X J P O Ń S K P Ź D Z E R N K W P Ł C U W W L N O W E H O N O R O W Y P T R O N T M B S D Y J P O N
Szanowni Państwo, mamy wielką przyjemność zaprosić na X Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie w czternastym roku nieprzerwanych działań przybliżających bogatą kulturę Japonii mieszkańcom stolicy i jej gościom. Historyczna przestrzeń królewskiego Wilanowa pod opieką Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie służy tym działaniom. Są one ukierunkowane na nieustannie coraz lepsze wzajemne poznawanie się, pielęgnowanie tych już istniejących i tworzenie nowych, przyjaznych więzi łączących Polaków i Japończyków, na czerpanie z bogactw obu kultur i zachęcanie do podejmowania wysiłków w celu lepszego zrozumienia siebie i własnej kultury w zwierciadle odmiennej, bogatej kultury Japonii. W tym roku z Japonii przyjadą do nas artyści, dzięki którym poznamy japoński taniec jiutamai Hanasaki-ryu, towarzyszącą mu tradycyjną japońską muzykę graną na shamisenie i shakuhachi oraz śpiew jiuta. Czy nas zaskoczy, a może porwie połączenie japońskiego tańca z polskimi pieśniami ludowymi śpiewanymi przez polski chór i łączenie go z adaptacją muzyki Fryderyka Chopina granej przez polskich muzyków na Veeh-harfach? Wieczór zapowiada się niezwykle interesująco. Ta grupa artystów japońskich przyjeżdża do Polski po raz pierwszy. Będą to: Tokijyo Hanasakii, Koichi Kikusai, Toshimitsu shikawa oraz Soichi Kamiya, który przygotował prezentację multimedialną z występów tancerki w różnych miejscach w Japonii i Samihachi Hanasaki. Z polskiej strony wystąpią wraz z nimi: Chór Kameralny i dyrygent zabela Tomaszewska, muzycy grający na Veeh-harfach: Monika Zytke i Wojciech Białoskórski. Występ artystów w Polsce stał się możliwy dzięki wsparciu udzielonemu przez The Japan Foundation, The Tokyo Club i Yamahę, za co sponsorom bardzo dziękujemy. 3
Z szacunkiem i uznaniem serdecznie dziękujemy mbasadzie Japonii w Polsce za bardzo cenną dla nas otwartość, przychylność i życzliwość płynące z jej strony, tak pomocne w realizacji dobrych celów. Jednocześnie wyrażamy wdzięczność za wypożyczenie japońskiego parawanu na niezwykły Wieczór z japońskim tańcem jiutamai Tokijyo Hanasaki. Ponadto w ramach Japońskiego Października zostaną wystawione dwa spektakle teatralne oparte na baśniach japońskich. Pierwszy z nich to Wielka podróż Lulie, przygotowany na podstawie książki napisanej przez Księżną Hisako Takamado z rodziny cesarskiej, a drugi to Szata z żurawich piór, oparty na baśniach ludowych spisanych przez Kazuko dachi. Zapraszamy także na wykład z prezentacją multimedialną będący wprowadzeniem do sztuki bonsai, spacer tematyczny po pałacu wilanowskim zatytułowany Kwiat przy kwiecie, a zainspirowany sztuką ikebany, oraz warsztat ikebany, który stanowi propozycję dla młodzieży szkolnej w terminie uzgodnionym z nauczycielami. Do zobaczenie w królewskim Wilanowie, w którym po raz kolejny zagości kultura Japonii. 4 października 2014, sobota, godz. 11, Oranżeria Wielka podróż Lulie spektakl teatralny na podstawie współczesnej baśni Jej Wysokości Księżnej Hisako Takamado wstęp z biletami WYDRZEN utorka baśni 20 lat temu odbyła podróż do Polski. Towarzyszyła wówczas swojemu małżonkowi Księciu Takamado podczas uroczystości otwarcia Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie. (1 września 2007 roku Centrum Manggha zmieniło swój status na muzeum, które w perspektywie ma pełnić rolę europejskiego ośrodka Dalekiego Wschodu). To druga baśń Księżnej, po Kasi i pożeraczu złych snów. Obie książki zostały przetłumaczone na język polski i w Polsce wydane. nicjatorzy i kuratorzy Japońskiego Października wraz z wszystkimi współtworzącymi tegoroczne wydarzenia Wielka podróż Lulie. Fot. Michał Kawka 4 5
Wielka podróż Lulie jest urokliwą, mądrą i inspirującą współczesną japońską baśnią. Opowiada o młodej górze lodowej Lulie, która wyruszyła w pełną przygód, niebezpieczną podróż z bieguna północnego na biegun południowy. Pod wpływem tej baśni merykanin Jeffrey Stock skomponował poemat symfoniczny na orkiestrę, chór oraz solistów, a znany polski polarnik i podróżnik Marek Kamiński zorganizował zakończoną sukcesem wyprawę Razem na biegun z udziałem niepełnosprawnego chłopca. Przedstawienie przygotowane zostało na V Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie (2009) z myślą o dzieciach oraz ich bliskich, z ciekawą scenografią, rekwizytami i muzyką napisaną specjalnie na tę okazję. Występują: Marcin Masztalerz aktor, reżyser i scenarzysta oraz Grzegorz Grzywacz aktor pantomimy. Muzyka: Danuta Masztalerz. Scenografia: Eliza Bajor. Konsultacja: Halina Pacwa (Rentei). 5 października 2014, niedziela, godz. 11, Oranżeria Szata z żurawich piór spektakl według baśni japońskich Kazuko dachi wstęp z biletami Spektakl został oparty na tradycyjnych ludowych baśniach japońskich z wykorzystaniem technik teatru cieni. Za pomocą rekwizytów, stylizowanych porcelanowych lalek w kimonach, cieni oraz nastrojowej japońskiej muzyki tworzony jest podczas spektaklu wyjątkowy klimat. Porcelanowe lalki stanowią alter ego aktorek. Łączy je nie tylko scena, ale i kostium teatralny (oryginalne kimona). Spektakl wyzwala wyobraźnię, inspirując widza bez względu na wiek. Pokazuje, jak drobne rekwizyty ożywają w rękach aktorek, tworząc odrębne postaci z ich niezwykłymi historiami. Wielka podróż Lulie. Fot. Michał Kawka Szata z żurawich piór. Fot. rchiwum MDK Mińsk Mazowiecki, Weronika Lewoń 6 7
Występują: lina Więckiewicz adaptacja baśni i wykonanie oraz nna Polarusz (ni Rusz) reżyseria, scenografia, lalki i wykonanie. Kostiumy aktorek: oryginalne kimona japońskie. Spektakl został przygotowany w 2014 roku. Był zaprezentowany w MDK w Mińsku Mazowieckim. Oficjalna premiera w Oranżerii Muzeum Pałacu w Wilanowie podczas X Japońskiego Października. 7 października 2014, wtorek, godz. 18, Sala Biała Wieczór z japońskim tańcem jiutamai Tokijyo Hanasaki Po raz pierwszy w Polsce! Japońskie żurawie (tsuru), zwane przez Japończyków tancho, były zawsze obecne w japońskiej kulturze. Stanowią one częsty temat w sztuce, literaturze czy w folklorze i można śmiało powiedzieć, że są najbardziej artystycznymi ze wszystkich ptaków (widok tańczących żurawi zapiera dech w piersiach), ulubionymi przez fotografów. Zawsze eleganckie, smukłe, majestatyczne, przyjacielskie i towarzyskie są w Japonii symbolami długowieczności, szczęścia, miłości, wierności, a po wojnie światowej także symbolami nadziei i pokoju. wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona Jiutamai jest jedną z niewielu japońskich sztuk, która została ukształtowana przez kobiety i jest przez nie wysoko ceniona. To piękna i niezwykle subtelna sztuka. Powstała ona w schyłkowej fazie epoki Edo. Tradycyjny gatunek muzyki japońskiej jiuta, stworzony i wykonywany przez solistów śpiewających i grających na shamisenie (początkowo byli to muzycy niewidomi) zainspirował taniec mai, czyli typ tańca oparty na ruchu rotacyjnym, spokojnym i cichym. oto, z połączenia jiuta i mai powstał klasyczny taniec jiutamai. lustracja w stylu drzeworytu ze zbioru baśni Kazuko dachi wykonana przez artystkę Emiko Murata Tokijyo Hanasaki. Fot. Noriaki Mizoguchi 8 9
Najważniejsze w tym tańcu są eleganckie, delikatne ruchy palców i ramion tancerki, jej oczy, zdolność do odczuwania przestrzeni, fakt, że artystka w tańcu opowiada historię, czerpiąc z własnego umysłu i serca. W jiutamai każdy ruch uzewnętrznia serce człowieka. Ważną rolę odgrywa także strój kimono, fryzura, a w sposób szczególny biały makijaż twarzy. Scenografia nacechowana jest prostotą stymulującą wyobraźnię widza. Widzowie reagują na opowiadaną historię na swój własny sposób i wspólnie z wykonawcą dzielą ducha chwili. Taniec jiutamai, tak samo jak wyraziste czytanie na głos, jest zawsze wykonywany przez jedną osobę. Tokijyo Hanasaki tancerka i choreograf tańca jiutamai, stworzyła własny styl jiutamai Hanasaki-ryu. Uczy, zajmuje się promowaniem jiutamai w kraju oraz poza jego granicami. Występowała już w Europie, we Francji i na Litwie, prezentując jiutamai, a także związane z tym tańcem japońskie tradycyjne sztuki, np. zakładanie kimona kitsuke, tradycyjny makijaż i uczesanie katsura. Ponadto współpracuje ona z muzykami i śpiewakami spoza Japonii, łącząc harmonijnie śpiew i muzykę (instrumenty) pochodzące z innego kręgu kultury z japońskim tradycyjnym tańcem i japońską muzyką. tak, Tokijyo Hanasaki zatańczy także podczas pokazu w Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie, a towarzyszyć jej muzycznie będą polski chór i polscy muzycy grający na Veeh-harfach polskie pieśni ludowe i adaptacje muzyki Chopina. Taniec i muzyka nie znają barier, przemawiają wspólnym językiem, który jest zrozumiały dla każdego, dostarczają wielu różnorodnych, niezapomnianych emocjonalnych i artystycznych wrażeń. O tych dwóch dziedzinach sztuk pięknych mówi się, że muzyka jest niewidzialnym tańcem, a taniec niesłyszalną muzyką. Toshimitsu shikawa rtystce Tokijyo Hanasaki towarzyszą: Koichi Kikusei muzyk jiuta śpiewający i grający na shamisenie, tradycyjnym japońskim instrumencie muzycznym, trzystrunowym, szarpanym, podobnej długości co gitara. Jego nazwa oznacza dosłownie struny trzech smaków. Toshimitsu shikawa muzyk grający na shakuhachi, tradycyjnym japońskim bambusowym flecie prostym. Termin shakuhachi oznacza tradycyjną długość instrumentu, to jest 1,8 stopy, czyli niecałe 55 cm. Soichi Kamiya reżyser, autor scenariusza prezentacji multimedialnej (film) z występów pani Tokijyo Hanasaki w Japonii podczas święta w chramie tsukushima - jinja, w teatrze, w zaishiki, czyli w pokoju z tatami. Samihachi Hanasaki asystent reżysera. Chór Kameralny i zabela Tomaszewska dyrygent, muzyk, pedagog i logopeda, absolwentka kademii Muzycznych we Wrocławiu i w Bydgoszczy, obroniła doktorat w kademii Muzycznej w Bydgoszczy, łączy działalność pedagogiczną z artystyczną. Obecnie prowadzi trzy chóry. Monika Zytke i Wojciech Białoskórski Veeh-harfa. Monika Zytke dyrygent, aranżer, profesor w nstytucie Muzyki kademii Pomorskiej, absolwentka kademii Muzycznej w Gdańsku, habilitowana z dyrygentury w tejże uczelni. Współpracuje z chórami i orkiestrami (specjalizuje się w aranżacjach symfonicznych), zajmuje się też muzyką teatralną. Gra na gitarze klasycznej i Veeh-harfie. Wojciech Białoskórski realizator dźwięku, specjalizujący się w nagłaśnianiu i wielośladowym nagrywaniu dużych składów (orkiestry symfoniczne, jazzowe, chóry), absolwent kademii Muzycznej w Katowicach oraz szkoleń zawodowych Polskiego Radia w Warszawie. Rozwija swoje umiejętności muzyczne w śpiewie chóralnym, grze na organach i Veeh-harfie. Sponsorami artystów są: The Japan Foudation, The Tokyo Club oraz Yamaha. Koichi Kikusei 10 11
12 października 2014, niedziela, godz. 13, Wozownia Muzeum Pałacu w Wilanowie Wieczór z japońskim tańcem jiutamai Tokijyo Hanasaki 7 października, godz. 18, Sala Biała Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie Wprowadzenie do japońskiej sztuki bonsai wykład Marka Gajdy z prezentacją wstęp wolny Bonsai jest sztuką miniaturyzowania drzew lub krzewów uprawianych w odpowiednio dobranych, płaskich pojemnikach. Proces ten odbywa się zgodnie z zachowaniem tradycyjnych metod uprawy, polegających na przycinaniu, przesadzaniu i formowaniu rośliny. Wymaga cierpliwości i konsekwencji. Kultura Japonii w królewskim Wilanowie XV rok działań X Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie pod honorowym patronatem mbasady Japonii Wykonawcy: Hanasaki Tokijyo tancerka i choreograf Koichi Kikusei śpiew i gra na shamisenie Toshimitsu shikawa gra na shakuhachi Soichi Kamiya reżyser, autor scenariusza prezentacji multimedialnej Samihachi Hanasaki asystent reżysera Chór Kameralny dyrygent zabela Tomaszewska Monika Zytke i Wojciech Białoskórski Veeh - harfa Sponsorowany przez The Japan Foundation, The Tokyo Club, Yamaha W Roku Wymiany V4 (Grupa Wyszechradzka) + Japonia 2014 Wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie, ul. S.K. Potockiego 10/ 16, 02-958 Warszawa Więcej informacji na stronie www.wilanow-palac.pl Sztuka bonsai ma bardzo długą tradycję, która wywodzi się z Chin. Jednak sztuka bonsai jest kojarzona głównie z Japonią, gdzie osiągnęła swoją doskonałość. To tam wykształciły się artystyczne aranżacje zgodne z estetyką kultury Japonii, które stały się częścią japońskiej tradycji. Kluczem do sukcesu w hodowli bonsai jest podejście do roślin z miłością i szacunkiem, bez forsowania na siłę własnych koncepcji. Uzyskanie doskonałej formy bonsai to rezultat wieloletniej pielęgnacji, niekiedy kilku pokoleń ogrodników. Do uprawy wybiera się gatunki drzew i krzewów o zdrewniałych pędach. Najbardziej cenione są bonsai z drzew długowiecznych, jak dęby, sosny, cisy, świerki, jałowce. Najmniej natomiast ceni się krótko żyjące gatunki roślin, jak np. topole. Bonsai nazywane jest czasami sztuką bez końca, a to ze względu na codzienny kontakt człowieka z rośliną przez wiele, wiele lat, dopóki ona żyje, rośnie i rozwija się. Do Europy bonsai przywędrowało w XX wieku. Pierwszy pokaz drzewek bonsai odbył się na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1878 roku. Tam bonsai zdobyło złoty medal. Zachwyt nad tą sztuką przyczynił się do organizacji kolejnych międzynarodowych wystaw, między innymi w Londynie w 1909 roku. Z początku wielu Europejczyków podchodziło do sztuki bonsai niechętnie, którą postrzegali oni po prostu 12 13
Podczas wieczoru z japońskim tańcem jiutamai Tokijyo Hanasaki w dniu 7 października 2014 r. w Sali Białej Muzeum Pałacu Króla Jana w Wilanowie będzie można podziwiać cenne bonsai Marka Gajdy, czyli ok. 70-letnią sosnę drobnokwiatową (Pinus parwiflora) w japońskiej donicy Tokoname. Mistrz Nobuichi Urushibata i Marek Gajda. rchiwum M. Gajdy jako okaleczanie drzew. Jednak ta postawa uległa zmianie w latach 30. XX wieku, gdy ostatecznie bonsai zostało sklasyfikowane jako dziedzina sztuki. Obecnie bonsai jest popularną sztuką w Europie. Marek Gajda jest absolwentem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Warszawie, magistrem inżynierem ogrodnictwa. Udało mu się połączyć swój zawód z pasją, którą stanowi japońska sztuka bonsai. Uczył się jej u najlepszych bonsaistów z Czech, Niemiec i Włoch. Dotarł też do źródła, do japońskiej szkoły Taishoen w Shizuoka, gdzie pobierał nauki u samego mistrza Nobuichi Urushibata, zdobywcy najwyższych nagród w dziedzinie bonsai, w tym najbardziej prestiżowej wystawy bonsai Kokufu-ten. Marek Gajda od czterech lat prowadzi w Warszawie swoją szkołę bonsai oraz warsztaty dla początkujących i zaawansowanych w sztuce formowania drzew. Posiada własną kolekcję kilkudziesięciu drzew bonsai, a także wiele materiałów roślinnych do formowania. Prowadzi wykłady i prelekcje dla słuchaczy uniwersytetów trzeciego wieku, a także dla uczniów szkół ogrodniczych i studentów SGGW. Uczestniczy w międzynarodowych wystawach bonsai w Polsce i poza granicami, m.in. w Niemczech, Czechach, Słowacji, Belgii, Francji czy na Litwie. Sosna drobnokwiatowa (Pinus parviflora). Fot. archiwum Marka Gajdy. 14 15
18 października 2014, sobota, godz. 13, zbiórka przy szatni Kwiat przy kwiecie spacer tematyczny po wilanowskim pałacu Życie i przyroda są tak bardzo plastyczne, (Sztuka potrafi tak umiejętnie oszukiwać), Że można by je zbierać, Kwiat przy kwiecie, takie prawdziwe, świeże i uduchowione, m trafniej pokazane, tym większą sławę przynoszą Janowi van Kessel. Organizowane w ramach Japońskiego Października wystawy i pokazy ikebany zainicjowały rozmowę pomiędzy mistrzyniami ikebany oraz małżonką byłego mbasadora Japonii w Polsce pana Yuichi Kusumoto a muzealnikami poświęconą znaczeniu kwiatów w obu kulturach. Dyskusja ta stała się inspiracją do uważnego przyjrzenia się motywom kwiatowym w Wilanowie. W X edycji Japońskiego Października zaprosiliśmy po raz pierwszy na spacer po wilanowskim pałacu w poszukiwaniu kwiatów, których w październiku próżno szukać w ogrodach. Motywy floralne dekorują wnętrza pałacu w Wilanowie, pojawiają się na meblach, pasach kontuszowych, stiukowych girlandach czy porcelanowych serwisach. Na plafonach ujrzymy deszcz kwiatów rozsypywany przez Florę, a na obrazach wytworne damy z kwiatami. rnold Houbraken, De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen, 1718, tłum. Marta Walewska i Dirk Neumann Kwiaty były częstym motywem w sztukach przedstawiających nie tylko przez wzgląd na ich walory dekoracyjne, ale również jako nośnik treści symbolicznych. Spacer tematyczny, w czasie którego poznamy wybrane muzealia, poświęcony będzie właściwościom przyrodniczym i znaczeniu kwiatów w dekoracji pałacu wilanowskiego. Scenariusz spaceru przygotowany przez leksandrę Głowacz i Julię Dobrzańską został opracowany na nowo. Dama z kwiatami, Jan van Kessel, koniec XV w. Słonecznik z wilanowskiego pałacu. Fot. Halina Galera 16 17
Słonecznik (himawari) jest popularną rośliną w Japonii, uprawianą od XV wieku. Pochodzi z meryki. W okresie apogeum kwitnienia, czyli od końca lipca do końca sierpnia, w różnych częściach kraju odbywają się Himawari Matsuri, czyli festiwale słoneczników. Japończycy przyjeżdżają podziwiać te pięknie kwitnące kwiaty. Największe pole słoneczników znajduje się w Hokuryu-cho na Hokkaido, a rośnie na nim między 1,3 a 1,5 miliona słoneczników. Właśnie tam odbył się w tym roku 28. Festiwal Słoneczników. Słonecznik posiada wiele niezwykłych właściwości. Jest w stanie wchłonąć z gleby poprzez swoje korzenie substancje toksyczne, takie jak ołów, arsen, uran, i przechować je w łodygach i liściach. Proces ten nazywa się fitoremediacją. W związku z tym po katastrofie w Fukushimie w marcu 2011 roku wolontariusze i działacze ochrony środowiska w Japonii rozpoczęli kampanię na rzecz zasiewania słoneczników na polach wokół elektrowni jądrowej Daiichi Fukushima. Kwiat słonecznika stał się symbolem nadziei. http://beautifulfromjapan.blogspot.com/2012/08/himawari-matsuri.html Kwiaty w kulturze i życiu Japończyków Jesienna wystawa ikebany w Oranżerii Muzeum Pałacu w Wilanowie. Fot. Michał Kawka Przyroda rchipelagu Japońskiego obfituje w najrozmaitsze gatunki kwiatów, których kwitnienie zwiastuje zmiany pór roku. Kwiaty od wielu wieków odgrywały bardzo ważną rolę w kulturze i życiu Japończyków. Stanowią istotny element podczas obrzędów i uroczystości ku czci bóstw shintoistycznych, jak również w buddyzmie, na przykład jako dary wotywne. W okresie Heian (794 1192) kwiaty pojawiały się podczas bardzo wielu świąt i festiwali obchodzonych na dworze cesarskim. W literaturze można odnaleźć liczne opisy przyrody, pokazujące, że kwiaty były stałą częścią życia Japończyków, także jako dekoracje w domach arystokracji. Szczególne miejsce mają one w dawnej japońskiej poezji, zwłaszcza miłosnej, w której uosabiają ukochanych. 18 19
Około XV wieku w domach arystokracji wojskowej pojawił się zwyczaj dekorowania domów kwiatami dla przybywających gości. W okresie Edo (1603 1868) rozpowszechniło się tworzenie ogrodów, które zyskało wręcz rangę sztuki. W tym okresie, po przeszło wieku burzliwych walk wewnętrznych nastał okres pokoju i rozkwitu kulturalnego. Mówi się, że rozwój sztuki ogrodniczej zapoczątkowało trzech szogunów z rodu Tokugawa, który wówczas rządził krajem, żywo zainteresowanych ogrodnictwem i kwiatami. W tym czasie mieszkający w różnych częściach kraju poddani im panowie feudalni byli zobowiązani do spędzania dużej części czasu w Edo (dzisiejsze Tokio) siedzibie ówczesnego rządu wojskowego, gdzie budowali swoje rezydencje. Przy nich tworzyli ogrody. Bardzo popularne stało się hodowanie w nich rzadkich okazów kwiatów pochodzących z rodzinnych stron. Moda na tworzenie ogrodów rozprzestrzeniła się nie tylko wśród wojowników różnych rang, ale również na inne klasy społeczne, jak choćby kupców i rzemieślników. W tym okresie narodziła się profesja ogrodnika, udoskonalano różne gatunki kwiatów. Współcześni Japończycy nie utracili bynajmniej wrażliwości na otaczającą przyrodę, a kwiaty są dla nich wielu nieodłącznym elementem codzienności. Fot. Wieńczysława Sato. Tekst: Biuletyn informacyjny Ogrody i parki Japonii, lipiec 2014, mbasada Japonii w Polsce. Lotosy w ogrodzie w Kamakura. Fot. Wieńczysława Sato. Jesienna wystawa ikebany w Oranżerii Muzeum Pałacu w Wilanowie. Fot. Michał Kawka 20 21
od 8 października 2014, Wozownia Muzeum Pałacu w Wilanowie Warsztat ikebany Sogetsu propozycja dla uczniów w wieku gimnazjalnym i licealnym termin i godzina do ustalenia z nauczycielem zajęcia poprowadzi Halina Pacwa* zajęcia bezpłatne kebana w swojej ojczyźnie, w Japonii, osiągnęła bardzo wysoką rangę i przynależy do świata sztuk pięknych na równi z malarstwem, rzeźbą czy poezją. Jest sztuką wyrafinowanego układania kompozycji kwiatowych opartą o pewne przyjęte zasady, w której przyroda i człowiek stają się jednością. Każda kompozycja posiada swoją treść wyrażającą przeżycia, dążenia i pragnienia twórcy. Jej istotą jest piękno będące rezultatem połączenia kolorów, kształtów, układów linii ostrych i delikatnych z aspektem filozoficznym. Ogromną rolę w ikebanie odgrywa asymetria. Trudno mówić o ikebanie bez odniesienia do kultury japońskiej. kebana narodziła się w Japonii, nazywanej przez XX-wiecznych europejskich podróżników ziemią kwiatów. Tutaj też cały czas się rozwija i stąd rozprzestrzenia się za pośrednictwem japońskich szkół ikebany oraz organizacji międzynarodowej kebana nternational, której mottem przewodnim jest przyjaźń poprzez kwiaty. Popularyzacja ikebany dokonuje się także dzięki miłośnikom tej sztuki oraz pięknej i bogatej japońskiej kultury inspirującej świat Zachodu, daleki geograficznie od wysp Kraju Wschodzącego Słońca. W kolorowym magazynie kebana nternational vol. 57 is. 3, wydawanym dla członków tej organizacji na całym świecie, ukazał się artykuł na temat warsztatów ikebany dla dzieci i młodzieży szkolnej w Pokojach Chińskich Muzeum Pałacu w Wilanowie wraz ze zdjęciami z warsztatów. To były pierwsze tego typu zajęcia w Polsce. Warsztaty ikebany Sogetsu były prowadzone w cyklach zajęć o tematyce japońskiej przygotowywanych przez dwie pierwsze polskie licencjonowane ikebanistki: Wieńczysławę Sato Rantei i Halinę Pacwę Rentei. Stanowiły one część całorocznego programu edukacyjnego Wilanów znany nieznajomy realizowanego w ówczesnej Pracowni Działań Edukacyjnych. Pracownię tę z wielkim zaangażowaniem tworzyły Maria Zielińska i nna Ruszkowska. Muzeum Pałacu w Wilanowie za wyżej wymieniony program otrzymało nagrodę Ministerstwa Kultury Sybilla 2001. Zajęcia z warszawskimi uczniami były kontynuowane, na przykład w Pokoju Pani Muzeum Pałacu w Wilanowie, jako wprowadzenie do ikebany z częścią praktyczną. Warsztaty ikebany Sogetsu dla uczniów szkół w Pokojach Chińskich Muzeum Pałacu w Wilanowie, marzec 2001 roku. rchiwum muzeum. 22 23
*Halina Pacwa Rentei licencjonowany nauczyciel ikebany (Sogetsu i kenobo), miłośniczka i propagatorka tej sztuki i kultury Japonii w Polsce, członkini między innymi: Sogetsu Teachers ssociation, kenobo Flower rrangement ssociation czy kebana nternational, organizacji mających swoje siedziby w Tokio. Sztuki ikebany uczyła się w Japonii w szkole Sogetsu i w szkole kenobo. Wspólnie z Wieńczysławą Sato Rantei Sumire pierwszą polską mistrzynią ikebany i chanoyu, zorganizowały w Polsce cykl pokazów ikebany, pionierskich warsztatów oraz spotkań przybliżających tę piękną japońską sztukę. W Muzeum Pałacu w Wilanowie zorganizowały dotychczas szereg jesiennych wystaw ikebany pod honorowym patronatem mbasady Japonii w Polsce, zapraszając do współpracy wysokiej rangi japońskie mistrzynie ikebany. Wystawy te były pierwszymi profesjonalnie przygotowanymi wystawami ikebany w Polsce korespondującymi swoim poziomem z wystawami w Japonii. W Muzeum Pałacu w Wilanowie miejscu szczególnym na mapie nie tylko Warszawy zorganizowano także pierwsze w Polsce warsztaty ikebany dla dzieci i młodzieży szkolnej. Muzeum Pałacu w Wilanowie to miejsce regularnych spotkań z kulturą Japonii. Trwa czternasty rok działań promujących japońską kulturę w Polsce. Japoński Październik to inicjatywa powstała dzięki zaangażowaniu i współpracy wyżej wymienionych dwóch pierwszych polskich licencjonowanych nauczycielek ikebany japońskich szkół: Sogetsu i kenobo. Na terenie okalającego pałac parku zasadzono kilkanaście lat temu kilka japońskich wiśni (sakura) pochodzących z Hokkaido. Natomiast uczniowie Japońskiej Szkoły w Warszawie uroczyście posadzili tutaj później dąb. Drzewka przyjęły się w nadwiślańskiej glebie. Niewątpliwie i one są świadkami przyjaznych więzi łączących Polaków i Japończyków już blisko od wieku, a jednocześnie przypominają samego króla Jana i jego zainteresowania Dalekim Wschodem. 24 25
PODZĘKOWN Składamy serdeczne podziękowania oraz wyrazy szacunku i uznania Jego Ekscelencji mbasadorowi Japonii Panu Makoto Yamanaka oraz Sekretarzowi mbasady Japonii w Polsce Pani Megumi Osugi-Stępień oraz Pracownikom Wydziału nformacji i Kultury mbasady Japonii. Bardzo ciepło dziękujemy wspaniałym artystom z Japonii: w sposób szczególny Pani Tokijyo Hansaki tancerce i choreografowi oraz Panom: Koichi Kikusei shamisen, Toshimitsu shikawa shakuchachi, Soichi Kamiya reżyserowi i autorowi prezentacji multimedialnej oraz Samihachi Hanasaki asystentowi reżysera, a także współpracującym z nimi: Chórowi Kameralnemu i dyrygentowi Pani zabeli Tomaszewskiej, Pani Monice Zytce i Panu Wojciechowi Białoskórskiemu muzykom grającym na Veeh-harfach. Dziękujemy ciepło Pani kiko Miwa koordynatorce grupy artystów japońskich w Polsce. Dziękujemy sponsorom artystów: The Japan Foundation, The Tokyo Club, Yamaha. 26 27
X Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie nicjatywa, koncepcja, współtworzenie i współkoordynowanie: Halina Pacwa (kurator), Wieńczysława Sato (współpraca) Ze strony Muzeum Pałacu w Wilanowie w organizacji Japońskiego Października brali udział: leksandra Głowacz (kierownik Działu Edukacji) Zofia Szlenkier (Dział Edukacji) Przedstawienia teatralne: nna Ruszkowska (Dział Edukacji) lina Więckiewicz nna Polarusz (ni Rusz) Grzegorz Grzywacz Marcin Masztalerz Nela Kokoszka (wykład i spacer tematyczny, Dział Edukacji) Katarzyna Wiśniewska (edukatorka) Marek Gajda (Japońskie Ogrody Bonsai) Monika Zytke (muzyk) zabela Tomaszewska (muzyk) Piotr Łobodziński Filip Karczewski Dział Obsługi Publiczności Straż Pałacowa Projekt okładki, plakatu, opracowanie graficzne i skład folderu: Wojciech Staniewski STUDO 2X2 Redakcja: Halina Pacwa Korekta: Monika Buraczyńska Fotografie na s. 2 i 25: Michał Kawka