Prezydent RP, pomimo, iż zgadza się, że macierzyństwo wymaga stabilności, zdecydował się ustawę podpisać. Otrzymałyśmy jednocześnie zapewnienie iż Prezydent wystąpi do posłów z apelem o wydłużenie vacatio legis. Nie mamy pewności, co do znaczenia powyższego sformułowania dla parlamentarzystów oraz informacji, kto faktycznie będzie odpowiedzialny za dotrzymanie danego słowa. Nasze dotychczasowe apele pozwoliły skierować publiczną uwagę na sytuację kobietprzedsiębiorczyń ubezpieczonych w starym systemie. Chcemy jednak, by jak najznaczniejsza część społeczeństwa, mediów i parlamentarzystów miała prawdziwy obraz skutków proponowanych Nadal niepokoi i oburza nas fakt, że za ustawą, godzącą w prawa nabyte i dyskryminującą przedsiębiorcze kobiety, zagłosowało 425 posłów. Czego oczekujemy
W naszym przekonaniu ustawa w proponowanej formie godzi w prawa gwarantowane Konstytucją RP: Art. 2. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej Art. 32. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny Art. 71. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa. Apelujemy o poparcie następujących kwestii: 1. Przeprowadzenie przez parlament tzw. szybkiej nowelizacji wprowadzającej 12-miesięczne vacatio legis dla przepisów zmieniających tryb naliczania zasiłków macierzyńskich 2. Uruchomienia, po wyborach szerokiej debaty na temat przemyślanych, systemowych zmian w systemie świadczeń pieniężnych dla tej grupy płatników oraz konsultacje planowanych zmian z ich grupą docelową 3. Uczynienia równego traktowania matek na działalności gospodarczej w systemie ubezpieczeń społecznych jednym z priorytetów polityki społecznej, demograficzne i prorodzinnej Przypominamy ustawodawcy, że ciąża trwa 9 miesięcy. Stąd 3 miesiące vacatio legis zapisane w ustawie, to okres zbyt krótki dla zmiany przepisów z dziedziny ubezpieczeń społecznych. Przepisy godzą w kobiety, które obecnie są w ciąży prawo zmienia się w trakcie jej trwania uniemożliwiając dostosowanie się do nowych przepisów i ograniczając wpływ na wysokość zasiłku. Istota zasady ochrony praw nabytych sprowadza się do takiego nakazu stanowienia i stosowania prawa, by obywatel mógł układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki prawne, których nie mógł przewidzieć w momencie podejmowania decyzji. Jak ubezpieczają się przedsiębiorczynie i dlaczego nowy system jest dla nich niekorzystny? Uważamy, że ustawa stawia nas, kobiety prowadzące działalność gospodarczą, w pozycji nierównej i niesprawiedliwej wobec innych grup płatników. Oto różnice. Tabela 1. Różnice pomiędzy pracą na etacie a działalnością gospodarczą PRZYKŁĄDOWE ZMIENNE ETAT DZIAŁALNOŚĆ WYSOKOŚĆ SKŁADKI Proporcjonalnie do zarobków NABYCIE PRAWA DO ZASIŁKU CHOROBOWEGO PODSTAWA WYMIARU (WYSOKOŚCI) ZASIŁKU po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 6/12 miesięcy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem 6/12 Deklarowana (1100 zł obowiązkowo nawet przy dochodzie 0zł) po 90 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego Przychód za okres 12 miesięcy poprzedzających niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność powstała przed upływem 12 miesięcy to podstawę
JEŻELI NIEZDOLNOŚĆ POWSTAŁA PRZED UPŁYWEM MIESIĄCA KALENDARZOWEGO UBEZPIECZENIA TO PODSTAWĘ WYMIARU ZASIŁKU STANOWI OBOWIĄZKI W CZASIE TRWANIA URLOPU MACIERZYŃSKIEGO SKŁADKI PŁACONE W CZASIE TRWANIA URLOPU MACIERZYŃSKIEGO WYSOKOŚĆ ZASIŁKU W KONTEKŚCIE RZECZYWISTYCH DOCHODÓW miesięcy to podstawę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Wynagrodzenie jakie pracownik uzyskałby gdyby pracował stanowi miesięczna najniższa podstawa + iloczyn 1/12 za miesiące opłacanej wyższej, zdeklarowanej składki w części przewyższającej naj -niższą podstawę Przeciętne wynagrodzenie z tytułu poprzednich ubezpieczeń lub od najniższej podstawy (niezależnie od zdeklarowanej) - Utrzymanie firmy (koszty, pracownicy itd.) - 279,41 miesięcznie (3292, 92 rocznie). W przeciwnym wypadku brak ubezpieczenia zdrowotnego i utrata ciągłości ubezpieczenia chorobowego. Nie ma górnej granicy wysokości zasiłku Jest górna granica wysokości zasiłku ODPOWIEDZIALNOŚĆ wszystkie obowiązki, zastępstwa itd. spadają na pracodawcę czyli przedsiębiorcę! Wszystkie obowiązki, zastępstwa itd. spadają na pracodawcę czyli przedsiębiorcę! PO MACIERZYŃSKIM Wraca do pracy Stawia firmę na nowo URLOPY Płatny urlop Urlop niepłatny Tabela 2. Porównanie kobiety prowadzącej działalność gospodarczą krócej niż 2 lata, opłacającej przysługującą na start obniżoną, preferencyjną składkę ZUS z kobietą bezrobotną/studentką tzw. preferencyjny ZUS Wysokość składki 446,20 (166,79+279,41) 0 Wysokość zasiłku (12 mies.) 297,18 1000 Kobieta bezrobotna
Faktyczny miesięczny dochód w czasie trwania (po odprowadzeniu obowiązkowej składki zdrowotnej) 17,77 1000 Uwaga! W tym, podobnie jak w następnym przykładzie, Minister Pracy Władysław Kosiniak-Kamysz publicznie proponował ubezpieczonym zawieszenie działalności na czas pobierania. Pozwoli to zaoszczędzić 279,41 zł. miesięcznie. Tu nasuwa się kilka pytań: Po pierwsze: kto nas ubezpiecza na wypadek utraty zdrowia? Po drugie, do czego wrócimy po urlopie macierzyńskim? Po trzecie, co z ewentualnymi pracownikami czy oni też powinni rodzić (synchronicznie)? I po czwarte: czy wtedy, jako osoby bezrobotne podlegające pod ustawę o świadczeniach rodzinnych (nie zaś o ) otrzymujemy 1000 zł miesięcznie? Co z jednym z punktów ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli: co najmniej jeden rodzic dziecka lub osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lub 3, są uprawnieni do zasiłku lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu, okres dodatkowego urlopu, okres urlopu na warunkach urlopu, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu oraz okres urlopu rodzicielskiego ( )? Tabela 3. Porównanie kobiety prowadzącej działalność gospodarczą (dłużej niż 2 lata, opłacającej najniższą, czyli obowiązkową składkę do ZUS (od podstawy 2375,40 ) z kobietą bezrobotną/studentką Wysokość składki najczęściej opłacanej (najniższej) 1092,28 (Społeczne i FP 812,87 + zdrowotna 279,41) Wysokość zasiłku 1344,62 1000 Kobieta bezrobotna 0 Kwota wpłacona do ZUS przez okres 12 miesięcy 13107,36 0 Łączna kwota wypłacona przez okres trwania 16135,44 12000 Różnica pomiędzy pieniędzmi zainwestowanymi a wypłaconymi 3028,08 (tj.252,34 zł/mies.) 12000 (12000-0) Miesięczny wpływ na konto z ZUS 1344,62 1000 Faktyczny miesięczny wkład Państwa w pomoc 252,34.od tego trzeba 1000 finansową dla matki POLITYKA odjąć składkę zdrowotną -
PRORODZINNA wychodzi, że dopłacamy ok. 27 zł miesięcznie Tabela 4. porównanie kobiety prowadzącej działalność gospodarczą opłacającej przez okres roku najwyższą, składkę do ZUS (od podstawy 9.897,50 ) z kobietą bezrobotną/studentką Wysokość składki najwyższej możliwej do opłacenia 3666,34 0 Wysokość zasiłku 5602,60 1000 Kobieta bezrobotna Kwota wpłacona do ZUS przez okres 12 miesięcy Łączna kwota wypłacona przez okres trwania 43996,08 0 67231,2 12000 Różnica pomiędzy pieniędzmi zainwestowanymi a wypłaconymi 23235,12 (67231,2-43996,08) 12000 (12000-0) Miesięczny wpływ na konto z ZUS 5602,60 1000 Faktyczny miesięczny wkład Państwa w czasie trwania (po odprowadzeniu obowiązkowej składki zdrowotnej) 1656,85 (1936,26 279,41) 1000 Tutaj pojawiają się pytania dotyczące realnej możliwości zaplanowania początku opłacania składki na 12 miesięcy od planowanego terminu porodu. Trudność pojawia się również w sytuacji uniemożliwiającej, ze względu na ciążę, pracę zarobkową. Przykładem może być ciąża zagrożona i zwolnienie lekarskie czy specyfika pracy (lekarz stomatolog, pielęgniarka itp.). Nie można też zapominać, że kobiety-przedsiębiorcy, już jakiś czas przed ciążą uczestniczyły w systemie opłacając składki do ZUS i podatki, co będzie w nowym systemie bez znaczenia dla wysokości ich zasiłku.
Przyjrzyjmy się jeszcze różnicy pomiędzy kobietami przedsiębiorcami a kobietami zatrudnionymi na etacie. Przyjmijmy, że składka jest opłacana od podstawy w wysokości średniej krajowej, czyli 3951,80 przez 12 miesięcy. Tabela 5. Różnice pomiędzy kobietami przedsiębiorcami a kobietami zatrudnionymi na etacie Kobieta na etacie Wysokość składki od średniej krajowej 1631,71 1562,40 (koszty pracownika i pracodawcy, łącznie) Wysokość zasiłku 2236,96 2236,96 Kwota wpłacona do ZUS przez okres 12 miesięcy Łączna kwota wypłacona przez okres trwania Różnica pomiędzy pieniędzmi zainwestowanymi a wypłaconymi 19580,52 18748,80 26843,52 26843,52 7263 8094,72 Faktyczny miesięczny udział Państwa w czasie trwania (po odprowadzeniu obowiązkowej składki zdrowotnej) 325,84 ( 605,25-279,41) 674,56 Należy przypomnieć, że pracownikowi etatowemu wystarczy przepracowanie pełnego miesiąca, by w przypadku choroby przejść na zasiłek chorobowy. Podstawą do jego wyliczeń będzie pobierana pensja. Jest to i będzie niezależne od okresu ubezpieczenia, jeżeli jest on krótszy niż 12 miesięcy. W analogicznym przypadku przedsiębiorca aby otrzymać zasiłek chorobowy będzie musiał opłacać składki przez 90 dni, a jeżeli opłacałby składki wyższe od najniższych, to i tak nie dostanie maksymalnego zasiłku. Sposób procedowania nad ustawą budzi nasz sprzeciw 1. Ustawa nie została wysłana do konsultacji społecznych z tą grupą osób, która poniesie jej konsekwencje. Jakkolwiek konsultacje społeczne z samozatrudnionymi nie są obowiązkowe, to jednak MPiPS miał instrumenty (portal internetowy, wysłuchanie publiczne) oraz czas (ponad dwa lata procesu legislacyjnego), by podjąć taką próbę 2. Dezinformacja na etapie prac parlamentarnych. Niepokoi nas fakt, że podczas senackiej debaty nad ustawą, dociekliwi senatorowie byli wprowadzani w błąd przez urzędników MPiPS: Senator Leszek Czarnobaj: Panie Ministrze, ja zadam króciutkie pytanie. Ale najpierw krótki opis sytuacji. Mamy dwie kobiety pracujące po pół roku: jedna pracuje na umowę o pracę i przez pierwsze trzy miesiące zarabia 3 tysiące zł, w następnych trzech miesiącach 5 tysięcy zł; a druga osoba prowadzi działalność gospodarczą i płaci ZUS przez pierwsze trzy miesiące od 3 tysięcy zł, a przez następne trzy miesiące od 5 tysięcy zł. Moje pytanie jest następujące: czy zgodnie z tą ustawą obie
kobiety otrzymają jednakowy zasiłek macierzyński, jeśli w tym samym czasie pójdą na urlop macierzyński? Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Marek Bucior odpowiada: Jeżeli opłacają składki od tych samych podstaw, to tak ( ) A oto nasze wyliczenie: Składka na ubezpieczenie chorobowe dla pracownika i na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy jest taka sama i wynosi 2,45% podstawy. Wyliczenie: 3x3000,00 3x5000,00 etat 100% netto 2.830,31, 80% netto 2.264,25 DG 100% netto 2.255,55 80% netto 1.804,44 lub 100% netto 1968,16 80% netto 1574,53 Problemy z interpretacją przepisów Sytuacja ciężarnych jest niepewna Warto jeszcze dodać, że podejmowałyśmy próby wyliczeń dla różnych wariantów, szczególnie w kontekście sytuacji kobiet, które aktualnie są w ciąży. W czasie tych wyliczeń napotkałyśmy na kilka trudności w zakresie interpretacji sposobu wyliczania wysokości zasiłku w sytuacjach niejednoznacznych. Interpretacje ostateczne, wskazywane przez ZUS pojawią się dopiero po wejściu ustawy w życie. W tej sytuacji rzeczywiście decyzja o wysokości składki staje się decyzją hazardową. Wobec powyższych informacji pojawiło się mnóstwo pytań, które (na prośbę Cezarego Tomczyka) zostały przesłane do Kancelarii Pani Premier Ewy Kopacz.