Zintegrowany raport roczny dla podmiotów Grupy Kapitałowej GAZ-SYSTEM za rok

Zintegrowany raport roczny dla podmiotów Grupy Kapitałowej GAZ-SYSTEM za rok

Zintegrowany raport roczny dla podmiotów Grupy Kapitałowej GAZ-SYSTEM za rok 2017 Bezpieczeństwo to nasz priorytet

Spis treści 1. O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM... 8 1.1. GAZ-SYSTEM S.A. 10 1.2. Polskie LNG S.A. 13 1.3. Mapa interesariuszy 16 1.4. Udział w organizacjach w 2017 r. 17 1.5. GAZ-SYSTEM w liczbach 17 1.6. Kalendarium 18 2. Zapewniamy bezpieczny przesył gazu... 20 2.1. Krajowa Sieć Przesyłowa (KSP) 22 2.2. Zdolności importowe i eksportowe 24 2.3. Bezpieczeństwo gazociągów 26 2.4. Modernizacja i eksploatacja sieci przesyłowej 27 2.5. Eksploatacja Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego 28 2.6. Współpraca z operatorami ościennymi 29 3. Tworzymy zintegrowany system przesyłowy... 30 3.1. Strategia rozwoju systemu przesyłowego 32 3.2. Realizacja inwestycji 47 3.3. Dane dotyczące bioróżnorodności 50 3.4. Dofinansowanie projektów z UE 52 3.5. Działalność badawczo-rozwojowa 53 3.6. Działalność międzynarodowa 55 4. Dbamy o naszych klientów... 56 4.1. Świadczone usługi 58 4.2. Zmiany w IRiESP 60 4.3. System Wymiany Informacji (SWI) 60 4.4. Platforma GSA 61 4.5. Dane na temat terminalu LNG na platformie ALSI 62 4.6. Badanie satysfakcji klientów 63 4.7. Regulamin REMIT 64 5. Działamy odpowiedzialnie... 66 5.1. Kodeksy etyczne 68 5.2. Procedura antykorupcyjna.69 5.3. Dialog ze społecznością lokalną 70 5.4. Relacje z dostawcami 74 5.5. Wpływ na środowisko 76 5.6. Ochrona środowiska wybrane inicjatywy 78 5.7. Współpraca z uczelniami, staże i praktyki 82 5.8. Wolontariat pracowniczy 84 5.9. Działania sponsoringowe oraz darowizny 85 6. Tworzymy bezpieczne miejsce pracy... 86 6.1. Polityka personalna 88 6.2. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy 94 6.3. Szkolenia 97 6.4. Opis ryzyk 98 6.5. Wdrożenie Systemu Zarządzania Projektami 101 6.6. System zarządzania 102 7. O raporcie... 104 7.1. Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej 106 7.2. Identyfikacja istotnych aspektów i profil raportu 109 7.3. Istotność kwestii dla interesariuszy 111 7.4. Matryca istotności 114 7.5. Indeks treści GRI 115 7.6. Kontakty 120

Słowo wstępne [G4-1, G4-2] GAZ-SYSTEM to jeden z liderów polskiego sektora energii. Zarządzamy siecią przesyłową o długości ponad 11 tys. km, a nasze gazociągi przebiegają przez teren 790 gmin w Polsce. Zatrudniamy ponad 2,8 tys. osób: specjalistów, inżynierów oraz ekspertów z różnych dziedzin, stwarzając naszym pracownikom realną szansę rozwoju zawodowego. Naszą misją jest zapewnienie bezpiecznego transportu gazu ziemnego w Polsce i działanie na rzecz powstania w Europie zintegrowanego systemu przesyłowego. To zadanie realizujemy w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju, z poszanowaniem środowiska naturalnego i we współpracy z partnerami społecznymi. Zintegrowany raport roczny za rok 2017 ma w kompleksowy sposób pokazać, jak na co dzień wywiązujemy się z naszych obowiązków. Dokument ten jest ważnym źródłem wiedzy o tym, jak funkcjonuje nasza firma, jak postrzegamy perspektywy i szanse rozwoju oraz jakim wartościom hołdujemy w pracy. Chcemy zaprezentować Państwu naszą działalność w kluczowych jej obszarach, takich jak: bezpieczny przesył gazu, inwestycje w rozwój sieci przesyłowej, dbałość o środowisko, poszanowanie interesariuszy, aktywna współpraca z dostawcami i klientami oraz troska o społeczności lokalne. Aktywnie angażujemy się w postulat budowy bezpieczeństwa energetycznego Polski. Strategicznym celem GAZ-SYSTEM jest stworzenie konkurencyjnego i zdywersyfikowanego rynku gazu. Rozbudowujemy krajową infrastrukturę przesyłową, a każdego miesiąca statki ze skroplonym gazem zawijają do Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Rok 2017 okazał się rekordowy pod względem przesyłu gazu było to aż 19,7 mld sześc. tego surowca. W najbliższej przyszłości jesteśmy gotowi na realizację projektu Baltic Pipe i połączeń międzysystemowych z naszymi sąsiadami. Dzięki naszym inwestycjom powstaje nowy korytarz dostaw gazu na rynek europejski, a Polska staje się jego ważnym uczestnikiem, otwartym na dostawy gazu ziemnego z całego świata. To zaś przekłada się na wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju i regionu Europy Środkowo- -Wschodniej. Wierzymy, że projekt Baltic Pipe wraz z rozbudową terminalu LNG i interkonektorów to klucz do sprostania wyzwaniom energetycznym Europy Środkowo-Wschodniej i regionu bałtyckiego. Realizacja tych inwestycji spowoduje, że europejski konkurencyjny rynek gazu będzie jeszcze bardziej otwarty dla krajów naszego regionu. Priorytetem jest dla nas bezpieczeństwo. Zapewnia je wykwalifikowana i doświadczona kadra, odpowiedzialna za efektywny system zarządzania. Nie wyobrażamy sobie również sprawnego prowadzenia biznesu bez dbałości o środowisko. Aspekt ten zajmuje szczególne miejsce w naszej działalności inwestycyjnej. Dzięki temu udało się nam zbudować zaufanie wśród lokalnych społeczności, dostawców, klientów oraz pozostałych interesariuszy. Mam nadzieję, że raport sprosta Państwa oczekiwaniom i będzie kompendium wiedzy o naszej spółce, jej planach oraz o aktualnej sytuacji rynku gazu w Polsce. Jesteśmy ciekawi Państwa uwag i opinii pomogą nam one doskonalić naszą organizację. Życzę owocnej lektury. Tomasz Stępień, Prezes Zarządu Grupy Kapitałowej GAZ-SYSTEM S.A. 6 7

O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM 1 1.1. GAZ-SYSTEM S.A.....10 1.2. Polskie LNG S.A.....13 1.3. Mapa interesariuszy....16 1.4. Udział w organizacjach w 2017 r...17 1.5. GAZ-SYSTEM w liczbach....17 1.6. Kalendarium....18 powrót do spisu treści

Rozdział 1 O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM 1.1. GAZ-SYSTEM S.A. [G4-3, G4-4, G4-5, G4-6, G4-7, G4-12, G4-13, G4-17, G4-34, G4-42] #zobacz_w_sieci Film: GAZ-SYSTEM inwestuje w bezpieczeństwo dostępny jest na kanale firmowym w serwisie YT. GAZ-SYSTEM jest operatorem systemu przesyłowego gazu w Polsce oraz właścicielem krajowej sieci przesyłowej i Terminalu LNG w Świnoujściu. Świadczy usługi przesyłu gazu wysokometanowego i zaazotowanego poprzez własną sieć gazociągów przesyłowych oraz odbioru i regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego za pośrednictwem gazoportu. Spółka zapewnia bezpieczeństwo energetyczne Polski, przyczyniając się do rozwoju europejskiego rynku gazu. Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) z 17 listopada 2010 r. GAZ-SYSTEM jest również niezależnym operatorem polskiego odcinka gazociągu jamalskiego do 31 grudnia 2025 r. Główna siedziba GAZ-SYSTEM mieści się przy ulicy Mszczonowskiej 4 w Warszawie, a oddziały spółki znajdują się w: Gdańsku, Poznaniu, Rembelszczyźnie, Tarnowie, Świerklanach i we Wrocławiu. Misja GAZ-SYSTEM Zapewnić bezpieczny transport gazu ziemnego w Polsce i aktywnie tworzyć zintegrowany system przesyłowy w Europie. W codziennej działalności dbać o środowisko naturalne i kierować się zasadami zrównoważonego rozwoju. Wizja GAZ-SYSTEM Zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i być znaczącym operatorem integrującym system przesyłowy w Europie, dzięki: l tworzeniu warunków do rozwoju konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Polsce i firm działających w tym sektorze, l budowie połączeń między systemami przesyłowymi z krajami sąsiadującymi w ramach europejskiej sieci gazociągów, l stworzeniu nowoczesnej sieci gazociągów w Polsce oraz oferowaniu usług pozwalających na ich optymalne wykorzystanie. Zarząd GAZ-SYSTEM Bieżącą działalnością spółki kieruje Zarząd, w skład którego do końca marca 2017 r. wchodziło 3 członków, a od 1 kwietnia 2017 r. 2 członków. Członkowie Zarządu powoływani są na wspólną, trzyletnią kadencję przez Radę Nadzorczą o ile nie zostanie złożone wypowiedzenie z pełnienia funkcji. Zarząd określa cele i wytyczne funkcjonowania spółki, reprezentuje ją na zewnątrz oraz dba o efektywność i przejrzystość zarządzania. Skład Zarządu: l Tomasz Stępień Prezes Zarządu l Artur Zawartko Wiceprezes Zarządu Rada Nadzorcza GAZ-SYSTEM Zgodnie ze statutem spółki w skład Rady Nadzorczej wchodzi od 3 do 9 członków, powoływanych i odwoływanych przez Walne Zgromadzenie. Rada sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Skład Rady Nadzorczej: l Andrzej Maria Herman Przewodniczący l Wojciech Arkuszewski Wiceprzewodniczący l Krzysztof Ogonowski Członek l Dariusz Kocuń Członek l Mariusz Andrzej Roman Członek l Krzysztof Jackowski Członek l Paweł Pikus Sekretarz W kwietniu 2017 r. został powołany Komitet Audytu, który wspiera Radę Nadzorczą w zakresie nadzoru nad: l Wdrażaniem i kontrolą procesów sprawozdawczości finansowej. l Funkcjonowaniem systemów kontroli wewnętrznej. l Funkcjonowaniem systemów identyfikacji i zarządzania ryzykiem. l Niezależnością wewnętrznych i zewnętrznych audytorów. l Relacjami spółki z jej jednostkami powiązanym w rozumieniu Ustawy z dn. 29 września 1994 r. o rachunkowości. #zobacz_w_sieci Więcej informacji wynikających z Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198) oraz Rozporządzenia MSWiA z dnia 18 stycznia 2007 r. (w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz.U. 2007 Nr 10, poz. 68): http://www.gaz-system. pl/biuletyn-informacjipublicznej.html Komitet Audytu składa się z co najmniej 3 członków (w tym przewodniczącego i wiceprzewodniczącego), powoływanych przez Radę Nadzorczą spośród jej członków na okres jej kadencji. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Właścicielem 100 proc. akcji spółki jest Skarb Państwa. Zarząd spółki zwołuje Zwyczajne Walne Zgromadzenie w terminie sześciu miesięcy po upływie roku obrotowego. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie zwołuje zarząd spółki z własnej inicjatywy, na pisemny wniosek Rady Nadzorczej lub na pisemny wniosek akcjonariusza. 10 11

Rozdział 1 O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM Kompetencje organów spółki, tj. Zarządu, Rady Nadzorczej oraz Walnego Zgromadzenia, reguluje statut spółki. Struktura organizacyjna GAZ-SYSTEM w 2017 r. W 2017 r. zaplanowano i wdrożono nową strukturę organizacyjną. Zmiana była związana z dostosowaniem profilu organizacyjnego spółki do nowych inwestycji. Modyfikacje dotyczyły głównie obszarów wsparcia z centrali spółki. Dzięki nowej strukturze możliwe jest m.in. profesjonalne zarządzanie projektami oraz scalenie obszarów merytorycznych w jednym pionie. Połączono procesy, procedury i praktyki działania w taki sposób, by łatwiej osiągać wewnętrzne cele, działania były szybsze, bardziej efektywne i nie dublowały się w różnych komórkach organizacyjnych. Zmiany są też szansą dla pracowników: pozwalają dzielić się wiedzą i szerzej wykorzystywać dobre praktyki i doświadczenie wewnętrznych ekspertów. Zarząd Spółki Strategia GAZ-SYSTEM do 2025 r. Realizując program strategiczny, GAZ-SYSTEM kontynuował działania przedstawione w przyjętej w 2016 r. przez Zarząd i Radę Nadzorczą strategii spółki do 2025 r. Prowadzono także prace niezbędne do wdrożenia modelu zarządzania strategicznego. W tym celu dwukrotnie dokonano m.in.: l weryfikacji aktualności strategii, l monitoringu planów realizacji projektów strategicznych, l badania poziomu pokrycia strategii, l identyfikowania nowych projektów strategicznych, l sprawozdawczości ww. zadań organom korporacyjnym. W wyniku weryfikacji potwierdzono aktualność strategii, identyfikując jednocześnie nowe projekty kluczowe. Były to projekty o charakterze dostosowawczym, zapewniającym zgodność działań spółki z wymogami prawnymi, oraz rozwojowe, infrastrukturalne i rynkowe. Zidentyfikowane zostały także projekty z obszaru wsparcia, usprawniające działalność spółki w kluczowych obszarach, oraz te zwiększające poziom bezpieczeństwa. Pion Inwestycji Pion Krajowa Dyspozycja Gazu Pion Zakupów Pion Bezpieczeństwa Pion Eksploatacji Pion Rozwoju Pion Finansowy Dział Realizacji Dział Ocen Oddziaływania na Środowisko Dział Przygotowania i Monitoringu Dział Nadzoru Pion Informatyki i Systemów Zarz. Dział Utrzymania Aplikacji IT Dział Utrzymania Infrastruktury Sprzęt., System., i Bazodanowej Dział Service Desk Dział Kierowania Projektami Biznesowymi Dział Wsparcia Projektów i Umów Dział Optymalizacji Procesów Biznes. Zespół Architektów i Ekspertów Technologicznych Dział Rozwoju Kompetencji Projektowych Dział Bilansowania Dział Programowania Ruchu Dział Centralna Dyspozycja Gazu Dział Zarządzania Przepustowością Pion Zarządzania Kapitałem Ludzkim Dział Obsługi Kadrowej Dział Wynagrodzeń i Kontrolingu Personalnego Dział Rozwoju Zawodowego Dział Świadczeń Socjalnych i Relacji z Partn. Społecznym Dział Realizacji Zamówień Dział Administracji Dział Zarządzania Majątkiem Administracyjnym Dział Systemów i Analiz Zakupowych Dział Strategii Zakupowych Pion Prawno- -Organizacyjny Dział Obsługi Prawnej Dział Organizacji Zarządzania Dział Obsługi Prawno- -Organizacyjnej Oddziałów Dział Ochrony i Obronności Dział Dokumentacji Aktowej i Archiwizacji Dział Bezpieczeństwa Teleinformat. Dział Ochrony Informacji Niejawnych Dział Bezpieczeństwa Informacji Pion Audytu Dział Audytu Operacyjnego Dział Audytu Systemów Zarządzania Dział Audytu Informacyjnego Samodzielne stanowiska Biuro Zarządzania Ciągłością Działania Dział Eksploatacji Dział Pomiarów Dział Wsparcia Inwestycji i Remontów Dział Zarządzania Majątkiem Dział Ochrony Środowiska Dział Przepisów Technicznych Pion BHP i PPOŻ. Dział Ochrony Przeciwpożarowej Dział BHP Dział Analiz Zagrożeń i Prewencji w Środowisku Pracy Biuro Komunikacji Korporacyjnej Biuro Informacji Rynkowej Dział Rozwoju Systemu Przesyłowego Dział Projektów Międzynarodowych Dział Nowych Technologii Przedstawicielstwo w Brukseli Dział Pozyskiwania Pomocy Publicznej Dział Rozwoju LNG Dział Rozwoju Podziemnych Magazynów Gazu Pion Rynku Gazu Dział Umów Przyłączeniowych Dział Relacji z Klientami Dział Umów Przesyłowych Oddział w Gdańsku Oddział w Poznaniu Oddział w Rembelszczyźnie Dział Finansowania i Zarządzania Płynnością Dział Kontrolingu Dział Taryf Dział Rachunkowości Dział Sprawozdawczości i Podatków Dział Rozliczeń Dział Kontrolingu Inwestycyjnego Pion Laboratoriów Laboratorium Pomiarów Jakości Gazu Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy Oddział w Świerklanach Oddział w Tarnowie Oddział we Wrocławiu Polskie LNG odpowiada za eksploatację i rozbudowę Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Świnoujściu. Jest w 100 proc. własnością GAZ-SYSTEM. Do 2016 r. celem strategicznym Polskiego LNG była budowa terminalu do odbioru i regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego (LNG) w Świnoujściu oraz oddanie go do eksploatacji. Obecnie celem nadrzędnym jest jego eksploatacja i rozbudowa. Siedziba Polskiego LNG znajduje się przy ulicy Ku Morzu 1 w Świnoujściu. Misja Polskiego LNG Aktywnie wspierać bezpieczeństwo i niezawodność odbioru LNG do polskiego i europejskiego systemu gazowego oraz współdziałać z innymi podmiotami w rozwoju konkurencyjności na rynku gazowym. Wizja Polskiego LNG Stać się znaczącym uczestnikiem europejskiego systemu przesyłowego gazu ziemnego, aby aktywnie wspierać bezpieczeństwo energetyczne kraju poprzez zapewnienie niezawodnego funkcjonowania terminalu LNG. Osiągnąć to dzięki kompetentnemu zespołowi ludzi, stosującemu najwyższe światowe standardy i działającemu zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz poprzez dywersyfikację świadczonych usług i stosowanie czystych, bezpiecznych, nowoczesnych technologii. Polskie LNG S.A. 1.2. [G4-3, G4-4, G4-5, G4-6, G4-12, G4-17, G4-34, G4-42] 12 13

Rozdział 1 O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM Zarząd Polskiego LNG Zarząd reprezentuje spółkę oraz prowadzi sprawy spółki we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych. Prezesa Zarządu oraz pozostałych Członków Zarządu, w tym Wiceprezesa Zarządu, powołuje i odwołuje uchwałą Rada Nadzorcza lub Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Powołanie Członków Zarządu przez Radę Nadzorczą następuje po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego, którego celem jest sprawdzenie i ocena kwalifikacji kandydatów oraz wyłonienie najlepszego kandydata na Członka Zarządu. Od 1 stycznia do 31 maja 2017 r. w skład Zarządu spółki wchodził: l Jan Chadam Prezes Zarządu Od 1 czerwca do 31 lipca 2017 r. w skład Zarządu spółki wchodzili: l Izabella Łyś-Gorzkowska delegowany Członek Rady Nadzorczej do czasowego wykonywania czynności Prezesa Zarządu spółki Polskie LNG Od 1 sierpnia do 7 sierpnia 2017 r. w skład Zarządu spółki wchodzili: l Marek Drac-Tatoń Prezes Zarządu, powołany w skład Zarządu uchwałą Rady Nadzorczej nr 18/II/2017/RN z dnia 31 lipca 2017 r., zgodnie z art. 368 4 Kodeksu Spółek Handlowych; odwołany ze składu Zarządu uchwałą Rady Nadzorczej nr 25/II/2017/RN z dnia 7 sierpnia 2017 r. l Bartłomiej Słoma Wiceprezes Zarządu, powołany w skład Zarządu uchwałą Rady Nadzorczej nr 19/II/2017/RN z dnia 31 lipca 2017 r. Od 8 sierpnia do 31 grudnia 2017 r. w skład Zarządu spółki wchodził: l Bartłomiej Słoma Wiceprezes Zarządu Rada Nadzorcza Polskiego LNG Rada Nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki. Członków Rady Nadzorczej powołuje i odwołuje uchwałą Walne Zgromadzenie, a także Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej, który jest wyłącznie uprawniony do powoływania i odwoływania Członków Rady Nadzorczej, w liczbie równej połowie maksymalnej liczby składu Rady Nadzorczej, ustalonej zgodnie z ust. 1 (w razie gdyby liczba ta okazała się niecałkowita, ulega zaokrągleniu do liczby całkowitej w górę). Od 1 stycznia do 31 stycznia 2017 r. w skład Rady Nadzorczej Polskiego LNG wchodziły następujące osoby: l Tomasz Stępień Przewodniczący Rady Nadzorczej, w składzie Rady Nadzorczej do 1 stycznia 2017 r.* l Izabella Łyś-Gorzkowska Zastępca Przewodniczącego Rady Nadzorczej l Artur Zawartko Sekretarz Rady Nadzorczej l Wojciech Szelągowski Członek Rady Nadzorczej l Mateusz Kieferling Członek Rady Nadzorczej l Paweł Gromek Członek Rady Nadzorczej Od 31 stycznia 2017 r. w skład Rady Nadzorczej Polskiego LNG wchodziły następujące osoby: l Izabella Łyś-Gorzkowska Przewodnicząca Rady Nadzorczej l Artur Zawartko Zastępca Przewodniczącej Rady Nadzorczej l Paweł Gromek Sekretarz Rady Nadzorczej l Wojciech Szelągowski Członek Rady Nadzorczej l Mateusz Kieferling Członek Rady Nadzorczej 6 kwietnia 2017 r. Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy odwołało ze składu Rady Nadzorczej pana Wojciecha Szelągowskiego. Na dzień 31 grudnia 2017 r. skład Rady Nadzorczej przedstawiał się następująco: l Izabella Łyś-Gorzkowska Przewodnicząca Rady Nadzorczej l Artur Zawartko Zastępca Przewodniczącej Rady Nadzorczej l Paweł Gromek Sekretarz Rady Nadzorczej l Mateusz Kieferling Członek Rady Nadzorczej Polskie LNG działa m.in. w oparciu o Ustawę z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (tzw. specustawa). Dokumentem określającym schemat organizacyjny Polskiego LNG jest Regulamin Organizacyjny. * Pan Tomasz Stępień zrezygnował z funkcji w Radzie Nadzorczej PLNG ze skutkiem od 1.01.2017 r. 14 15

Rozdział 1 O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM Struktura organizacyjna Polskiego LNG Udział w organizacjach w 2017 r. 1.4. Biuro Audytu i Kontroli Wewnętrznej Biuro ds. Systemów Informatycznych Biuro Prawne Pion Personalno- -Organizacyjny Biuro Komunikacji Korporacyjnej Zarząd Spółki Zespół ds. BHP Pion Finansowy Biuro Bezpieczeństwa Spółki Biuro Wsparcia Projektów Pion Eksploatacji Biuro Strategii i Analiz Dyrektor Zarządzający Pion Budowy Terminalu LNG Źródło: PLNG Międzynarodowe organizacje branżowe l European Network of Transmission System Operators for Gas (ENTSOG) l Gas Infrastructure Europe (GIE) l European Association for the Streamlining of Energy Exchange (EASEE-gas) l European Gas Research Group (GERG) l European Power to Gas Platform l Marcogaz Technical Association of the European Natural Gas Industry l International Gas Union (IGU) l Industry Advisory Panel przy Karcie Energetycznej l Natural Gas STAR Programme l International Group of Liquefied Natural Gas Importers (GIIGNL)* l The Society of International Gas Tanker and Terminal Operators (SIGTTO)* l European Committee for Standardization CEN l CEDIGAZ** [G4-15, G4-16] Zgodnie z obowiązującą w Polskim LNG Księgą Jakości, opisującą Zintegrowany System Zarządzania, Zarząd PLNG odpowiedzialny jest za ustalenie polityki działalności spółki oraz określenie jej celów strategicznych. Cele te zostały ujęte m.in. w strategii spółki. Zarząd zapewnia dostępność zasobów niezbędnych do realizacji ustalonych celów oraz przeprowadza Przeglądy Zarządzania. Ustalone cele są każdego miesiąca monitorowane. Krajowe organizacje branżowe l Izba Gospodarcza Gazownictwa*** l Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych (PZiTS) l Towarzystwo Rozwoju Infrastruktury ProLinea l Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB l Grupa robocza ds. przemysłu naftowego i gazowego, działająca w ramach Porozumienia na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w przemyśle naftowym i gazowym działającego przy Państwowej Inspekcji Pracy. * Członkiem jest Polskie LNG. ** Stowarzyszenie, do którego GAZ-SYSTEM przystąpił w 2017 r. *** Członkiem jest GAZ-SYSTEM oraz Polskie LNG. 1.3. Mapa interesariuszy [G4-24, G4-25] GAZ-SYSTEM l Administracja samorządowa l Społeczności lokalne l Instytucje finansujące l Partnerzy biznesowi l Właściciele nieruchomości l Pracownicy l Właściciel l Klienci l Regulator l Spółka zależna l Organizacje związkowe l Organizacje branżowe l Ośrodki naukowe l Media Polskie LNG l GAZ-SYSTEM l Administracja samorządowa l Społeczności lokalne l Instytucje finansujące l Partnerzy biznesowi l Właściciele nieruchomości l Pracownicy l Właściciel l Klienci l Regulator l Spółka zależna l Organizacje związkowe l Organizacje branżowe l Ośrodki naukowe l Media GAZ-SYSTEM w liczbach 1.5. [G4-9] Przychody ze sprzedaży 2 293 mln zł Koszty działalności operacyjnej 1 783 mln zł Zysk netto 492 mln zł Suma aktywów 11 490 mln zł Liczba pracowników 2845 osób Liczba klientów 170 podmiotów Struktura akcjonariatu Właścicielem 100 proc. akcji jest Skarb Państwa Długość sieci przesyłowej 11 059 km Liczba punktów wejścia 67 Liczba punktów wyjścia 983 Liczba stacji gazowych 903 Liczba tłoczni 14 Liczba węzłów 37 16 17

Rozdział 1 O Grupie Kapitałowej GAZ-SYSTEM 1.6. Kalendarium [G4-26, G4-27] GAZ-SYSTEM 26.01.2017 Przyjęcie przez Zarząd Regulaminu REMIT 31.05.2017 Odbiór techniczny Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy w Hołowczycach (uroczyste otwarcie 6.11.2017) 06.06.2017 Uruchomienie wiążącej procedury Open Season dla Projektu Baltic Pipe (zakończenie II, ostatecznej fazy: 31.10.2017) 29.06.2017 Decyzja Prezesa URE zatwierdzająca Sprawozdanie dotyczące planowanych do wprowadzenia przez GAZ-SYSTEM środków tymczasowych w związku z wejściem w życie Rozporządzenia Komisji (UE) Nr 312/2014 z dnia 26 marca 2014 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący bilansowania gazu w sieciach przesyłowych (BAL NC) 27.07.2017 Podpisanie Aneksu do porozumienia międzyoperatorskiego z PJSC UKRTRANSGAZ zwiększającego ilości oferowanych przepustowości w punkcie Hermanowice niedaleko granicy z Ukrainą 04.08.2017 Zgoda Prezesa URE na prowadzenie obrotu gazem na sąsiadującym obszarze bilansowania GASPOOL oraz na przesyłanie gazu do i z tego obszaru przez GAZ-SYSTEM w celu realizacji zadań bilansowania systemu przesyłowego, w tym również SGT oraz na prowadzenie obrotu gazem na platformie obrotu prowadzonej przez TGE w obszarze bilansowania gazu wysokometanowego krajowego systemu przesyłowego oraz przesyłanie gazu do i z tego obszaru przez GAZ-SYSTEM w celu realizacji zadań bilansowania SGT 06.09.2017 Rozpoczęcie konsultacji rynkowych zmiany Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP) w zakresie tolerancji niezbilansowania dla obszaru bilansowania gazu ziemnego wysokometanowego 17.10.2017 Przekazanie do eksploatacji gazociągu Czeszów Wierzchowice 06.11.2017 Zatwierdzenie aktualizacji IRiESP przez Prezesa URE 24.11.2017 Publikacja przez KE trzeciej europejskiej listy projektów w sektorze gazu ziemnego, którym przyznany został status wspólnego zainteresowania (tzw. PCI Project of CommonInterest) Polskie LNG 01.02.2017 Podpisanie Protokołu Ostatecznego Rozliczenia Umowy z Generalnym Realizatorem Inwestycji 03.02.2017 Podjęcie przez GAZ-SYSTEM decyzji o rozbudowie Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego polegającej na zwiększeniu istniejącego układu regazyfikatorów SCV o kolejne jednostki 24.08.2017 Akceptacja Raportu Końcowego z 12-miesięcznego okresu wsparcia eksploatacyjnego Generalnego Realizatora Inwestycji, wykonywanego w ramach zawartej Umowy 28.08.2017 Zawarcie przez spółki PLNG i PGNiG S.A. Aneksu nr 1 do Umowy Regazyfikacji, którego przedmiotem jest świadczenie na rzecz PGNiG S.A. Usług Regazyfikacji oraz Usługi Dodatkowej przeładunku LNG do cystern samochodowych, co w efekcie oznacza, iż została zakontraktowana pełna zdolność terminalu 18.09.2017 Wydanie przez GAZ-SYSTEM rekomendacji dotyczących rozpoczęcia prac projektowych i przygotowawczych rozbudowy terminalu dot. wybudowania dodatkowego stanowiska załadunkowo-rozładunkowego dla statków oraz stanowiska załadunku bunkierek LNG 17.10.2017 Poinformowanie PGNiG S.A. o uzyskaniu odpowiedniej przepustowości w punkcie wejścia do systemu przesyłowego w Terminalu LNG w Świnoujściu (oznacza to tym samym wejście w całości w życie Aneksu nr 1 zawartego 28 sierpnia 2017 r. do Umowy Regazyfikacji) 09.11.2017 Podpisanie dwóch dokumentów przez przedstawicieli PLNG: listu intencyjnego z Morskim Oddziałem Straży Granicznej w zakresie lokalizacji stanowisk dla jednostek pływających oraz porozumienia z Zarządem Morskich Portów Szczecin i Świnoujście (ZMPSiŚ) w zakresie współpracy przy rozbudowie terminalu o kolejne nabrzeże 12.12.2017 Rozpoczęcie przez GAZ-SYSTEM procedury mającej na celu wydanie spółce rekomendacji w zakresie rozbudowy terminalu o trzeci zbiornik (decyzję w tej sprawie podjęto 11.01.2018 r.) 14.12.2017 Wydanie przez Zarząd GAZ-SYSTEM rekomendacji do rozpoczęcia prac projektowych i przygotowawczych nad budową bocznicy kolejowej umożliwiającej przeładunek skroplonego gazu ziemnego do kriogenicznych kontenerów ISO i cystern kolejowych 19.12.2017 Zawarcie porozumienia o nazwie Regulamin wymiany informacji w sytuacjach ograniczających realizację kontraktów przesyłowych wzdłuż gazociągu Jamał-Europa pomiędzy służbami dyspozytorskimi Gazprom Transgaz Sankt Petersburg, Gazprom Transgaz Belarus, GAZ-SYSTEM, EuRoPol GAZ, GASCADE NAGRODY I WYRÓŻNIENIA 10.02.2017 Uhonorowanie GAZ-SYSTEM Perłą Biznesu 2016 w kategorii Wydarzenie gospodarcze na Pomorzu Zachodnim za oddanie do użytku Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego 05.04.2017 Nagroda Specjalna w kategorii Lider 2016: Energetyka, Paliwa i Chemia za pierwszy w Polsce przewiert w technologii Direct Pipe (wykonany w 2016 r. przy budowie gazociągu Czeszów Wierzchowice, woj. dolnośląskie) 26-27.04.2017 Prezentacja stoiska GAZ-SYSTEM podczas Targów Technologii Gazowniczej Expo-Gas w Kielcach medal za nowoczesność prezentacji i styl wystąpienia targowego 08.11.2017 Wyróżnienie podczas konferencji Oracle Cloud Day 2017 nagrodą Klient Roku w kategorii Efektywność 18 19

Zapewniamy bezpieczny przesył gazu 2 2.1. Krajowa Sieć Przesyłowa (KSP)....22 2.2. Zdolności importowe i eksportowe....24 2.3. Bezpieczeństwo gazociągów....26 2.4. Modernizacja i eksploatacja sieci przesyłowej....27 2.5. Eksploatacja Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego....28 2.6. Współpraca z operatorami ościennymi....29 powrót do spisu treści

Rozdział 2 Zapewniamy bezpieczny przesył gazu 2.1. Krajowa Sieć Przesyłowa (KSP) [G4-9, G4-12, G4-17, G4-18] Świnoujście Gdańsk Bezpieczny przesył gazu Świnoujście Gdańsk Poznań Warszawa Rembelszczyzna Poznań Warszawa Rembelszczyzna Wrocław Wrocław Świerklany Świerklany Tarnów Tarnów Podstawowe dane o sieci Długość sieci przesyłowej 11 059 km Liczba stacji gazowych 903 Liczba tłoczni 14 Liczba węzłów 37 Siedziby Centrali i Oddziałów Tłocznie Terminal LNG System gazu E System gazu Lw System Gazociągów Tranzytowych Granica Oddziału 22 23

Rozdział 2 Zapewniamy bezpieczny przesył gazu 2.2. Zdolności importowe i eksportowe [G4-4] [G4-EC7] Tab. I. Zdolności importowe na punktach połączeń międzysystemowych w Krajowym Systemie Przesyłowym stan na 31.12.2017 r. Zdolności przesyłowe W 2017 r. GAZ-SYSTEM przesłał rekordową ilość gazu, tj. 19,7 mld m 3 (sumaryczna ilość gazu ziemnego w przeliczeniu na gaz wysokometanowy z uwzględnieniem PMG). W jednostkach energii było to 221,9 TWh (bez PMG było to odpowiednio 17,6 mld m 3 i 198,0 TWh). Pojemność podziemnych magazynów gazu (PMG) wynosiła 2985,4 mln m 3. W porównaniu z 2016 r. zwiększono przesył o blisko 9 proc. Liczba punktów wejścia 67 Liczba punktów wyjścia 983 Nazwa strefy Rodzaj gazu Techniczna zdolność przesyłowa [kwh/h] SGT Kondratki E 42 677 169 SGT Mallnow rewers E 7 700 000 W lipcu 2017 r. Operatorzy GAZ-SYSTEM oraz Public Joint Stock Company UKRTRANSGAZ uzgodnili, że od 1 września 2017 r. będą oferować całkowitą zdolność przerywaną w punkcie Hermanowice w kierunku Ukrainy na poziomie: l 2 825 000 kwh/h (250 000 m 3 /h) w okresie od 1 września do 30 kwietnia (zimowym) l 1 887 100 kwh/h (167 000 m 3 /h) w okresie od 1 maja do 31 sierpnia (letnim) Po stronie GAZ-SYSTEM przepustowość realizowana jest na zasadach przerywanych warunkowo ciągłych. Zdolności przesyłowe w punkcie Hermanowice w kierunku Ukrainy zostały udostępnione w produktach miesięcznych, dobowych i śróddziennych. Dostępna przepustowość jest oferowana na platformie aukcyjnej GSA w terminach wynikających z kalendarza aukcyjnego opublikowanego przez ENTSOG. Wielkość przesyłu gazu ziemnego na Ukrainę wyniosła w 2017 r. 1,22 mld m 3 (13,78 TWh). Tab. II. Zdolności importowe na punktach połączeń międzysystemowych w Systemie Gazociągów Tranzytowych stan na 31.12.2017 r. Tab. III. Obecne i planowane możliwości importu gazu ziemnego poprzez sieć przesyłową. Nazwa strefy Rodzaj gazu Techniczna zdolność przesyłowa [kwh/h] Punkt Wzajemnego Połączenia (PWP) E* 11 477 752 GCP** GAZ-SYSTEM/ONTRAS E 2 029 300 Cieszyn E Półrocze zimowe 1 167 920/ półrocze letnie 177 434 Branice E 1 803 Drozdowicze E 5 650 000 Tietierowka E 304 290 Wysokoje E 7 043 750 Terminal LNG E 6 583 500 * Gaz ziemny wysokometanowy typu E. ** GCP Grid Connection Point (ang. połączenie sieci). Zdolności importowe Nazwa połączenia mld Nm 3 /rok TWh/rok 2016 2025 2016 2025 Punkt Wzajemnego Połączenia 8,4 9,1 92,9 100,5 Polska Czechy (Cieszyn) 0,5 0,5 10,2 10,2 Polska Niemcy (GCP GAZ-SYSTEM/ONTRAS) 1,5 1,5 17,8 17,8 Terminal LNG 5,0 7,5 57,7 86,6 Polska Ukraina (Drozdowicze) 4,4 5,0 49,5 79,2 Polska Białoruś (Wysokoje) 5,5 5,5 61,7 61,7 Polska Litwa 1,9 19,1 Polska Czechy (Hať) 6,5 72,7 Polska Słowacja 5,7 63,8 Polska Dania (Baltic Pipe) 10,0 105,4 istniejące przepustowości planowane przepustowości 24 25

Rozdział 2 Zapewniamy bezpieczny przesył gazu Zdolności eksportowe Nazwa połączenia mld Nm 3 /rok TWh/rok 2016 2025 2016 2025 Polska Niemcy (GCP GAZ-SYSTEM/ONTRAS) 0,9 0,9 9,8 9,8 Polska Ukraina (Hermanowice) 1,5 8,0 16,5 90,4 Polska Litwa 2,4 26,9 Polska Czechy (Hat ) 5,0 56,0 Polska Słowacja 4,7 52,6 Polska Dania (Baltic Pipe) 3,0 31,7 Tab. IV. istniejące przepustowości Obecne i planowane możliwości eksportu gazu ziemnego poprzez sieć przesyłową. planowane przepustowości W ramach działań eksploatacyjnych na gazociągach przeprowadzane są: l kontrola sieci przesyłowej z powietrza, l kontrole trasy i części nadziemnych gazociągów z ziemi, l kontrole działania armatury i napędów, l badania i pomiary posadowienia gazociągów, l czyszczenie gazociągów tłokami, l wycinka drzew i krzewów w strefie kontrolowanej gazociągu. Na podstawie wykonanych zadań i rejestrowanych w ciągu roku zdarzeń dla każdego elementu sieci przesyłowej sporządzana jest roczna ocena stanu technicznego. Jej wyniki rekomendują dany element do dalszej eksploatacji, prac remontowych, modernizacyjnych lub wyłączenia z eksploatacji. Prace eksploatacyjne na sieci, w tym hermetyczne i spawalnicze, wykonywane są siłami własnymi w oparciu o aktualizowane na bieżąco instrukcje oraz procedury SESP. Przejęcie zadań eksploatacyjnych od podmiotów zewnętrznych przez doświadczoną i wykwalifikowaną kadrę spółki, w połączeniu z przestrzeganiem regulacji wewnętrznych, gwarantuje skuteczność i wysoką jakość wykonywanych prac. Jedynie prace eksploatacyjne, które są wysoce specjalistyczne (np. obloty gazociągów lub badanie przez nurków posadowienia gazociągów pod dnem rzek), zlecane są firmom zewnętrznym. Modernizacja i eksploatacja sieci przesyłowej 2.4. 2.3. Bezpieczeństwo gazociągów [G4-14, G4-DMA] #bezpieczeństwo GAZ-SYSTEM systematycznie podnosi poziom bezpieczeństwa gazociągów przesyłowych i obiektów technologicznych z nimi związanych. W 2017 r. wdrożono system Oceny Ryzyka i Niezawodności elementów infrastruktury przesyłowej GAZ-SYSTEM, czyli segmentów gazociągów oraz stacji gazowych. (Więcej informacji str. 100). Służby eksploatacyjne GAZ-SYSTEM wykonują planowe czynności określone w Systemie Eksploatacji Sieci Przesyłowej (SESP), zapewniając bezpieczeństwo oraz utrzymanie należytego stanu technicznego sieci przesyłowej. Instrukcje i procedury SESP określają zasady postępowania przy wykonywaniu typowych działań na sieci gazowej od przejęcia infrastruktury z fazy inwestycji do eksploatacji. Instrukcje i procedury SESP określają zasady postępowania przy wykonywaniu typowych działań kontrolnych i konserwacyjnych oraz specjalistycznych przeglądów, wraz z częstotliwością ich realizacji. Procedury SESP pozwalają na: l wczesne identyfikowanie sytuacji, które mogą powodować zakłócenia w realizacji ciągłości funkcjonowania systemu przesyłowego, l podjęcie działań prewencyjnych, korygujących i zapobiegawczych, l bezpieczne eksploatowanie obiektów systemu przesyłowego. W 2017 r. w ramach planu remontowego realizowano 480 zadań, z których ukończono 198. Łącznie przeznaczono na to 74,9 mln zł, co stanowi 93,7 proc. planu. Natomiast w ramach planu inwestycyjnego w obszarze bezpieczeństwa realizowano 406 zadań, z których ukończono 114. Przeznaczono na ten cel 49,6 mln zł, co stanowi 50,9 proc. założeń. GAZ-SYSTEM jest odpowiedzialny za eksploatację części liniowej gazociągu tranzytowego Jamał-Europa na terenie Polski. Większość prac wykonywana jest siłami własnymi na podstawie umowy z EuRoPol GAZ S.A. Prace te realizowane są przez służby eksploatacyjne Oddziału w Rembelszczyźnie i Poznaniu. [G4-14, G4-DMA] 26 27

Rozdział 2 Zapewniamy bezpieczny przesył gazu 2.5. Eksploatacja Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego [G4-14, G4-DMA] Polskie LNG jest operatorem systemu skraplania z koncesją na skraplanie i regazyfikację LNG. Na terminalu w Świnoujściu odbywa się: l rozładunek LNG z tankowców o pojemności od 120 000 m 3 do 217 000 m 3 l procesowe składowanie LNG w zbiornikach o łącznej pojemności 320 000 m 3 l regazyfikacja LNG w wyniku której można osiągnąć nominalną moc wysyłkową 5 mld Nm 3 gazu ziemnego na rok (po zakończeniu rozbudowy wzrośnie ona do 7,5 mld Nm 3 /rok) l przeładunek LNG na autocysterny na trzech stanowiskach Współpraca z operatorami ościennymi 2.6. Na podstawie zawartych porozumień międzyoperatorskich GAZ-SYSTEM wspólnie z operatorami Systemów Współpracujących NET4GAS s.r.o., ONTRAS Gaztransport GmbH, GASCADE Gaztransport GmbH oraz PJSC UKRTRANSGAZ na bieżąco uzgadnia i aktualizuje zdolności przesyłowe punktów wejścia i wyjścia na granicy systemów przesyłowych. Ustalenia te mają na celu zaoferowanie uczestnikom rynku maksymalnych zdolności systemów przesyłowych, jakie mogą wystąpić w poszczególnych przedziałach czasowych. Prowadzone działania wynikają z wymogów kodeksu sieci dotyczących mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu (CAM NC). Dokonywane są również sprawdzenia zgodności nominacji i uzgadnianie realizacji przesyłu dla klientów, co wynika z kodeksu sieci dotyczącego bilansowania gazu w sieciach przesyłowych (BAL NC) i kodeksu sieci dotyczącego interoperacyjności i wymiany danych (INT NC). [G4-24, G4-26] W zależności od obciążenia terminalu LNG, związanego z harmonogramem dostaw LNG, oraz zapotrzebowania Small Scale LNG*, liczba cystern z gazem skroplonym, wyjeżdżających miesięcznie z terminalu, jest zmienna. Jeżeli w danym miesiącu odbywa się np. dodatkowa, nieujęta w umowie dostawa, liczba ciężarówek z gazem może być większa. Fot. I. Prace budowlane na gazociągu. W 2017 r. średnio miesięcznie załadowano 127 cystern z LNG. W porównaniu do innych terminali w Europie to jeden z najlepszych wyników w analogicznym czasie eksploatacji. Zbigniew Bobiński, Dyrektor Pionu Eksploatacji spółki Polskie LNG * Terminal LNG małej skali (ang. Small Scale LNG) infrastruktura pełniąca funkcję bazy przeładunkowej i dystrybucji LNG, umożliwiająca elastyczny załadunek LNG do pośrednich zbiorników, np. izokontenerów, a następnie ładowania go do autocystern, cystern kolejowych, czy mniejszych jednostek pływających. 28 29

Tworzymy zintegrowany 3 system przesyłowy. 3.1. Strategia rozwoju systemu przesyłowego....32 3.2. Realizacja inwestycji....47 3.3. Dane dotyczące bioróżnorodności...50 3.4. Dofinansowanie projektów z UE...52 powrót do spisu treści 3.5. Działalność badawczo-rozwojowa....53 3.6. Działalność międzynarodowa....55

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy 3.1. Strategia rozwoju systemu przesyłowego Zestawienie inwestycji kluczowych w podziale na programy [G4-2, G4-8] [G4-EC7] GAZ-SYSTEM aktywnie uczestniczy w realizacji założeń zapisanych w Polityce energetycznej Polski do 2030 r.. Wypełniając swoje cele strategiczne tj. zapewnienie ciągłości świadczenia usługi przesyłowej z zachowaniem wymaganego stopnia bezpieczeństwa i niezawodności spółka realizuje programy inwestycyjne. Mają one na celu zaspokojenie obecnego i przyszłego zapotrzebowania odbiorców krajowych na gaz ziemny. Gwarancją bezpieczeństwa dostaw gazu do Polski jest dostęp do nowych, niezależnych źródeł oraz połączenia z systemami przesyłowymi sąsiednich krajów. Z tego względu spółka opracowała plan inwestycyjny, który obejmuje budowę Bramy Północnej (projekt: Baltic Pipe oraz rozbudowa Terminalu LNG w Świnoujściu) oraz rozbudowę krajowego systemu przesyłowego i połączeń międzysystemowych. Inwestycje te pozwolą na techniczną dowolność w wyborze kierunków i źródeł dostaw gazu do Polski po 2022 r. (stan na 31.12.2017) 1 26 2 3 28 Baltic Pipe część lądowa obiekty gazociągi 6 5 Interkonektory obiekty gazociągi Inne realizacje obiekty gazociągi 29 23 24 25 30 7 4 8 27 Projekty o statusie wspólnego zainteresowania 9 #zobacz_w_sieci Więcej informacji o PCI: https://ec.europa.eu/energy/ en/topics/infrastructure/ projects-common-interest 24 listopada 2017 r. Komisja Europejska opublikowała trzecią europejską listę projektów w sektorze gazu ziemnego, którym przyznany został status wspólnego zainteresowania (tzw. PCI Project of Common Interest). Projekty inwestycyjne GAZ-SYSTEM zostały poddane analizie, a następnie uzyskały status priorytetowy w dwóch gazowych inicjatywach regionalnych: Plan działań w zakresie połączeń międzysystemowych na rynku energii państw bałtyckich dla gazu (BEMIP): l Projekt Baltc Pipe; l Rozbudowa Terminalu LNG w Świnoujściu; l Połączenie międzysystemowe Polska Litwa (GIPL). Gazowe połączenia międzysystemowe Północ-Południe w Europie Środkowo-Wschodniej i Południowo-Wschodniej: l Połączenie międzysystemowe Polska Słowacja wraz ze wschodnią nitką Korytarza Północ-Południe w Polsce; l Połączenie międzysystemowe Polska Czechy z zachodnią nitką Korytarza Północ-Południe w Polsce. 11 12 Legenda 14 20 13 Istniejące gazociągi Granica Oddziału 17 18 19 Początek/koniec gazociągu 22 21 Lp. Nazwa inwestycji kluczowej L [km] Faza 1 Legenda Budowa gazociągu łączącego gazociąg podmorski z krajowym systemem Istniejące gazociągi przesyłowym: Niechorze Płoty, Goleniów Płoty do 154 projektowania (uwaga: miejsce lądowania może ulec zmianie) Koryta Granica Oddziału Początek/koniec gazociągu Obiekty Gazociągi 10 Program: Baltic Pipe 2 Rozbudowa Tłoczni Goleniów; moc = 30 MW nd projektowania 3 Gazociąg Goleniów Lwówek; DN = 1000, L = 188,3 km 188,3 projektowania 4 Budowa Tłoczni Odolanów; projektowania Baltic Pipe cz. lądowa Interkonektory nd moc = 30 MW (etap I) + 20 MW (etap II) Obiekty 5 Tłocznia Gustorzyn; moc = 30 MW nd projektowania Gazociągi Korytarz Północ-Południe 15 obiekty 16 gazociągi Razem do 342,3 32 Obiekty Gazociągi Obiekty Gazociągi 33

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Program: Korytarz N-S Lp. Nazwa inwestycji kluczowej L [km] Faza 6 Gazociąg Lwówek Odolanów realizacji 113,5 (etap I Lwówek Krobia) DN = 1000, L = 113,5 km 7 Gazociąg Lwówek Odolanów realizacji 54,1 (etap II Krobia Odolanów) DN = 1000, L = 54,1 km 8 Gazociąg Czeszów Wierzchowice 14 realizacji* DN = 1000, L = 14 km 9 Gazociąg Czeszów Kiełczów realizacji 33 DN = 1000, L = 33 km 10 Gazociąg Zdzieszowice Wrocław przetargowa 49 (odc. Brzeg Zębice Kiełczów) DN = 1000, L = 49 km (WRB/WNI) 11 Gazociąg Zdzieszowice Wrocław realizacji 84 (odc. Zdzieszowice Brzeg) DN = 1000, L = 84 km 12 Gazociąg Zdzieszowice Kędzierzyn-Koźle przetargowa 17,4 DN = 1000, L = 17,4 km (WRB/WNI) 13 Budowa tłoczni Kędzierzyn-Koźle przetargowa nd moc = 23 MW (WRB/WNI) 14 Gazociąg Tworóg Kędzierzyn-Koźle realizacji 43,4 DN = 1000, L = 43,4 km 15 Gazociąg Tworóg Tworzeń przetargowa 56 DN = 1000, L = 56 km (WRB/WNI) 16 Gazociąg Pogórska Wola Tworzeń przetargowa 168 DN = 1000, L = 168 km (WRB/WNI) 17 Gazociąg Strachocina Pogórska Wola realizacji 97,5 DN = 1000, L = 97,5 km 18 Budowa Tłoczni Strachocina przetargowa nd moc = 30 MW (WRB/WNI) 19 Gazociąg Hermanowice Strachocina realizacji 72 DN = 700, L = 72 km Razem 801,9 Program: Interkonektory * gazociąg wybudowany Lp. Nazwa inwestycji kluczowej L [km] Faza 20 Gazociąg Polska Czechy projektowania 52,5 DN = 1000, L = 52,5 km 21 Gazociąg Polska Słowacja projektowania 59 DN = 1000, L = 59 km 22 Gazociąg Polska Ukraina projektowania 1,5 (Hermanowice granica państwa) DN = 1000, L = 1,5 km 23 Gazociąg Polska Litwa projektowania 185 (Rudka Skroda granica państwa) DN = 700, L = 185 km 24 Gazociąg Polska Litwa przetargowa 153 (Hołowczyce Rudka Skroda) DN = 700, L = 153 km (projektowanie) 25 Rozbudowa TG Hołowczyce II do sprężania gazu do ciśnienia projektowania nd 8,4 MPa Razem 451 Projekt Baltic Pipe Projekt Baltic Pipe ma na celu utworzenie nowego korytarza dostaw gazu ziemnego na rynku europejskim. Inwestycja umożliwi transport gazu z Norwegii na rynek duński i polski oraz do użytkowników końcowych w sąsiednich krajach. Równocześnie projekt Baltic Pipe pozwoli na przesył gazu z Polski do Danii i Szwecji. W ramach ogłoszonego w 2017 r. przez Komisję Europejską konkursu grantowego CEF Energy*, projektowi Baltic Pipe przyznano wsparcie w wysokości 33,1 mln euro. Korzyści Inne programy: Lp. Nazwa inwestycji kluczowej L [km] Faza 26 Gazociąg Szczecin Gdańsk przetargowa 41 (etap V Goleniów Płoty) DN = 700, L = 41 km (WRB/WNI) 27 Tłocznia Gazu Odolanów etap 0 (przeniesienie sprężarek) moc = 20 MW nd realizacji 28 Gazociąg Szczecin Gdańsk (etap VI Reszki Wiczlino) DN = 700, L = 8 km 8 projektowania 29 Gazociąg Rembelszczyzna Mory przetargowa 29 DN = 700, L = 29 km (projektowanie) 30 Gazociąg Gustorzyn Wronów DN = 1000, L = 316 km przetargowa Gustorzyn Leśniewice (etap I) 316 (projektowanie) Leśniewice Rawa Mazowiecka (etap II) Rawa Mazowiecka Wronów (etap III) Razem 394 l Wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw w regionie poprzez zapewnienie dostępu do norweskiego gazu dla rynku duńskiego i szwedzkiego oraz polskiego, a także dla rynków Europy Środkowo-Wschodniej. l Zwiększenie konkurencyjności na regionalnych rynkach gazu, umożliwienie wejścia na rynek nowych uczestników i potencjalny wzrost zapotrzebowania na gaz w regionach oddziaływania projektu. l Zwiększenie niezawodności technicznej systemu przesyłowego poprzez dywersyfikację kierunków dostaw gazu importowanego. l Połączenie Baltic Pipe z Terminalem LNG w Świnoujściu, co mogłoby w przyszłości zagwarantować krajom skandynawskim dostęp do globalnego rynku skroplonego gazu ziemnego (LNG). Podstawowe informacje o projekcie Baltic Pipe Inwestorzy: GAZ-SYSTEM oraz Energinet Data uruchomienia przesyłu gazu: 1 października 2022 r. Przepustowość gazociągu podmorskiego Baltic Pipe: Szacowana wartość projektu: #zobacz_w_sieci Więcej informacji o CEF: www.funduszeeuropejskie. gov.pl/cef * Łącząc Europę (Connecting Europe Facility CEF) jest kluczowym unijnym instrumentem finansowania na rzecz wspierania wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i konkurencyjności poprzez ukierunkowane inwestycje infrastrukturalne na poziomie europejskim. Wspiera rozwój wydajnych, zrównoważonych i dobrze połączonych transeuropejskich sieci w zakresie transportu, energii oraz telekomunikacji. 10 mld m 3 gazu ziemnego rocznie do Polski oraz 3 mld m 3 surowca z Polski do Danii 1,6 mld euro 34 35

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Pięć komponentów projektu Baltic Pipe Planowane projekty w Polsce 1. Budowa gazociągu łączącego Baltic Pipe z Krajowym Systemem Przesyłowym. 2. Budowa gazociągu relacji Goleniów Lwówek. 3. Rozbudowa tłoczni gazu Goleniów. 4. Budowa tłoczni gazu Gustorzyn. 5. Rozbudowa tłoczni gazu Odolanów. 1 2 3 4 Baltic Pipe to nie tylko gazociąg podmorski na dnie Morza Północnego i Bałtyku (offshore). Zarówno w Danii, jak i w Polsce w ramach projektu zostanie rozbudowana lądowa (onshore) infrastruktura przesyłowa. Za realizację trzech pierwszych komponentów odpowiedzialna jest firma Energinet duński operator systemu przesyłowego gazu i energii. GAZ-SYSTEM odpowiedzialny jest za budowę gazociągu podmorskiego biegnącego pomiędzy Danią i Polską oraz rozbudowę Krajowego Systemu Przesyłowego w Polsce. Rogowo Gąski Niechorze TG Goleniów Rozbudowa systemu przesyłowego gazu w Polsce w ramach projektu Baltic Pipe 5 TG Gustorzyn BALTIC PIPE TG Lwówek 1 TERMINAL LNG ŚWINOUJŚCIE 3 TŁOCZNIA GOLENIÓW TG Odolanów 1 Gazociąg na dnie Morza Północnego ll Szacunkowa długość: 105-110 km. ll Średnica gazociągu: 800 mm. ll Ciśnienie robocze: 8,5-11 MPa. #z ci 2 ob a c z_ w _ sie Więcej informacji o projekcie Baltic Pipe na stronie: www.balticpipe.eu www.energinet.dk ll ll ll ll 5 36 TŁOCZNIA GUSTORZYN 5 Rozbudowa duńskiego systemu przesyłowego TŁOCZNIA ODOLANÓW Tłocznia gazu w Danii na wyspie Zelandia ll Wymagana powierzchnia: ok. 20 ha. ll Ciśnienie: 5-12 MPa. 4 Duński partner inwestycji LWÓWEK ll Szacunkowa długość: ok. 210-230 km nowych gazociągów. ll Średnica gazociągu: 900 i 1000 mm. ll Ciśnienie robocze: 5-8 MPa. 3 4 2 Gazociąg na dnie Morza Bałtyckiego Pomiędzy duńskim a polskim systemem przesyłowym gazu. Szacunkowa długość: ok. 250-310 km (w zależności od wariantu trasy). Średnica gazociągu: 900 mm. Ciśnienie robocze: 6,7-12 MPa. Rozbudowa Krajowego Systemu Przesyłowego ll Gazociąg podmorski będzie wychodzić na brzegu Morza Bałtyckiego w województwie zachodniopomorskim. ll W zależności od wybranej trasy gazociągu podmorskiego, powstanie infrastruktura przesyłowa o długości od ok. 230 do ok. 340 km. Ponadto zostaną wybudowane i zmodernizowane tłocznie gazu. ll ll ll ll ll Szacunkowa długość nowo wybudowanych gazociągów: od ok. 230 do ok. 340 km. Średnice gazociągów: 900 i 1000 mm. Ciśnienie robocze: 8,4 i 15 MPa. Liczba nowych tłoczni gazu: 3. Moc tłoczni gazu (projektowa): 30 MW i 50 MW. 37

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Harmonogram projektu Baltic Pipe Wartość Umowy Przesyłowej zawartej w wyniku Open Season wynosi ok. 5 327 184 349 zł (5,3 mld zł). Powyższe szacunki zostały oparte o orientacyjne koszty przesyłu gazu ziemnego gazociągiem Baltic Pipe, opublikowane przez GAZ-SYSTEM w ramach procedury Open Season 2017. #zobacz_w_sieci Kluczowe czynności minimalizujące oddziaływania na otoczenie i środowisko Baltic Pipe został uznany przez Komisję Europejską za Projekt o znaczeniu wspólnotowym (PCI, Project of Common Interest). Status ten jest przyznawany projektom infrastrukturalnym mającym na celu wzmocnienie europejskiego wewnętrznego rynku energii, realizującym cele polityki energetycznej UE polegające na zapewnieniu niedrogiej, bezpiecznej i odnawialnej energii. Status PCI zapewnia przejrzystość całego procesu przygotowań do realizacji inwestycji oraz umożliwia udział społeczeństwa. #ciekawe Gazociągi podmorskie układa się na dnie morskim, a w miejscach, w których wymagana jest jego ochrona przed uszkodzeniem, następuje wkopanie rurociągu w dno morskie (trenching). Standardowo wyznaczana jest ok. 200-metrowa strefa wokół infrastruktury zapewniająca bezpieczeństwo innych użytkowników akwenu. Inwestorzy podejmą również działania mające na celu złagodzenie potencjalnego negatywnego wpływu na otoczenie. l właściwy dobór okresu prowadzenia prac np. poza szczytem sezonu turystycznego, l optymalizacja trasy omijanie obiektów podwodnych oraz miejsc o szczególnych walorach przyrodniczych i turystycznych, l zabezpieczenie rurociągu przed uszkodzeniami np. poprzez ułożenie pod dnem morskim w miejscach szczególnie wrażliwych, l wyprowadzenie rurociągu na ląd bez przekopywania plaży i wydm (tzw. przewierty lub mikrotuneling), l ograniczenie obszaru zamkniętego dla ruchu statków jedynie do aktualnego miejsca układania rurociągu. Informacje o potencjalnych oddziaływaniach rurociągu podmorskiego na środowisko i społeczeństwo znajdą się w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Jest to podstawowy dokument w procesie uzyskania decyzji środowiskowej, który określi warunki realizacji inwestycji tak, by była ona bezpieczna dla środowiska i społeczeństwa. Raport zostanie poddany konsultacjom społecznym. Inwestycja, z uwagi na swój międzynarodowy charakter i możliwość wystąpienia oddziaływań poza granicami Polski, będzie również poddana konsultacjom transgranicznym na podstawie Konwencji z Espoo*. Procedura Open Season 2017 Celem procedury było zebranie wiążących zamówień na rezerwację przepustowości dla projektu Baltic Pipe przed podjęciem przez operatorów ostatecznej decyzji inwestycyjnej. Test ekonomiczny i podpisanie umów przesyłowych Rozbudowa Terminalu LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Plan rozbudowy Stan obecny Przeładunek LNG na kolej Stacja pomiarowa Trzeci zbiornik Flara Film: Badanie dna morskiego dostępny jest na kanale firmowym w serwisie YT. Stanowisko rozładunkowe LNG Stanowisko poboru wody morskiej Estakada rurociągów Drugie nabrzeże Zbiorniki magazynowe LNG Regazyfikatory SCV Dodatkowe regazyfikatory SCV Zbiornik wody * Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z 25 lutego 1991 r. Po zakończeniu procedury Open Season i zatwierdzeniu ostatecznej alokacji przepustowości, GAZ-SYSTEM oraz Energinet zostały zobowiązane przez krajowe organy regulacyjne do przeprowadzenia ocen rentowności projektu Baltic Pipe. Obydwaj operatorzy uzyskali pozytywny wynik testu ekonomicznego. Oznacza to, że 15-letnie Umowy Przesyłowe w ramach Procedury Open Season 2017 zostały zawarte i podpisane zgodnie z planowanym harmonogramem. Stanowisko załadunku autocystern LNG Budynki administracyjne, sterownia 38 39

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Planowana rozbudowa Terminalu LNG w Świnoujściu będzie polegać na: l zwiększeniu istniejącego układu regazyfikatorów SCV (tj. urządzeń, w których dokonuje się przekształcenia gazu skroplonego w stan gazowy) o kolejne jednostki moce regazyfikacyjne terminalu wzrosną z obecnych 5 mld m 3 do 7,5 mld m 3 gazu ziemnego rocznie, l budowie drugiego nabrzeża usługa załadunku LNG i bunkrowania (tj. tankowania LNG) statków, l budowie bocznicy kolejowej wraz z infrastrukturą przeładunkową załadunek i transport intermodalny znacznych ilości LNG; wdrożenie usługi wirtualnego gazociągu polegającej na dostawie skroplonego gazu z terminalu LNG do stacji regazyfikacji i odbiorców końcowych za pomocą transportu kolejowego oraz drogowego, l budowie trzeciego zbiornika wzrost mocy regazyfikacyjnej terminalu do 10 mld m 3 gazu ziemnego rocznie. Projekt rozbudowy Terminalu LNG w Świnoujściu również uzyskał status PCI. LNG stało się jednym z najbardziej perspektywicznych paliw na zmieniającym się dynamicznie rynku Europy Środkowo- -Wschodniej. Dzięki rozbudowie terminalu w Świnoujściu będziemy aktywnym graczem na tym rynku. Zyskamy dzięki temu dodatkowe możliwości odbioru i przesyłu gazu oraz zwiększymy konkurencyjność polskiego terminalu. Opierając się na obecnym postępie technologicznym w branży LNG i wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań, GAZ-SYSTEM będzie mógł wybrać optymalną drogę rozwoju infrastruktury i usług terminalu. W ten sposób w pełni wykorzystamy potencjał rynkowy naszego regionu. Korytarz Północ-Południe W 2017 r. GAZ-SYSTEM zakończył budowę 14-kilometrowego gazociągu relacji Czeszów Wierzchowice na Dolnym Śląsku stanowiącego ważny element Korytarza Gazowego Północ-Południe. Korytarz połączy Terminal LNG w Świnoujściu (wraz z planowanym gazociągiem Baltic Pipe), przez południową Polskę, Czechy, Słowację i Węgry, z terminalem LNG w Chorwacji. Projekt korytarza na terenie Polski obejmuje wybudowanie nitki wschodniej i zachodniej. Jego realizacja pozwoli także na niezależność Polski w zakresie dostaw gazu i integrację systemu europejskiego. Korytarz Północ-Południe to jedna z priorytetowych koncepcji infrastrukturalnych Unii Europejskiej. Dzięki jej wdrożeniu kraje naszego regionu uzyskają bezpośredni dostęp do nowych źródeł dostaw gazu z kierunku północnego, takich jak np. Terminal LNG w Świnoujściu czy gazociąg Baltic Pipe. Wiąże się to bezpośrednio z rozbudową wewnętrznej sieci przesyłowej i planowanych na jej granicach interkonektorów. Sławomir Sieradzki, Dyrektor Pionu Rozwoju GAZ-SYSTEM Tomasz Stępień, Prezes Zarządu GAZ-SYSTEM 40 41

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Interkonektory Do 2022 r. zakończy się budowa połączeń gazowych z naszymi sąsiadami. Oprócz projektu Baltic Pipe, który zintegruje nasz system przesyłowy z systemem krajów nordyckich, planowana jest budowa połączeń z Litwą, Czechami, Ukrainą oraz Słowacją. Polska Słowacja Podstawowe dane techniczne dotyczące gazociągu: l średnica: DN1000 l ciśnienie robocze: 8,4 MPa l długość: po stronie polskiej ok. 59 km, po stronie słowackiej 106 km W 2018 r. planowane jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Mapa interkonektorów (połączeń systemowych z innymi krajami) 28 kwietnia 2017 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie wydał decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych dla budowy gazociągu Strachocina granica RP. Granice kraju Istniejące gazociągi Baltic Pipe LNG 1 Świnoujście 2 NIEMCY 3 17 4 5 18 15 19 ROSJA SGT 16 LITWA BIAŁORUŚ 18 grudnia 2017 r. Unijna Agencja Wykonawcza ds. Innowacyjności i Sieci (INEA), GAZ-SYSTEM oraz słowacki operator Eustream podpisały umowę w sprawie przyznania dofinansowania na prace budowlane dla interkonektora Polska Słowacja nowego połączenia międzysystemowego. Umożliwi to polskiemu i słowackiemu operatorowi otrzymanie wsparcia finansowego z Unii Europejskiej w ramach instrumentu Łącząc Europę (Connecting Europe Facility CEF) w wysokości ok. 107,7 mln euro (55,2 mln euro dla Eustream i 52,5 mln euro dla GAZ-SYSTEM). W 2017 r. trwały intensywne negocjacje tzw. Connection Agreement, czyli umowy na realizację projektu gazowego połączenia międzysystemowego Polska Słowacja. W kwietniu 2017 r. uzyskano decyzję środowiskową dla gazociągu i pozwolenie na budowę dla Tłoczni Strachocina. Granica Oddziału Istniejące interkonektory Planowane/rozbudowywane interkonektory Inwestycje w perspektywie 2023 CZECHY 6 7 8 9 10 11 12 14 20 UKRAINA Polska Czechy Podstawowe dane techniczne dotyczące gazociągu: l średnica: DN1000 l ciśnienie robocze: 8,4 MPa l długość: ok. 53 km po stronie polskiej, 52 km po stronie czeskiej Gazociągi w perspektywie 2023 Inwestycja Średnica DN [mm] Długość [km] Inwestycja SŁOWACJA 13 Średnica DN [mm] Długość [km] Zakres prac po stronie polskiej: l budowa gazociągu Kędzierzyn-Koźle Hať l budowa węzła Kędzierzyn-Koźle l budowa stacji pomiarowej na granicy z Czechami (Krzyżanowice/Hať) l budowa tłoczni gazu w Kędzierzynie-Koźlu 1. Baltic Pipe 900 2. Niechorze Płoty* 1000 3. Goleniów Lwówek 1000 188,3 4. Lwówek Odolanów 1000 167,6 5. Czeszów Kiełczów 1000 33 6. Zdzieszowice Wrocław 1000 133 7. Zdzieszowice Kędz.-Koźle 1000 17,4 8. Polska Czechy 1000 52,5 9. Tworóg Kędz.-Koźle 1000 43,4 10. Tworóg Tworzeń 1000 56 11. Pogórska Wola Tworzeń 1000 168 12. Strachocina Pogórska Wola 1000 97,5 13. Polska Słowacja 1000 59 14. Hermanowice Strachocina 700 72 15. Rembelszczyzna Mory 700 29 16. Polska Litwa 700 do 357 17. Goleniów Płoty 700 41 18. Reszki Wiczlino 700 8 19. Gustorzyn Wronów 1000 316 20. Polska Ukraina 1000 1,5 * Lokalizacja Niechorze Płoty jest jedną z wariantowych lokalizacji lądowania gazociągu podmorskiego (Niechorze) i połączenia go z KSP (Płoty). Decyzja o miejscu lądowania gazociągu podmorskiego i gazociągu przyłączeniowego będzie zależeć od wyników fazy przygotowawczej i może ulec zmianie. Zakres prac po stronie czeskiej: l budowa gazociągu Libhošť Hať Po podpisanym w grudniu 2016 r. polsko-czeskim memorandum w sprawie połączenia gazowego, w czerwcu 2017 r. uzyskano decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu dla tłoczni Kędzierzyn-Koźle. Dwa miesiące później została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu dla zadania Polska Czechy. W sierpniu 2017 r. uzyskano również pozwolenie na budowę dla tłoczni Kędzierzyn-Koźle, a w grudniu 2017 r. dla zadania gazociąg Polska Czechy. 42 43

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Polska Litwa Kamienie milowe realizowane w 2017 roku Podstawowe dane techniczne dotyczące gazociągu: l średnica: DN700 l maksymalne ciśnienie robocze: 8,4 MPa l długość: po stronie polskiej ok. 338 km, po stronie litewskiej ok. 177 km W celu przyspieszenia realizacji połączenia gazowego z Litwą budowa gazociągu po polskiej stronie została podzielona na 2 odcinki: l północny: Rudka-Skroda granica Polska Litwa, dł. 185 km 16 gmin l południowy: Hołowczyce Rudka-Skroda, dł. ok. 153 km 18 gmin W 2017 r. operatorzy gazowych systemów przesyłowych z Polski i Litwy negocjowali umowę Connection Agreement regulującą prawne, biznesowe i techniczne aspekty inwestycji. Zawarcie umowy stanowić będzie faktyczne wspólne zobowiązanie stron do budowy tego interkonektora. W 2017 r. GAZ-SYSTEM uzyskał trzy decyzje o ustaleniu lokalizacji dla gazociągu Polska Litwa. Dotyczą one 185-kilometrowego północnego odcinka interkonektora po polskiej stronie od miejscowości Rudka-Skroda (woj. podlaskie) do granicy z Litwą. W 2018 r. planowane jest uzyskanie pozwolenia na budowę dla odcinka północnego. Z kolei w I kwartale 2018 r. na odcinku południowym zostanie wybrany wykonawca projektu gazociągu, który będzie odpowiedzialny m.in. za uzyskanie kompletu decyzji administracyjnych. Połączenie gazowe z Litwą jest ważne dla zintegrowania europejskiego systemu przesyłowego. Przyczyni się to do powstania zliberalizowanego rynku gazu w północno-wschodniej części Europy. Dzięki niemu zostaną wyeliminowane tzw. wyspy energetyczne, czyli rejony uzależnione od dostaw gazu wyłącznie z jednego kierunku. Michał Kikta, Zastępca Dyrektora Pionu Inwestycji GAZ-SYSTEM Polska Ukraina 6 grudnia 2016 r. operatorzy systemów przesyłowych Polski i Ukrainy, GAZ-SYSTEM oraz PJSC UKRTRANSGAZ, podpisali umowę o współpracy na realizację połączenia gazowego Polska Ukraina, która obejmuje projektowanie i budowę połączenia. W styczniu 2017 r. uzyskano decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych dla tej inwestycji. Uzyskanie decyzji lokalizacyjnej oraz pozwolenia na budowę planowane jest na 2018 r. Gazociąg 1. Lwówek Odolanów (etap I) 2. Lwówek Odolanów (etap II) 3. Czeszów Wierzchowice 4. Czeszów Kiełczów Zdzieszowice Wrocław 5. (odcinek Zdzieszowice Brzeg) Zdzieszowice Wrocław 6. (odcinek Brzeg Zębice Kiełczów) 7. Zdzieszowice Kędzierzyn-Koźle 8. Tworóg Kędzierzyn-Koźle 9. Tworóg Tworzeń 10. Pogórska Wola Tworzeń 11. Strachocina Pogórska Wola 12. Hermanowice Strachocina 13. Tłocznia Kędzierzyn 14. Tłocznia Strachocina 15. Szczecin Gdańsk (etap V: Goleniów Płoty) 16. Szczecin Gdańsk (etap VI: Reszki Wiczlino) 17. Tłocznia Gazu Odolanów (etap 0) 18. Gustorzyn Wronów 19. Rembelszczyzna Mory 20. Polska Czechy 21. Polska Słowacja 22. Polska Ukraina Gazociąg Polska Litwa, odcinek północny 23. (Rudka-Skroda granica państwa) Gazociąg Polska Litwa, odcinek południowy 24. (Hołowczyce Rudka-Skroda) Legenda zrealizowany w trakcie Ogłoszenie postępowania przetargowego na wykonanie dokumentacji projektowej Faza projektowania Podpisanie umowy z projektantem Uzyskanie decyzji środowiskowej (decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach) Uzyskanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji Uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę Ogłoszenie postępowania przetargowego na wykonanie robót budowlanych Faza przetargu WRB/ realizacja Podpisanie umowy na wykonanie robót budowlanych Budowa gazociągu/obiektu Przekazanie do eksploatacji 44 45

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Schemat budowy kawerny PMG Solanka Olej Woda GLINA, PIASEK CZWARTORZĘD IŁ, PIASKOWIEC, WĘGIEL BRUNATNY TRZECIORZĘD CZAPA GIPSOWA RURY ŁUGOWNICZE Podziemny magazyn gazu (PMG) Rozważane są dwie lokalizacje magazynu: w pokładach solnych w rejonie Białogardy (woj. pomorskie) lub w wysadzie solnym Damasławek (woj. kujawsko-pomorskie). Ostateczny wybór lokalizacji będzie zależał od wyniku analiz geologicznych, ekonomicznych, technologicznych i środowiskowych. Magazyny gazu zapewniają pewność i ciągłość dostaw gazu ziemnego. Planowany podziemny magazyn gazu pierwszy w posiadaniu GAZ-SYSTEM pozwoli poszerzyć zakres świadczonych usług. Dzięki niemu spółka zoptymalizuje wykorzystywanie swojej infrastruktury gazowej. Przełoży się to bezpośrednio na korzyści dla uczestników rynku gazu w Polsce. W sierpniu i we wrześniu 2017 r. GAZ-SYSTEM rozpoczął wiercenie dwóch otworów rozpoznawczych w Świątkowie (gm. Janowiec Wielkopolski, woj. kujawsko-pomorskie). Odwierty pozwoliły ustalić, czy wysad solny Damasławek nadaje się pod planowany kawernowy podziemny magazyn gazu (KPMG). Działania podnoszące efektywność w procesie inwestycyjnym Organizacja i procesy Realizacja inwestycji 3.2. [G4-2] [G4-EC7, G4-S01] Wprowadzenie l podejścia programowego w celu umożliwienia zarządzania projektami składowymi w skoordynowany sposób Dostosowanie l struktury Pionu Inwestycji do zarządzania programami dzięki utworzeniu dedykowanych zespołów eksperckich l Standaryzacja podejścia do zarządzania projektami kluczowymi dzięki zastosowaniu procesów: Zarządzania budżetem i harmonogramem Zarządzania zmianą zakresu Zarządzania ryzykiem i problemami Programy: Korytarz Północ-Południe, Baltic Pipe Części nierozpuszczalne SÓL CECHSZTYN 200 300 m 800 1600 m Wszystkie prace związane z odwiertami są monitorowane przez profesjonalny nadzór wiertniczy i geologiczny, a nad bezpieczeństwem czuwa wyspecjalizowana jednostka ratownictwa górniczego. Po zakończeniu prac otwory badawcze zostaną dokładnie zabezpieczone, place wiertnicze zlikwidowane, zaś teren zrekultywowany. Podczas realizacji projektu spółka pozostawała w stałym kontakcie z władzami lokalnymi. Odbyło się spotkanie informacyjne na temat prac otworowych dla mieszkańców Świątkowa i Ustaszewa. Na potrzeby projektu wydano broszury, które były dystrybuowane w trakcie spotkań, a podczas wierceń udostępnione na wiertniach dla zainteresowanych. Dodatkowo rozpoczęto monitoring środowiskowy związany z wykonywaniem dwóch otworów wiertniczych na wysadzie solnym Damasławek. Polega on na wykonaniu badań i pomiarów terenowych i laboratoryjnych stanu środowiska gruntowo-wodnego przed rozpoczęciem wierceń oraz po ich zakończeniu. Prowadzono ponadto inne działania w terenie planowanego magazynu oraz analizowano projekt pod kątem ekonomicznym, środowiskowym i planistycznym. Wykonano badania hydrogeologiczne, rozpoczęto prace nad koncepcjami programowo-przestrzennymi (lokalizacji KPMG Damasławek oraz rurociągów wody i solanki). Opracowano studium wykonalności przedsięwzięcia polegającego na budowie podziemnego magazynu gazu ziemnego. Baza i transfer wiedzy l Zintensyfikowanie procesu doskonalenia kadr prowadzonego przez zespoły eksperckie PI poprzez: l Organizowanie i prowadzenie cyklicznych spotkań statusowych Komitety sterujące dla Kierowników projektów, Sponsorów i Interesariuszy Programów l Przygotowywanie i prowadzenie wewnętrznych konferencji warsztatów, szkoleń, prezentacji l Ustandaryzowanie dostępu do informacji, propagowanie doświadczeń ze zrealizowanych projektów, dzięki dostępowi do bazy wiedzy i newsletterom Certyfikaty z metodyki zarządzania projektami Faza projektowania l Zabezpieczenie odpowiedniej jakości i standardu dokumentacji projektowej oraz weryfikacja zgodności rozwiązań przyjętych w dokumentacji projektowej w celu zminimalizowania ryzyk realizacyjnych Dostosowanie l zapisów umownych do zmieniających się warunków rynkowych dzięki prowadzonemu dialogowi i cyklicznym spotkaniom z projektantami i wykonawcami robót budowlanych l Zastosowanie ramowych umów na dostawy inwestorskie i nadzór w celu zabezpieczenia płynności dostaw l Bieżące doradztwo i konsultacje w procesach uzyskiwania decyzji administracyjnych DL, DŚ, PNB w celu podniesienia jakości i terminowości realizowanych inwestycji Uzyskano komplet pierwszoinstancyjnych decyzji adm. dla Programu Korytarz Północ-Południe Faza realizacji #ciekawe Czas ługowania kawerny solnej zależy od wielu czynników, m.in.: kubatury, składu wysadu solnego, a nawet kształtu. Budowa PMG może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. W celu optymalnego wykorzystania możliwości rozpoznania wysadu solnego Damasławek dwukrotnie zaktualizowano i zmodyfikowano projekt robót geologicznych oraz koncesję udzieloną przez Ministra Środowiska nr 33/2013/p. W przypadku projektu Białogarda dokonano modyfikacji zakresu i harmonogramu prac i robót geologicznych, które pozwolą na bardziej efektywne osiągnięcie celu geologicznego, tj. oceny możliwości posadowienia komór magazynowych w pokładach soli kamiennej tego rejonu. Bieżące l wsparcie zespołu ekspertów PI, doradztwo i konsultacje dla Kierowników Projektów i Sponsorów w rozwiązywaniu problemów realizacyjnych w celu minimalizacji opóźnień projektowych Ustandaryzowanie l systemu zarządzania jakością i dokumentacją budowy poprzez przygotowanie i wdrożenie wzorcowej dokumentacji jakościowej l Zapewnienie odpowiedniej kontroli nad procesem płatności za wykonane roboty i dostawy l Podnoszenie kompetencji kluczowej kadry WRB i WNI l Nadzór nad wczesną identyfikacją zagrożeń, przygotowanie rekomendacji działań naprawczych l Monitoring rynku wykonawców i podwykonawców Dialog z dostawcami 46 47

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Przebieg budowy gazociągu Technologie bezwykopowe Rok 2017 był rekordowy w historii spółki GAZ-SYSTEM pod względem wykorzystania technologii bezwykopowych. Zrealizowano łącznie cztery bardzo duże instalacje tego typu o długości: Rozpoznanie geodezyjne i wytyczenie trasy: lokreślenie dokładnego przebiegu osi rurociągu, wyznaczenie pasa budowy oraz miejsc kolizji z drogami, liniami kolejowymi etc. Spawanie rur i wykonanie wykopu: lspawanie wcześniej przygotowanych rur poprzez łączenie w odcinki, linspekcja spoin (m.in. badania radiograficzne i ultradźwiękowe) w celu zapewnienia najwyższej jakości wykonania połączeń rur, lizolacja spoin oraz kontrola powłoki izolacyjnej rurociągu pod kątem jej szczelności, lwykonanie wykopu umożliwiającego ułożenie rurociągu na odpowiedniej głębokości pozwalającej na przysypanie go co najmniej 1,2 m ziemi, licząc od warstwy wierzchniej rury. Usunięcie roślinności i zdjęcie warstwy humusu: loczyszczenie pasa budowy z drzew, krzewów oraz wszelkich innych identyfikowanych obiektów utrudniających prowadzenie prac, lzebranie i zabezpieczenie wierzchniej warstwy gleby humusu usypanie pryzmy, lwyrównanie terenu w celu ułatwienia poruszania się maszyn budowlanych, lmiejscowo budowa dróg tymczasowych. Układanie gazociągu w wykopie: lukładanie gazociągu w wykopie przy użyciu tzw. żurawi bocznych i łączenie poszczególnych odcinków rurociągu w całość, lgeodezyjna inwentaryzacja powykonawcza rurociągu, lczęściowe zasypanie ułożonego gazociągu, odbudowa systemów melioracyjnych i zakrycie gruntem rodzimym wydobytym wcześniej z wykopu zabezpieczenie powłoki izolacyjnej tzw. gruntem miękkim, lzagospodarowanie nadmiaru gruntu. Rozmieszczenie rur wzdłuż trasy: ltransport rur składowanych wcześniej na placach składowych i rozładunek wzdłuż pasa montażowego gazociągu. Przywrócenie terenu do stanu pierwotnego: lodtworzenie początkowego ukształtowania terenu, lprzywrócenie pierwotnej warstwy gleby rozłożenie humusu, lrekultywacja powierzchni terenu zajętego na potrzeby realizacji inwestycji. l 534 m w miejscowości Pęciszów na trasie gazociągu DN1000 Czeszów Kiełczów. l 687 m w miejscowości Dobroszów Oleśnicki na trasie gazociągu DN1000 Czeszów Kiełczów. l 1022 m pod kanałem Wonieść na trasie gazociągu DN1000 Lwówek Odolanów. l 979 m pod rzeką San w miejscowości Mrzygłód na trasie gazociągu DN700 Hermanowice Strachocina. Instalacja rury w przewiercie horyzontalnym Łącznik Rozwiertak Krętlik System separacji urobku Głowica ciągnąca Instalowana rura #ciekawe W ramach zakontraktowanych projektów w 2017 r. wykonanych zostało 117 przejść bezwykopowych, w tym: przeciski rurą stalową w ilości 67, przewierty poziome sterowane 31 oraz mikrotunele 19. Znakowanie trasy gazociągu: lznakowanie słupkami, które pozostaną jedynym śladem przebiegu rurociągu pomiędzy kolejnymi obiektami naziemnymi. Wykonanie prób, przeprowadzanie odbiorów technicznych i rozruchów. Uzyskanie decyzji administracyjnej o pozwoleniu na użytkowanie i formalne przekazanie gazociągu do eksploatacji. Pompa płuczki Mieszalnik płuczki Wiertnica Magazyn płuczki Rozwiertak Rura Magazyn płuczki Rolki prowadzące 48 49

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy 3.3. Dane dotyczące bioróżnorodności Udział w inwentaryzacji przyrodniczej obszaru koncesji Damasławek [G4-DMA] [G4-EN11, G4-EN14] Inwestycje w obrębie GAZ-SYSTEM realizowane są z poszanowaniem środowiska naturalnego, tak by minimalizować negatywny wpływ prac na otoczenie. Przez obszary chronione przebiega 2469 km gazociągów, co stanowi 22,33 proc. całości sieci przesyłowej. Porównując dane z lat poprzednich, można zaobserwować wzrost wymienionego powyżej wskaźnika procentowego, który w znacznej mierze związany jest z powołaniem w 2017 r. 7 nowych rezerwatów przyrody. W trakcie prac realizowanych w 2017 r. GAZ-SYSTEM uzyskał 17 decyzji zezwalających na odstępstwa od zakazów wynikających z Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dotyczyły one wielu gatunków roślin i zwierząt, np.: gniewosza plamistego, kumaka nizinnego, kosa zwyczajnego, drozda śpiewaka itd. W sumie zezwolenia dotyczyły ponad 160 różnych gatunków roślin i zwierząt. Przed rozpoczęciem robót budowlanych dla większości inwestycji GAZ-SYSTEM konieczne jest uzyskanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych. Najczęściej wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Taką procedurę przeprowadzono dotychczas dla następujących gazociągów kluczowych: Świnoujście Szczecin, Szczecin Gdańsk, Szczecin Lwówek, Gustorzyn Odolanów, Rembelszczyzna Gustorzyn, Gałów Kiełczów, Polkowice Żary, Hermanowice Strachocina, Czeszów Kiełczów Wierzchowice, Lwówek Odolanów, Zdzieszowice Kędzierzyn-Koźle Tworóg, Zdzieszowice Wrocław, Polska Czechy, Tworóg Tworzeń, Pogórska Wola Tworzeń, Strachocina Pogórska Wola, Szczecin Gdańsk (etap V Goleniów Płoty) oraz dla tłoczni Kędzierzyn-Koźle i tłoczni Strachocina. W 2017 r. uzyskano kolejne decyzje o uwarunkowaniach środowiskowych dla gazociągów: Polska Słowacja, Polska Litwa (odcinek północny) i Polska Ukraina. Działania GAZ-SYSTEM w zakresie zarządzania bioróżnorodnością obejmowały w 2017 r.: l prowadzenie nadzoru przyrodniczego w trakcie budowy gazociągów kluczowych: Czeszów Wierzchowice, Czeszów Kiełczów, Lwówek Odolanów, Hermanowice Strachocina, l przeprowadzenie aktualizacji inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej wykonanej w latach poprzednich dla wybudowanego gazociągu Szczecin Lwówek. Obecne opracowanie zrealizowano na potrzebę uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla planowanego gazociągu Goleniów Lwówek. l prowadzenie monitoringu przyrodniczego poinwestycyjnego dla gazociągów Świnoujście Szczecin i Szczecin Gdańsk. 31 marca 2017 r. GAZ-SYSTEM podpisał umowę na inwentaryzację i waloryzację przyrodniczą terenu planowanej kopalni soli i KPMG Damasławek. Wyniki badań wskazały, iż obszar objęty analizą obejmuje dwa typowe w skali kraju siedliska przyrodnicze. Realizacja inwestycji nie będzie miała na nie wpływu. Badania wykazały również, że w obszarze inwestycji: l nie stwierdzono cennych przyrodniczo gatunków roślin naczyniowych, l nie stwierdzono cennych przyrodniczo gatunków mchów, grzybów i porostów, l wszystkie stwierdzone gatunki bezkręgowców i herpetofauny występujące na badanym terenie są pospolite w skali kraju, a inwestycja nie będzie miała wpływu na zachowanie ich populacji Terminal LNG Już na etapie budowy kompensowano pośrednie negatywne oddziaływanie na przyrodę, a ochroną objęto roślinność oraz zwierzęta. Polskie LNG prowadzi stale monitoring przyrodniczy trzech obszarów: 1. Ok. 75 ha obejmuje strefę terminalu i bufor 100 m wokół granic (ogrodzenia) inwestycji. Po stronie południowej granicą obszaru jest nasyp kolejowy, występują tam sztuczne nasadzenia, m.in. sosny, klonu i dębu. Strona wschodnia to sosnowy las gospodarczy. Północna granica biegnie równolegle do ogrodzenia, obejmując fragment plaży, wał wydmowy porośnięty drzewostanem sosnowym z domieszką buków i dębów szypułkowych. Ogrodzenie terminalu od strony zachodniej stanowi też granicę obszaru monitoringu graniczącą z terenem infrastruktury portowej. 2. 35,5 ha przylega do granic północnej części pierwszego obszaru, a zasięgiem obejmuje piaszczystą plażę oraz wały wydmowe wydmy białej i szarej. Rozciąga się na długości ok. 2,6 km, a szerokość strefy monitorowanej wynosi 0,16-0,17 km. 3. 15,39 ha (referencyjny) obejmuje siedliska plażowe i wały wydmowe na długości 1,6 km i ma szerokość 1,1 km. Wyniki monitoringu wskazują, iż terminal nie wpłynął negatywnie na spójność oraz integralność obszaru Natura 2000. Siedliska przyrodnicze nie uległy naruszeniu w wyniku eksploatacji obiektu. Wszelkie zmiany powstały z przyczyn naturalnych (wysokie stany sztormowe, akumulacyjny charakter wybrzeża). Również z przyczyn naturalnych, typowych dla dynamiki piaszczystych siedlisk wydmowych, zniszczeniu uległy nieliczne stanowiska monitorowanych gatunków roślin. Ponadto prowadzono monitoring zimowy nietoperzy w obrębie zespołu baterii artylerii nadbrzeżnej (stanowiącego pozostałości umocnień z I i II wojny światowej). Szczególną uwagę zwracano również na m.in. bobra europejskiego oraz traszkę grzebieniastą. Integralności przyrody sprzyjają korytarze ekologiczne, których ważnym elementem są obniżenia międzywydmowe, oraz naturalne zastoiska wodne. 50 51

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy 3.4. Dofinansowanie projektów z UE Działalność badawczo-rozwojowa 3.5. W 2017 r. GAZ-SYSTEM zawarł pięć umów o dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 o łącznej wartości 1,3 mld zł. Podpisano również umowę o dofinansowanie realizacji połączenia między systemami gazowniczymi Polski i Słowacji (umowa obejmuje dofinansowanie gazociągu łączącego oba kraje i tłoczni w Strachocinie). Projekt ten będzie dofinansowany z programu CEF, a wartość dofinansowania, która przypada na stronę polską, wynosi ok. 52,2 mln euro. [G4-EC7] Duże projekty to zakrojone na szeroką skalę projekty infrastrukturalne z zakresu transportu, ochrony środowiska lub innych obszarów kultura, edukacja, energetyka, czy technologie informacyjno-komunikacyjne. Wartość kosztów kwalifikowalnych dla takich projektów przekracza 75 milionów euro i są one dofinansowane ze środków UE. Tab. V. #ciekawe Wartość podpisanych umów [zł] Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Wartość wpływów gotówkowych z tytułu rozliczanych umów o dofinansowanie wyniosła w 2017 r. ponad 275,8 mln zł i ok. 3,8 mln euro. Dokończenie budowy tłoczni Jeleniów II: W 2017 r. GAZ-SYSTEM jako pierwsza firma z branży energetycznej zrealizował i rozliczył projekt dofinansowany z POIiŚ z perspektywy 2014-2020. Komisja Europejska zatwierdziła wkład finansowy dla dwóch dużych projektów GAZ-SYSTEM jako jedynych tej rangi w branży energetycznej. Są to: budowa gazociągu Lwówek Odolanów i budowa gazociągu Zdzieszowice Wrocław. Projekt Wartość dofinansowania 1 Gazociąg Czeszów Kiełczów 73 620 668,00 2 Gazociąg Strachocina Pogórska Wola 236 678 000,17 3 Gazociąg Tworóg Kędzierzyn-Koźle 140 240 417,00 4 Gazociąg Tworóg Tworzeń 218 673 195,00 5 Gazociąg Pogórska Wola Tworzeń 617 280 835,68 RAZEM 1 286 493 115,85 Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy (LWG) Pierwszy tego typu obiekt w Polsce wykorzystywany w procesie wzorcowania gazomierzy służących do pomiaru objętości gazu w rozliczeniach z klientami. Obiekt został odebrany w maju 2017 r. Projekt budowy LWG składał się z części badawczo-rozwojowej i wdrożeniowej. W pierwszej zostało zaprojektowane, a w drugiej wybudowane stanowisko pomiarowe, które jest najważniejszą częścią Laboratorium. Umożliwia ono wzorcowanie gazomierzy w warunkach najbardziej zbliżonych do tych, jakie panują w systemie przesyłowym. Laboratorium Wzorcowania Gazomierzy powstało dzięki uzyskaniu w 2009 r. dofinansowania projektu z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Laboratorium Pomiarów Jakości Gazu (LPJG) W związku z rozwijającym się rynkiem urządzeń do pomiaru parametrów jakościowych paliw gazowych, Laboratorium Pomiarów Jakości Gazu na bieżąco poszukuje nowych rozwiązań w tym zakresie oraz aktywnie uczestniczy w testach tego rodzaju urządzeń pomiarowych w Polsce. Program Innowacyjne Gazownictwo (INGA) Aneta Korda-Burza, Dyrektor Pionu Laboratoriów GAZ-SYSTEM GAZ-SYSTEM wraz z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju i PGNiG S.A. podpisały 16 listopada 2017 r. Umowę wykonawczą, której przedmiotem jest realizacja Wspólnego Przedsięwzięcia INGA, mającego na celu wsparcie badań przemysłowych i prac rozwojowych w obszarze gazownictwa. Strony zamierzają wspólnie współfinansować projekty B+R, których wdrożenie przyniesie korzyści branży gazowniczej. Budżet Programu wynosi 400 mln zł, w tym udział GAZ- -SYSTEM: 67 mln zł. Pierwszy konkurs zostanie rozstrzygnięty w 2018 r. INGA przyczyni się do: l szybszego rozwiązywania istotnych problemów badawczych w obszarze gazownictwa przez jednostki naukowe, co spowoduje wzrost innowacyjności i konkurencyjności partnerów Wspólnego Przedsięwzięcia, czyli GAZ-SYSTEM i PGNiG, l powiększenia bazy wiedzy i możliwości pozyskania nowych partnerów w pracach B+R, l rozszerzenia działalności badawczo-rozwojowej w spółce oraz współpracy z zewnętrznymi podmiotami w zakresie realizacji wspólnych projektów badawczych. #zobacz_w_sieci [G4-EC8] Film GAZ-SYSTEM otwiera pierwsze w Polsce laboratorium wzorcowania gazomierzy na wysokim ciśnieniu dostępny jest na kanale filmowym w serwisie YT. 52 53

Rozdział 3 Tworzymy zintegrowany system przesyłowy Zagospodarowanie energii odpadowej Działalność międzynarodowa 3.6. W 2017 r. odebrano pierwszy etap ekspertyzy naukowej pt. Analiza możliwości zagospodarowania energii odpadowej na tłoczni gazu ze szczególnym uwzględnieniem odzysku ciepła odpadowego ze spalin. Wstępna ocena wykazała, że możliwa jest budowa efektywnie ekonomicznych instalacji odzysku energii odpadowej ze spalin na wybranych tłoczniach gazu. Bunkierka LNG W 2017 r. zakończono analizę techniczno-ekonomiczną przedsięwzięcia inwestycyjnego związanego z budową bunkierki i uruchomienia usługi bunkrowaniem LNG z opcją świadczenia usługi dostarczania energii elektrycznej na potrzeby portów i floty morskiej z wykorzystaniem niskoemisyjnego generatora energii elektrycznej oraz silników dual/triple fuel. Analiza została zrealizowana w ramach projektu realizowanego wspólnie z Grupą Kapitałową LOTOS S.A., współfinansowanego przez Unię Europejską z Instrumentu Łącząc Europę projekt nr 2016-PL-SA-001 pn. Terminal przeładunkowy LNG małej skali i świadczenie usług bunkrowania. W 2017 r. główny nacisk był położony na: l przekazanie informacji i promowanie na forum unijnym i międzynarodowym inwestycji GAZ-SYSTEM, l prezentację strategii rozwoju infrastruktury i rynku gazu w Polsce oraz jej znaczenia dla regionu Europy Środkowo-Wschodniej i rynku UE, l promowanie na forum Unii Europejskiej roli gazu ziemnego jako istotnego i niskoemisyjnego nośnika energii. Istniejące od 2008 r. Przedstawicielstwo GAZ-SYSTEM w Brukseli zapewnia efektywną i spójną reprezentację interesów spółki w kontaktach z instytucjami UE, krajowymi partnerami oraz polskimi i zagranicznymi przedstawicielami sektora energii. Piotr Kuś, Zastępca Dyrektora Pionu Rozwoju GAZ-SYSTEM [G4-15, G4-16] Odbiór energii chłodu z procesu regazyfikacji W 2017 r. zakończono pierwszy etap analizy studium wykonalności projektu zakładającego budowę instalacji pilotażowej odbioru energii chłodu z procesu regazyfikacji LNG i jej przesyłu do odbiorców końcowych. W ramach przeprowadzonej analizy wskazano możliwe warianty wykorzystania energii chłodu. Określono potencjalne kierunki zagospodarowania energii chłodu, powstającego przy regazyfikacji LNG. Hestor magazynowanie energii w postaci wodoru w kawernach solnych Projekt Hestor wykonywano w Konsorcjum wraz z GK Lotos, Chemkop, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie, Politechniką Śląską oraz Politechniką Warszawską. Wyniki projektu wskazują, iż magazynowanie wodoru w kawernach solnych jest wykonalne technicznie i możliwe przy wykorzystaniu posiadanych technologii. W ramach projektu zdefiniowano uwarunkowania techniczno-technologiczne oraz ekonomiczne, które mają decydujący wpływ na opłacalność usługi magazynowania energii w postaci wodoru. Wpływ biometanu na infrastrukturę gazową Projekt realizowany wspólnie z wybranymi firmami stowarzyszonymi w GERG (European Gas Research Group) został zakończony w lipcu 2017 r. Stanowił on kontynuację badań parametrów fizykochemicznych biometanu pod kątem możliwości zatłaczania do sieci przesyłowej gazu ziemnego. Przeprowadzone na szeroką skalę analizy wskazały obszary, gdzie wybrane składniki biometanu mogą negatywnie wpływać na pracę wybranych urządzeń gazowych. W 2017 r. instytucje Unii Europejskiej podejmowały wiele inicjatyw mających na celu dostosowanie prawa UE do zmian zachodzących na rynkach oraz przyspieszenie działań związanych z transformacją europejskiego sektora energii. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na prace legislacyjne, które są pochodną publikacji tzw. Clean Energy Package oraz propozycji nowelizacji dyrektywy gazowej. Komisja Europejska zainicjowała także analizy mające pomóc w przygotowaniu propozycji zmian legislacyjnych w trzecim pakiecie energetycznym w odniesieniu do rynku gazu ziemnego. GAZ-SYSTEM brał aktywny udział w poszczególnych procesach, zgłaszając propozycje w interesie uczestników polskiego i środkowoeuropejskiego rynku. Prowadzono prace mające na celu implementację obowiązków legislacyjnych wynikających z aktów prawnych Unii Europejskiej, w tym między innymi europejskich kodeksów sieciowych, rozporządzenia w sprawie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego (rozporządzenie 2017/1938) oraz rozporządzenia w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (rozporządzenie 347/2013). Spółka była aktywna na forum inicjatyw międzynarodowych i organizacji branżowych. Wśród nich warto zwrócić uwagę między innymi na ENTSOG, który systematycznie zwiększa swój wpływ na funkcjonowanie europejskiego rynku gazu ziemnego. GAZ-SYSTEM dzielił się ponadto najlepszymi praktykami dotyczącymi kodeksów sieci i narzędzi służących do rozwoju rynku gazu (GSA Platform) z przedstawicielami rynku z państw Wspólnoty Energetycznej. Angażowano się również w inne procesy, w tym między innymi projekt Gazowej Inicjatywy Regionalnej Rynku Europy Południowej/Południowo-Wschodniej (GRI SSE) i działania prowadzone na forum Grupy Wyszehradzkiej. 54 55

Dbamy o naszych klientów 4 4.1. Świadczone usługi....58 4.2. Zmiany w IRiESP....60 4.3. System Wymiany Informacji (SWI)....60 4.4. Platforma GSA....61 4.5. Dane na temat terminalu LNG na platformie ALSI....62 4.6. Badanie satysfakcji klientów....63 4.7. Regulamin REMIT....64 powrót do spisu treści

Rozdział 4. Dbamy o naszych klientów 4.1. Świadczone usługi [G4-4, G4-DMA] [G4-EC7] #zobacz_w_sieci Podstawową usługą świadczoną przez GAZ-SYSTEM jest przesył paliwa gazowego siecią przesyłową na terenie całego kraju, w celu dostarczenia gazu do sieci dystrybucyjnej oraz do odbiorców końcowych podłączonych do systemu przesyłowego. Jest ona realizowana na podstawie umowy przesyłowej zawartej pomiędzy GAZ-SYSTEM a Użytkownikiem Systemu. Załącznikiem do umowy przesyłowej jest przydział przepustowości/przydział zdolności (PP/PZ), który określa punkty wejścia i wyjścia, pomiędzy którymi realizowana jest usługa przesyłania, ilość przysługującej Użytkownikowi Sieci przepustowości/zdolności, rodzaj przysługującej przepustowości (na zasadach ciągłych, przerywanych, w tym przepustowość rewersowa) oraz czas, na jaki została przydzielona przepustowość. GAZ-SYSTEM świadczy długoterminowe usługi przesyłania paliwa gazowego dla produktu rocznego oraz krótkoterminowe usługi przesyłania dla produktów kwartalnych, miesięcznych, dobowych i śróddziennych. Umowy przesyłowe Do końca 2017 r. GAZ-SYSTEM w krajowym systemie przesyłowym miał zawartych 169 umów przesyłowych, w tym 24 Międzyoperatorskie Umowy Przesyłowe (MUP). Według stanu na 31.12.2017 r. usługa przesyłania była świadczona w: l 65 fizycznych punktach wejścia, l 969 fizycznych punktach wyjścia, l 10 wirtualnych punktach wejścia, l 33 wirtualnych punktach wyjścia. SGT Jamał-Europa GAZ-SYSTEM jako operator systemu przesyłowego na znajdującym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odcinku gazociągu Jamał-Europa świadczył usługi przesyłania paliwa gazowego w zakresie przydzielonej przepustowości i zdolności, w ramach zawartych 65 umów przesyłowych. Plik.pdf Broszura informacyjna na temat znowelizowanego kodeksu sieci dostępny jest na stronie spółki. Od 6 kwietnia 2017 r. obowiązuje nowe Rozporządzenie Komisji Europejskiej (UE) 2017/459 z 16 marca 2017 r. ustanawiające kodeks sieci dotyczący mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu i uchylające rozporządzenie (UE) nr 984/2013 ustanawiające kodeks sieci dotyczący mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu. Zaktualizowany kodeks sieci CAM NC wprowadza nowe terminy aukcji przepustowości dla produktów rocznych i kwartalnych. W przypadku aukcji produktów kwartalnych zwiększona została również częstotliwość ich organizacji zgodnie z nowym kalendarzem aukcji będą odbywać się one co kwartał: w sierpniu, listopadzie, lutym oraz maju dla przepustowości ciągłej oraz we wrześniu, grudniu, marcu i czerwcu dla przepustowości przerywanej. Rozporządzenie doprecyzowuje zasady oferowania zdolności ciągłej i przerywanej dla produktów długoterminowych oraz wprowadza mechanizm konwersji przepustowości niepowiązanej na powiązaną. W ramach aktualizacji kodeksu sieci CAM NC uzupełniono rozporządzenia o nowe zapisy ustanawiające ogólnoeuropejskie zasady identyfikacji popytu rynkowego na rozbudowę istniejących połączeń międzysystemowych lub budowę nowych połączeń, a także o zasady alokacji zdolności dodatkowej lub nowej, określanej jako zdolność przyrostowa, czyli o tak zwaną procedurę Incremental. 170 liczba klientów posiadających zawartą z GAZ-SYSTEM umowę przesyłową stan na 31 grudnia 2017 r. Przyłączenia do sieci przesyłowej Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne GAZ-SYSTEM jest zobowiązany do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci przesyłowej z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci przesyłowej na zasadach równoprawnego traktowania, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania paliwa gazowego, a wnioskujący o zawarcie umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci przesyłowej i odbioru paliwa gazowego. Jeżeli GAZ-SYSTEM odmówi zawarcia umowy o przyłączenie do sieci przesyłowej, zobowiązany jest niezwłocznie pisemnie powiadomić o odmowie jej zawarcia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy. l 37 liczba wniosków o określenie warunków przyłączenia do sieci przesyłowej, l 29 liczba określonych warunków przyłączenia do sieci przesyłowej, l 479 671 m 3 n/h moc umowna wynikająca z określonych warunków przyłączenia w 2017 r. (dane nie obejmują warunków przyłączenia określonych dla 1 kopalni i 2 magazynów gazu), l 6 liczba zawartych umów o przyłączenie do sieci przesyłowej, l 7 liczba wydanych odmów określenia warunków przyłączenia do systemu przesyłowego (przy czym dwa wnioski dotyczyły tego samego podmiotu, punktu wyjścia oraz tych samych mocy umownych). W 2017 r. GAZ-SYSTEM był w trakcie realizacji 45 umów o przyłączenie. 58 59

Rozdział 4. Dbamy o naszych klientów 4.2. Zmiany w IRiESP Polskie LNG Polskie LNG jako wyznaczony decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki operator systemu skraplania gazu ziemnego na Terminalu LNG w Świnoujściu, świadczy usługi regazyfikacji oraz usługi dodatkowe Mają one charakter długookresowy lub krótkoterminowy (w tym typu spot). W ramach usług regazyfikacji, operator terminalu LNG zapewnia użytkownikowi terminalu LNG: wyładunek LNG z tankowca, procesowe składowanie, regazyfikację LNG oraz dostarczenie paliwa gazowego do punktu wyjścia z terminalu LNG. Obecnie Terminal LNG w Świnoujściu dysponuje maksymalną mocą regazyfikacji na poziomie 570 tys. m 3 /h, co daje możliwość zregazyfikowania do 5 mld m 3 rocznie. Stanowi to ok. 1/3 obecnego rocznego zapotrzebowania Polski na gaz ziemny. Usługi dodatkowe obejmują przeładunek LNG do autocysterny. W ciągu roku istnieje możliwość przeładowania do 95 tys. ton LNG na cysterny samochodowe. Platforma GSA jest nowoczesnym narzędziem informatycznym służącym do oferowania przepustowości w systemach przesyłowych gazu ziemnego. Dotychczas na Platformie GSA zostały opracowane i wdrożone wszystkie funkcjonalności, które zapewniają pełną zgodność z wymogami przepisów wynikających z Rozporządzenia Komisji (UE) NR 2017/459 z dnia 16 marca 2017 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący mechanizmów alokacji zdolności w systemach przesyłowych gazu i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 984/2013 (CAM NC). Zgodnie z przepisami kodeksu od 1 listopada 2015 r. przepustowość na punktach transgranicznych jest alokowana poprzez platformy do przeprowadzania aukcji przepustowości. Na Platformie GSA Użytkownicy Systemu mogą zakupić w drodze aukcji: l Produkty roczne przepustowość udostępniana jest na rok gazowy (na kolejne 15 lat gazowych), l Produkty kwartalne przepustowość udostępniana jest na kwartał gazowy, l Produkty miesięczne przepustowość udostępniana jest na miesiąc gazowy, l Produkty dobowe przepustowość udostępniana jest na dobę gazową, następującą po dobie, w której następuje przydział przepustowości, l Produkty śróddzienne przepustowość udostępniana jest od danej godziny w dobie gazowej do końca tej doby gazowej. Platforma GSA 4.4. #zobacz_w_sieci Więcej informacji o platformie GSA: [G4-PR3] https://gsaplatform.eu/ [G4-PR3] 6 listopada 2017 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdził zmiany w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP). Dotyczyły one zmiany poziomu tolerancji niezbilansowania od 1 kwietnia 2018 r. dla obszaru bilansowania krajowej sieci przesyłowej gazu wysokometanowego. Zmiana weszła w życie 8 listopada 2017 r. Typ produktu Liczba aukcji Śróddzienny 87 567 Dobowy 5743 Miesięczny 194 Kwartalny 116 Roczny 212 Suma 93 832 Tab. VI. Liczba przeprowadzonych aukcji z uwzględnieniem typu oferowanego produktu w 2017 r. 4.3. System Wymiany Informacji (SWI) [G4-PR3] Głównym celem SWI jest wymiana informacji technicznych i handlowych pomiędzy Operatorem Systemu Przesyłowego (OSP) a uczestnikami rynku oraz publikacja na stronie internetowej informacji o systemie przesyłowym. Rozwiązanie to podnosi jakość świadczonych przez GAZ-SYSTEM usług oraz sprzyja wdrażaniu praktyk i standardów zorientowanych na Klienta. l Liczba zarejestrowanych podmiotów: 463 l Liczba użytkowników zewnętrznych: 2011 l Liczba użytkowników wewnętrznych: 328 127 619 GWh/h przepustowość zaoferowana na Platformie GSA w 2017 r., w tym: 117 459 GWh/h przepustowości na zasadach ciągłych 10 160 GWh/h przepustowości na zasadach przerywanych Ok. 94 tys. liczba aukcji wszystkich produktów przepustowości powiązanej, niepowiązanej i rewersowej, oferowanej w punktach na połączeniu z systemami przesyłowymi sąsiednich krajów oraz punktach SGT w 2017 r. 920 GWh/h zaalokowana w 2017 r. przepustowość, w tym: 32 GWh/h w formie produktów długoterminowych (rocznych, kwartalnych, miesięcznych) 888 GWh/h w formie produktów krótkoterminowych (dobowych i śróddziennych) Tab. VII. Dane dotyczące przepustowości w 2017 r. 60 61

Rozdział 4. Dbamy o naszych klientów Spółka kontynuowała współpracę z czeskim operatorem systemu przesyłowego NET4GAS w ramach umowy z 28.10.2015 r., której przedmiotem jest alokowanie przepustowości powiązanych na granicy polsko- -czeskiej w punkcie Cieszyn na Platformie GSA. W 2017 r. odbyły się 9003 aukcje przepustowości powiązanej w punkcie Cieszyn na granicy polsko-czeskiej. Zgodnie z postanowieniami IRiESP, Platforma GSA daje Użytkownikom Systemu możliwość uczestnictwa w rynku wtórnym, tj. składania i przyjmowania ofert w ramach wtórnego rynku obrotu przepustowością. W 2017 r. użytkownicy złożyli 65 ofert odsprzedaży przepustowości, z czego 52 zakończyło się transakcją odsprzedaży. l Liczba zarejestrowanych Użytkowników Systemu: 68 l Liczba zarejestrowanych Użytkowników Platformy: 260 Raport z badania satysfakcji z obsługi i komunikacji z klientem 2017/2018 (Quality Watch dla GAZ-SYSTEM) Z przeprowadzonego od 15 maja do 13 lipca 2018 r. badania wynika, iż wskaźnik zadowolenia z jakości współpracy z GAZ-SYSTEM w 2017 r. odnotował wzrost i obecnie wynosi 4,52. Jest to najwyższy z dotychczasowych wyników. Zdecydowana większość klientów jest bardzo zadowolona z poziomu obsługi. Jednym z najważniejszych wniosków z badania jest zaś to, że pracownicy GAZ-SYSTEM wykazywali zaangażowanie w rozwiązywaniu spraw klientów, pozostając otwarci na ich uwagi i sugestie. Respondenci sygnalizowali jednocześnie potrzebę dalszego uproszczenia i usprawnienia procedur ze strony GAZ-SYSTEM. Wartością bardzo pożądaną z ich perspektywy pozostaje indywidualne podejście do klienta. Badanie satysfakcji klientów 4.6. [G4-27, G4-PR3, G4-PR 5] 4.5. Dane na temat terminalu LNG na platformie ALSI [G4-PR3] #zobacz_w_sieci Od 7 grudnia 2017 r. dane dotyczące terminalu w Świnoujściu są publikowane na platformie ALSI. ALSI jest platformą udostępniającą zagregowane dane operacyjne dotyczące eksploatacji terminali LNG w Unii Europejskiej. Platforma została utworzona przez operatorów terminali LNG, którzy współpracują ze sobą w stowarzyszeniu Gas Infrastructure Europe (GIE). W badaniu wzięło udział 108 przedstawicieli firm współpracujących z GAZ-SYSTEM. Zrealizowane zostało ono metodą zestandaryzowanych wywiadów bezpośrednich (w przypadku braku zgody respondenta na kontakt bezpośredni wywiad przeprowadzany był mailowo lub telefonicznie). Wskaźnik zadowolenia z jakości współpracy z GAZ-SYSTEM 4,36 4,51 4,52 Platforma ALSI jest dostępna pod linkiem: Dane dotyczące terminali LNG publikowane są codziennie, a dane historyczne dotyczące terminalu w Świnoujściu sięgają 31 maja 2016 r. 4,23 4,22 4,29 4,30 https://alsi.gie.eu 4,15 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 lata Spotkania z klientami Poza spotkaniami z klientami na temat bieżących spraw związanych z realizacją umowy bądź z potencjalnymi nowymi klientami zainteresowanymi usługą przesyłania paliwa gazowego, w 2017 r. odbyły się warsztaty Terminal LNG w Świnoujściu otwarty na przeładunek na autocysterny, w których uczestniczyło ponad 80 osób. Podczas spotkania słuchacze zapoznali się ze standardami technicznymi terminalu, procesem certyfikacji autocystern oraz zasadami współpracy handlowej dotyczącej kontraktowania autocystern w terminalu. Kalendarz klienta Przygotowany z myślą o klientach i w trosce o zapewnienie pełnego dostępu do terminów i informacji istotnych z punktu widzenia Użytkownika Systemu. Jest wysyłany na początku każdego roku gazowego od 2014 r. 62 63

Rozdział 4. Dbamy o naszych klientów 4.7. Regulamin REMIT [G4-PR3] W styczniu 2017 r. został zatwierdzony wewnętrzny Regulamin dotyczący wypełniania obowiązków wynikających z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (w skrócie: Regulamin REMIT). Opisuje on wewnętrzny system mechanizmów i procedur, które mają zapewnić przestrzeganie wytycznych Rozporządzenia REMIT oraz ACER (Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki), do których jako uczestnik rynku zobowiązany jest GAZ-SYSTEM. #zobacz_w_sieci Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii jest dostępne na stronie URE: www.ure.gov.pl REMIT: l reguluje obszar zarządzania informacją wewnętrzną w spółce, w tym zasady jej ochrony i upubliczniania w serwisie remit.gaz-system.pl, l precyzuje działania mogące stanowić naruszenie postanowień Rozporządzenia REMIT, w tym w szczególności art. 3 (zakaz wykorzystywania informacji wewnętrznej) oraz art. 5 (zakaz manipulacji rynkowej), l wprowadza w spółce funkcję Pełnomocnika ds. Zgodności REMIT odpowiedzialnego za sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem zapisów Regulaminu REMIT przez pracowników spółki, komunikację z ACER oraz Urzędem Regulacji Energetyki w zakresie kwestii dotyczących REMIT, w tym przekazywanie powiadomień o opóźnieniu publikacji Informacji Wewnętrznej oraz podejrzeniu naruszenia art. 3 i 5 rozporządzenia REMIT. Polskie LNG, jako operator terminalu LNG, również realizuje obowiązki wynikające z wytycznych Rozporządzenia REMIT oraz ACER. W tym celu przygotowano system informatyczny, za pomocą którego przekazywane są do ACER (za pośrednictwem RRM GAZ-SYSTEM) raporty o danych podstawowych oraz o niedostępności instalacji LNG w Świnoujściu. W celach informacyjnych Spółka prezentuje, zgodnie z wytycznymi, na swojej stronie internetowej, w przygotowanym do tego celu obszarze pn. Strefa Klienta, ustandaryzowane publikacje w zakresie świadczenia usług. Ponadto informacje dotyczące funkcjonowania terminalu spółka publikuje na platformach międzynarodowych, takich jak: Transparency Template i ALSI. Działania planowane na 2018 r. l Zaktualizowanie Regulaminu REMIT o zapisy określające mechanizmy monitorowania rynku w GAZ-SYSTEM oraz powołanie w spółce zespołu zajmującego się tym zadaniem Komitetu ds. Monitorowania Rynku. Powodem wprowadzenia tych zmian są wymagania Rozporządzenia REMIT, które musi spełnić GAZ-SYSTEM w zakresie pełnienia funkcji podmiotu zawodowo zajmującego się organizowaniem transakcji na hurtowym rynku energii (ang. PPATs, Persons Professionally Arranging Transactions). l Prowadzenie działań edukacyjno-informacyjnych skierowanych do interesariuszy zewnętrznych i wewnętrznych spółki, m.in. na temat obowiązku ochrony informacji wewnętrznej oraz zakazu manipulacji rynkowej. 64 65

5 Działamy odpowiedzialnie 5.1. Kodeksy etyczne...68 5.2. Procedura antykorupcyjna...69 5.3. Dialog ze społecznością lokalną...70 5.4. Relacje z dostawcami...74 5.5. Wpływ na środowisko....76 5.6. Ochrona środowiska wybrane inicjatywy....78 5.7. Współpraca z uczelniami, staże i praktyki....82 5.8. Wolontariat pracowniczy....84 5.9. Działania sponsoringowe oraz darowizny....85 powrót do spisu treści

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.1. Kodeksy etyczne Procedura antykorupcyjna 5.2. [G4-56, G4-57, G4-58] GAZ-SYSTEM [G4-56] #zobacz_w_sieci Plik.pdf Kodeks etyczny GAZ-SYSTEM S.A. dostępny jest na stronie spółki. Odpowiedzialny biznes w GAZ-SYSTEM oznacza budowę wiarygodności, transparentności oraz trwałych i przejrzystych relacji z zainteresowanymi stronami. Kluczowymi wartościami zawartymi w Kodeksie Etycznym spółki są: odpowiedzialność, zaangażowanie, profesjonalizm, praca zespołowa i szacunek postępowania wobec współpracowników i partnerów zewnętrznych. Wyraźnie określony systemem wartości i jasno komunikowane standardy postępowania powodują większą przewidywalność i wiarygodność dla otoczenia. Znane są zachowania oczekiwane przez firmę, jak również te przez nią niedopuszczalne. To z kolei pozwala w pełni realizować politykę antykorupcyjną i osiągać cele szersze niż tylko przeciwdziałanie zachowaniom nieetycznym. W kwestii reagowania na zachowania mobbingowe regulacją obowiązującą w GAZ-SYSTEM jest Załącznik nr 4 do Regulaminu Pracy Spółki Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Wewnętrzna polityka antymobbingowa. Do rozpatrywania skarg związanych z dyskryminacją i mobbingiem zgłoszonych przez pracowników powołuje się komisję antymobbingową. Obowiązująca w spółce GAZ-SYSTEM procedura antykorupcyjna to zespół środków i mechanizmów mający na celu wykrywanie zachowań niepożądanych w ramach organizacji oraz jej działalności, w tym nadużyć i korupcji. Procedura antykorupcyjna jest uzupełnieniem funkcjonującego w spółce systemu kontroli wewnętrznej. Dokument ten określa w szczególności zasady informowania o nieprawidłowościach oraz sposoby zarządzania tymi zgłoszeniami. W proces ten zaangażowana jest trzyosobowa komisja antykorupcyjna, której rolą jest rejestracja, analiza, przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego oraz sporządzenie raportów do Zarządu. Jej wyboru dokonuje się na trzyletnią kadencję. Schemat działania procedury antykorupcyjnej Rys. I. Plakat ilustrujący mechanizm procedury antykorupcyjnej. POLSKIE LNG #zobacz_w_sieci W spółce Polskie LNG obowiązuje Kodeks Etyki. Opisane w nim zasady i wartości służą umocnieniu zaufania pracowników i współpracowników do spółki. W relacjach z otoczeniem Kodeks Etyki wspiera budowanie reputacji i wizerunku spółki, jako organizacji transparentnej i odpowiedzialnej. W Kodeksie znajdziemy zasady zachowania się firmy na rynku, w otoczeniu przyrodniczym i społecznym oraz w relacjach pomiędzy pracodawcą i pracownikami. Plik.pdf Kodeks etyki Polskiego LNG S.A. dostępny jest na stronie spółki. Kodeks wyraźnie podkreśla, że polityka Polskiego LNG opiera się na równości szans, niezależnie od rasy, narodowości, płci, orientacji seksualnej, stopnia niepełnosprawności i wieku. Prowadzone są oceny okresowe pracowników, których podstawą jest system zarządzania kompetencjami, a potrzeby edukacyjne pracowników pracodawca wspiera systemem szkoleń. Zarząd spółki deklaruje przestrzeganie idei dialogu społecznego w sytuacjach spornych pomiędzy załogą a kierownictwem; ta idea przyświeca również pracownikom w przypadku rozwiązywania wszelkich spraw spornych. Funkcjonuje Procedura przeciwdziałania mobbingowi, dyskryminacji i wykorzystaniu seksualnemu. Powołano męża zaufania, którego zadaniem jest zbieranie danych na temat wszelkich ewentualnych przejawów mobbingu lub molestowania seksualnego oraz podejmowanie działań związanych z zapobieganiem tego typu postępowaniu i wyciąganiem ewentualnych konsekwencji. Powołana została również komisja antymobbingowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie mobbingowi lub molestowaniu seksualnemu oraz sankcjonowanie przypadków takich zachowań. 68 69

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.3. Dialog ze społecznością lokalną [G4-26, G4-27, G4-DMA] [G4-S01, G4-EC7] GAZ-SYSTEM Gazociągi przesyłowe GAZ-SYSTEM przebiegają przez teren 790 gmin w Polsce. Każdego roku spółka przekazuje im podatek od nieruchomości w wysokości do 2 proc. wartości infrastruktury przesyłowej zlokalizowanej na terenie każdej gminy. W 2017 r. wartość przekazanego podatku przekroczyła 150 mln zł. W ciągu ostatnich pięciu lat było to ponad 600 mln zł. Kwotę tę gminy mogą przeznaczyć na dowolne, ważne dla społeczności lokalnej cele. Kwota podatku od nieruchomości przekazana gminom przez GK GAZ-SYSTEM mln zł Tab. VIII. 95 Kwota podatku przekazana przez PLNG (w mln zł) Źródło: PLNG 98 113 150 151 2013 2014 2015 2016 2017 podatki i opłaty 2016 3 211 682,68 zł podatki i opłaty 2017 43 036 501,65 zł GAZ-SYSTEM i Polskie LNG aktywnie komunikują się ze społecznościami lokalnymi na trasie/obszarze realizowanych inwestycji. Na etapie projektowania i prowadzenia prac budowlanych przekazywane są mieszkańcom, właścicielom działek oraz wszystkim zainteresowanym najważniejsze informacje dotyczące realizowanych inwestycji. W 2017 r. organizowano m.in.: spotkania informacyjne, konsultacje społeczne, stoiska informacyjno-promocyjne oraz konferencje dotyczące wypłaty odszkodowań. Źródłem informacji dla interesariuszy są strony internetowe dotyczące inwestycji, plakaty, ulotki i foldery. Młodzież z kolei uczestniczy w warsztatach edukacyjnych organizowanych przez GAZ-SYSTEM. Spotkania informacyjne W 2017 r. pracownicy GAZ-SYSTEM przeprowadzili 36 spotkań z mieszkańcami gmin, w których realizowane są inwestycje GAZ-SYSTEM. Wzięło w nich udział ponad 850 osób. Odbyło się też 70 spotkań z przedstawicielami lokalnych władz i samorządów na temat planowanych i prowadzonych lata prac budowlanych oraz o przebiegu projektowanych tras danych gazociągów. Poruszane tematy dotyczyły m.in.: odszkodowań przyznawanych w związku z realizacją inwestycji, czasu trwania prac budowlanych, przywrócenia nieruchomości do stanu pierwotnego po zakończeniu prac budowlanych, korzyści płynących z realizacji inwestycji w danej gminie, ochrony flory i fauny oraz zabezpieczenia miejsc cennych przyrodniczo. Konsultacje społeczne W 2017 r. w Warszawie odbyły się konsultacje społeczne na temat koncepcji renowacji terenu pasa montażowego po zakończeniu budowy gazociągu wysokiego ciśnienia relacji Tłocznia Rembelszczyzna Elektrociepłownia Żerań. Przeprowadzono 6 warsztatów, 3 spacery oraz spotkanie podsumowujące. Łącznie wzięło w nich udział ok. 100 uczestników. Warsztaty i spacery pozwoliły poznać oczekiwania okolicznych mieszkańców na temat zagospodarowania tego terenu po zakończeniu inwestycji. Stoiska informacyjno-promocyjne Podczas ważnych wydarzeń lokalnych w gminach, w których GAZ-SYSTEM prowadzi inwestycje lub remonty, dla interesariuszy przygotowywane są stoiska informacyjno-promocyjne. Można na nich uzyskać najważniejsze informacje o działaniach spółki na konkretnym obszarze oraz o płynących z tego korzyściach dla społeczności lokalnych. W 2017 r. zorganizowano ok. 100 takich stoisk. Konferencje dotyczące wypłaty odszkodowań Przy współudziale Instytutu Infrastruktury Liniowej w 2017 r. odbył się cykl konferencji Proces wypłaty odszkodowań związanych z budową gazociągów realizowanych na podstawie tzw. specustawy gazowej. Miały one miejsce w Katowicach, Wrocławiu i Krakowie, a wzięło w nich udział prawie 200 osób, przedstawicieli urzędów wojewódzkich i rzeczoznawców majątkowych. Uczestnicy spotkań poszerzyli wiedzę m.in. na temat procedury przyznawania odszkodowań i ustalania wartości szkód związanych z realizacją inwestycji. Omówiono działalność rzeczoznawców majątkowych w świetle ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego. Ponadto poruszany był też temat rodzajów szkód infrastrukturalnych i metodyka ich ustalania. Warsztaty komunikacyjne Ich celem jest zwiększenie kompetencji komunikacyjnych wykonawców i podwykonawców świadczących usługi w zakresie projektowania oraz prac budowalnych. W warsztatach uczestniczą również pracownicy GAZ-SYSTEM realizujący zadania przy danym projekcie oraz specjaliści odpowiedzialni za komunikację w skali spółki. #zobacz_w_sieci Film GAZ-SYSTEM podsumował konsultacje na Żeraniu dostępny jest na kanale filmowym w serwisie YT. #zobacz_w_sieci Film Animacja edukacyjna GAZ-SYSTEM dostępny jest na kanale firmowym w serwisie YT. 70 71

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie Strony internetowe dotyczące inwestycji Wyprawki szkolne Każda projektowana i realizowana przez GAZ-SYSTEM inwestycja strategiczna ma swoją zakładkę na stronie internetowej: http://www.gaz-system.pl/nasze-inwestycje/ Dla uczniów klas pierwszych ze szkół podstawowych, znajdujących się w gminach na trasie kluczowych inwestycji, GAZ-SYSTEM przygotował w 2017 r. ponad 2150 wyprawek szkolnych. Oprócz plecaków, dzieci otrzymały piórniki i przybory szkolne. #zobacz_w_sieci Tab. IX. Komunikacja inwestycji wśród społeczności lokalnych (wskaźniki organizacji) Znajdują się tam informacje dotyczące m.in. trasy projektowanej inwestycji, obejmujących ją uwarunkowań prawnych, dofinansowania ze środków Unii Europejskiej, podstawowych parametrów technicznych itd. Materiały informacyjne Oprócz danych o inwestycjach, GAZ-SYSTEM przekazuje również najważniejsze informacje dotyczące odszkodowań dla właścicieli działek, dopłat unijnych oraz bezpieczeństwa sieci przesyłowej. Materiały te udostępniane są m.in. na stoiskach informacyjno-promocyjnych oraz podczas spotkań z mieszkańcami i władzami lokalnymi. Aktywność Liczba Spotkania z mieszkańcami 36 Liczba uczestników spotkań konsultacyjnych 862 Spotkania z władzami lokalnymi 70 Warsztaty z negocjacji dla pracowników spółki 5 Warsztaty dla wykonawców i podwykonawców 6 Polskie LNG Spółka Polskie LNG opracowała z kolei Politykę CSR, której podstawą są bliskie relacje z otoczeniem i wspieranie inicjatyw lokalnych. Realizując swoje cele biznesowe, spółka konsekwentnie uwzględnia interes społeczny oraz lokalne potrzeby ekonomiczne i środowiskowe. Dzięki konkretnym działaniom z zakresu CSR, terminal LNG staje się dla mieszkańców Świnoujścia, szczególnie Prawobrzeża, nie tylko inwestycją o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki, ale przede wszystkim okazją do rozwoju miasta, społeczności Świnoujścia oraz województwa zachodniopomorskiego. Dzięki powołaniu Funduszu Wspierania Inicjatyw Lokalnych, prowadzonego do 2016 r. przez Polskie LNG (a od 2017 r. kontynuowanego przez GAZ-SYSTEM), możliwe jest wsparcie ważnych inicjatyw służących rozwojowi społeczności lokalnej. Grupa kapitałowa angażowała się również w wiele wydarzeń kulturalnych w mieście, m.in. poprzez mecenat nad Muzeum Obrony Wybrzeża Fort Gerharda, Latarni Morskiej w Świnoujściu oraz placówki Podziemne Miasto Bateria Vineta. Film Warsztaty edukacyjne GAZ-SYSTEM 2017 dostępny jest na kanale filmowym w serwisie YT. GAZ-SYSTEM dzieciom Wsparcie otrzymywały także kluby sportowe (piłkarskie, lekkoatletyczne i żeglarskie), które kształciły dzieci i młodzież. Kwestie związane ze środowiskiem i energią starszym i młodszym maluchom przedstawia w przystępny sposób sympatyczny animowany stworek Gazimierz. Dzieci są zawsze mile oczekiwanymi gośćmi na piknikach rodzinnych organizowanych przez GAZ-SYSTEM lub z udziałem spółki. Warsztaty edukacyjne dla młodzieży W 2017 r. odbyły się 3 edycje warsztatów edukacyjnych z chemii organicznej dla młodzieży z końcowych klas szkół podstawowych. Projekt organizowały oddziały terenowe GAZ-SYSTEM. Uczniowie zapoznali się z działalnością spółki, aspektami bezpieczeństwa eksploatacji sieci przesyłowej oraz zjawiskami fizycznymi dotyczącymi gazów. W ramach współpracy z władzami miasta Świnoujście Polskie LNG realizuje inwestycje mające na celu rewitalizację obszarów Warszowa oraz zwiększające bezpieczeństwo mieszkańców. Są to m.in.: l Budowa i wyposażenie Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej (na potrzeby zabezpieczenia terminalu LNG i prawobrzeża Świnoujścia). l Modernizacja ulicy Ku Morzu (kompleksowy remont nawierzchni wraz z budową ścieżki pieszo-rowerowej) oraz budowa wiaduktu inwestycja w toku. #zobacz_w_sieci Oddział Liczba szkół Liczba warsztatów Liczba uczniów Gdańsk 7 22 700 Poznań 9 23 579 Świerklany 1 4 81 Tab. X. Warsztaty edukacyjne dla młodzieży Link do portalu edukacyjnego na temat LNG. 72 73

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.4. Relacje z dostawcami Spotkania z dostawcami [G4-12, G4-26, G4-27, G4-56] #zobacz_w_sieci Plik.pdf Kodeks Postępowania dla Dostawców dostępny jest na stronie spółki. Kodeks Postępowania dla Dostawców GAZ-SYSTEM w sposób istotny wpływa na rynek zamówień i na kształtowanie najwyższych standardów biznesowych w swoim otoczeniu. Kierując się dbałością o jakość relacji biznesowych, promocję dobrych praktyk rynkowych oraz wywieranie pozytywnego wpływu na społeczeństwo i środowisko naturalne, opracowano Kodeks Postępowania dla Dostawców. Opisano w nim minimalne wymagania GAZ-SYSTEM wobec dostawców w zakresie postępowania zgodnego z wartościami oraz zasadami odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego rozwoju Warunkiem współpracy dostawcy z GAZ-SYSTEM jest stosowanie się w swojej działalności do zapisów Kodeksu zasada ta dotyczy zarówno pracowników dostawcy, jak i jego podwykonawców, czy poddostawców biorących udział w realizacji zamówień na rzecz GAZ-SYSTEM. Cele Kodeksu Postępowania dla Dostawców l ujednolicenie standardów postępowania dostawców, l wskazanie dobrych praktyk postępowania dostawców, l podnoszenie jakości dostarczonych produktów i świadczonych usług, l zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka etycznego, społecznego i środowiskowego, związanych z działalnością biznesową dostawców, l wdrożenie zasad społecznej odpowiedzialności GAZ-SYSTEM w całym łańcuchu dostaw. Jednocześnie wszyscy dostawcy GAZ-SYSTEM, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa, zobowiązani są do przestrzegania prawa, zasad i regulacji powszechnie obowiązujących w kraju, w którym działają niezależnie od zapisów Kodeksu. Centralizacja zakupów materiałów i urządzeń technicznych Rozpoczęty w 2016 r. proces centralizacji zaopatrzenia przyniósł w 2017 r. pierwsze efekty. Podjęte działania bezpośrednio wpłynęły na ustabilizowanie procesu zaopatrzenia oraz organizację zarządzania łańcuchem dostaw. Systematycznie poszerzana baza asortymentów dostępnych w ramach umów centralnych dla służb technicznych przekłada się bezpośrednio na odformalizowanie procesu i sprawne zarządzanie realizacją zadań eksploatacyjnych, remontowych i modernizacyjnych. Wartościami dodanymi dla tego celu są: standaryzacja techniczna zakupów, wiarygodne określenie wolumenów, efekt ekonomiczny (efekt skali) oraz niwelacja ryzyka związanego ze złymi praktykami rynku. Spotkania z dostawcami, organizowane przez GAZ-SYSTEM od 6 lat, są skierowane przede wszystkim do wykonawców usług projektowych, robót budowlanych i nadzoru inwestorskiego. Przyświeca im idea dialogu jako najlepszej formy współpracy. Dlatego też podczas spotkań z dostawcami opowiadamy o naszych oczekiwaniach, prezentujemy plany rozwojowe, inwestycyjne i zakupowe GAZ-SYSTEM. Udzielamy informacji o przetargach, zmianach w procesie zakupów, dyskutujemy na temat dobrych i złych praktyk. Budowanie relacji z dostawcami jest pracą wieloletnią. Spotkania z dostawcami organizowane przez GAZ-SYSTEM stały się już pewną tradycją. Przedsiębiorcy podchodzą do nich bardzo poważnie i rozliczają nas za składane deklaracje. Śledzą naszą stronę internetową i portal przetargowy. Oczekują od nas szczegółowych informacji o przetargach. Oceniam to bardzo pozytywnie, bo to wzmaga konkurencję. W realizacji dużych przedsięwzięć jest ona bardzo ważna i pozwala obniżyć cenę i podnieść jakość realizacji usługi. W 2017 r. spotkania odbyły się w 7 lokalizacjach (centrali i oddziałach spółki). Wzięło w nich udział ponad 480 gości. Przeprowadzone postępowania Anna Bednarek, Dyrektor Pionu Zakupów GAZ-SYSTEM W 2017 r. zawarto 179 umów na wykonanie robót budowlanych za 960 mln zł netto. Zamówienia spółki mają istotny wkład w rozwój sektora budownictwa infrastruktury gazowej. 74 75

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.5. Wpływ na środowisko [G4-15, G4-DMA] [G4-EN3, G4-EN8, G4-EN15, G4-EN16, G4-EN21, G4-EN22, G4-EN23, G4-EN31] Cele środowiskowe GAZ-SYSTEM l doskonalenie efektywnego zarządzania środowiskiem l ciągła poprawa oddziaływania na środowisko prowadzonych procesów (np. inwestycyjnych, remontowych, eksploatacyjnych, zakupowych) l minimalizowanie negatywnego wpływu na otoczenie, szczególnie w zakresie: gospodarki odpadami gospodarki wodno-ściekowej emisji zanieczyszczeń do powietrza emisji hałasu l ochrona gatunków fauny i flory l racjonalne użytkowanie mediów i zasobów l pełna zgodność z obowiązującymi wymaganiami prawnymi l podnoszenie świadomości ekologicznej pracowników Powyższe cele realizowane są przez: l stosowanie najlepszych, dostępnych technik w osiąganiu wysokiego poziomu ochrony środowiska jako całości l ograniczanie ilości powstających odpadów l monitorowanie zanieczyszczeń emitowanych do wody, powietrza i ziemi oraz zapewnienie zgodności z dopuszczalnymi standardami emisyjnymi l ograniczanie oraz utrzymywanie emisji hałasu na poziomie akceptowalnym w ramach stosowania najlepszych możliwych technologii l stałe utrzymywanie zgodności z obowiązującym prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska oraz nieustanną identyfikację i dostosowanie swojej działalności do nowych wymagań prawnych l angażowanie pracowników w inicjatywy na rzecz środowiska, organizowanie szkoleń oraz zapewnienie skutecznego przepływu informacji dot. działalności środowiskowej l przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego System Zarządzania Środowiskowego obowiązuje w zakresie przesyłu gazu ziemnego na terenie całego kraju. Cele środowiskowe Polskiego LNG Ochrona środowiska wpisuje się także w strategię biznesową Polskiego LNG, bazując na założeniu, że nowoczesne, społecznie odpowiedzialne inwestycje muszą uwzględniać naturalne uwarunkowania, w jakich funkcjonują. Terminal zlokalizowany jest w wyjątkowo atrakcyjnym otoczeniu przyrodniczym, w sąsiedztwie ciekawych i unikalnych form biologicznych, a Świnoujście jest cenionym uzdrowiskiem i ośrodkiem turystycznym. Inwestycja została więc tak zaplanowana, by nie pozbawić miasta i okolic jego walorów, a wręcz przeciwnie bardziej je wyeksponować. Każdorazowo przeprowadzone audyty wskazują na właściwe podejście do spraw środowiskowych przez Polskie LNG. Tab. XI. Zużycie energii, pobór wody, emisje związków szkodliwych, waga odpadów Energia Woda Emisje Ścieki i odpady Ogólny G4- EN3 G4- EN8 G4- EN15 G4- EN16 G4- EN21 G4- EN22 G4- EN23 G4- EN31 Bezpośrednie zużycie energii wg głównych źródeł energii Łączny pobór wody według źródła Łączne bezpośrednie emisje gazów cieplarnianych Łączne pośrednie emisje gazów cieplarnianych Emisja związków NOx, SOx i innych istotnych związków emitowanych do powietrza według rodzaju związku i wagi Całkowita objętość ścieków według jakości i docelowego miejsca przeznaczenia Całkowita waga odpadów według rodzaju odpadu i metody postępowania z odpadem Łączne wydatki i inwestycje przeznaczone na ochronę środowiska GS 544 352 MWh Instalacja 25 500 MWh PLNG Świnoujście biuro na terenie instalacji 8580 MWh Świnoujście biuro przy ul. Fińskiej 31,12 MWh Łączna objętość wody pobranej 58 312 m 3 GS Woda pobrana przez pośredników 26 652 m 3 Łączna objętość pobranej wody podziemnej 29 446 m 3 Instalacja 9144 PLNG Świnoujście biuro na terenie instalacji m 3 9240 m 3 Świnoujście biuro przy ul. Fińskiej 96 m 3 GS 168 128 Mg CO 2 PLNG 41 470 Mg CO 2 GS 41 522 Mg CO 2 PLNG 25 803 Mg CO 2 Tlenki azotu (NOx) 154,98 Mg GS Tlenki siarki (SOx) 0,81 Mg Lotne związki organiczne (LZO) 4,68 Mg Pył zawieszony 1,97 Mg Metan (CH 4 ) 155,99 Mg Tlenek węgla (CO) 4,17 Mg Lotne związki organiczne (LZO) 4,42 Mg PLNG Tlenki azotu (NOx) 7,43 Mg Tlenki siarki (SOx) 0,00065 Mg Pył zawieszony (PM) 0,24 Mg Całkowita objętość ścieków 54 103 m 3 Ścieki odprowadzane do wód powierzchniowych 35 170 m 3 Ścieki odprowadzane do kanalizacji 17 900 m 3 Ścieki odprowadzane do ziemi 220 m 3 GS Ścieki odprowadzane środkami transportu do oczyszczalni 813 m 3 Ścieki oczyszczone przez miejski zakład oczyszczania ścieków 18 713 m 3 Ścieki oczyszczone przez organizację 35 390 m 3 Ścieki przemysłowe po testach pomp ppoż. Odbiornik: Morze Bałtyckie; Ilość: 18 361,0 m 3 Ścieki przemysłowe PLNG Odbiornik: Morze Bałtyckie; Ilość: 1295,19 m 3 Ścieki przemysłowe z podczyszczalni ścieków Odbiornik: Kanalizacja Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście Ilość: 37 494 m 3 Całkowita waga odpadów: 2352 Mg GS Odpady niebezpieczne: 75 Mg Odpady inne niż niebezpieczne: 2277 Mg Odpady przeznaczone do odzysku: 409 Mg Całkowita waga odpadów: 1055 Mg PLNG Odpady niebezpieczne: 1034 Mg Odpady inne niż niebezpieczne: 21 Mg Odpady przeznaczone do odzysku: 4 Mg GS PLNG 1 146 126 zł 3 587 605 zł oraz PLNG 76 77

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.6. Ochrona środowiska wybrane inicjatywy Kampania dotycząca ochrony ptaków na terminalu Rys. III. Plakat dot. ochrony ptaków na terminalu LNG. Źródło: PLNG [G4-26, G4-27] Sprzątanie plaży i lasu Pracownicy terminalu samodzielnie zorganizowali akcję sprzątania najbliższej okolicy. Zbierali odpady na terenie plaży i sąsiedniego lasu, na odcinku pomiędzy falochronami centralnym i zachodnim. Zgromadzono ponad sześćdziesiąt 120-litrowych worków śmieci. Szkolenia Przeprowadzona na terenie terminalu kampania Dekalog Ochrony Środowiska zawiera kluczowe wytyczne i wskazówki dla pracowników i podmiotów świadczących usługi dla spółki, jak w codziennej pracy zadbać o środowisko. Rys. II. Plakat na temat ochrony środowiska. Źródło: PLNG UTRZYMANIE PORZĄDKU miejsca pracy utrzymuj w porządku w miejscach prac umieszczaj pojemniki na odpady efektywnie wykorzystuj swoją przestrzeń Dekalog Ochrony Środowiska SEGREGACJA ODPADÓW umieszczaj pojemniki do segregacji odpadów przeszkol pracowników redukuj/ponownie wykorzystuj odpady codziennie kontroluj REDUKUJ EMISJĘ stosuj sprzęt sprawny technicznie wyłączaj nieużywany sprzęt wykonuj pomiary wielkości emisji PLANUJ PRACĘ Uwzględniaj okresy ochronne zwierząt Upewnij się, że posiadasz odpowiednie pozwolenie (wodno-prawne, emisyjne, inne) dotrzymuj warunków pozwoleń ZAPOBIEGAJ WYCIEKOM stosuj wanny wychwytujące stosuj pompy lub lejki paliwowe do tankowania paliwa nie umieszczaj chemikaliów bezpośrednio na gruncie zabezpiecz dostęp CHROŃ ZWIERZĘTA nie zabijaj zwierząt nie niszcz gniazd zapobiegaj wpadnięciu zwierząt do wykopów zgłaszaj do specjalisty ds. ochrony środowiska CHROŃ ROŚLINY nie niszcz roślin przed wycięciem zdobądź pozwolenie KONTROLUJ ŚCIEKI wykonuj przeglądy separatorów kontroluj parametry procesowe wykonuj pomiary jakości ścieków W PRZYPADKU WYCIEKU zabezpiecz dostęp zbierz zanieczyszczony grunt przekaż do unieszkodliwiania złóż raport MAGAZYNOWANIE CHEMIKALIÓW zabezpieczaj przed deszczem oraz zanieczyszczeniem gruntu oznacz piktogramami udostępnij karty charakterystyk przeszkol pracowników TROSKA O SPRAWY ŚRODOWISKOWE WYNIKA Z NASZYCH MORALNYCH WARTOŚCI, A NIE JEST WYŁĄCZNIE OBOWIĄZKIEM PRAWNYM. 78 79

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie Fundusz Naturalnej Energii GAZ-SYSTEM organizuje konkurs grantowy Fundusz Naturalnej Energii, którego celem jest dofinansowanie najlepszych pomysłów na ochronę środowiska naturalnego. Wnioski o dofinansowanie mogą składać szkoły, przedszkola, miasta i gminy, organizacje pozarządowe i instytucje publiczne. Konkurs odbywa się w pięciu wybranych województwach, w których GAZ-SYSTEM rozbudowuje krajową sieć przesyłową gazu. Partnerem akcji jest Fundacja Nasza Ziemia. Szczególną zaletą naszego projektu jest znaczna grupa odbiorców, do których on dotrze ponad 1000 osób oraz możliwość jego realizacji także po zakończeniu konkursu grantowego. W kolejnych latach nasza Mobilna Ścieżka Dydaktyczna może odwiedzać następne placówki oświatowe. A to wszystko dzięki grantowi przyznanemu w ramach Funduszu Naturalnej Energii. Magda Jasińska, Koordynator projektu Arboretum Inspiruje Mobilna ścieżka dydaktyczna (Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 2 w Czechowicach-Dziedzicach) VIII edycja konkursu odbyła się w województwach: dolnośląskim, mazowieckim, podkarpackim, śląskim i wielkopolskim. Liczba wniosków zgłoszonych do konkursu: 49 Liczba beneficjentów laureaci konkursu: 25 Ogółem kwota grantów: 249 448,32 zł Fot. II. Projekty realizowane w ramach konkursu FNE. 80 81

Rozdział 5. Działamy odpowiedzialnie 5.7. Współpraca z uczelniami, staże i praktyki Akademia Energii [G4-26, G4-27] GAZ-SYSTEM jest organizacją otwartą na edukację umożliwiając studentom oraz uczniom szkół średnich odbywanie praktyk zgodnych z programem nauczania oraz zbieżnych z działalnością spółki. Praktyki, staże, patronaty W 2017 r. kontynuowano współpracę z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie. Jej zakres obejmuje działalność dydaktyczną oraz wymianę informacji naukowo-technicznych. W 2017 r. staż absolwencki odbyło w spółce pięcioro wychowanków tej uczelni. Nabór na praktyki prowadzony jest w sposób ciągły. Dzięki temu, że Terenowe Jednostki Eksploatacji GAZ-SYSTEM położone są w różnych lokalizacjach na terenie całego kraju, możliwość skorzystania z praktycznej nauki mają studenci wyższych uczelni oraz szkół z całej Polski. W 2017 r. tego typu praktyki w spółce odbyło 50 osób. 25 września 2017 r. GAZ-SYSTEM podpisał umowę patronacką z Zespołem Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących oraz Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jarosławiu. W jej ramach pracownicy spółki będą uczestniczyć w tworzeniu planu nauczania oraz prowadzić zajęcia edukacyjne w objętych patronatem klasach. Współpraca ze szkołą dotyczyła będzie także praktyk dla najlepszych uczniów i staży dla najlepszych absolwentów. Spółka zapewni także dostęp uczniów do nowoczesnej infrastruktury przesyłowej poprzez organizację wycieczek zawodowych i doposażenie pracowni dydaktycznych. Współpraca w branży energetycznej w zakresie teoretycznym i praktycznym to idea przyświecająca projektowi edukacyjnemu Akademia Energii, którego organizatorem jest Fundacja im. Lesława Pagi. GAZ-SYSTEM wpiera go od 6 lat, angażując się w trzech obszarach: Mentorskim: Eksperci GAZ-SYSTEM prowadzili warsztaty dotyczące praktycznego funkcjonowania rynku gazu w Polsce. Kadra zarządzająca uczestniczyła w spotkaniach o charakterze mentorskim z cyklu Leadership Evenings, dzieląc się swoimi doświadczeniami zawodowymi z pracy w branży gazowniczej. Praktyki zawodowej: Co roku GAZ-SYSTEM organizuje płatne praktyki dla laureatów Akademii Energii. Przez 6 lat staże w naszej spółce odbyło 18 osób, a w 2017 r. szanse na zdobycie praktycznych doświadczeń miało kolejne 6. Finansowym: GAZ-SYSTEM jako partner strategiczny wspiera Akademię Energii także finansowo, w ramach prowadzonej działalności sponsoringowej. Po podpisaniu umowy patronackiej stworzono program współpracy i od tej pory realizowane działania wynikają z tego programu. Uczniowie i nauczyciele wyposażeni zostali w ubrania robocze i sprzęt ochrony indywidualnej, wzięli udział w dwóch szkoleniach i wycieczce zawodowej. Dyrekcja oraz nauczyciele naszych placówek wysoko oceniają zakres i poziom obecnych oraz przyszłych, zaplanowanych działań w ramach patronatu. Uczniowie i ich rodzice postrzegają GAZ-SYSTEM jako firmę włączającą się aktywnie w proces kształcenia i przyjazną w lokalnym środowisku edukacyjnym. Marek Machnik, Wicedyrektor Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jarosławiu Staż pozwolił mi w znacznym stopniu poszerzyć wiedzę na temat rynku gazu w Polsce i jego powiązań z rynkami państw sąsiadujących oraz realiów nim rządzących. Zdobyłem wiedzę i praktykę w wielu aspektach, w tym poznałem metody efektywnej analizy danych oraz ich wizualizacji, co pomogło mi w realizacji zestawień, które charakteryzują Krajowy System Przesyłowy oraz polski odcinek Systemu Gazociągów Tranzytowych. Staż w GAZ-SYSTEM to świetna okazja do rozwoju i zdobycia doświadczenia w firmie, która stanowi o bezpieczeństwie energetycznym państwa. Bartosz Cieślak, Stażysta Akademii Energii 82 83

Rozdział 5. 5.8. Działamy odpowiedzialnie Wolontariat pracowniczy [G4-26, G4-27] [G4-EC7, G4-S01, G4-DMA] Sadzenie lasu W ramach funkcjonującej w spółce polityki wolontariatu i programu GAZ-SYSTEM. Wspólnie dla natury 395 wolontariuszy posadziło ponad 20 tys. drzew. Akcja sadzenia lasu prowadzona była we współpracy z nadleśnictwami w miejscowościach Kolbudy, Babki, Celestynów, Brynek, Kołaczyce i Milicz, pod nadzorem tamtejszych leśników. RAZEM POSADZILIŚCIE Działania sponsoringowe oraz darowizny W działalności sponsoringowej spółka kieruje się odpowiedzialnością, przejrzystością i efektywnością. Obowiązuje Regulamin Zasady działalności sponsoringowej w Grupie Kapitałowej Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., aktualizowany co roku Plan prowadzenia działalności sponsoringowej oraz wytycznych ujętych w dokumencie Dobre praktyki w zakresie prowadzenia działalności sponsoringowej przez spółki z udziałem Skarbu Państwa. Wsparcie otrzymują inicjatywy proekologiczne, nauka, szkolnictwo, kultura oraz sport na poziomie ogólnopolskim i lokalnym. Każde działanie w ramach sponsoringu podlega pomiarowi i ocenie efektywności w zakresie: wizerunku spółki, odbioru medialnego, wzrostu rangi marki oraz wartości firmy. [G4-26, G4-27] [G4-EC7, G4-S01, G4-DMA] W 2017 r. GK GAZ-SYSTEM wsparła 169 projektów. Blisko 130 było skierowanych do społeczności lokalnych. DZIĘKUJĘ WAM LAS Darowizny są odpowiedzią na konkretne potrzeby społeczności lokalnych czy organizacji. W 2017 r. wsparciem objęto m.in. placówki opiekuńczo-wychowawcze, służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo oraz gminy poszkodowane w wyniku huraganów i nawałnic. Łącznie przekazano kwotę ponad 377 tys. zł, która trafiła do 19 beneficjentów. Rys. IV. Plakat podsumowujący sadzenie lasu w ramach wolontariatu. Wsparcie dla dzieci i młodzieży Pracownicy Oddziału GAZ-SYSTEM w Tarnowie wspierają polskie dzieci na Litwie. W 2017 r. uczestniczyli w zbiórce darów na rozpoczęcie roku szkolnego i w zbiórce bożonarodzeniowej. Akcja jest prowadzona wspólnie z Polską Spółką Gazownictwa Oddział w Tarnowie i Gazownią Tarnowską. Do ogólnopolskiej akcji Tornister pełen uśmiechu przyłączyli się wolontariusze z Oddziału w Rembelszczyźnie. Pracownicy zakupili przybory szkolne i wypełnili 30 firmowych plecaków. Tornistry trafiły do dzieci z rodzin, które są pod opieką CARITAS Parafii w Józefowie koło Legionowa. Pracownicy Oddziału wsparli również finansowo zakup prezentów gwiazdkowych dla dzieci z placówki opiekuńczo-wychowawczej w Komarnie w gminie Konstantynów. 84 5.9. 85

powrót do spisu treści 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy.. 6.1. Polityka personalna...88 6.2. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy...94 6.3. Szkolenia....97 6.4. Opis ryzyk....98 6.5. Wdrożenie Systemu Zarządzania Projektami... 101 6.6. System zarządzania.... 102

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy 6.1. Polityka personalna [G4-10, G4-11, G4-DMA] [G4-LA1, G4-LA5, G4-LA6, G4-LA8, G4-LA-13, G4-EC5,] Podejście do zarządzania aspektem Zatrudnienie Grupa Kapitałowa GAZ-SYSTEM prowadzi dokładnie zaplanowaną oraz nastawioną na rozwój pracowników politykę personalną. Została ona oparta na założeniu, że pracownicy są największym potencjałem każdej firmy. Od ich wiedzy, umiejętności, jakości pracy i zaangażowania zależy rozwój i konkurencyjność spółek. W 2017 r. w GAZ-SYSTEM rozpoczął się proces wartościowania stanowisk pracy. Jest on podstawą w budowaniu nowej polityki wynagrodzeń i ścieżek karier. Usystematyzuje także proces awansów i rekrutacji. Wartościowanie polega na analizie i ocenie wartości pracy na poszczególnych stanowiskach według ustalonych i obiektywnych kryteriów. Na 2018 r. zaplanowano sporządzenie nowej siatki stanowisk i płac. Wynagrodzenia zostaną porównane z rynkiem, by finalnie wprowadzić konkurencyjne stawki. Stosunek liczby pracowników, z którymi zawarta jest umowa o dzieło/zlecenia, do liczby zatrudnionych 0,88% na podstawie umowy o pracę Pracownicy zatrudnieni na pełny etat, w tym: 2833 Kobiety 725 Mężczyźni 2108 Pracownicy zatrudnieni na niepełny etat, w tym: 12 Kobiety 10 Mężczyźni 2 Pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony, w tym: 2643 Kobiety 668 Mężczyźni 1975 Pracownicy zatrudnieni na czas określony, w tym: 202 Kobiety 67 Mężczyźni 135 Tab. XIV. Stosunek liczby pracowników, z którymi zawarta jest umowa o dzieło/zlecenia, do liczby zatrudnionych na podstawie umowy o pracę GAZ-SYSTEM Tab. XII. Całkowita liczba pracowników GAZ-SYSTEM Tab. XIII. Procent pracowników objętych zbiorowymi układami pracy Całkowita liczba pracowników 2845 Kobiety 735 Mężczyźni 2110 Liczba pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w tym: Procent pracowników objętych zbiorowymi układami pracy 2845 100% Liczba pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w tym: 2845 Centrala 756 Kobiety 393 Mężczyźni 363 Gdańsk 176 Kobiety 32 Mężczyźni 144 Poznań 348 Kobiety 51 Mężczyźni 297 Rembelszczyzna 366 Kobiety 70 Mężczyźni 296 Świerklany 301 Kobiety 60 Mężczyźni 241 Tarnów 621 Kobiety 67 Mężczyźni 554 Wrocław 277 Kobiety 62 Mężczyźni 215 Tab. XV. Dane dotyczące umów o pracę w rozbiciu na oddziały 88 89

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy Tab. XVI. Pracownicy świadczący usługi w oparciu o umowę zlecenia i umowę o dzieło Tab. XVII. Pracownicy wg wieku i płci w rozbiciu na oddziały spółki Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, w tym: 15 Kobiety 7 Mężczyźni 8 Osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło, w tym: 10 Kobiety 4 Mężczyźni 6 Nowi pracownicy 223 Centrala 106 Gdańsk 7 Poznań 23 Rembelszczyzna 24 Świerklany 19 Tarnów 34 Wrocław 10 Kobiety 79 Mężczyźni 144 poniżej 30 lat 64 30-50 lat 146 powyżej 50 lat 13 Odejścia pracowników: 139 Centrala 49 Gdańsk 8 Poznań 20 Rembelszczyzna 27 Świerklany 9 Tarnów 17 Wrocław 9 Kobiety 34 Mężczyźni 105 poniżej 30 lat 21 30-50 lat 51 powyżej 50 lat 67 Stosunek podstawowego wynagrodzenia kobiet do podstawowego wynagrodzenia mężczyzn według 113,3% zajmowanego stanowiska w hierarchii organizacji Centrala 84,0% Oddział Gdańsk 111,9% Oddział Poznań 115,3% Oddział Rembelszczyzna 110,5% Oddział Świerklany 97,4% Oddział Tarnów 97,1% Oddział Wrocław 107,8% Kierownictwo wyższego szczebla 103,4% Centrala 103,8% Oddział Gdańsk 87,5% Oddział Poznań 114,6% Oddział Rembelszczyzna 89,0% Oddział Świerklany 0,0% Oddział Tarnów 0,0% Oddział Wrocław 105,2% Kierownictwo średniego szczebla 133,6% Centrala 95,8% Oddział Gdańsk 121,7% Oddział Poznań 124,7% Oddział Rembelszczyzna 155,3% Oddział Świerklany 111,1% Oddział Tarnów 130,3% Oddział Wrocław 118,9% Pracownicy merytoryczni (wykonujący specyficzne branżowo zadania) 117,9% Centrala 87,2% Oddział Gdańsk 107,5% Oddział Poznań 121,3% Oddział Rembelszczyzna 115,6% Oddział Świerklany 102,1% Oddział Tarnów 102,7% Oddział Wrocław 106,0% Pracownicy merytoryczno-administracyjni 95,1% Centrala 96,1% Oddział Gdańsk 108,1% Oddział Poznań 119,8% Oddział Rembelszczyzna 118,7% Oddział Świerklany 113,5% Oddział Tarnów 105,4% Oddział Wrocław 102,2% Tab. XVIII. Stosunek podstawowego wynagrodzenia kobiet do podstawowego wynagrodzenia mężczyzn według zajmowanego stanowiska w hierarchii organizacji 90 91

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy Tab. XIX. Stosunek wysokości wynagrodzenia pracowników najniższego szczebla do wysokości płacy minimalnej w głównych lokalizacjach organizacji Stosunek wysokości wynagrodzenia pracowników najniższego szczebla* do wysokości płacy minimalnej w głównych lokalizacjach organizacji** Spółka 189,5% Centrala 175,0% Oddział Poznań 172,3% Oddział Rembelszczyzna 206,5% Oddział Tarnów 197,0% Oddział Wrocław 202,5% Polskie LNG Spółka wyznaczyła cztery cele polityki personalnej: 1. Optymalny dobór oraz utrzymanie kadry o kwalifikacjach zapewniających osiąganie celów spółki, 2. Motywowanie pracowników do ciągłego doskonalenia swoich kompetencji oraz doskonalenia umiejętności pracy zespołowej, 3. Identyfikacja kluczowych stanowisk i funkcji oraz zapewnienie kadry niezbędnej do ich stałej obsługi, gwarantując przy tym ciągłość działania. 4. Kształtowanie kultury pracy ukierunkowanej na jakość wyrażoną w Kodeksie Etyki. * Pracownicy I Kategorii Zaszeregowania zgodnie z Zakładowym Układem Zbiorowym Pracy. ** Brak pracowników najniższego szczebla w Oddziale w Gdańsku i Oddziale w Świerklanach. W 2017 r. spółka opracowała i pilotażowo (Oddział Gdańsk) wprowadziła proces rozmowy rozwojowej. W czerwcu odbyły się szkolenia dla kadry zarządzającej średniego szczebla, która zapoznała się z założeniami projektu, sposobami udzielania informacji zwrotnej oraz planowaniem działań rozwojowych. Z celami projektu, jego założeniami i harmonogramem zapoznano także wszystkich pracowników oddziału podczas spotkania informacyjnego. We wrześniu podsumowano pilotaż i podjęto decyzję o modyfikacji metodologii zmniejszono liczbę wskaźników do obserwacji oraz zastosowano szerszą skalę ocen. W 2018 r. planowane jest wprowadzenie rozmowy rozwojowej we wszystkich oddziałach i centrali. Benefity dla pracowników Niepubliczna opieka medyczna W 2016 r. podpisaliśmy umowę z Grupą LUX MED na udostępnienie i wykonywanie świadczeń zdrowotnych na rzecz pracowników, członków ich rodzin oraz pracowników seniorów. Umowa obowiązuje do 31 grudnia 2019 r. i obejmuje świadczenie usług medycznych, w tym kompleksowych konsultacji specjalistycznych, badań oraz zabiegów diagnostycznych. Ubezpieczenia Od 1 października 2016 r. obowiązuje nowa, trzyletnia umowa ubezpieczenia grupowego na życie dla pracowników oraz dla członków ich najbliższej rodziny. Pracownicy mogą wybierać spośród dwóch polis sponsorowanych oraz czterech polis ze składką będącą dobrowolnym zobowiązaniem ubezpieczonego. Pracowniczy Program Emerytalny, z którego korzysta ponad 80% pracowników. Do wszystkich tych zadań przyporządkowano konkretne sposoby ich realizacji. Opracowano plany zatrudnienia i procedury rekrutacyjne. Wprowadzono również politykę szkoleniową oraz wdrożono system zarządzania kompetencjami obejmujący oceny okresowe. Polskie LNG (zgodnie z danymi na 31.12.2017 r.) zatrudnia 161 pracowników Kobiety Mężczyźni Umowa o pracę, w tym: 46 115 Umowa na czas nieokreślony 41 109 Umowa na czas określony 3 6 Umowa na okres próbny 2 0 Umowa o dzieło 0 0 Umowa zlecenia 0 0 Kontrakt menedżerski 0 1 W 2017 r. w Polskim LNG rozpoczęto rokowania w celu zawarcia Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. W okresie raportowym w spółce funkcjonowała Rada Pracowników, z którą konsultowano zmiany organizacyjne. Dodatkowo obowiązki i uprawnienia pracowników spółki oraz kierownictwa opisano w Regulaminie Pracy i w Regulaminie Organizacyjnym. Wszelkie sprawy dotyczące organizacji i regulacji wewnętrznych publikowane są na bieżąco na stronie intranetowej spółki, do której mają dostęp wszyscy pracownicy. Tab. XX. Zatrudnienie w PLNG Źródło: PLNG Pakiet socjalny Obejmuje częściowe finansowanie wypoczynku, zajęć sportowo- -rekreacyjnych i kulturalno-oświatowych, czy wydarzeń losowych: dla osób o stażu pracy powyżej 10 lat zwolnienie lekarskie płatne jest w 100%, przysługują dodatkowe dni urlopu w przypadku ślubu lub śmierci bliskiej osoby. Program benefitów Multisport Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych 92 93

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy 6.2. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy [G4-26, G4-27, G4-DMA] [G4-LA-5, G4-LA5, G4-LA6, G4-LA8] System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy w GK GAZ-SYSTEM oparty jest na kluczowych celach, do których należy: l stałe zapobieganie incydentom i minimalizowanie ich ewentualnych skutków, przy uwzględnieniu w pierwszej kolejności zidentyfikowanych w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy zagrożeń uznanych za znaczące, l podniesienie świadomości pracowników dotyczącej zasad bezpiecznej pracy, l ścisłe przestrzeganie ustawodawstwa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, l kontrola w celu zapewnienia przestrzegania wewnętrznych zasad bezpiecznej pracy, l zapewnienie stosowania najnowszych osiągnięć nauki i techniki w zakresie udoskonalania warunków pracy, l stałe uczestnictwo w wymianie wiedzy i doświadczeń w zakresie BHP z innymi firmami, l podnoszenie kwalifikacji pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W spółce działa Komisja BHP, która pełni funkcje doradcze i opiniodawcze w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W jej skład wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy (w tym służb BHP i lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami) oraz pracowników. Przewodniczącego Komisji BHP wyznacza pracodawca, natomiast wiceprzewodniczącego Społeczny Inspektor Pracy. Tym samym 100 proc. pracowników reprezentowanych jest w oficjalnych komisjach ds. BHP. Do głównych zadań komisji należy: dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowa ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, a także formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy. Posiedzenia komisji odbywają się nie rzadziej niż raz na kwartał. GAZ-SYSTEM posiada podpisane ze związkami zawodowymi umowy, w których mieszczą się zapisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Odnoszą się one do: 1. Osobistego sprzętu ochronnego. 2. Wspólnych komisji ds. BHP z udziałem kierownictwa i pracowników. 3. Udziału przedstawicieli pracowników w kontrolach i audytach BHP oraz dochodzeniach dotyczących wypadków. 4. Szkoleń i kształcenia w zakresie BHP. Podobne jak w GAZ-SYSTEM standardy obowiązują w spółce Polskie LNG. Mimo że zgodnie z kodeksem pracy firma nie ma obowiązku powołania komisji BHP, kwestie bezpieczeństwa są przedmiotem konsultacji z organizacjami pracowników oraz Radą Pracowników. Dzięki temu 100 proc. pracowników jest reprezentowanych w opracowywaniu i monitorowaniu kwestii związanych z BHP. GAZ-SYSTEM POLSKIE LNG Obrażenia ciała, choroby zawodowe, stracone dni i wskaźnik absencji w raportowanym okresie według płci: Liczba wypadków przy pracy 28 2 ogółem, w tym: Kobiety 4 - Mężczyźni 24 2 Liczba wypadków śmiertelnych, zbiorowych i ciężkich: Kobiety - - Mężczyźni - - Łączna liczba dni niezdolności do pracy z tytułu wypadków przy pracy: Kobiety 44 - Mężczyźni 630 102 Wskaźnik częstotliwości wypadków*: 9,84 Kobiety 5,44 - Mężczyźni 11,37 17,39 Wskaźnik ciężkości wypadków**: Kobiety 11 51 Mężczyźni 26,25 - Liczba stwierdzonych chorób zawodowych: Kobiety - - Mężczyźni - - Liczba wypadków u podwykonawców ogółem, w czasie wykonywania pracy na rzecz spółki: Kobiety - - Mężczyźni 2 - Liczba wypadków śmiertelnych, zbiorowych i ciężkich u podwykonawców: Kobiety - - Mężczyźni - - Podejście do zarządzania aspektem bezpieczeństwa i higiena pracy w grupie kapitałowej GAZ-SYSTEM obejmuje również szeroko rozumiane działania prewencyjne. Dowodem na to jest udział GAZ-SYSTEM i Polskiego LNG w Forum Liderów Bezpiecznej Pracy, które propaguje budowanie zdrowych i bezpiecznych miejsc pracy oraz upowszechnianie i wdrażanie osiągnięć nauki i techniki z zakresu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia człowieka w środowisku pracy. W uznaniu uzyskanych wyników w zakresie działań w obszarze bezpieczeństwa pracy GAZ-SYSTEM został wyróżniony Złotą Kartą Lidera Bezpiecznej Pracy, a Polskie LNG: Zieloną Kartą Lidera Bezpiecznej Pracy. W 2017 r. w ramach działań prewencyjnych z obszaru bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej uruchomiono nowy program prewencyjny dla Grupy Kapitałowej GAZ-SYSTEM Akademię BHP. Program obejmuje działania edukacyjne, w tym szkolenia oraz kampanie poruszające tematykę bezpieczeństwa pracy, ochronę zdrowia i ochronę przeciwpożarową. * Wskaźnik częstotliwości wypadku (W) liczba osób poszkodowanych w wypadkach w porównaniu do wielkości produkcji, liczby osób zatrudnionych oraz do czasu ekspozycji na zagrożenie. ** Wskaźnik ciężkości wypadków (Cw) stosunek liczby dniówek straconych, które są spowodowane absencją wypadkową do liczby wszystkich zaistniałych wypadków. Tab. XXI. Urazy, choroby zawodowe, dni stracone i nieobecności w pracy oraz liczba wypadków śmiertelnych związanych z pracą, według płci i regionów w 2017 r. Piktogram Akademii BHP 94 95

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy Adresatami działań Akademii BHP są różne grupy interesariuszy, w tym pracownicy, wykonawcy oraz jednostki ratownicze państwowej straży pożarnej. Przeprowadzono m.in. cykl warsztatów z tematyki związanej z wykonywaniem prac ziemnych oraz rejestracją i analizą zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych. W lipcu zorganizowano mistrzostwa o puchar Prezesa GAZ-SYSTEM z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Najlepszymi ratownikami okazali się pracownicy Oddziału w Gdańsku. W październiku zwycięska drużyna reprezentowała spółkę podczas mistrzostw udzielania pierwszej pomocy dla branży gazowej i naftowej również organizowanych przez GAZ-SYSTEM. Pracownicy z Oddziału w Gdańsku zajęli III miejsce. Współpraca z wykonawcami w aspekcie bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej GAZ-SYSTEM i Polskie LNG działaniami z zakresu bezpieczeństwa pracy obejmują swoich pracowników i wykonawców. Dowodem na to jest m.in. określenie jasnych standardów i wymagań z zakresu BHP oraz realizacja działań prewencyjnych kierowanych do wykonawców realizujących prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne na rzecz spółek. W 2017 r. w GAZ-SYSTEM prowadzono warsztaty dla wykonawców realizujących inwestycje strategiczne. Prowadzono prelekcje z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy podczas Dnia Dostawcy. Działania Akademii BHP skierowane są również do jednostek ratowniczych Państwowej Straży Pożarnej. Dlatego w 2017 r. w kalendarzu działań prewencyjnych nie zabrakło warsztatów połączonych z wizytami technicznymi na obiektach technologicznych spółki. Wizyty techniczne są doskonałą okazją do zapoznania służb ratowniczych ze specyfiką obiektu, zagrożeniami, systemami bezpieczeństwa pożarowego, a organizowane w kolejnym etapie ćwiczenia pozwalają doskonalić system współpracy w sytuacjach awaryjnych oraz zapobiegać niebezpiecznym zdarzeniom. Popularność Akademii BHP i zainteresowanie jej działaniami potwierdza, że ważne umiejętności z zakresu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia możemy zdobywać w ciekawy i efektywny sposób. Agnieszka Czapnik, Koordynator w Dziale Analiz Zagrożeń i Prewencji w Środowisku Pracy GAZ-SYSTEM Pracownicy GAZ-SYSTEM mają szerokie możliwości podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, dzięki czemu wykonują zadania na powierzonym stanowisku w sposób profesjonalny, sumienny i sprawny. Proces ten przynosi korzyści zarówno osobom zatrudnionym, jak i samej spółce. W 2017 r. zainicjowano działania związane z projektem korpusu trenerów wewnętrznych GAZ-SYSTEM. Zgodnie z jego założeniami, w spółce powstanie grupa trenerów, którzy będą dzielić się wiedzą ze swoich obszarów specjalizacji z innymi pracownikami. Pod koniec 2017 r. zakończyła się rekrutacja i selekcja trenerów wewnętrznych. Ostatecznie spośród 90 kandydatów zgłoszonych przez dyrektorów, wybrano 24 osoby. W 2018 r. projekt ma zostać wdrożony, a przeszkoleni trenerzy mają zorganizować szkolenia wewnętrzne w trzech kategoriach: 1. Miękkich (np. kierowanie zespołem, negocjacje, asertywność), 2. Technicznych (np. eksploatacja procesowych chromatografów gazowych), 3. Specjalistycznych związanych z funkcjonowaniem danego obszaru merytorycznego (np. zamówienia publiczne i niepubliczne, zarządzanie projektami, ochrona danych osobowych i bezpieczeństwo informacji). GAZ-SYSTEM GAZ-SYSTEM wspiera i możliwie ułatwia rozwój zawodowy pracowników, m.in. przez organizowanie szkoleń oraz dofinansowywanie różnych form podnoszenia kwalifikacji. W 2017 r. blisko 100 pracowników skorzystało z takiej pomocy i rozpoczęło naukę na studiach wyższych lub podyplomowych. Wewnętrzni trenerzy przeprowadzili także siedemnaście szkoleń w zakresie kompetencji miękkich: asertywności w pracy oraz zasad budowania zespołu, rekrutacji i selekcji. Pracownicy wzięli także udział w ponad 1000 otwartych szkoleń, w większości ze specjalistycznych obszarów tematycznych. 550 pracowników uczestniczyło również w około 30 szkoleniach zamkniętych. W 2017 r. GAZ-SYSTEM zorganizował obligatoryjne szkolenia związane z uzyskiwaniem i odnawianiem uprawnień zawodowych. Wzięło w nich udział 650 pracowników, w większości zatrudnionych w obszarach dozoru i eksploatacji. Szkolenia te zostały przeprowadzone w ramach umowy ramowej. Na podstawie tego typu umów odbyła się również większość kursów językowych zorganizowanych przez spółkę. Łącznie około 170 pracowników podniosło w ten sposób swoje kompetencje językowe. Pracownicy mają również możliwość otrzymania dofinansowania dobrowolnie wybranego kursu językowego. W 2017 r. z tej formy wsparcia skorzystało 12 osób. W IV kwartale 2017 r. zainicjowany został cykl szkoleń dla pracowników zaangażowanych w kluczowe inwestycje w spółce, tj. Baltic Pipe oraz Korytarz Północ-Południe. W grudniu 2017 r. przeprowadzony został warsztat dla 90 pracowników pt. Jak inspirować nasze zespoły do współpracy? z wykorzystaniem gry strategicznej. Wyniki gry zostały poddane analizie oraz przełożone na realne zachowania w ramach prowadzonych inwestycji. W 2018 r. planowane są m.in. warsztaty oraz coaching zespołowy. Szkolenia 6.3. [G4-26, G4-27, G4-DMA] [G4-LA9, G4-LA10] 96 97

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy 6.4. Opis ryzyk [G4-2, G4-14, G4-DMA] Polskie LNG Polityka szkoleniowa Polskiego LNG oparta jest na przyjętym modelu kompetencji oraz zasadzie utrzymania optymalnego poziomu zawodowego i etycznego pracowników. Celem systemu szkoleń jest odpowiednie przygotowanie pracowników do realizacji obecnych i przyszłych zadań spółki. Plany szkoleniowe oparte są na celach rozwojowych pracowników i wynikają bezpośrednio z zakresu zadań. Dodatkową informację o potrzebach szkoleniowych stanowią wyniki ocen okresowych. Spółka zapewnia wszystkim jednakowy dostęp do szkoleń i monitoruje ich efektywność. Podnoszenie kwalifikacji pracownika odbywa się poprzez: l szkolenia wprowadzające (wdrożenie do pracy na danym stanowisku), l szkolenia w trakcie pracy (stałe podnoszenie kwalifikacji na danym stanowisku), l szkolenia służące przekwalifikowaniu pracownika (zmiana stanowiska). PLNG prowadzi szkolenia, wykorzystując zarówno zasoby wewnętrzne, jak i współpracując z podmiotami zewnętrznymi. Na potrzeby doskonalenia systemu szkoleń pracownicy oraz ich przełożeni dokonują oceny efektywności przeprowadzonych szkoleń. Na ich podstawie raz w roku koordynator ds. rozwoju pracowników przygotowuje listę rankingową firm szkoleniowych rekomendowanych do współpracy w zakresie organizacji szkoleń dla spółki. Najważniejsze ryzyka, które mogą dotyczyć spółki, są ściśle powiązane z jej misją i planami rozwoju, czyli zapewnieniem bezpiecznych i niezawodnych dostaw do odbiorców oraz rozwojem krajowego i europejskiego rynku gazu. Osiąganie celów wspierane jest przez analizy ryzyka towarzyszące podejmowaniu ważnych decyzji oraz systemowe i ciągłe zarządzanie ryzykiem w procesach, w tym: l w zapewnianiu ciągłości przesyłu, l w eksploatacji systemu przesyłowego, l w zarządzaniu projektami, l w bezpieczeństwie informacji, l w bezpieczeństwie pracy. Ryzyko korporacyjne Procesy, systemy zarządzania, monitorowanie otoczenia i przede wszystkim pracownicy spółki są źródłami informacji o najistotniejszych ryzykach korporacyjnych, czyli takich, które zagrażają celom spółki. Elementem ładu korporacyjnego integrującym źródła informacji o ryzykach wpływających na cele spółki jest proces Korporacyjnego Zarządzania Ryzykiem (ERM). Zgodnie z nim właścicielami ryzyk są dyrektorzy jednostek organizacyjnych, którzy mogą zarządzać ryzykami. Zarząd jest regularnie informowany o ocenie, obecnych mechanizmach kontrolnych, incydentach i planach postępowania z ryzykami korporacyjnymi. Szczególnym celem zarządzania w katalogu ryzyk korporacyjnych są niezawodność dostaw oraz bezpieczeństwo ludzi i środowiska. Samoistne awarie techniczne, aktywność w otoczeniu gazociągów, kierowane i przypadkowe zagrożenia cybernetyczne objęte są najwyższym priorytetem. Duża liczba inwestycji infrastrukturalnych w kraju, w tym budowy nowych gazociągów przesyłowych, stworzyła znaczny popyt na specjalistyczne usługi budowlano-montażowe. Firmom wykonawczym coraz trudniej jest znaleźć wykwalifikowaną kadrę specjalistów, a potencjał finansowy i techniczny w dużym stopniu jest już zaangażowany w kontrakty. Skutkuje to zmniejszeniem konkurencyjności ofert, oczekiwanym zwiększeniem marży z nowych umów i stanowi istotny czynnik ryzyka znacznego przekroczenia założeń finansowych inwestycji. Osiągnięcie celów harmonogramowych, wynikających z planowanych zmian kierunków dostaw gazu i rozliczenia dofinansowania z funduszy unijnych, również podlega zagrożeniom pochodzącym z ograniczonego potencjału rynku wykonawców, możliwych problemów i opóźnień w uzgodnieniach ze współpracującymi operatorami, urzędami, społecznościami i innymi interesariuszami w kraju i za granicą. Działania wizerunkowe W ramach ERM każde ryzyko jest poddawane analizie ze względu na jego potencjalne następstwa w obszarze reputacji i odpowiedzialności społecznej. W zależności od poziomu ryzyka w tym wymiarze, prowadzone są adekwatne działania zapobiegawcze. Zgodnie z zasadą, że aktywna komunikacja minimalizuje ryzyko wystąpienia kryzysów wizerunkowych, już na etapie planowania inwestycji, a później ich realizacji, GAZ-SYSTEM przywiązuje dużą wagę do aspektów komunikacyjnych. Każdy etap inwestycji jest szeroko komunikowany w mediach ogólnopolskich. Zgodnie z założeniami spółki, realizacja dużych projektów infrastrukturalnych nie jest możliwa bez akceptacji społeczności lokalnych. Z tego powodu główny nacisk kładziony jest na komunikację z mieszkańcami. Organizowane są spotkania informacyjne, warsztaty i inne wydarzenia, które zwiększają poziom wiedzy o inwestycjach, paliwie gazowym i jego pozytywnym wpływie na stan środowiska naturalnego. Większość kryzysów komunikacyjnych zaczyna się wewnątrz organizacji. Z tego powodu prowadzona jest również aktywna komunikacja wewnętrzna, w której duża waga przywiązywana jest do informacji zwrotnych od pracowników. 98 99

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy Ryzyko eksploatacyjne W 2017 r. wdrożono system oceny punktowej ryzyka gazociągów i stacji gazowych. Każdy segment gazociągu i stacja zostały przeanalizowane i ocenione pod kątem ponad stu parametrów wpływających z jednej strony na niezawodność obiektu, a z drugiej na potencjalne konsekwencje awarii. Brane są pod uwagę m.in.: poziom aktywności i zabudowy w sąsiedztwie, wpływ gazociągów na korozyjność środowiska, stan techniczny, kolizje i zbliżenia z inną infrastrukturą, stabilność gruntu, ciśnienia, parametry wytrzymałościowe materiałów oraz promień oddziaływania. Wyniki ocen są analizowane i wizualizowane. Pomagają znaleźć słabe punkty i ustalić priorytety dla działań remontowych, modernizacyjnych i ewentualnych interwencji w otoczeniu. System oceny punktowej ryzyka gazociągów i stacji gazowych Wdrożenie Systemu Zarządzania Projektami 6.5. W 2017 r. w związku z realizacją planu inwestycyjnego, a tym samym zwiększonym ryzykiem, rozpoczęliśmy wdrażanie systemu informatycznego wspomagającego zarządzanie projektami EPM (Enterprise Project Management). Został on wprowadzony w celu zapewnienia pełnej kontroli nad stanem realizacji projektów, zwiększając tym samym efektywność zarządzania nimi. Oprócz natychmiastowego dostępu do informacji o postępach projektu względem harmonogramu, wykorzystania budżetu, statusu rozwiązywania bieżących problemów, system umożliwia identyfikację i ocenę ryzyk projektowych. Pomaga także określić obciążenia oraz współzależności. EPM stanowi również repozytorium dokumentacji projektowej oraz platformę komunikacji grupowej. Obecnie trwają prace nad ciągłym zwiększaniem możliwości systemu, m.in. w zakresie jego funkcjonalności. Docelowo system ma wspierać wszystkie projekty i inicjatywy realizowane w spółce. Rys. VI. Schematyczne przedstawienie systemu EPM. [G4-2, G4-14, G4-DMA] Wskaźniki uszkodzeń Konsekwencje Niewłaściwy projekt Współczynniki bezpieczeństwa Zmęczenie materiału Próba ciśnieniowa Ruchy gruntu Wrażliwość otoczenia Mechanizmy degradacji Korozja atmosferyczna Korozja wewnętrzna Korozja zewnętrzna Gęstość zaludnienia Projekty Nieprawidłowe operacje Projektowanie Budowa Eksploatacja Konserwacja Promień oddziaływania Inicjatywy EPM Programy Rys. V. System oceny punktowej ryzyka. Działania stron trzecich Minimalna głębokość ułożenia Poziom aktywności w sąsiedztwie Telefoniczny dyżur informacyjny Stan trasy i oznakowania Patrolowanie Informacje i raporty Strona główna Portfele Ciągłość świadczenia podstawowej usługi, jaką jest przesył paliwa gazowego, jest przedmiotem systematycznych analiz, testów, planowania i doskonalenia w ramach funkcjonującego zgodnie z normą ISO 22301 BCMS (Business Continuity Management System). Baza wiedzy System ten stanowi zbiór działań, które mają zapewnić klientom GAZ-SYSTEM dostęp do gazu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. BCMS wykorzystując analizy wpływu na biznes BIA (Business Impact Analysis), pomaga zdefiniować zagrożenia, oszacować prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia zakłóceń oraz zdefiniować działania prewencyjne i korygujące. 100 101

Rozdział 6 Tworzymy bezpieczne miejsce pracy Systemy zarządzania według EPM Projekty zarządzane za pomocą systemu EPM wykorzystują: l zarządzanie harmonogramem projektu, l definiowanie projektu, w tym określanie podstawowych atrybutów projektu, l statuowanie projektu, l funkcjonalności witryny projektowej, w tym m.in.: zarządzanie dokumentacją, zarządzanie ryzykiem i problemem, zadania operacyjne. Polskie LNG Spółka Polskie LNG utrzymuje Zintegrowany System Zarządzania, a obowiązujący certyfikat został wydany 21 marca 2017 r. Swoim zakresem obejmuje on eksploatację terminalu LNG i potwierdza spełnienie wymagań norm ISO 9001, 14001 oraz OHSAS 18001. Wdrożenie międzynarodowych standardów w zakresie zarządzania BHP poświadcza, że eksploatacja terminalu LNG jest realizowana według najlepszych standardów jakościowych oraz zgodnie z wszystkimi wymogami prawa w zakresie BHP. 6.6. System zarządzania [G4-2, G4-13, G4-14, G4-DMA] #zobacz_w_sieci Więcej informacji o systemach zarządzania w GAZ-SYSTEM: http://www.gaz-system. pl/o-firmie/informacjepodstawowe/systemyzarzadzania/ GAZ-SYSTEM W 2017 r. GAZ-SYSTEM zmienił podejście do Zintegrowanego Systemu Zarządzania (ZSZ) obejmującego system zarządzania środowiskowego, jakością oraz BHP. Zrezygnowano z realizacji na dotychczasowych zasadach przeglądów zarządzania. Zmianie uległa także certyfikacja zgodności z normami ISO 14001 System Zarządzania Środowiskowego, wymagania i wytyczne stosowania (dotyczy wszystkich jednostek organizacyjnych spółki), OHSAS 18001 System Zarządzania BHP (dotyczy wszystkich jednostek organizacyjnych spółki), ISO 9001 System Zarządzania Jakością (dotyczy Pionu Rynku Gazu i Pionu Eksploatacji). Pozostałe mechanizmy wynikające z wymienionych wyżej norm, za które odpowiedzialność merytoryczną ponoszą właściciele procesów zarządzania jakością, ochroną środowiska i BHP, pozostają bez zmian. Wprowadzona w maju zmiana umożliwiła wdrożenie autorskich, a tym samym dostosowanych do potrzeb i wymagań spółki rozwiązań systemowych. Nowe standardy usprawniły przepływ informacji, a właściciele procesów przejmą pełną odpowiedzialność i nadzór nad obszarami zarządzania. Podejście to ograniczyło także liczbę procedur, a tym samym koszty utrzymania systemów zarządzania. Nadal certyfikacji na zgodność z normą podlegają: System Zarządzania Ciągłością Działania (ISO 22301) oraz System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (ISO 27001). 25 stycznia 2017 r. UDT-CERT wręczyło GAZ-SYSTEM certyfikat jakości w spawalnictwie, uzyskany w wyniku przeprowadzonego audytu. Jednostka certyfikująca potwierdziła spełnienie restrykcyjnych wymagań normy PN-EN ISO 3834-2:2007 w zakresie wytwarzania, montażu, naprawy i modernizacji zbiorników, rurociągów technologicznych i gazociągów przesyłowych oraz zespołów urządzeń ciśnieniowych. 102 103

O raporcie 7. 7.1. Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej... 106 7.2. Identyfikacja istotnych aspektów i profil raportu... 109 7.3. Istotność kwestii dla interesariuszy... 111 7.4. Matryca istotności.... 114 7.5. Indeks treści GRI... 115 7.6. Kontakty... 120 powrót do spisu treści