Nazwa przedmiotu ŚRODOWISKO NATURALNE W UJĘCIU HISTORYCZNYM Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Historyczno-Pedagogiczny/ Instytut Historii Kod ECTS Studia kierunek stopień tryb specjalność specjalizacja Architektura Krajobrazu I ( inżynier) stacjonarne - - Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących) dr Andrzej Szczepaniak Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin A. Formy zajęć konwersatorium (K) B. Sposób realizacji zajęcia w sali dydaktycznej C. Liczba godzin 15K Liczba punktów ECTS - 1 Godziny kontaktowe - udział konwersatorium: 15 godz. Konsultacje: 1 godz. Razem: 16 godz. = 0,5p.ECTS Praca własna studenta - przygotowanie do konwersatorium: 10 godz. - przygotowanie referatu: 5 godz. Razem: 15 godz. = 0,5p.ECTS Suma 31 godz. (1p.) Status przedmiotu do wyboru (kurs stały) Metody dydaktyczne - dyskusja na wybrane tematy. Język wykładowy polski Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne Sposób zaliczenia Konwersatorium: zaliczenie z oceną. B. Formy zaliczenia Konwersatorium: Zaliczenie za podstawie udziału w dyskusji oraz wygłoszonego referatu. Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi A. Wymagania formalne: Brak B. Wymagania wstępne: Brak C. Podstawowe kryteria Konwersatorium: - Udział w dyskusji nad wybranymi zagadnieniami; umiejętność rzeczowego prezentowania problemów; umiejętność formułowania ocen i wniosków (100 %). Cele przedmiotu: Celem wykładów i powiązanego z nimi konwersatorium jest zapoznanie studenta z podstawową terminologią dotyczącą krajobrazów przyrodniczych, zjawisk klimatycznych, hydrograficznych, fauny jako środowiska naturalnego w ujęciu historycznym. Zapoznanie z przedmiotem i metodą badań tego środowiska. Przedstawienie kierunków przemian warunków naturalnych oraz żyjącego w nich człowieka ze wskazaniem ich przyczyn w kontekście cywilizacyjno-kulturowym w dziejach. Zapoznanie ze specyfiką form osadnictwa na różnych obszarach w perspektywie
historycznej oraz z metodami rekonstrukcji krajobrazu naturalnego i kulturalnego. Przekazanie podstawowego zasobu wiedzy na temat kształtowania się materialnych warunków życia w miastach. Pokazanie znaczenia działów wodnych w konstrukcjach geopolitycznych i społeczno-gospodarczym funkcjonowaniu państw i narodów. Treści programowe A. Problematyka konwersatorium 1. Mikrorzeźba gleby, świat zwierząt w dawnej Polsce. 2. Metody rekonstrukcji krajobrazu naturalnego i kulturowego. 3. Orografia, hydrografia i szata roślinna ziem polskich. 4. Las w kulturze polskiej. 5. Przemiany środowiska geograficznego Polski do XV wieku. 6. Wpływ działalności gospodarczej wielkich majątków ziemskich na stan współczesny dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. 7. Obszar i granice Polski (od X do XX wieku) uwarunkowania przyrodnicze. 8. Nazwy miejscowości i ich znaczenie. 9. Warunki sanitarne życia codziennego miast dawniej i dziś. 10.Rzeki w dziejach cywilizacji ze szczególnym uwzględnieniem Polski. 11.Geopolityczne znaczenie działów wodnych na przykładzie geopolitycznych koncepcji Eugeniusza Romera. 12.Rzeki a kształtowanie się regionów i euroregionów w planach Unii Europejskiej. 13. Międzymorze bałtycko-czarnomorskie. Podzielony i zapomniany centralny region Europy. 14. Wspólnota cywilizacyjna mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. 15. Wpływ środowiska geograficznego na zjawiska historyczne i polityczne. Wykaz literatury A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu): A.1. wykorzystywana podczas zajęć K. Buczek, Ziemie polskie przed tysiącem lat, Kraków 1967. A.Piskozub, Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno-historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich, Wrocław 1987. J.Tyszkiewicz,Ludzie i przyroda w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1983. M. Kiełczewska-Zaleska, Geografia osadnictwa. Zarys problematyki, Warszawa 1978. Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście, red. C. Buśko, J. Piekalski, Wratislavia Antiqua, t. 1, Wrocław, 1999. Przemiany środowiska geograficznego Polski, red. L.Starkel, Wrocław, 1988. A.Piskozub, Morze w dziejach cywilizacji, Toruń 1999. A.Piskozub, Rzeki w dziejach cywilizacji, Toruń 2001. A.2. studiowana samodzielnie przez studenta T. Dunin Wąsowicz, Klimat jako czynnik kształtujący środowisko człowieka w średniowieczu, w: Problemy nauk pomocniczych historii, t. 3, Katowice 1974, s. 17-35 H. Borek, Nazwy miejscowe jako źródło historyczno-osadnicze, w: Badania z dziejów osadnictwa i toponimii, Wrocław 1978, s. 37-53. Zmiany środowiska w okresie historycznym, [w:] Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, red. L. Starkel,Warszawa, 1999, s. 182-223. Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, red. J. Piekalski, K.
Wachowski, Wratislavia Antiqua, t. 6, Wrocław, 2004. T. Zipser, Rzeki a kształtowanie się regionów, Rzeki. Kultura-Cywilizacja-Historia, t.vi (1997), s.107-121. P. Furmański, Indywidualność geograficzna Polski w koncepcjach Eugeniusza Romera, Geopolityka nr 1, 2008, s. 85-103. B. Literatura uzupełniająca Dzieje lasów, leśnictwa i drzewnictwa w Polsce, Warszawa 1965. J. Burszta, Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej. O tworzeniu się Krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowań wsi, Wrocław 1958. Wpływ działalności gospodarczej wielkich majątków ziemskich na stan współczesny dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, red. E. Skowronek, Lublin, 2005. M.Kulesza, Zagadnienia morfogenezy i rozplanowania miast średniowiecznych w Polsce, Łódź 2011. Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku AK1A_W04 AK1A_W05 AK1A_W07 AK1A_U02 AK1A_U11 AK1_K01 AK1_K02 AK1_K08 AK1_K09 Efekty kształcenia Po ukończeniu studiów student/studentka: Wiedza - definiuje podstawową terminologię dotyczącą krajobrazów przyrodniczych, zjawisk klimatycznych, hydrograficznych, fauny jako środowiska naturalnego, - opisuje przemiany warunków naturalnych oraz żyjącego w nich człowieka ze wskazaniem ich przyczyn w kontekście cywilizacyjno-kulturowym w dziejach. - poznał historię osadnictwa i rolnictwa na ziemiach polskich. - zna przyczyny zmian elementów środowiska geograficznego w okresie historycznym; metody rekonstrukcji krajobrazu naturalnego i kulturalnego. - posiada wiedzę na temat kształtowania się materialnych warunków życia w miastach. - wie na czym polega znaczenie działów wodnych w konstrukcjach geopolitycznych i społecznogospodarczym funkcjonowaniu państw i narodów. Umiejętności - potrafi posługiwać się terminologią właściwą dla omawianej dyscypliny naukowej i wykorzystać ją w dyskusji; - formułuje oceny zmian środowiska geograficznego i osadnictwa w okresie historycznym; - potrafi dokonać rekonstrukcji krajobrazu naturalnego i kulturalnego. Interpretuje znaczenie działów wodnych w konstrukcjach geopolitycznych i społeczno-gospodarczym funkcjonowaniu państw i narodów. Kompetencje społeczne (postawy) - aktywnie uczestniczy w zajęciach; - świadomie łączy wiedzę o przebiegu omawianych zjawisk w czasach historycznych z ich współczesnym ujęciem; - wykazuje wrażliwość na degradacje środowiska naturalnego; - reaguje na pozytywny i destruktywny wpływ działalności człowieka na jakość środowiska. Kontakt erazm1@op.pl