Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Od czego zależy rozwój i dobrobyt? Uniwersytet w Białymstoku 17 maja 2012 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Czym jest gospodarka? Gospodarka to zespół powtarzających się ludzkich działań, w wyniku których powstają określone dobra i usługi. Procesy gospodarcze mają charakter dynamiczny!!!!! Funkcje gospodarki: wytwarzanie, racjonalna alokacja EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1
PKB per capita wg PPS w Polsce na tle UE w latach 2002-2010 (w Euro) 2010 15300 24400 62,7% 2009 14300 23500 60,85% 2008 14100 25000 56,40% 2007 13600 25000 54,40% 2006 2005 2004 12300 11500 11000 23700 22500 21700 51,90% 51,11% 2003 10100 20700 50,69% 2002 9900 48,79% 20500 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 Polska UE (27) Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tec00001 [data pobrania: 15.05.2012] Teoria trzech sektorów Udział (%) w strukturze PKB W Polsce w 2011 r. Udział sektorów (%) Sektor I Sektor III 3,4 63 33,6 rolnictwo przemysł usługi Sektor II STRUKTURA DZIAŁOWA GOSPODARKA ROZWINIĘTA GOSPODARKA ŚREDNIO ROZWINIĘTA GOSPODARKA SŁABO ROZWINIĘTA Sektor pierwotny (dział surowcowy) kilka % PKB 10-30% PKB 30-70% PKB Przemysł ok. 20% PKB 35-40% PKB brak Usługi ok. 70-80% PKB pozostałe Niewielki udział usług Czas 2
Czynniki niezbędne dla istnienia/rozwoju gospodarki? Zasoby naturalne (dobra wolne) kapitałowe ludzkie Cechy: -ograniczoność, -mobilność, -komplementarność i substytucyjność, -alokacja. Zasoby ludzkie Ludzie wraz z umiejętnościami, doświadczeniami Zasoby naturalne Dobra dane przez naturę, niewytworzone przez człowieka, np. ziemia, surowce mineralne i roślinne, woda (Dobra wolne) Zasoby kapitałowe Rzeczowe składniki procesów wytwórczych będące wytworem pracy ludzkiej (środki pracy, przedmioty pracy (surowce, półfabrykaty), środki pieniężne tzw. kapitał finansowy) 8 3
Bariery rozwoju gospodarki Bariera: surowcowa siły roboczej (zwłaszcza wykwalifikowanej; nieefektywna motywacja; brak efektu synergii) technologiczna (innowacje przyrostowe i radykalne, B+R) konsumpcyjna i płac realnych instytucjonalna organizacyjna (struktura organizacyjna, kooperencja) handlu zagranicznego i zadłużenia zewnętrznego. Czy wzrost i rozwój gospodarki znaczy to samo? WZROST ROZWÓJ zmiany ilościowe zmiany ilościowe+jakościowe rozwój wzrost Rozwój gospodarczy nie może istnieć bez wzrostu. Wzrost bez rozwoju tak!!! 4
Czym jest dobrobyt? Bardzo mało jest wymagane by doprowadzić państwo do dobrobytu ( ), mianowicie pokój, niskie podatki i tolerancyjne kierowanie sferą sprawiedliwości. [ Adam Smith] Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów Dobrobyt to ocena poziomu dobrego samopoczucia społeczeństwa z dostępnych warunków: gospodarczych, kulturowych, politycznych, środowiskowych. O dobrobycie decyduje m.in.. sprawność funkcjonowania gospodarki, optymalne zróżnicowanie dochodów EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 5
Źródło: BIEC - Bureau For Investments And Economic Cycles, LLC [http://www.biec.org/?display=show_me_news&id=449; data pobrania: 12.05.2012] Współczynnik Giniego w Polsce na tle państw UE (27) w latach 2000-2010 Współczynnik Giniego - miara nierówności rozkładu dochodów; przybiera wartość między 0 a 1. Im więc większa jest wartość wskaźnika, tym większe nierówności. Źródło: opracowanie własne na podstawie Human Development Report 2010, s. 161-162. Współczynnik Giniego 2000-2010 1 Dania 0,247 2 Szwecja 0,250 3 Czechy 0,258 4 Słowacja 0,258 5 Finlandia 0,269 6 Niemcy 0,283 7 Austria 0,291 8 Węgry 0,300 9 Holandia 0,309 10 Słowenia 0,312 11 Francja 0,327 12 Belgia 0,330 13 Irlandia 0,343 14 Grecja 0,343 15 Hiszpania 0,347 16 Polska 0,349 17 Litwa 0,358 18 Włochy 0,360 19 Wielka Brytania 0,360 20 Estonia 0,360 21 Portugalia 0,385 22 Rumunia 0,820 23 Łotwa 0,822 24 Islandia - 25 Luksemburg - 26 Malta - 27 Cypr - 6
European Union Belgium Bulgaria Czech Republic Denmark Germany Estonia Ireland Greece Spain France Italy Cyprus Latvia Lithuania Luxembourg Hungary Malta Netherlands Austria Poland Portugal Romania Slovenia Slovakia Finland Sweden United Kingdom Iceland Norway Croatia Współczynnik Giniego w Polsce w latach 2003-2009 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Budżety gospodarstw domowych, GUS, Warszawa 2010, s. 231. S80/S20 w latach 2005-2010 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 W przypadku Polski w 2010 r. 20% osób o najwyższym poziomie dochodów dysponowało 5 - krotnie wyższymi dochodami niż 20% osób o najniższych dochodach. Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di11&lang=en [data pobrania: 25.03.2012] 7
Dziękuję za uwagę Anna Gardocka-Jałowiec 8