Jaki jest stan ekonomii społecznej w Polsce?

Jaki jest stan ekonomii społecznej w Polsce? wyniki badań pilotażowych GUS i DES w MRPiPS przeprowadzonych w ramach projektu pn. Zintegrowany System Monitorowania Sektora Ekonomii Społecznej, a także wyniki monitoringu działalności OWES i badania potrzeb PS. Karolina Goś-Wójcicka Dep. Badań Społecznych GUS Marta Bernacik Dep. Ekonomii Społecznej i Solidarnej MRPiPS

Zintegrowany system monitorowania sektora ekonomii społecznej Cel projektu: Stworzenie do 2020 r. trwałego i kompleksowego systemu monitorowania sektora ekonomii społecznej, dostarczającego rzetelnych danych i informacji, niezbędnych w procesach planowania, programowania i ewaluacji krajowych oraz regionalnych polityk publicznych dotyczących ES. Realizatorzy projektu: Lider Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Partner Główny Urząd Statystyczny

Dlaczego kładziemy duży nacisk na dane? Przygotowania do nowej perspektywy wymagają odwołania się do dotychczasowych doświadczeń: co działa, co nie działa? Bez danych trudno udowodnić swoje hipotezy, łatwo popełniać błędy w rozumowaniu, bazując na intuicjach Pomimo znaczących kwot wydatkowanych na ES, nadal zbyt mało jest informacji przydatnych do programowania

Jakich danych szczególnie brakowało? Ujednoliconych, porównywalnych danych na temat skali działania OWES i osiąganych efektów (SL2014 nie spełnia oczekiwań) Informacji na temat perspektywy samych przedsiębiorstw społecznych: ich potrzeb, ocen dotychczasowego wsparcia, oczekiwań itd.

Kluczowe źródła informacji Monitoring OWES Badania GUS (PES; JST) Badanie potrzeb PS i badanie satysfakcji klientów OWES Dane o ES

Wyniki badania pilotażowego PES zrealizowanego przez GUS w ramach projektu partnerskiego z MRPiPS Zintegrowany system monitorowania sektora ekonomii społecznej ORGANIZACJE NON-PROFIT JAKO PODMIOTY EKONOMII SPOŁECZNEJ

Liczba organizacji non-profit będących PES w 2017 r. 100,0 tys. 91,9 90,9 0,0 tys. OGÓŁEM 73,9 73,4 Stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne 14,2 13,6 Fundacje 2017 2016 1,8 1,8 2,8 2,0 Społeczne podmioty wyznaniowe Samorząd gospodarczy, kółka rolnicze

Odsetek organizacji non-profit korzystających z usług OWES w 2017 r. 6% 0% 6,0 2,9 2,6 OGÓŁEM w tym organizacje pożytku publicznego Stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne 5,2 Fundacje 1,0 Społeczne podmioty wyznaniowe 0,2 Samorząd gospodarczy, kółka rolnicze W 2017 r. z usług świadczonych przez OWES skorzystało w skali kraju 2,7 tys. organizacji, co stanowiło 2,9% ogółu organizacji non-profit.

Odsetek organizacji non-profit korzystających z usług OWES w 2017 r. W 2017 r. z usług świadczonych przez OWES skorzystało w skali kraju 2,7 tys. organizacji, co stanowiło 2,9% ogółu organizacji nonprofit.

Odsetek organizacji non-profit korzystających ze wsparcia OWES według głównej dziedziny działalności w 2017 r. 0% 9% Sport, turystyka, rekreacja, hobby Pomoc społeczna i humanitarna Ratownictwo Kultura i sztuka Edukacja i wychowanie, badania naukowe Ochrona zdrowia Ochrona środowiska Rynek pracy, aktywizacja zawodowa Rozwój lokalny społeczny i ekonomiczny Prawo i jego ochrona, prawa człowieka Wsparcie trzeciego sektora Pozostała działalność, w tym międzynarodowa 0,1 2,2 2,5 3,1 3,8 4,8 4,6 4,6 4,8 6,6 7,5 8,0

Odsetek organizacji non-profit korzystających z usług OWES według rodzaju usługi w 2017 r. 80% 67,8 71,8 58,0 64,6 48,5 42,0 13,0 14,5 9,2 8,8 8,6 9,5 0% Wsparcie finansowe Szkolenia Doradztwo Pomoc w sieciowaniu OGÓŁEM stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne fundacje

Ocena współpracy z OWES w 2017 r. Zdecydowana większość podmiotów korzystających ze wsparcia OWES pozytywnie oceniła jakość tego typu usług, 53,3% - jako bardzo dobrą, 43,7% - jako raczej dobrą, czyli łącznie 97,0% organizacji. W 14 województwach co najmniej 96,1% podmiotów wyraziło się pozytywnie na temat współpracy z OWES, w tym w 3 (dolnośląskim, opolskim i mazowieckim) ocen negatywnych nie przydzielono.

Odsetek organizacji non-profit zatrudniających pracowników etatowych według województw i regionów w 2017 r. W 2017 r. 14,4% organizacji non-profit zatrudniało pracowników etatowych. Najwyższy ich udział odnotowano wśród społecznych podmiotów wyznaniowych (81,0%).

Odsetek osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym wśród pracowników organizacji non-profit (31.12.2017 r.) Na koniec 2017 r. organizacje non-profit zatrudniały na podstawie stosunku pracy łącznie 158,6 tys. osób (o 1,6 tys. więcej niż w 2016 r.). Organizacje zadeklarowały zatrudnienie 8,4 tys. osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym stanowili oni 6,3% pracowników tych organizacji.

Udział środków z działalności gospodarczej i zamówień publicznych w przychodach organizacji w 2017 r. 25,0% 0,0% 0,1 0,7 0,7 0,2 0,7 1,1 0,0 0,8 0,2 2,5 0,8 0,2 0,4 1,0 0,4 0,1 10,7 20,0 11,4 10,4 15,9 20,4 17,9 15,6 8,8 11,6 13,2 12,4 21,6 8,5 13,7 14,1 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie działalność gospodarcza zamówienia publiczne Łączne przychody organizacji wyniosły 27,7 mld zł, w tym 15,6% stanowiła działalność gospodarcza, a 0,5% zamówienia publiczne.

Odsetek organizacji non-profit zaciągających pożyczki lub kredyty w 2017 r. 63,6% środki z pożyczki lub kredytu przeznaczono na bieżącą działalność 38,7% na inwestycje 1,8% na utworzenie nowych miejsc pracy W 2017 r. pożyczkę lub kredyt zaciągnęło 1,3 tys. organizacji non-profit, tj. 1,4% ogółu badanej zbiorowości, a wśród korzystających z usług OWES - 5,7%. Łączna suma zaciągniętych pożyczek i kredytów wyniosła 304,0 mln zł.

Wyniki badania pilotażowego JST zrealizowanego przez GUS w ramach projektu partnerskiego z MRPiPS Zintegrowany system monitorowania sektora ekonomii społecznej ROZWÓJ EKONOMII SPOŁECZNEJ W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

70,0 % JST posiadające w 2017 r. strategię rozwoju, w której uwzględniono zagadnienia związane z rozwojem ekonomii społecznej 0,0 % 62,7 60,5 62,3 53,6 50,0 52,6 54,2 50,3 54,0 56,7 50,0 60,0 50,0 45,8 44,1 43,7 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

JST, w których obowiązywał w 2017 r. program rozwoju ekonomii społecznej 7,0 % 0,0 % 6,6 5,7 5,6 4,3 4,5 4,3 3,5 3,7 3,7 2,8 2,6 2,6 1,6 1,0 1,3 1,1 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

40% JST, które deklarują założenie PES* 13,0 21,9 9,7 17,1 23,4 11,9 24,2 11,7 przynajmniej jeden PES 13,4 w tym spółdzielnię socjalną 15,7 19,9 30,7 19,8 35,3 26,2 17,3 14,3 8,8 2,6 3,9 6,4 4,1 7,4 5,3 2,4 4,5 4,7 0,8 11,2 10,3 7,4 3,2 0% Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie * CIS, KIS, ZAZ, WTZ, spółka non-profit lub spółdzielnia socjalne

JST prowadzące w 2017 r. działania na rzecz sieciowania PES 50,0 % 45,6 47,1 43,2 39,4 40,2 38,7 38,9 36,1 33,6 32,9 33,8 29,9 26,8 28,1 27,6 24,0 0,0 % Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

JST współpracujące w 2017 r. z OWES 70,0% 0,0% 60,3 42,6 39,4 37,2 36,3 37,9 31,9 36,5 25,8 28,7 27,1 17,1 18,4 16,0 14,0 13,4 Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Ocena współpracy z OWES w 2017 r. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Dolnośląskie 51,5 48,5 0,0 Kujawsko-Pomorskie 39,3 59,0 1,6 Lubelskie 28,6 69,0 2,4 Lubuskie 48,6 51,4 0,0 Łódzkie 41,9 58,1 0,0 Małopolskie 42,9 57,1 0,0 Mazowieckie 62,5 37,5 0,0 Opolskie 54,5 45,5 0,0 Podkarpackie 45,1 52,9 2,0 Podlaskie 42,9 57,1 0,0 Pomorskie 36,2 62,1 1,7 Śląskie 46,2 52,3 1,5 Świętokrzyskie 52,3 45,5 2,3 Warmińsko-Mazurskie 46,3 52,4 1,2 Wielkopolskie 43,0 55,7 1,3 Zachodniopomorskie 43,5 54,3 2,2 bardzo dobrze raczej dobrze raczej źle

Więcej wyników badań pilotażowych GUS realizowanych w ramach projektu PO WER ZSMSES dostępne jest na: http://bip.stat.gov.pl/dzialalnosc-statystykipublicznej/projekty-unijne-wstatystyce/zintegrowany-systemmonitorowania-sektora-ekonomii-spolecznejzsmses/wyniki-badan/

Monitoring OWES Monitoring OWES Informacja o skali działań i efektach OWES Jedno narzędzie dla całej Polski Informacja o przychodach i wydatkach Opracowane przez MRPiPS, GUS, GR Informacja o klientach OWES Pilotaż w łódzkim Dane zbierane od OWES przez ROPS i przekazywane do MRPiPS Nie wszystkie ROPS przekazały dane Spore opóźnienia Problem jakości i kontroli danych

Liczba utworzonych PS (nowych i przekształconych PES) w latach 2016-I poł. 2018 WIELKOPOLSKIE WARMIŃSKO_MAZURSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE ŁÓDZKIE ŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE KUJAWSKO_POMORSKIE MAZOWIECKIE PODKARPACKIE LUBUSKIE 32 24 23 23 101 97 80 64 60 347 W tym okresie powstało przy wsparciu OWES 913 nowych PES, w tym: 71% to nowe PS, 26% to PES przekształcone w PS, 3% to nowe jednostki reintegracyjne ŚWIĘTOKRZYSKIE 22 DOLNOŚLĄSKIE 15 POMORSKIE 9 PODLASKIE 8 LUBELSKIE 8 0 50 100 150 200 250 300 350 400

Liczba miejsc pracy utworzonych w PS w latach 2016-I poł. 2018 według źródeł finansowania WIELKOPOLSKIE ŚLĄSKIE PODKARPACKIE LUBUSKIE WARMIŃSKO_MAZURSKIE MAZOWIECKIE KUJAWSKO_POMORSKIE MAŁOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE ŁÓDZKIE ZACHODNIOPOMORSKIE PODLASKIE LUBELSKIE POMORSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE 829 (776 EFS + 53 inne) 568 (567 EFS + 1 FP) 508 (505 EFS + 3 FP) 363 330 277 (274 EFS + 2 FP + 1 inne) 210 200 181 178 (135 EFS + 43 PFRON) 152 (76 EFS + 70 FP + 6 PFRON) 103 93 80 66 (52 EFS + 14 inne) 0 200 400 600 800 1000 EFS FP PFRON inne Dzięki OWES powstało 4132 miejsc pracy, w tym 95% finansowana z EFS

Struktura miejsc pracy utworzonych w PS w latach 2016-I poł. 2018 w podziale na nowe i istniejące PS ŁÓDZKIE ZACHODNIOPOMORSKIE LUBELSKIE MAZOWIECKIE PODKARPACKIE WARMIŃSKO_MAZURSKIE POMORSKIE WIELKOPOLSKIE DOLNOŚLĄSKIE MAŁOPOLSKIE KUJAWSKO_POMORSKIE LUBUSKIE PODLASKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE 54% 53% 55% 51% 65% 71% 71% 61% 80% 83% 60% 90% 98% 73% 100% 50% 47% 45% 42% 36% 29% 29% 27% 20% 18% 15% 10% 8% 2% 0% W nowych w istniejących

Udział PS i jednostek reintegracyjnych wśród PES korzystających z doradztwa i szkoleń PODKARPACKIE 1% 63% LUBELSKIE 5% 38% MAZOWIECKIE 2% 38% KUJAWSKO_POMORSKIE 1% 35% DOLNOŚLĄSKIE 1% 32% LUBUSKIE 5% 29% POMORSKIE 1% 27% WIELKOPOLSKIE 7% 25% WARMIŃSKO_MAZURSKIE 7% 21% ŚLĄSKIE 1% 17% ŁÓDZKIE 2% 13% ZACHODNIOPOMORSKIE 1% 13% MAŁOPOLSKIE 0% 9% PODLASKIE 4% 8% ŚWIĘTOKRZYSKIE 1% 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 8405 PES skorzystało ze szkoleń i doradztwa, Ale w tym tylko 22% to były PS, a 2,5% to były jednostki reintegracyjne jednostki reintegracyjne PS

Udział PES korzystających z usług doradczych w zakresie instrumentów finansowych i zamówień publicznych DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO_POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO_MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE 1% 0% 0% 3% 1% 2% 2% 2% 3% 4% 7% 5% 5% 5% 5% 9% 10% 11% 10% 8% 8% 9% 7% 14% 14% 17% 22% 27% 33% 32% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Odsetek PES wsparte w zakresie korzystania ze zwrotnych instrumentów finansowych Odsetek PES wspartych w procesie ubiegania się o zamówienia publiczne

Dalsze kroki: Uproszczenie narzędzia i większy nacisk na spójność danych (szczególnie w zakresie danych finansowych) Przejście na cykl roczny Automatyzacja narzędzia Większa rola ROPS w kontroli spójności i jakości danych

Badanie potrzeb PS Badanie potrzeb PES Potrzeby w ciągu najbliższych 12 miesięcy Narzędzie opracowane przez GR i MRPiPS Ankieta rozesłana do wszystkich PS z listy MRPiPS Potrzeby finansowe Potrzeby na doradztwo i szkolenie Zwrot: 25% (ok. 200 ankiet)

Czy PS potrzebują dodatkowych środków finansowych? 86% przebadanych przedsiębiorstw społecznych w ciągu najbliższych 12 miesięcy będzie potrzebować dodatkowych środków finansowych. Średnio jedno przedsiębiorstwo będzie potrzebować ok. 260 tys. PLN, przy czym kwoty te wahają się od jednego tysiąca zł do 6 mln zł. 200 PS zgłasza potrzeby na dodatkowych 46,8 mln zł w ciągu najbliższych 12 miesięcy Przedsiębiorcy społeczni wskazują na trzy główne źródła finansowania: dotacje z EFS, dotacje z FP lub PFRON, pożyczka z Krajowego Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej. 87% przedsiębiorstw społecznych, deklarujących potrzebę dodatkowego finansowania, planuje skorzystać z usług OWES przy staraniu się o te środki.

Na co PS potrzebują dodatkowych środków finansowych stworzenie nowych miejsc pracy zakup wyposażenia zakup maszyn lub urządzeń 60% 59% 64% promocja, wzrost rozpoznawalności marki adaptacja / remont lokalu/zakup lokalu podniesienie kompetencji pracowników 49% 53% 53% wzmocnienie, rozwój działalności integracyjnej zapewnienie płynności finansowej rozwój nowej działalności (poza tą już profesjonalizacja prowadzonej działalności 42% 42% 38% 36% zakup wartości niematerialnych (programów, zakup materiałów potrzebnych do świadczenia wzmocnienie, rozwój działalności społecznej 29% 27% 30% inne restrukturyzacja lub całkowita zmiana branży 6% 4% nie wiem 1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Jakich szkoleń i doradztwa będą potrzebować PS w ciągu najbliższych 12 miesięcy podnoszenie kompetencji zawodowych pracowników marketing / promocja (budowanie marki, wykorzystanie mediów społecznościowych) wzmocnienie pozycji rynkowej aktualnej oferty (np.: strategia cenowa, pozyskiwania finansowania (np. pożyczek, kredytów, dotacji) zarządzanie organizacją pozyskiwanie nowych partnerów biznesowych 52% 47% 42% 41% 40% 73% 73% z przebadanych PS deklaruje, że będzie potrzebowało szkoleń lub doradztwa pozyskiwanie zamówień publicznych z sektora finansowego 39% zarządzanie ludźmi 38% integracja społeczna i zawodowa pracowników 36% realizacja celów społecznych 34% nowe produkty / usługi (badanie rynku, tworzenie biznesplanu, 30% budowanie zespołu 29% zwiększanie oddziaływania społecznego 26% pozyskiwanie nowych członków / aktywizacja członków 16% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Jakimi obszarami doradztwa w ciągu najbliższych 12 miesięcy są najbardziej zainteresowane PS (od 1 do 5) pozyskiwanie środków finansowych takich jak dotacje, wsparcie z zwrotne pozyskiwanie zleceń, zamówień, przygotowanie do uczestnictwa w przetargach 4,0 4,4 pomoc w poszerzeniu działalności dedykowane wsparcie w prowadzeniu działalności w konkretnej branży udział w targach, konferencjach z możliwością prezentacji własnej działalności budowaniu współpracy z innymi PES (konsorcja / franczyza itd.) specjalistyczna pomoc w integracji społecznej pracowników (psychologiczna, prawnicza, socjalna) 3,6 3,5 3,3 3,2 3,0 pomoc w wychodzeniu z kryzysu 2,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0

Jak doradztwo i szkolenia powinny być dostarczane płacimy za usługę zgodną z naszymi potrzebami, a potem otrzymujemy z OWES zwrot kosztów OWES daje nam bon, którym możemy zapłacić za dowolną usługę na rynku OWES organizuje dla nas doradztwo lub szkolenie (znajduje specjalistę na rynku) 24% 25% 25% OWES daje nam bon, którym możemy zapłacić za dowolną usługę na rynku, ale pomaga nam znaleźć 16% pracownicy OWES prowadzą doradztwo lub szkolenie 7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Czy PS są gotowe do współpłacenia za doradztwo i szkolenia tak, w pełnej wysokości tak, w przeważającej części 3% 6% tak, w niewielkim stopniu 54% nie 25% nie wiem 12% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Konsultacyjne dotyczące założeń koncepcji systemu monitorowania sektora ekonomii społecznej Konsultacje on-line Trwają do 21.03.2019 r., więcej: http://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/spotkan ie,konsultacyjne,dotyczace,zalozen,koncepcji,sy stemu,monitorowania,sektora,ekonomii,spolecz nej,-,18,marca,2019,r.,4117.html Spotkanie konsultacyjne 18.03.2019 r., godz. 10:30-14:00 w MRPiPS przy ul. Żurawiej 4A w Warszawie (sala 200)

Dziękujemy za uwagę! Karolina Goś-Wójcicka Dep. Badań Społecznych GUS Marta Bernacik Dep. Ekonomii Społecznej i Solidarnej MRPiPS tel. 22 608 31 79 tel. 22 461 61 49 k.gos-wojcicka@stat.gov.pl marta.bernacik@mrpips.gov.pl