XI Konferencja Techniczna IGCP Warszawa 04 05 listopada 2015 r.

Rurociągi preizolowane - Zmiany w strukturze Norm Europejskich XI Konferencja Techniczna IGCP Warszawa 04 05 listopada 2015 r. Ireneusz Iwko iri@logstor.com

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny PN-EN 14419:2009 System kontroli i sygnalizacji zagrożenia stanów awaryjnych PN-EN 13941+A1:2010 Projektowanie i montaż PN-EN 253+A1:2013 System preizolowanych rur zespolonych PN-EN 15632-1:2015 PN-EN 15632-2:2015 PN-EN 15632-3:2015 PN-EN 15632-4:2009 Rury giętkie PN-EN 15698-1:2009 Rury TwinPipe PN-EN 448:2009 System preizolowanych rur zespolonych. Kształtki PN-EN 488+A1:2014 System preizolowanych rur zespolonych. Zespół armatury PN-EN 489:2009 System preizolowanych rur zespolonych. Zespół złącza 2

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 13941+A1:2010 Dotyczy projektowania i montażu podziemnych preizolowanych sieci cieplnych: - Określa klasy projektowe i w zależności od przyjętej klasy projektu narzuca zasady dotyczące projektowania rurociągów preizolowanych oraz wymagania dotyczące dokumentacji projektowej - Opisuje wymagania jakie powinny spełniać rury stalowe, izolacja PUR, płaszcz osłonowy oraz rury i elementy preizolowane - Określa zasady związane z montażem rurociągów, kontrolą wykonania spoin spawanych oraz uruchomieniem sieci cieplnej - Podaje sposób obliczenia naprężeń i wydłużeń dla prostych odcinków rur, w łuków kompensacyjnych, trójników, zwężek oraz stabilności konstrukcji 3

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 253+A1:2013 Dotyczy preizolowanych rur prostych i określa wymagania dotyczące : - Rur stalowych (rodzaj stali, średnice, grubości ścianek, tolerancje średnic i grubości ścianek - Płaszcza osłonowego PE (właściwości surowca, gotowego płaszcza, sposobu kontroli wy/w właściwości) - Izolacji ze sztywnej pianki poliuretanowej wytrzymałość na ściskanie - Zespołu rurowego (średnice, odchylenie od współosiowości, wytrzymałości na ścinanie, przewodności cieplnej, odporności na pełzanie - Sposobu wykonania badań i kontroli bieżącej producenta 4

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 448:2009 Dotyczy preizolowanych kształtek i określa wymagania dotyczące: - Elementów stalowych: łuków, trójników, zwężek, punktów stałych, dennic oraz wymagań dotyczących wykonania spoin spawanych, - Płaszcza osłonowego PE kształtek oraz sposobu łączenia elementów płaszcza (zgrzewanie doczołowe, zgrzewanie przez wytłaczanie), - Izolacji ze sztywnej pianki poliuretanowej kształtek, - Sposobu wykonania badań oraz kontroli bieżącej producenta. 5

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 488+A1:2014 Dotyczy armatury preizolowanej i określa wymagania dotyczące: - Elementów stalowych: armatury kulowej, rur stalowych oraz wymagań dotyczących wykonania spoin spawanych, - Płaszcza osłonowego PE armatury, - Izolacji ze sztywnej pianki poliuretanowej, - Sposobu wykonania badań szczelności armatury, połączeń spawanych, płaszcza osłonowego i izolacji. 6

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 489:2009 Dotyczy połączeń w systemie rur i elementów preizolowanych oraz określa wymagania dotyczące : - Polaczeń rur stalowych - spoin spawanych, - Złączy izolacyjnych, - Określa uprawnienia spawacza i montera złączy, - Kontroli wykonania spoin i złączy izolacyjnych oraz wytyczne montażu złączy, - Sposobu badań złączy izolacyjnych niezbędnych do wykonania przez producenta złączy. 7

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 14419:2009 Dotyczy przewodów sygnalizacji stanów awaryjnych w rurach i elementach preizolowanych oraz określa wymagania dotyczące : 1. Badań przewodów w rurach i elementach przez producenta: - Badanie przewodności pętli: prąd stały: 24 V natężenie < 100mA - Badanie oporności izolacji: prąd stały: 1000V oporność 500MΩ 2. Badań przewodów w rurach i elementach na budowie: - Badanie przewodności pętli: prąd stały: 24 V natężenie < 100mA - Badanie oporności izolacji: prąd stały: 24 V oporność wg producenta 8

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Norma PN-EN 15698-1:2009 Dotyczy preizolowanych rur prostych TWINPIPE i określa wymagania dotyczące : - Rur stalowych (odwołanie do PN-EN 253) - Płaszcza osłonowego PE (odwołanie do PN-EN 253) - Izolacji ze sztywnej pianki poliuretanowej (odwołanie do PN-EN 253) - Zespołu rurowego (średnice, odległości między rurami, skręcenie rur względem osi, wytrzymałości na ścinanie) - Sposobu wykonania badań i kontroli rur TWINPIPE 9

Rurociągi preizolowane normy stan aktualny Grupa norm PN-EN 15632-1 4 Dotyczy preizolowanych rur giętkich i dotyczy: - PN-EN 15632-1+A1:2015 określa wymagania ogólne i rodzaje badań - PN-EN 15632-2+A1:2015 dotyczy rur zespolonych z rurą przewodową plastykową - PN-EN 15632-3+A1:2015 dotyczy rur nie zespolonych z rurą przewodową plastykową - PN-EN 15632-4:209 dotyczy rur zespolonych z rurą przewodową metalową 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 10

Rurociągi preizolowane normy zmiany Praktyka i doświadczenia płynące z prawie 50 letniej eksploatacji systemów rur preizolowanych w ciepłownictwie skutkują: - ciągłym rozwojem produktu (np. pianka bezfreonowa, rury TwinPipe, bariera dyfuzyjna itp, złącza sieciowane), - rosnącą wiedzą i świadomością użytkowników eksploatujących sieci cieplne preizolowane, - zmniejszeniem kosztów eksploatacji, wydłużeniem żywotności i zmniejszeniem awaryjności sieci cieplnych, - wprowadzeniem nowoczesnych metod projektowania i montażu sieci cieplnych z rur preizolowanych. Grupa norm dotyczących systemu rur preizolowanych na przestrzeni ostatnich 15-20 lat zasadniczo poddana była niewielkim zmianom. 11

Rurociągi preizolowane normy zmiany Podczas 28 plenarnego spotkania komitetu CEN TC107 do spraw systemu rur preizolowanych mającego miejsce w Dreźnie w dniach 16-17.IX.2015 zapadła decyzja dotycząca zasadniczych zmian w systemie norm europejskich dotyczących rurociągów preizolowanych. Poprzez głosowanie większościowe przyjęto decyzje: 1. Wyprowadzenie z norm indywidualnego nazewnictwa i definicji i utworzenie nowej normy która będzie zawierać wszystkie definicje i jednolite nazewnictwo dla całej grupy norm związanych z systemem rur preizolowanych. 2. Nowy podział norm na: - tzw umbrella standards czyli normy patronackie - normy materiałowe - normy pozostałe 12

Rurociągi preizolowane normy zmiany Pierwsze rurociągi preizolowane zaczęto stosować w latach 70 ubiegłego wieku. Doświadczenia praktyczne wykazują, że przewidywany okres żywotności określany na 30 lat może być wydłużony do 50-60 lat. Wymaga to jednak zmian we wszystkich fazach przewidywanej żywotnosci sieci cieplnej. 13

Okres żywotności sieci cieplnej preizolowanej Start projektu sieci cieplnej około 2 lata Produkt i związane normy Faza projektowania sieci cieplnej Montaż sieci cieplnej Dokumentacja i Kontrola Jakości ponad 30 lat Odbiory i przekazanie do eksploatacji CEL: Żywotność 30lat 14

Proponowana nowa struktura norm - umbrella standards Normy istniejące Normy nowe do opracowania Cz. 4: Dokumentacjia i Kontrola Jakości Cz. 4: Odbiory i przekazanie do eksploatacji Cz. 3: Projektowanie i montaż rur giętkich Cz. 2: Montaż Grupa norm EN 13941 Cz. 1: Projektowanie Normy dotyczące produktu Pozostałe normy Rury pojedyncze (stalowe) Rury TwinPipe (stalowe) Rury giętkie (metalowe i plastykowe) EN 253: Zespół rurowy EN 448: Kształtki EN 488: Armatura EN 15698-1: Rury EN 15698-2: Kształtki i armatura EN 15632-1: Wymag. ogólne EN 15632-2: Zespolone rury plastyk. EN 15632-3: Niezespolone rury plastyk. EN 15632-3: Zespolone rury metalowe EN 489: Zespół złącza EN 14419: System nadzoru sieci cieplnych EN xxxx: Egzaminowanie monterów i spawaczy PE 15

Zmiany w normie pren 13941:2015 EN 13941+A1 grudzień 2010 EN 13941 podział na dwie części Projekt roboczy pr EN 13941 2015-08 Cz. 1: Projektowanie Projekt roboczy pr EN 13941 2015-08 Cz. 2: Montaż Wymagania i postanowienia normy: EN 13941-1 Projektowanie i EN 13941-2 Montaż stanowią wspólnie spójną całość. Obie części EN 13941 to jest część 1 i 2 powinny być stosowane jedynie wspólnie ze sobą. 16

Projekt roboczy pren 13941 cz. 1 Projektowanie W stosunku do normy PN-EN 13941:2009+A1:2010, wprowadzono zasadnicze zmiany: 1. Zmieniono na lepszą strukturę normy, dzięki czemu łatwiej jest można znaleść powiązania miedzy tekstem normy a wymaganiami podanymi w załącznikach. 2. Dodano wymagania dotyczące minimalnej odległości od innych równoległych rurociągów. 3. Stal na rury przewodowe przyjęto tylko P235 GH. Usunięto stale P235 TR1 i P235 TR2. 4. Dodano tabelę dopuszczalnych ukosowań w zależności od stanu naprężeń w rurze stalowej. maksymalna różnica temperatur (K) 0 Maksymalne naprężenia osiowe N/mm 2 Maksymalnie dopuszczalne odchylenie kątowe 0 60 K 150 4 0 90 K 228 2 0 100 K 252 1 0 110 K 280 0,5 0 >110 K >280 0 0 17

Projekt roboczy pren 13941 cz. 1 Projektowanie 5. Dodano wymagania dotyczące rodzaju stosowanych poduszek kompensacyjnych, ich sztywności i sposobu kontroli przez producenta. Nacisk w kpa wymagania odnośnie badania poduszek kompensacyjnych Opis wymagania wielkość próbki sześcian o bokach 40mm lub walec o średnicy 40mm ściskanie 40%, 50% i 75% prędkość ściskania 1mm/min. temperatura badania 23±2 0 C ugięcie w % 18

Projekt roboczy pren 13941 cz. 1 Projektowanie 6. Dodano wymagania dotyczące stabilności i wyboczeń dla prowadzenia równoległych i poprzecznych wykopów. 7. Dodano wymagania dotyczące wydłużenia żywotnosci rurociągów z 30 na 50 lat. Równoważna liczba pełnych cykli zmian obciążenia dla m = 4 i T ref = 110 C Rodzaj sieci cieplnej ilość pełnych cykli 30 lat pracy 50 lat pracy rurociągi magistralne 100-250 170-420 rurociagi rozdzielcze 1250-500 420-840 przyłacza do budynków 1000-2500 1700-4200 8. Dodano nowy aneks Właściwości gleby i parametry geotechniczne dla rury / interakcja analiza gleby podający parametry dla różnych gruntów (moduł Younga, gestość, kąt tarcia). 19

Projekt roboczy pren 13941 cz. 1 Projektowanie 9. Zmieniono w Aneksie D wzory do obliczeń strat ciepła dla rur pojedynczych. (poprzedni model nie dawał poprawnych wyników dla róznych izolacji rur) 10. Dodano model obliczeniowy strat ciepła dla rur TwinPipe. 11. Dodano nowy Aneks E w którym określono wymagania dotyczące obliczeń rurociagów TwinPipe L>6m L>6m L<6m Kotwy dla rur TwinPipe 20

Projekt roboczy pren 13941 cz.2-montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 1. Zakres normy - montaż preizolowanych podziemnych sieci ciepłowniczych do +120 0 C z mozliwoscią okresowej temperatury max. +140 0 C. 2. Powołania normatywne zbiór związanych norm. 3. Definicje i symbole. 4. Dostawy: - Wymagania od dostawcy (plan jakości i wymagane dokumenty Aneks D) - Wymagania dotyczace wykonawcy (kwalifikacje monterów i spawaczy PE Aneks C; program kontroli jakości Aneks D) 21

Projekt roboczy pren 13941 cz.2-montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 5. Wymagania ogólne. 6. Wymagane informacje wejściowe: - dokumentacja projektowa, - dokumentacja producenta systemu rur preizolowanych (informacja techniczna na temat: rodzaju i gatunku rur stalowych, płaszcza PE, izolacji PUR, gotowych rur, kształtek, armatury, złączy, poradnika montażu i eksploatacji), - dokumentacja na temat uwarunkowań terenowo prawnych, uzbrojenia podziemnego itp., - dokumentacja systemu nadzoru (schematy). 22

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 7. Kontrola jakości: - wymagania ogólne: Tabela 3 Dokumentacja montażu Wymagana Zalecana Data i lokalizacja x - Informacja na temat pogody - x Personel nadzoru i okres pełnienia nadzoru - x Informacja na temat personelu i maszyn - x Informacja na temat podwykonawców x - Informacje na temat zabezpieczenia budowy - x Rodzaj, zakres i czas trwania robót Instrucje inspektora nadzoru na budowie dla Kupującego lub jego przedstawiciela Przypadki szczególne, wypadki itp - x x - x - Otrzymana i przekazana dokumentacja x - Utrudnienia i przerwy w pracy x - Nazwiska osób odpowiedzialnych na budowie Wymagane kontrole dla: spoin spawanych rur stalowych, zgrzewania PE, montażu złaczy, podgrzewu, poduszek kompensacyjnych, systemu nadzoru x - x - - wymagania odnośnie montażu i odbiorów Aneks D 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 23

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 8. Przygotowanie placu budowy. 9. Wykopy i roboty ziemne. 10. Transport, rozładunek i magazynowanie. 11. Układanie rur: 11.1. wymagania ogólne 11.2. układanie rur w wykopie 11.3. spawanie, kontrola spoin, kwalifikacje spawaczy i kadry nadzoru 11.4. odpowietrzenia i odwodnienia 11.5. badanie szczelności i wytrzymałości spoin spawanych szczelność spoin (obowiązkowe): powietrze o nadciśnieniu 0,2 0,5 bar powietrze o podciśnieniu 0,3 0,4 bar lub 100% NDT (badania nieniszczące) wytrzymałość spoin (nieobowiązkowa) woda o cisnieniu 1,3xp robocze 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 24

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 11.6. Montaż złączy izolacyjnych 11.6.1. wymagania ogólne 11.6.2. złącza izolacyjne 11.6.3. elementy wykonywane na budowie 11.7. System nadzoru (alarmowy) 11.8. Poduszki kompensacyjne 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 25

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż (2011-2015) 11.9. Kable elektryczne i telekomunikacyjne związane z systemem rur preizolowanych 11.10. Przewierty poziome (Aneks B) 11.11. Wymagania dla miejsc newralgicznych: 11.11.1. Przejścia przez ściany 11.11.2. Połączenia z innymi rurociągami 11.11.3. Układanie w rurach ochronnych 11.11.4. Zabezpieczenia instalacji nadziemnych. 12. Zasypywanie wykopów: 12.1. Wymagania ogólne 12.2. Materiał do zasypywania wykopów 13. Odbiory i przekazanie do eksploatacji Aneks E 14. Uruchamianie Aneks F 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 26

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Nowa norma pr EN 13941-2 Montaż 15. Dokumentacja: 15.1. Informacje na temat eksploatacji i obsługi 15.2. Dyrektywa o urządzeniach ciśnieniowych PED (nie dotyczy) Aneksy normy pr EN 13941-2 Montaż A. Odpowietrzenia i odwodnienia (informacyjny) B. Rekomendacje dla przewiertów poziomych (informacyjny) C. Kwalifikacje monterów złączy systemu rur preizolowanych (informacyjny): C.1. Wiedza i doświadczenie C.2. Podstawy do szkolenia i testy C.3. Zakres szkolenia i testów 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 27

Projekt roboczy pren 13941 cz. 2 - Montaż Aneksy normy pr EN 13941-2 Montaż C.3. Zakres szkolenia i testów: C.3.1. Wymagania ogólne C.3.2. Płaszcz osłonowy PE: - właściwości i charakterystyka materiałów termoplastycznych - technologiczne właściwości PE i PEX (gęstość, MFR, OIT) - mechaniczne własciwosci polietylenu pod obciążeniem C.3.3. System nadzoru (alarmowy): - zasada działania systemów impulsowych i rezystancyjnych - projekt systemu nadzoru - wymagania dotyczące montażu systemu 04-05. 11.2015 XI Konferencja Techniczna IGCP 28

Projekt roboczy pren 13941 cz.2-montaż Aneksy normy pr EN 13941-2 Montaż C.3.4. Izolacja ze sztywnej pianki PUR: - właściwości 2 składników płynnej pianki, - zasady pienienia płynnej pianki na budowie (pienienie ręczne, pienienie porcjowanych zestawów, pienienie maszynowe). C.3.5. System złączy izolacyjnych: - właściwości i charakterystyka i wymagania dla złączy, - złącza nasuwkowe uszczelniane mastyką i lub klejem adhezyjnym, - złącza zgrzewane rodzaje, wymagania do montażu, - złącza zaciskane mechanicznie. 29

Projekt roboczy pren 13941 cz.2-montaż Aneksy normy pr EN 13941-2 Montaż C.3.5. Montaż złączy izolacyjnych: - wymagania ogólne - system nadzoru (alarmowy) - złącza z uszczelnieniem - złącza zgrzewane - zaizolowywanie złączy D. Program zapewnienia jakości i dokumentacja (informacyjny) dla: D.1. transport i dostawa materiałów D.2. prace budowlane D.3. montaż rurociągów D.4. spawanie rur stalowych, procedury, personel D.5. badanie połączeń spawanych D.6. kwalifikacje personelu do zgrzewania polietylenu D.7. montaż złączy, systemu nadzoru, poduszek kompensacyjnych D.8. zgrzewanie polietylenu na budowie 30

Projekt roboczy pren 13941 cz.2-montaż Aneksy normy pr EN 13941-2 Montaż E. Uruchomienie i przekazanie do eksploatacji (normatywny): E.1. wymagania ogólne E.2. napełnianie wodą i uruchamianie E.3. System nadzoru D.8. zgrzewanie polietylenu na budowie F. Eksploatacja (informacyjny) 31