Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Łopiennik Górny. na lata

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Łopiennik Górny na lata 2017-2023 Sierpień, 2017

Spis treści Wstęp...1 1. Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi...1 1.1. Krajowe i regionalne dokumenty strategiczne i planistyczne...1 1.2. Dokumenty strategiczne i planistyczne gminy Łopiennik Górny...5 2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych...8 2.1. Charakterystyka gminy Łopiennik Górny...8 2.2. Delimitacja obszaru zdegradowanego analiza wskaźników... 10 2.2.1. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera społeczna... 10 2.2.2. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera gospodarcza... 28 2.2.3. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera środowiskowa... 36 2.2.4. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera techniczna... 48 2.2.5. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera przestrzenno-funkcjonalna... 64 2.2.6. i diagnozy w poszczególnych sferach i charakter potrzeb rewitalizacyjnych... 79 3. Zasięgi przestrzenne obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji... 85 3.1. Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji... 85 3.2. Obszar zdegradowany na terenie gminy Łopiennik Górny... 93 3.3. Obszar rewitalizacji na terenie gminy Łopiennik Górny... 95 4. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji)... 100 5. Cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk... 102 6. Lista planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami... 105 7. Charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową... 111 8. Mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji... 113 8.1. Komplementarność przestrzenna... 113 8.2. Komplementarność problemowa... 114 8.3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna... 114 8.4. Komplementarność międzyokresowa... 115 8.5. Komplementarność źródeł finansowania... 115 9. Indykatywne ramy finansowe... 116 10. Mechanizmy włączenia interesariuszy w proces rewitalizacji... 118 11. System realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji... 124 12. System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu... 127 13. Proces strategicznej oceny oddziaływania programu na środowisko... 130 Spis tabel... 131 Spis map... 132

Wstęp Gmina Łopiennik Górny przystąpiła do opracowania programu rewitalizacji zgodnego z wymaganiami wynikającymi z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 Ministra Rozwoju z dnia 2 sierpnia 2016 r. oraz Zasadami programowania, wdrażania i wsparcia rewitalizacji w województwie lubelskim Departamentu Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym. Podstawą formalnoprawną podjęcia prac nad uchwaleniem dokumentu jest art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446). Program rewitalizacji - to wieloletni plan działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennofunkcjonalnej, środowiskowej lub technicznej zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji 1. Lokalny Programu Rewitalizacji Gminy Łopiennik Górny na lata 2017-2023 powstał przy szerokiej współpracy z mieszkańcami, przedstawicielami organizacji pozarządowych, podmiotami społecznymi, przedsiębiorcami oraz innymi interesariuszami rewitalizacji. Dokument jest rezultatem prac analitycznych i konsultacji społecznych służących wytyczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji gminy Łopiennik Górny. Całość dokumentu rozpoczyna opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi. jest spójny z priorytetami i celami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego: Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, Strategią Rozwoju Kraju 2020, Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego. Jednocześnie wskazano zgodności celów niniejszego Programu z Programem Rozwoju Gminy Łopiennik Górny na lata 2015-2020 oraz Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Łopiennik Górny na lata 2014-2020. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, Minister Rozwoju

Rozdział 2 stanowi pogłębiona diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych z opisem potencjałów. Analizie zostały poddane kryzysowe w sferach: społecznej, gospodarczej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej, środowiskowej, jak również wzajemne powiązania między nimi. Podsumowanie przeprowadzonej diagnozy stanowi prezentacja wyników w poszczególnych sferach. W rozdziale 3 wskazano na zasięgi przestrzenne obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji opisano metodologię wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, która wynika bezpośrednio z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020 zatwierdzonych przez Ministra Rozwoju w dniu 02.08.2016 r. Na potrzeby opracowania diagnozy oraz zdefiniowania problemów obszar gminy Łopiennik Górny został podzielony na sołectwa. Dokonana analiza danych ilościowych, uzupełniona o dane o charakterze jakościowych pozwoliła na wyznaczenie granic obszaru zdegradowanego Gminy. Dla wyznaczenia obszaru zdegradowanego dokonano analizy porównawczej jednostek referencyjnych (sołectwa), opartej na analizie wielokryterialnej - zestawie wskaźników cząstkowych i wag oraz syntetycznych wskaźników degradacji we wszystkich sferach, pozwalających na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania zjawisk kryzysowych i potencjałów lokalnych na terenie Gminy. Syntetyczne wskaźniki koncentracji zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach przedstawione zostały na mapach poglądowych gminy Łopiennik Górny z podziałem na jednostki strukturalne. Dla przyjętych wskaźników w ramach zjawisk kryzysowych przyporządkowano określone wagi. Wielkość wag wynika z wpływu wskaźnika na sytuację w gminie Łopiennik Górny i poziomu istotności dla poziomu degradacji. Za kluczową uznano sfery społeczną i przestrzenno-funkcjonalną. Dla każdego ze wskaźników przyjęto skalę określających poziom natężenia go: 1 - niskie natężenie problemu; 2 - średnie natężenie problemu; 3 - wysokie natężenie problemu. Na tej podstawie każdemu ze wskaźników przyporządkowano odpowiednią liczbę, a następnie liczbę tę przemnożono przez wagę danej cechy. Wyznaczenie granic obszaru rewitalizacji nastąpiło w oparciu o dwie przesłanki: Strona2 Po pierwsze - stwierdzenie, że na wybranym obszarze uznanym wcześniej jako zdegradowany istnieje szczególna koncentracja negatywnych zjawisk (na podstawie wartości wskaźników koncentracji zjawisk negatywnych). Po drugie - uznanie, że wybrany obszar ma istotne znaczenie dla poziomu degradacji całej Gminy (w ramach spotkań konsultacyjnych, warsztatów) dysponując na tyle silnym potencjałem, by dało się doprowadzić do rewitalizacji całego obszaru w sposób oddziaływujący na obszar zdegradowany i obszar całej Gminy.

Biorąc pod uwagę analizę problemów występujących w poszczególnych sołectwach, zapisy w dokumentach strategicznych i planistycznych Gminy oraz plany inwestycyjne władz gminy Łopiennik Górny, wyznaczono obszar rewitalizacji i w jego obrębie podobszary: PODOBSZAR - SOŁECTWO ŁOPIENNIK NADRZECZNY, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Łopiennik Nadrzeczny, zamieszkiwany przez 389 osób, co stanowi 9,6% ogółu mieszkańców; zajmujący powierzchnię 5,04 km 2, co stanowi 4,8% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny; PODOBSZAR - SOŁECTWO OLSZANKA, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Olszanka, zamieszkiwany przez 409 osób, co stanowi 10,12% ogółu mieszkańców; zajmujący powierzchnię 7,63 km 2, co stanowi 7,3% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny; PODOBSZAR - SOŁECTWO ŻULIN, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Żulin, oprócz terenu obejmującego łąki nad rzeką Wieprz (co jest spowodowane brakiem jego funkcjonalnego powiązania z sołectwem Żulin, brakiem mieszkańców, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą; fragment ten przestrzennie nie jest związany z sołectwem Żulin). Podobszar objęty rewitalizacją jest zamieszkiwany przez 365 osób, co stanowi 9,03% ogółu mieszkańców; zajmuje powierzchnię 7,33 km 2, co stanowi 7,01% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny. Tak wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje powierzchnię 20 km 2 (co stanowi 19,13% powierzchni ogółem Gminy) oraz jest zamieszkały przez 1 163 osób (co stanowi 28,7% ludności ogółem Gminy). Rozdział 4 Zawiera wizję stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji), w świetle wizji Po realizacji programu rewitalizacji Gmina Łopiennik Górny przezwycięży kryzysy i zlikwiduje bariery na obszarach najbardziej zdegradowanych w szczególności w zakresie problemów społecznych i niedogodności infrastrukturalnych, co przyczyni się do dynamicznego rozwoju gospodarczego. Znacznie zwiększona aktywność mieszkańców oraz zrealizowanie wskazanych przez nich zadań przyczyni się do możliwie najlepszego wykorzystania lokalnego potencjału obszaru gminy. Rozdział 5 to prezentacja celów rewitalizacji i odpowiadających zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mające na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk. Strona3 W toku prac wyodrębniono następujące cele rewitalizacji:

1. Znaczne ograniczenie negatywnych zjawisk społecznych (ubóstwo, bezrobocie) oraz zahamowanie procesów ich rozprzestrzeniania się na teren całej Gminy. 2. Zwiększenie poziomu aktywności gospodarczej i poprawa atrakcyjności przestrzeni publicznej obszaru Gminy. 3. Likwidacja barier rozwojowych w sferze gospodarczej/ społecznej/ przestrzennej/ środowiskowej. Rozdziały 6 i 7 stanowią kolejno listę planowanych podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych wraz z ich opisami oraz charakterystykę pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań, mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk powodujących sytuację kryzysową. W rozdziale 8 wskazano na mechanizmy zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi oraz pomiędzy działaniami różnych podmiotów i funduszy na obszarze objętym programem rewitalizacji. Rozdział 9 opisuje indykatywne ramy finansowe. Finansowanie przedsięwzięć wpisanych do Programu Rewitalizacji będzie się odbywać przede wszystkim ze środków budżetowych gminy Łopiennik Górny, przy współfinansowaniu ze środków zewnętrznych, głównie unijnych. W rozdziale 10 wskazano na mechanizmy włączenia interesariuszy w proces rewitalizacji. Prace nad przygotowaniem Programu, jak również wdrażanie (realizacja) programu oparto na współpracy ze wszystkimi grupami interesariuszy, w tym szczególnie ze społecznością obszarów rewitalizacji, innymi ich użytkownikami, przedsiębiorcami i organizacjami pozarządowymi. Ostatnim etapem prac nad Lokalnym Programem Rewitalizacji było opracowanie systemu realizacji (wdrażania) programu rewitalizacji oraz systemu monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu, cl zostało zawarte w rozdziałach 11 i 12. Strona4

1. Opis powiązań programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi i planistycznymi Lokalny Program Rewitalizacji gminy Łopiennik Górny jest zgodny z dokumentami strategicznymi i planistycznymi na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz wyznaczonymi w nich priorytetami i celami. Wzajemna komplementarność podniesie prawdopodobieństwo realizacji działań podejmowanych w ramach LPR oraz ich efektywność. Na szczeblu krajowym i regionalnym, Program jest powiązany z: Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie. Strategią Rozwoju Kraju 2020. Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego. Na szczeblu lokalnym, Program jest powiązany z: Program Rozwoju Gminy Łopiennik Górny na lata 2015-2020. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Łopiennik Górny na lata 2014-2020. 1.1. Krajowe i regionalne dokumenty strategiczne i planistyczne KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE Strategicznym celem polityki regionalnej określonym w KRSS jest: Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. W dokumencie wyznaczono trzy cele polityki regionalnej do 2020 roku: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ). 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ). 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie ( sprawność ).

i wyznaczone w nim cele i przedsięwzięcia, wpisują się we wszystkie trzy ww. cele polityki regionalnej. Przyczynią się one do zwiększenia konkurencyjności i atrakcyjności obszaru objętego LPR przy wykorzystaniu jego lokalnych potencjałów i zasobów. Wzrośnie spójność terytorialna regionu, zmniejszą się różnice w rozwoju pomiędzy poszczególnymi obszarami, zapewniony zostanie trwały rozwój ekonomiczny i społeczny na terenach zmarginalizowanych. Sam dokument poprawia również sprawność zarządzania polityką rozwoju na szczeblu samorządowym. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 SRK wyznacza główne zadania kraju, których realizacja przyczyni się do szybkiego i zrównoważonego rozwoju państwa oraz poprawy jakości życia ludności, poprzez wzmocnienie potencjałów gospodarczych, instytucjonalnych i społecznych. Dokument wytycza obszary strategiczne, w których koncentrować się będą główne działania państwa oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w celu przyspieszenia procesów rozwojowych. Celem głównym wskazanym w Strategii jest: wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Aby osiągnąć cel i zintensyfikować procesy rozwojowe, określono trzy obszary strategiczne, oraz w ich ramach cele i kierunki priorytetowe. i wyznaczone w nim cele i przedsięwzięcia wykazują spójność ze wszystkimi obszarami oraz poniższymi celami i kierunkami: Obszar strategiczny I: Sprawne i efektywne państwo: Cel I.3 Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywateli. Kierunek: rozwój kapitału społecznego. Obszar strategiczny II: Konkurencyjna gospodarka. Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. Strona2 Kierunek: racjonalne gospodarowanie zasobami; poprawa efektywności energetycznej; zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii.

Obszar strategiczny III: Spójność społeczna i terytorialna. Cel III.1. Integracja społeczna. Kierunek: zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym; zmniejszenie ubóstwa w grupach najbardziej zagrożonych. Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. Kierunek: podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych. Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych; Kierunek: tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich; zwiększenie spójności terytorialnej. Realizacja Programu i zapisanych w nim przedsięwzięć przyczynią się do rozwoju społecznego i gospodarczego Gminy, włączenia wykluczonych grup społecznych do życia społecznego i ekonomicznego, zmniejszenia dysproporcji w rozwoju poszczególnych dzielnic Gminy. Poprawi się jakość i dostęp do usług publicznych świadczonych mieszkańcom oraz zwiększy się spójność terytorialna regionu. KONCEPCJA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA KRAJU 2030 KPZK został opracowany w celu zapewnienia efektywnego wykorzystania przestrzeni państwa. Zawiera cele i kierunku działań, które służą planowaniu przestrzennemu pozwalającemu na wzrost społeczno-gospodarczy kraju. Celem strategicznym określonym w dokumencie jest: efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych konkurencyjności, zwiększenia zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym w długim okresie, uwzględniając zróżnicowane potencjały rozwojowe obszaru w zakresie: rolnictwa i turystyki bazujące na posiadanych zasobach. Strona3

i wyznaczone w nim cele i przedsięwzięcia wykazują spójność z poniższymi celami określonymi w KPZK: Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystywanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów. Poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski. Przywrócenie i utrwalanie ładu przestrzennego. Realizacja działań wpisanych do LPR przyczyni się do poprawy spójności i dostępności regionu oraz jego rozwoju przy wykorzystaniu lokalnych potencjałów i zasobów. Zmniejszą się różnice w rozwoju pomiędzy poszczególnymi obszarami i uporządkowany zostanie ład przestrzenny na terenach obecnie zdegradowanych. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2014-2020 (Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R.) Strategia jest najważniejszym dokumentem programowym, który określa wizję rozwoju oraz cele i kierunki rozwoju województwa lubelskiego. SRWL określa cztery strategiczne cele rozwoju regionu lubelskiego, których realizacji będą służyły działania samorządu województwa. Są to: 1. Wzmacnianie urbanizacji regionu. 2. Restrukturyzacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich. 3. Selektywne zwiększanie potencjału wiedzy, kwalifikacji, zaawansowania technologicznego, przedsiębiorczości i innowacyjności regionu. 4. Funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu. i wyznaczone w nim cele i przedsięwzięcia, wpisują się w zapisy wszystkich ww. celów oraz przyczynią się do osiągniecia wyznaczonych w nich zamierzeń. Wzrośnie potencjał rozwojowy Gminy, poprawi się przestrzeń i spójność regionu. Ograniczone zostaną patologii społecznej na obszarze rewitalizacji, nastąpi włączenie Strona4 do życia społecznego i gospodarczego wykluczonych grup społecznych, co poprawi jakość kapitału

ludzkiego w regionie i wzrośnie poziom życia lokalnej społeczności. Nastąpi zwiększenie rozwoju gospodarczego Gminy i wzrost przedsiębiorczości. 1.2. Dokumenty strategiczne i planistyczne gminy Łopiennik Górny PROGRAM ROZWOJU GMINY ŁOPIENNIK GÓRNY NA LATA 2015-2020 Program Rozwoju Gminy Łopiennik Górny na lata 2015-2020 to podstawowy dokument strategiczny, który określa kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy. Opracowany w formule partycypacyjnej uwzględnia działania prowadzące do wieloaspektowej rewitalizacji obszaru. Potrzeba rewitalizacji została wyartykułowana w Programie zarówno w kontekście potrzeb społecznych, jak i infrastrukturalnych i planowania przestrzennego. Cele rewitalizacji i przedsięwzięcia zaplanowane w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Łopiennik Górny przyczynią się przede wszystkim do realizacji następujących celów operacyjnych określonych w dwóch strategicznych obszarach rozwoju: Obszar ATRAKCYJNY INWESTYCYJNIE I TURYSTYCZNIE Cel 1.1. Rozwój infrastruktury poprawiającej atrakcyjność inwestycyjną i turystyczną obszaru funkcjonalnego - zaplanowane działania w ramach celu wpisują się w program gospodarczej rewitalizacji, rozwój infrastruktury poprawiającej atrakcyjność inwestycyjną i turystyczną obszaru funkcjonalnego, co bezpośrednio przełoży się na wzrost konkurencyjności i dochodowości gospodarki, będącej wyznacznikiem jakości życia mieszkańców Gminy. Istotne tu jest wypracowanie wysokiej atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej gminy, przekładającej się m.in. na tworzenie nowych miejsc pracy - co znaczenie ograniczy zjawisko bezrobocia na obszarze Gminy, jak i jego konsekwencji w postaci ubóstwa czy też wykluczenia społecznego; rozwój sektora przedsiębiorstw będących symulatorem postępu. Cel 1.4. Rozwój odnawialnych źródeł energii oraz zwiększenie efektywności energetycznej - Strona5 zaplanowane działania w ramach celu wpisują się w program rewitalizacji w sferze środowiskowej, technicznej; działania w ramach celu zorientowane są na rozwój odnawialnych źródeł energii oraz zwiększenie efektywności energetycznej, co bez wątpienia wpłynie na poprawę stanu środowiska

naturalnego w gminie Łopiennik Górny oraz podniesienie jakości życia lokalnej społeczności. Obszar PRZYJAZNY MIESZKAŃCOM Cel 2.1. Rozwój infrastruktury społecznej i poprawa jakości świadczonych usług - zaplanowane działania w ramach celu wpisują się w program rewitalizacji w sferze przestrzenno-funkcjonalnej; działania w ramach celu zorientowane są na stałe dążenie do zapewnienia wysokiej jakości usług społecznych poprzez modernizację budynków instytucji kultury, unowocześnianie ich wyposażenia oraz uzupełnianie oferowanych przez nie zasobów, pozwalające na zaspokajanie potrzeb społecznych, kulturalnych i edukacyjnych mieszkańców. Realizacja zadań w ramach celu bezpośrednio wpłynie na podniesienie jakości kapitału społecznego, aktywizację społeczną, kulturalną oraz budowanie poczucia tożsamości lokalnej. Działania zaplanowane w ramach celu mają również swe odzwierciedlenie w założonych do realizacji w LPR miękkich przedsięwzięciach, których rezultatem będzie zwiększenie aktywności społecznej, włączenie społeczne osób z obszaru rewitalizacji, zmniejszenie poziomu bezrobocia. Cel 2.4. Poprawa bezpieczeństwa i komfortu życia mieszkańców obszaru funkcjonalnego - zaplanowane w ramach celu działania wpisują się w program rewitalizacji w sferze przestrzennofunkcjonalnej, działania w ramach celu zorientowane są na stałe dążenie do poprawa bezpieczeństwa i komfortu życia mieszkańców obszaru funkcjonalnego. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY ŁOPIENNIK GÓRNY NA LATA 2014-2020 Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Łopiennik Górny na lata 2014-2020 stanowi podstawę do realizacji stosunkowo trwałych wzorów interwencji społecznych, które mają przyczynić się do poprawy warunków życia mieszkańców, w szczególności tych, którzy są zagrożeni marginalizacją i wykluczeniem społecznym, aby w konsekwencji doprowadzić do integracji społecznej. Proces rewitalizacji znajduje odzwierciedlenie w określonej w Strategii misji, jaką jest: Gmina Łopiennik Górny przeciwdziała wykluczeniu społecznemu poprzez sprawny system wsparcia i pomocy we współpracy z partnerami społecznymi. Strona6

Proces rewitalizacji zorientowany jest przede wszystkim na realizację założeń niżej wskazanych celów strategicznych i celów szczegółowych zawartych w Strategii: Cel strategiczny 2 Budowa systemu wsparcia dla osób bezrobotnych poprzez promocję zatrudnienia i przedsiębiorczości Cel szczegółowy: Przeciwdziałanie i eliminowanie negatywnych skutków psychospołecznych bezrobocia, w szczególności ubóstwa, Cel szczegółowy: Rozwijanie aktywnych form pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym długotrwale bezrobotnym, w tym kobietom, Cel szczegółowy: Dążenie do wyrównywania szans różnych grup społecznych na rynku pracy z uwzględnieniem grup dyskryminowanych. Kierunki działań zaplanowane w ramach tychże celów mają swe odzwierciedlenie w założonych do realizacji w LPR przedsięwzięciach związanych m.in. z aktywizacją zawodową oraz kompleksowym wsparciem osób bezrobotnych i zagrożonych wykluczeniem poprzez m.in. organizację szkoleń, staży, wsparcia psychologicznego. Strona7

2. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych 2.1. Charakterystyka gminy Łopiennik Górny Gmina Łopiennik Górny jest gminą wiejską, położoną w województwie lubelskim, w powiecie krasnostawskim. Gmina sąsiaduje z gminami: Fajsławice, Gorzków, Krasnystaw (należącymi do powiatu krasnostawskiego), Rybczewice i Trawniki (należącymi do powiatu świdnickiego) a także Rejowiec i Rejowiec Fabryczny (powiat chełmski). Gmina położona jest przy międzynarodowej trasie Warszawa-Odessa, w odległości niecałych 50 km od Lublina. Zajmuje powierzchnię 106 km 2 a w jej skład wchodzi 15 sołectw. Według danych Urzędu Gminy w Łopienniku Górnym za 2016 r., gminę zamieszkiwało 4 043 osób. Łopiennik Górny jest gminą typowo rolniczą, grunty rolne stanowią ponad 75% powierzchni gminy a ponad 70% ludności zatrudnionych jest w rolnictwie. Na omawianym terenie nie ma uciążliwego przemysłu, zanieczyszczającego środowisko. Gminę cechują znakomite warunki do uprawiania turystyki i rekreacji. Położna jest ona na Wyniosłości Giełczewskiej, przez jej teren przepływają rzeki: Wieprz, Rejka, Łapa i kanał Wieprz- Krzna. Teren gminy charakteryzuje się dużym wskaźnikiem zalesienia - lasy i zadrzewienia zajmują ponad 20% powierzchni gminy. Najcenniejsze przyrodniczo i krajobrazowo obszary w gminie zostały włączone do regionalnego i krajowego systemu obszarów chronionych. Dolina Wieprza pełni funkcję korytarza ekologicznego o randze krajowej. Podstawowym elementem systemu w gminie Łopiennik Górny jest Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu, a uzupełniają go liczne pomniki przyrody. W granicach Gminy znajduje się również obszar Natura 2000 - PLH060081 Łopiennik.

Mapa 1 Położenie gminy Łopiennik Górny na tle kraju, województwa lubelskiego i powiatu krasnostawskiego Źródło: Opracowanie własne

2.2. Delimitacja obszaru zdegradowanego analiza wskaźników 2.2.1. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera społeczna Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020 stan kryzysowy danego obszaru gminy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk społecznych - w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. W związku z powyższym dokonano analizy ilościowej problemów w sferze społecznej na terenie gminy Łopiennik Górny. Obrazują ją następujące wskaźniki: osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia. osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa. przestępstw i wykroczeń. Aktywność wyborcza. Analizując problemy społeczne wzięto pod uwagę przede wszystkim dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łopienniku Górnym, Urzędu Gminy Łopiennik Górny oraz dane GUS. LICZBA OSÓB KORZYSTAJĄCA Z ZASIŁKÓW Z POWODU BEZROBOCIA Bezrobocie jest zjawiskiem powszechnie znanym i jednym z najpilniejszych problemów społecznych. Związane to jest z likwidacją miejsc pracy, jakie dawały przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie Gminy, a także rolniczym charakterem gminy. Jak wynika z danych GUS, liczba bezrobotnych w gminie Łopiennik Górny w latach 2011-2015 ma tendencję wzrostową (oprócz roku 2014 kiedy zanotowano spadek liczby osób bezrobotnych). W 2015 roku liczba bezrobotnych zamieszkałych na terenie gminy Łopiennik Górny wynosiła 255 osób, w tym 121 kobiet. Należy przy tym zauważyć, iż dane obejmują jedynie bezrobotnych zarejestrowanych, a bezrobocie utajone na terenie gminy Łopiennik Górny jest dużo większe.

Powszechna jest w gminie praca na czarno. Spora liczba mieszkańców poszukuje pracy poza miejscem zamieszkania (emigracja zarobkowa do większych ośrodków, głównie miast) oraz poza graniami kraju. Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łopiennik Górnym wynika, iż w 2015 r. jedną z najczęstszych przyczyn korzystania z pomocy społecznej w gminie jest bezrobocie, z tego powodu udzielono pomocy 116 osobom, co stanowi ok. 3% populacji gminy. W 2015 roku największa liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu bezrobocia pochodziła z następujących sołectw: Żulin 21 osób, Łopiennik Górny 18 osób, Łopiennik Dolny Kolonia 16 osób, Wola Żulińska 13 osób. Najmniejsza liczba korzystających z pomocy społecznej z powodu bezrobocia w 2015 roku zamieszkiwała obszar następujących sołectw: Gliniska 0 osób, Majdan Krzywski 1 osoba, Łopiennik Nadrzeczny 2 osoby.

Tabela 1 osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia w latach 2011-2015 w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) osób 2011 2012 2013 2014 2015 % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy 1 Borowica 5 2,00 5 2,00 4 1,60 6 2,4 4 1,60 2 Dobryniów 3 1,80 4 2,50 6 3,80 4 2,50 3 1,9 3 Dobryniów Kolonia 6 3,70 6 3,70 6 3,70 3 1,80 3 1,80 4 Gliniska 6 10,50 6 10,50 1 1,75 1 1,75 0 0 5 Krzywe 6 2,10 11 3,20 12 4,18 6 2,40 6 3,77 6 Łopiennik Dolny 13 4,30 18 5,90 17 5,60 9 2,90 9 2,90 7 Łopiennik Dolny Kolonia 11 2,50 21 4,70 30 6,70 17 3,80 16 3,60 8 Łopiennik Górny 11 2,00 13 2,38 12 2,20 18 5,10 18 3,30 9 Łopiennik Nadrzeczny 15 3,90 9 2,33 3 0,80 4 1,00 2 0,52 10 Łopiennik Podleśny 13 4,00 0 0 13 4,00 8 2,50 8 2,50 11 Majdan Krzywski 7 4,40 7 4,40 1 0,60 1 0,60 1 0,60 12 Nowiny 1 0,70 1 0,70 0 0 5 3,30 5 3,30 13 Olszanka 25 5,60 28 6,30 19 4,25 10 2,23 7 1,57 14 Wola Żulińska 12 7,50 15 8,00 6 3,20 5 2,70 13 6,90 15 Żulin 43 11,84 32 8,80 13 4,60 12 3,30 21 5,80 Źródło: GOPS w Łopienniku Górnym Strona12

Wskaźnik referencyjny dla kryterium wynosi: 7,7 osób ogółu korzystających z pomocy z powodu bezrobocia. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem społecznym dot. kryterium liczby osób korzystających z zasiłków z powodu bezrobocia należą sołectwa: Żulin, Łopiennik Górny, Łopiennik Dolny Kolonia, Wola Żulińska. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia najwyższą liczbę (3 pkt.) przyznano sołectwom: Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Wola Żulińska, Żulin. Na tych obszarach liczba ludności korzystającej z zasiłków z powodu bezrobocia jest najwyższa i znacznie przekracza wskaźnik referencyjny. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano sołectwom: Łopiennik Dolny, Łopiennik Podleśny, Olszanka. Na tych obszarach liczba ludności korzystającej z zasiłków z powodu bezrobocia jest niewiele wyższa lub niższa niż średnia dla Gminy. W pozostałych sołectwach, gdzie liczba osób korzystających z zasiłków z powodu bezrobocia jest znacznie niższa niż wskaźnik referencyjny, przyznano najniższą liczbę (1 pkt.).

Tabela 2 Negatywne społeczne - liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia Obszar Kryterium Waga społeczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 Obszar Kryterium Waga społeczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 2 20 3 30 3 30 1 10 2 20 Obszar Kryterium Waga społeczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 1 10 2 20 3 30 3 30 Źródło: Opracowanie własne Strona14

LICZBA OSÓB KORZYSTAJĄCA Z ZASIŁKÓW Z POWODU UBÓSTWA Ubóstwo jest określane jako zjawisko społeczne, polegające na braku dostatecznych środków materialnych do zaspokojenia potrzeb życiowych jednostki lub rodziny. Ubóstwo jest złożonym zjawiskiem społecznym, powodowanym przez czynniki społeczno-ekonomiczne i demograficzne, a w szczególności przez problem bezrobocia, liczbę rodzin wielodzietnych i niepełnych, wskaźnik rodzin żyjących z osobą niepełnosprawną lub długotrwale chorą, a także alkoholizm. Z danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łopiennik Górnym wynika, iż w 2015 r. jedną z najczęstszych przyczyn korzystania z pomocy społecznej w gminie jest ubóstwo, z tego powodu udzielono pomocy 119 co stanowi ok. 3% populacji gminy. W 2015 roku największa liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu bezrobocia pochodziła z następujących sołectw: Żulin 21 osób, Łopiennik Górny 18 osób, Łopiennik Dolny Kolonia 16 osób, Wola Żulińska 13 osób. Najmniejsza liczba korzystających z pomocy społecznej z powodu bezrobocia w 2015 roku zamieszkiwała obszar następujących sołectw: Gliniska 0 osób, Majdan Krzywski 1 osoba, Łopiennik Nadrzeczny 2 osoby.

Tabela 3 osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa w latach 2011-2015 w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) osób 2011 2012 2013 2014 2015 % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy osób % do ogółu mieszkańców korzystających z pomocy 1 Borowica 5 2,00 5 2,00 5 2,00 6 2,4 7 2,60 2 Dobryniów 3 1,80 4 2,50 6 3,80 4 2,50 3 1,9 3 Dobryniów Kolonia 6 3,70 6 3,70 6 3,70 3 1,80 3 1,80 4 Gliniska 6 10,50 6 10,50 1 1,75 1 1,75 0 0 5 Krzywe 6 2,10 11 3,20 12 4,18 6 2,40 6 3,77 6 Łopiennik Dolny 13 4,30 18 5,90 17 5,60 9 2,90 9 2,90 7 Łopiennik Dolny Kolonia 11 2,50 25 5,62 30 6,70 17 3,80 16 3,60 8 Łopiennik Górny 12 2,10 13 2,38 12 2,20 28 5,10 18 3,30 9 Łopiennik Nadrzeczny 15 3,90 9 2,33 3 0,80 4 1,00 2 0,52 10 Łopiennik Podleśny 13 4,00 0 0 13 4,00 8 2,50 8 2,50 11 Majdan Krzywski 7 4,40 7 4,40 1 0,60 1 0,60 1 0,60 12 Nowiny 1 0,70 1 0,70 0 0 5 3,30 5 3,30 13 Olszanka 27 6,04 28 6,30 19 4,25 10 2,23 7 1,57 14 Wola Żulińska 12 7,50 15 8,00 6 3,20 5 2,70 13 6,90 15 Żulin 43 11,84 32 8,80 13 4,60 12 3,30 21 5,80 Źródło: GOPS w Łopienniku Górnym Strona16

Wskaźnik referencyjny dla kryterium wynosi: 7,9 osób ogółu korzystających z pomocy z powodu ubóstwa. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem społecznym dot. kryterium liczby osób korzystających z zasiłków z powodu ubóstwa należą sołectwa: Żulin, Łopiennik Górny, Łopiennik Dolny Kolonia, Wola Żulińska. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa najwyższą liczbę (3 pkt.) przyznano sołectwom: Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Wola Żulińska, Żulin. Na tych obszarach liczba ludności korzystającej z zasiłków z powodu ubóstwa jest najwyższa i znacznie przekracza wskaźnik referencyjny. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano sołectwom: Borowica, Łopiennik Dolny, Łopiennik Podleśny, Olszanka. Na tych obszarach liczba ludności korzystającej z zasiłków z powodu ubóstwa jest niewiele wyższa lub niższa niż średnia dla Gminy. W pozostałych sołectwach, gdzie liczba osób korzystających z zasiłków z powodu ubóstwa jest znacznie niższa niż wskaźnik referencyjny, przyznano najniższą liczbę (1 pkt.).

Tabela 4 Negatywne społeczne - liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa Obszar Kryterium Waga społeczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 1 10 1 10 1 10 1 10 Obszar Kryterium Waga społeczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 3 30 3 30 1 10 2 20 Obszar Kryterium Waga społeczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 1 10 1 10 2 20 3 30 3 30 Źródło: Opracowanie własne Strona18

LICZBA PRZESTĘPSTW I WYKROCZEŃ Z danych statystycznych dotyczących działań prewencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny w latach 2015-2016, wynika, iż na obszarze Gminy zanotowano łącznie 150 interwencji Policji. Są to najczęściej przypadki: kolizje i wypadki drogowe (w tym często na drodze krajowej nr 17, przebiegającej przez teren gminy), kradzież mienia, zakłócenia ładu i porządku. Najwięcej przypadków przestępstw i wykroczeń zanotowano w sołectwach: Łopiennik Górny 79 przypadków, co stanowi 53% ogółu wykroczeń w Gminie, Łopiennik Podleśny - 12 przypadków, co stanowi 8% ogółu wykroczeń w Gminie, Olszanka - 12 przypadków, co stanowi 8% ogółu wykroczeń w Gminie Łopiennik Dolny - 12 przypadków, co stanowi 8% ogółu wykroczeń w Gminie, Łopiennik Nadrzeczny - 10 przypadków, co stanowi 7% ogółu wykroczeń w Gminie. Najmniej przypadków przestępstw i wykroczeń zanotowano w sołectwach: Łopiennik Dolny Kolonia (0 przypadków), Majdan Krzywski i Nowiny (po 1 przypadki). Tabela 5 wykroczeń w latach 2015-2016 w gminie Łopiennik Górny

Wyszczególnienie (sołectwo) 2015-2016 1 Borowica 3 2 Dobryniów 6 3 Dobryniów Kolonia 2 4 Gliniska 2 5 Krzywe 2 6 Łopiennik Dolny 12 7 Łopiennik Dolny Kolonia 0 8 Łopiennik Górny 79 9 Łopiennik Nadrzeczny 10 10 Łopiennik Podleśny 12 11 Majdan Krzywski 1 12 Nowiny 1 13 Olszanka 12 14 Wola Żulińska 2 15 Żulin 6 Źródło: Komenda Policji Powiatowej w Krasnymstawie Wskaźnik referencyjny dla kryterium wynosi: 10% ogółu przypadków przestępstw i wykroczeń na terenie gminy Łopiennik Górny. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem społecznym dot. kryterium liczba przestępstw i wykroczeń należy sołectwo: Łopiennik Górny. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba przestępstw i wykroczeń. Najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w sołectwie Łopiennik Górny. Na tym obszarze odnotowano najwyższą liczbę wykroczeń, która znaczenie przekracza wartość wskaźnika referencyjnego. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano sołectwom: Łopiennik Dolny, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny, Olszanka. Na tych obszarach, % odnotowanych przestępstw i wykroczeń jest zbliżony do średniej dla całej Gminy. Najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano obszarom, gdzie odnotowano najmniejszą liczbę wykroczeń, a tym samym, znalazły się one zdecydowanie poniżej wskaźnika referencyjnego.

Tabela 6 Negatywne społeczne - liczba przestępstw i wykroczeń Obszar Kryterium Waga społeczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 Obszar Kryterium Waga społeczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny przestępstw i wykroczeń 7 2 14 1 7 3 21 2 14 2 14 Obszar Kryterium Waga społeczne Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 2 14 1 7 1 7 Strona21

AKTYWNOŚĆ WYBORCZA Aktywność społeczną można mierzyć aktywnością wyborczą. Analizie poddano ostatnie wybory do Parlamentu Europejskiego, samorządowe, parlamentarne i prezydenckie. Aktywność wyborcza mieszkańców gminy Łopiennik Górny jest niewiele mniejsza niż aktywność wyborcza mieszkańców powiatu krasnostawskiego. Dane opracowane przez Państwową Komisję Wyborczą wskazują na wysoką aktywność wyborczą mieszkańców gminy Łopiennik Górny w wyborach samorządowych, które są z reguły najważniejsze dla życia samorządu terytorialnego, gdyż decydują o najistotniejszych sprawach mieszkańców Gminy oraz w wyborach prezydenckich, gdzie w obydwu przypadkach głosowanie odbywa się na konkretne lub znane osoby. Mniejszym zainteresowaniem od wyborów samorządowych i prezydenckich cieszą się wybory parlamentarne, w których w 2015 r. frekwencja na terenie gminy Łopiennik Górny wynosiła 14,82%. Najniższą frekwencję wyborczą w Gminie odnotowano przy wyborach do Parlamentu Europejskiego w 201r roku (13,04%). Tabela 7 Frekwencja w wyborach w gminie Łopiennik Górny oraz powiecie krasnostawskim (%) Rok wyborów 2014 2014 2015 2015 Rodzaj wyborów Parlament Europejski Samorządowe Parlamentarne Prezydenckie II tura Gmina Łopiennik Górny Powiat krasnostawski 13,04 57,7 14,82 47,98 18,50 50,82 15,28 48,35 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pkw.gov.pl W wyborach samorządowych w 2014 roku najmniejszą frekwencją charakteryzowały się następujące sołectwa: Żulin - 42% liczby osób, które oddały głos. Wola Żulińska 48% liczby osób, które oddały głos.

Łopiennik Dolny 51% liczby osób, które oddały głos. Gliniska, Majdan Krzywski, Olszanka 52% liczby osób, które oddały głos. Borowica 54% liczby osób, które oddały głos. Tabela 8 Aktywności wyborcza mieszkańców gminy Łopiennik Górny wybory samorządowe 2010 rok i 2014 rok frekwencja (%) Wyszczególnienie (sołectwo) 2010 2014 1 Borowica 60 54 2 Dobryniów 68 70 3 Dobryniów Kolonia 68 70 4 Gliniska 53 52 5 Krzywe 53 61 6 Łopiennik Dolny 56 51 7 Łopiennik Dolny Kolonia 60 60 8 Łopiennik Górny 67 63 9 Łopiennik Nadrzeczny 61 61 10 Łopiennik Podleśny 66 72 11 Majdan Krzywski 50 52 12 Nowiny 50 61 13 Olszanka 52 52 14 Wola Żulińska 60 48 15 Żulin 40 42 Źródło: UG Łopiennik Górny Wskaźnik referencyjny dla kryterium wynosi: 57,9% ogółu liczby osób, które oddały głos. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem społecznym dot. kryterium aktywności wyborczej mieszkańców gminy Łopiennik Górny należą sołectwa: Żulin, Wola Żulińska, Łopiennik Dolny, Gliniska, Majdan Krzywski, Olszanka. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium aktywność wyborcza. Najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w sołectwach: Borowica, Gliniska, Łopiennik Dolny, Majdan

Krzywski, Olszanka, Wola Żulińska, Żulin. Na obszarach tych % liczby osób, które brały udział w wyborach jest najniższy i nie przekracza 55%. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano sołectwom: Krzywe, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Nadrzeczny, Nowiny. Na tych obszarach, % liczby osób, które brały udział w wyborach jest niewiele wyższy od średniej dla całej Gminy. Najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano na obszarach, które znalazły się zdecydowanie powyżej wskaźnika referencyjnego, są to sołectwa: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Górny, Łopiennik Podleśny.

Tabela 9 Negatywne społeczne aktywność wyborcza Obszar Kryterium Waga społeczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Aktywność wyborcza 8 3 24 1 8 1 8 3 24 2 16 Obszar Kryterium Waga społeczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 1 8 2 16 1 8 Obszar Kryterium Waga społeczne Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 3 24 3 24 3 24 Strona25

PODSUMOWANIE PROBLEMÓW W SFERZE SPOŁECZNEJ Ustalono, że wysokie natężenie negatywnych zjawisk społecznych występuje w obszarach, które osiągnęły powyżej 70, średnie natężenie negatywnych zjawisk społecznych występuje w obszarach, które osiągnęły 50-69, zaś niskie natężenie negatywnych zjawisk społecznych występuje w obszarach, które osiągnęły poniżej 50. Z analizy danych w sferze społecznej oraz zgodnie z sumą otrzymanych punków wynika, że największe natężenie zidentyfikowanych problemów społecznych występuje w sołectwach: Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Olszanka, Wola Żulińska, Żulin. Średnie natężenie negatywnych zjawisk społecznych występuje w sołectwach: Borowica, Gliniska, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny, Majdan Krzywski. Natomiast najniższe natężenie negatywnych zjawisk społecznych występuje w sołectwach: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Krzywe, Nowiny. Obszary o najwyższym i średnim natężeniu zidentyfikowanych problemów społecznych wymagają podjęcia działań naprawczych.

Tabela 10 Negatywne społeczne dane uwzględniające analizowane kryteria Obszar Kryterium Waga społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe 1 10 1 10 1 10 osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 1 10 1 10 1 10 1 10 61 35 35 51 przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 10 Aktywność wyborcza 8 3 24 1 8 1 8 3 24 2 16 Suma 43 Obszar Kryterium Waga społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 2 20 Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny 3 30 3 30 1 10 osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 3 30 3 30 1 10 2 20 78 83 89 50 przestępstw i wykroczeń 7 2 14 1 7 3 21 2 14 2 14 2 20 Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 1 8 2 16 1 8 62 Obszar Kryterium Waga społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin 1 10 2 20 3 30 osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 1 10 1 10 2 20 3 30 3 30 51 43 78 91 przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 2 14 1 7 1 7 3 30 Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 3 24 3 24 3 24 Źródło: Opracowanie własne 91 Strona27

Mapa 2 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne 2.2.2. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera gospodarcza Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, stan kryzysowy danego obszaru gminy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk gospodarczych, w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw. Analizując sferę gospodarczą wzięto pod uwagę dotyczące niskiego stopnia przedsiębiorczości. Poddane analizie dane pochodzą przede wszystkim z Urzędu Gminy Łopiennik Górny oraz Głównego Urzędu Statystycznego.

LICZBA ZAREJESTROWANYCH PRZEDSIĘBIORSTW Gmina Łopiennik Górny to typowa gmina rolnicza, gdzie główne źródła utrzymania mieszkańców to dochody z rolnictwa. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy jest słabo rozwinięty. Do głównych podmiotów gospodarczych zatrudniających mieszkańców zaliczyć można: Przedsiębiorstwo Handlowe KRAUTEX Bogusław Domański w Łopienniku Dolnym Kolonii - przetwórstwo surowców zielarskich; Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Łopienniku Górnym usługi rolnicze; NZOZ Łopiennik Nadrzeczny - usługi medyczne; Bank Spółdzielczy w Krasnymstawie oddział w Łopienniku Nadrzecznym - usługi bankowe. Większość prywatnych firm działających na terenie Gminy to podmioty prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze. Brakuje przedsiębiorstw, które dawałyby zatrudnienie większej liczbie mieszkańców Gminy. Biorąc pod uwagę branże, w których funkcjonują przedsiębiorstwa zlokalizowane na terenie Gminy, zauważyć można zdecydowaną przewagę działalności związanej z handlem hurtowym i detalicznym, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. Kolejnymi, najbardziej aktywnymi sektorami w gospodarce gminy są: budownictwo, usługi, transport i gospodarka magazynowa, przetwórstwo przemysłowe. Potencjał istniejących przedsiębiorstw jest pośrednim wskaźnikiem obrazującym lokalne szanse na znalezienie zatrudnienia. Łączna liczba przedsiębiorstw zarejestrowanych na terenie gminy Łopiennik Górny w 2015 roku wynosiła 128 (na podstawie danych Urzędu Gminy). Tabela 11 zarejestrowanych przedsiębiorstw w latach 2011-2015

Wyszczególnienie (sołectwo) 2011 2012 2013 2014 2015 Borowica 5 5 4 5 5 Dobryniów 4 4 5 6 6 Dobryniów Kolonia 8 8 7 7 7 Gliniska 3 2 3 5 5 Krzywe 10 11 10 11 11 Łopiennik Dolny 10 12 13 14 14 Łopiennik Dolny Kolonia 12 12 11 11 11 Łopiennik Górny 15 16 16 16 15 Łopiennik Nadrzeczny 10 11 12 14 14 Łopiennik Podleśny 9 9 10 12 12 Majdan Krzywski 5 6 6 7 7 Nowiny 2 2 3 4 3 Olszanka 10 10 8 9 9 Wola Żulińska 1 1 2 4 5 Żulin 3 3 4 4 4 Źródło: UG Łopiennik Górny Dla kryterium obliczono wskaźnik referencyjny licząc średnią dla sołectwa podzielono 128 firm/15 sołectw, co dało w zaokrągleniu średnio 8 firm/sołectwo. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem gospodarczym dot. kryterium liczby zarejestrowanych przedsiębiorstw należą sołectwa: Nowiny, Żulin, Borowica, Gliniska, Wola Żulińska. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw. Najwyższą punktację (3 pkt. ) przyznano sołectwom, gdzie funkcjonuje najmniejsza liczba przedsiębiorstw (do 5), i są to sołectwa: Borowica, Gliniska, Wola Żulińska, Żulin, Nowiny. Średnią liczbę (2pkt. ) przyznano w sołectwach, na obszarze których prosperuje od 6 do 10 firm; są to sołectwa: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Majdan Krzywski, Olszanka. Natomiast najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano w sołectwach, gdzie liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw wynosi powyżej 10, co ma miejsce w sołectwach: Krzywe, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny.

Tabela 12 Negatywne gospodarcze liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw w gminie Łopiennik Górny Obszar Kryterium Waga gospodarcze Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 3 21 2 14 2 14 3 21 1 7 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 2 14 3 21 2 14 3 21 3 21 Strona31

LICZBA PRZEDSIĘBIORSTW WYREJESTROWANYCH Łączna liczba przedsiębiorstw wyrejestrowanych z terenu gminy Łopiennik Górny w 2015 r. wyniosła 2 firmy. Taka tendencja utrzymuje się w gminie od 2011 roku, wyjątkiem jest 2013 rok, kiedy to wyrejestrowało się 6 przedsiębiorstw. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż przeważającej większości firm prywatnych działających na terenie Gminy są to podmioty prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze. Nie rozwiązuje to zatem problemu jakim jest brak miejsc pracy, a co za tym idzie, mieszkańcy muszą szukać zatrudnienia poza miejscem zamieszkania. Tabela 13 przedsiębiorstw wyrejestrowanych w latach 2011-2015 w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) 2011 2012 2013 2014 2015 1 Borowica 0 0 1 0 0 2 Dobryniów 0 0 0 0 0 3 Dobryniów Kolonia 0 0 1 0 0 4 Gliniska 0 1 0 0 0 5 Krzywe 0 0 1 0 0 6 Łopiennik Dolny 0 0 0 0 0 7 Łopiennik Dolny Kolonia 0 0 1 0 0 8 Łopiennik Górny 0 0 0 0 1 9 Łopiennik Nadrzeczny 0 0 0 0 0 10 Łopiennik Podleśny 0 0 0 0 0 11 Majdan Krzywski 0 0 0 0 0 12 Nowiny 0 0 0 0 1 13 Olszanka 0 0 2 0 0 14 Wola Żulińska 0 0 0 0 0 15 Żulin 0 0 0 0 0 Źródło: UG Łopiennik Górny Przyznając punkty w ramach kryterium, największą liczbę (3 pkt.) przyznano w sołectwach: Nowiny, Łopiennik Górny. Są to jedyne sołectwa, na terenie których nastąpiło wyrejestrowanie firm. W pozostałych sołectwach przyznano najmniejszą liczbę (1 pkt.).

Tabela 14 Negatywne gospodarcze liczba wyrejestrowanych przedsiębiorstw w gminie Łopiennik Górny Obszar Kryterium Waga gospodarcze Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 1 8 3 24 1 8 1 8 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 3 24 1 8 1 8 1 8 Strona33

PODSUMOWANIE PROBLEMÓW W SFERZE GOSPODARCZEJ Ustalono, że wysokie natężenie negatywnych zjawisk gospodarczych występuje w obszarach, które osiągnęły 31-45, średnie natężenie negatywnych zjawisk gospodarczych występuje w obszarach, które osiągnęły 24-30, zaś niskie natężenie negatywnych zjawisk gospodarczych występuje w obszarach, które osiągnęły 15-23 punkty. Z analizy danych w sferze gospodarczej oraz zgodnie z sumą otrzymanych punków wynika, że największe natężenie zidentyfikowanych problemów gospodarczych występuje w sołectwach: Łopiennik Górny, Nowiny. Średnie natężenie negatywnych zjawisk gospodarczych występuje w sołectwach: Borowica, Gliniska, Wola Żulińska, Żulin. Natomiast najniższe natężenie negatywnych zjawisk gospodarczych występuje w sołectwach: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Krzywe, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny, Majdan Krzywski, Olszanka. Obszary o najwyższym i średnim natężeniu zidentyfikowanych problemów gospodarczych wymagają podjęcia działań naprawczych.

Tabela 15 Negatywne gospodarcze dane uwzględniające analizowane kryteria Obszar Kryterium Waga gospodarcze Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 3 21 2 14 2 14 3 21 1 7 29 22 22 29 wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 15 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 15 1 8 15 3 24 31 1 8 15 1 8 15 Obszar Kryterium Waga gospodarcze Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 2 14 3 21 2 14 3 21 3 21 wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 22 3 24 45 1 8 22 1 8 29 1 8 Źródło: Opracowanie własne 29 Strona35

Mapa 3 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne 2.2.3. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera środowiskowa Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 202,0 stan kryzysowy danego obszaru gminy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk środowiskowych, a w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu środowiska. W procesie analizy wzięto pod uwagę przede wszystkim dane z Urzędu Gminy w Łopiennik Górnym.

Ze względu na ograniczoną liczbę danych ilościowych dla poszczególnych sołectw, analizując aspekty środowiskowe skupiono się w szczególności na negatywnych ch dotyczących obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska (azbestu) oraz ilości dzikich wysypisk śmieci zlokalizowanych na terenie gminy Łopiennik Górny. Analizę uzupełniono o informacje dotyczące środowiska naturalnego oraz ocenę stanu środowiska naturalnego i identyfikację zagrożeń na terenie gminy Łopiennik Górny. ILOŚĆ ODPADÓW STWARZAJĄCYCH ZAGROŻENIE DLA ŻYCIA I ZDROWIA LUDZI LUB STANU ŚRODOWISKA AZBEST Wyroby zawierające azbest, znajdujące się na terenie gminy Łopiennik Górny to przede wszystkim płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie oraz płyty faliste azbestowo-cementowe (eternit) stosowane w budownictwie. Z przeprowadzonej inwentaryzacji pokryć dachowych zawierających azbest wynika, że na terenie Gminy, pokrycia takie znajdują się przede wszystkim na budynkach mieszkalnych i gospodarczych będących własnością osób prywatnych. Zdecydowanie mniej jest budynków użyteczności publicznej zawierających wyroby azbestowe. Łączna ilość azbestu przewidywana do usunięcia wynosi 231 800,70 m 2. Największa powierzchnia płyt azbestowych pozostałych do usunięcia znajduje się na terenie sołectw: Łopiennik Dolny Kolonia 27 248,1 m 2 ; Łopiennik Górny 27 310,1 m 2 ; Łopiennik Dolny 19 915,9 m 2 ; Łopiennik Nadrzeczny - 19 481,4 m 2 ; Dobryniów Kolonia 18 478,5 m 2. Najmniejsza ilość płyt znajduje się na terenie sołectwa Gliniska 3 988,7 m 2.

Tabela 16 Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Wyszczególnienie (sołectwo) Rodzaje wyrobów zawierających azbest Podmiot (os. prawna, os. fizyczna) Przewidywana do usunięcia ilość 1 Borowica płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 2 Dobryniów płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 3 Dobryniów Kolonia płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 4 Gliniska płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 5 Krzywe płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 6 Łopiennik Dolny płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 7 Łopiennik Dolny Kolonia płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 8 Łopiennik Górny płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 9 Łopiennik Nadrzeczny płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 49 nieruchomości należących do osób fizycznych 10859,5 m 2 37 nieruchomości należących do osób fizycznych 14107,1 m 2 38 nieruchomości należących do osób fizycznych 18478,5 m 2 12 nieruchomości należących do osób fizycznych 3988,7 m 2 35 nieruchomości należących do osób fizycznych 13159,3 m 2 50 nieruchomości należących do osób fizycznych 19915,9 m 2 82 nieruchomości należących do osób fizycznych 27248,1 m 2 95 nieruchomości należących do osób fizycznych 27310,1 m 2 Budynki użyteczności publicznej Agronomówka- Lecznica - Budynek baru- 200 m 2 120 m 2 120 m 2 10 Łopiennik Podleśny płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 11 Majdan Krzywski płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 67 nieruchomości należących do osób fizycznych 19041,4 m 2 39 nieruchomości należących do osób fizycznych 15710,5 m 2 Budynek użyteczności publicznej Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej- 38 nieruchomości należących do osób fizycznych 245 m 2 13040,1 m 2 Strona38

12 Nowiny płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie Budynek użyteczności publicznej Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej 220 m 2 13 Olszanka płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 14 Wola Zulińska płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie 15 Żulin płyty cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo - cementowe stosowane w budownictwie Źródło: UG Łopiennik Górny 21 nieruchomości należących do osób fizycznych 8123,1 m 2 Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej 220m 2 56 nieruchomości należących do osób fizycznych 16459,4 m 2 48 nieruchomości należących do osób fizycznych 9688,4 m 2 69 nieruchomości należących do osób fizycznych 13545,6 m 2 Strona39

Dla kryterium obliczono wskaźnik referencyjny, który wynosi 15 453,38 m 2 ogółu ilości odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska - azbest. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się wysokim natężeniem negatywnych zjawisk środowiskowych dot. kryterium ilości odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest należą sołectwa: Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Łopiennik Dolny, Łopiennik Nadrzeczny, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Podleśny, Olszanka. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest. Najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano sołectwom, gdzie ilość azbestu do usunięcia jest największa i przekracza wskaźnik referencyjny. Są to sołectwa: Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Łopiennik Dolny, Łopiennik Nadrzeczny, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Podleśny, Olszanka. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano w sołectwach, gdzie ilość azbestu do usunięcia jest niewiele niższa niż wartość wskaźnika referencyjnego. Są to sołectwa: Dobryniów, Krzywe, Majdan Krzywski, Żulin. Natomiast najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano w sołectwach, gdzie występuje najmniejsza ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska, znacznie mniejsza niż wskaźnik referencyjny. Są to sołectwa: Borowica, Gliniska, Nowiny, Wola Żulińska.

Tabela 17 Negatywne środowiskowe - ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe 3 1 3 3 2 6 6 3 9 9 1 3 3 2 6 6 Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny 3 3 9 9 3 9 9 3 9 9 3 9 9 3 9 9 Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin 3 2 6 6 1 3 3 3 9 9 1 3 3 2 6 6 Strona41

ŚRODOWISKO NATURALNE Przez teren gminy Łopiennik Górny przepływają rzeki: Wieprz, Rejka, Łopa i kanał Wieprz-Krzna. Naturalną sieć wód powierzchniowych wzbogacają stawy rybne. Największy zespół stawów występuje w ok. Żulina (o pow. 11,48 ha) oraz w rejonie Olszanki. Uzupełniają je liczne drobne stawy rybne we wsiach: Nowiny, Krzywe, Łopiennik Dolny, Kol. Łopiennik Górny, zasilane wodami Łopy. Ponadto w rejonie wsi Olszanka i Majdan Krzywski znajdują się źródła. Na terenie gminy Łopiennik Górny oraz gmin ościennych projektuje się realizację zbiornika wodnego Oleśniki o funkcji retencyjnej i rekreacyjnej. Lasy i zadrzewienia na terenie gminy Łopiennik Górny zajmują 20 % ogółu powierzchni gminy i należą głównie do Nadleśnictwa Krasnystaw. Występują one w kilku dużych, zwartych kompleksach w zachodniej i wschodniej części gminy. W części zachodniej (las Namule) oraz południowej (las ok. Ziemiany Łopiennik Podleśny) dominuje typ siedliskowy lasu świeżego. Drzewostany buduje sosna ze znacznym udziałem gatunków liściastych; dębu, grabu, osiki, buku, jawora, brzozy itp. Lasy te posiadają korzystny mikroklimat, są atrakcyjne krajobrazowo i odporne na antropopresję. We wschodniej części gminy kompleksy leśne okolic Borowicy, to głównie bory mieszane świeże i bory świeże z niewielkim udziałem boru mieszanego wilgotnego. W drzewostanach dominuje sosna z niewielkimi domieszkami gatunków liściastych: dębu i brzozy. Najcenniejsze przyrodniczo i krajobrazowo obszary w gminie zostały włączone do regionalnego i krajowego systemu obszarów chronionych. Dolina Wieprza pełni funkcję korytarza ekologicznego o randze krajowej. Podstawowym elementem systemu w gminie Łopiennik Górny jest Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu, a uzupełniają go liczne pomniki przyrody. POCK obejmuje dolinę rzeki Wieprz oraz fragment kompleksu leśnego okolic Borowicy. W granicach gminy znajduje się również obszar Natura 2000 - PLH060081 Łopiennik. Obszar położony jest w obrębie Wyniosłości Giełczewskiej; leży po dwóch stronach doliny Łopy. Jest to ważne stanowisko obuwika pospolitego. Ponad 50% powierzchni obszaru zajmują siedliska grądu subkontynentalnego.

OCENA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO I IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ Bardzo ważnym elementem utrzymującym równowagę w środowisku przyrodniczym są lasy. Należy zatem zaznaczyć, że utrzymanie wysokiego poziomu lesistości w granicach gminy Łopiennik Górny stanowi istotny element równowagi w środowisku przyrodniczym i znacząco wpływa na zrównoważony rozwój Gminy. Na 10 619 ha powierzchni Gminy, 2 235 ha zajmują lasy (lesistość 21,5%). Jakość powietrza na terenie gminy Łopiennik Górny jest dobra - nie występują przekroczenia poziomów dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. Na terenie Gminy nie występuje wielki i średni przemysł, które zanieczyszczałby środowisko. Źródłami zanieczyszczeń jest tzw. niska emisja oraz transport samochodowy i ciągniki rolnicze. ILOŚĆ DZIKICH WYSYPISK ŚMIECI Od lipca 2013 roku, zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. Nr poz. 391), odbiorem i zagospodarowaniem odpadów komunalnych na terenie gminy Łopiennik Górny zajmuje się podmiot zewnętrzny wyłoniony zgodnie z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. Wyłoniona w przetargu firma obsługuje mieszkańców Gminy, z których większość segreguje odpady. Zbierane są one w różnokolorowych workach. Na terenie gminy Łopiennik Górny nie ma wysypiska odpadów stałych. Odpady stałe wywożone są przez służby komunalne na wysypisko odpadów stałych w Wincentowie. Pomimo tego, na terenie gminy Łopiennik Górny powstają dzikie wysypiska śmieci, które negatywnie wpływają na życie ludzi i zwierząt oraz na środowisko i walory estetyczne krajobrazu. Dzikie wysypiska są systematycznie likwidowane. Likwidacja polega na zebraniu ze wskazanych terenów wszelkich odpadów, również wielkogabarytowych (w tym gruzu, elementów betonowych, nadmiaru ziemi, części samochodowe, sprzęt RTV i AGD odpady poremontowe, sanitariaty, meble, odzież, pościel, odpady roślinne) wraz z ich niezwłocznym wywozem na wysypisko.

W Gminie istnieją dzikie wysypiska w sołectwach: Borowica; Łopiennik Podleśny, Olszanka, Żulin. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium ilość dzikich wysypisk śmieci. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem technicznym dot. kryterium ilość dzikich wysypisk śmieci należą sołectwa: Borowica, Łopiennik Podleśny, Olszanka, Żulin. Tym sołectwom przyznano najwyższą punktację (3 pkt.). Jeden punkt przyznano pozostałym sołectwom, na obszarach których nie odnotowano istnienia dzikich wysypisk.

Tabela 18 Negatywne środowiskowe - ilość dzikich wysypisk śmieci Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 3 6 1 2 1 2 1 2 1 2 Obszar Kryterium Waga środowiskowe Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 1 2 1 2 3 6 Obszar Kryterium Waga środowiskowe Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 3 6 1 2 3 6 Strona45

PODSUMOWANIE PROBLEMÓW W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ Ustalono, że wysokie natężenie negatywnych zjawisk środowiskowych występuje w obszarach, które osiągnęły 11-15, średnie natężenie negatywnych zjawisk środowiskowych występuje w obszarach, które osiągnęły 6-10, zaś niskie natężenie negatywnych zjawisk środowiskowych występuje w obszarach, które osiągnęły 5. Obszary o najwyższym i średnim natężeniu zidentyfikowanych problemów środowiskowych wymagają podjęcia działań naprawczych.

Tabela 19 Negatywne środowiskowe - dane uwzględniające analizowane kryteria Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe 3 1 3 9 2 6 8 3 9 11 1 3 5 2 6 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 3 6 1 2 1 2 1 2 1 2 8 Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest 11 11 11 11 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 1 2 1 2 3 6 15 Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Obszar Kryterium Waga środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i 3 2 6 1 3 3 9 1 3 2 6 zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest 8 5 15 5 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 3 6 1 2 3 6 Źródło: Opracowanie własne 12 Strona47

Mapa 4 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne 2.2.4. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera techniczna Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, stan kryzysowy danego obszaru miasta spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujących z negatywnymi mi w co najmniej jednej z innych sfer, w tym: technicznej, a w szczególności w zakresie degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

W związku z powyższym dokonano analizy ilościowej problemów w sferze technicznej na terenie gminy Łopiennik Górny w następującym zakresie: 1. Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki. 2. Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki. 3. Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze. 4. Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze. Dostęp i stan infrastruktury technicznej oddziałują w wysokim stopniu na jakość życia społeczności mieszkającej na danym obszarze. Jest też bardzo ważny czynnik wpływający na atrakcyjność i konkurencyjność gminy oraz jej rozwój. SIEĆ KANALIZACYJNA Na terenie gminy Łopiennik Górny brakuje sieci kanalizacyjnej; żadne sołectwo nie jest podłączone do sieci. W gminie nie funkcjonuje też oczyszczalnia ścieków. Ścieki sanitarne gromadzone są przez poszczególnych użytkowników w zbiornikach bezodpływowych, a następnie wywożone przez służby komunalne do oczyszczalni ścieków w Krasnymstawie. Wody opadowe z terenów utwardzonych (drogi, place) odprowadzane są powierzchniowo do rowów, rzek i cieków wodnych. W związku z powyższym, do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem technicznym dot. kryterium udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej zaliczono wszystkie sołectwa na terenie gminy Łopiennik Górny. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej. Najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano wszystkim sołectwom.

Tabela 20 Negatywne techniczne - udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej Obszar Kryterium Waga techniczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 Obszar Kryterium Waga techniczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 Źródło: Opracowanie własne Strona50

SIEĆ WODOCIĄGOWA System wodociągów gminy Łopiennik Górny jest rozbudowany i w pełni zabezpiecza potrzeby mieszkańców. Do sieci podłączone są wszystkie sołectwa na terenie gminy. Według danych Urzędu Gminy Łopiennik Górny, sieć wodociągowa w gminie ma długość 100,27 km, liczba przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosi 1 303 szt. Z sieci wodociągowej korzysta ponad 3 330 osób Na terenie gminy funkcjonują następujące wodociągi grupowe: Łopiennik Dolny obejmuje zasięgiem miejscowości: Łopiennik Dolny, Łopiennik Podleśny, Łopiennik Nadrzeczny, Kol. Łopiennik Dolny, Łopiennik Górny, Dobryniów, Olszankę. Ujęcie składa się z 3 studni głębinowych. Zasoby wodne ujęcia, oraz urządzenia stacji wodociągowej zapewniają pełne pokrycie potrzeb w wodę dla celów komunalnych, hodowlanych i przeciwpożarowych. Majdan Krzywski wodociąg zasięgiem obejmuje miejscowości: Majdan Krzywski, część Olszanki, Gliniska, Nowiny, Krzywe, oraz wieś Baginy w gminie Gorzków. Dla podwyższenia ciśnienia w sieci wodociągowej we wsi Krzywe Gliniska zlokalizowana jest dodatkowa przepompownia. Ujęcie wody stanowią dwie studnie głębinowe. Zasoby wodne ujęcia, jak również urządzenia wodociągowe zapewniają pełne pokrycie potrzeb w wodę dla celów komunalnych, hodowlanych i przeciwpożarowych. Część mieszkańców Gminy korzysta z wodociągu grupowego w gminie Rejowiec, są to miejscowości: Borowica, Żulin, Wola Żulińska. Tabela 21 Sieć wodociągowa w gminie Łopiennik Górny 2015 rok

Wyszczególnienie (sołectwo) Długość czynnej sieci rozdzielczej (km) Przyłącza do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.) Woda dostarczona gospodarstwom domowym (dam3) Korzystający z instalacji w % ogółu ludności 1 Borowica 7,85 87 4,7 89,69 2 Dobryniów 3,91 48 3,3 81,36 3 Dobryniów Kolonia 5,46 49 1,6 90,74 4 Gliniska 3,55 29 1,8 80,56 5 Krzywe 9,89 82 6,6 91,11 6 Łopiennik Dolny 13,23 104 7,6 88,89 7 Łopiennik Dolny Kolonia 3,57 132 9,9 91,03 8 Łopiennik Górny 4,75 164 11,1 93,18 9 Łopiennik Nadrzeczny 12,32 98 9,1 89,91 10 Łopiennik Podleśny 7,09 94 7,5 90,38 11 Majdan Krzywski 2,38 63 5,3 94,03 12 Nowiny 5,59 49 4,0 92,45 13 Olszanka 8,01 134 9,4 93,71 14 Wola Żulińska 3,44 71 2,4 92,21 15 Żulin 9,23 99 5,6 91,67 Ogółem 100,27 1 303 89,9 Źródło: UG Łopiennik Górny Wskaźnik referencyjny dla kryterium wynosi: 90,1% ogółu mieszkańców korzystających z instalacji. Z analizy danych wynika, iż do obszarów charakteryzujących się najwyższym negatywnym zjawiskiem technicznym dot. kryterium udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki należą sołectwa: Dobryniów, Gliniska. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w sołectwach Dobryniów i Gliniska. Na tych obszarach, odsetek ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej jest najniższy i niewiele przekracza 80%. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano sołectwom: Borowica,

Dobryniów Kolonia, Krzywe, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny, Żulin. Na tych obszarach, odsetek ludności korzystającej z sieci wodociągowej jest niewiele niższy lub niewiele wyższy niż średnia dla całej gminy. Najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano w sołectwach, gdzie stopień zwodociągowania jest najwyższy i znacznie przekracza wskaźnik referencyjny. Są to sołectwa: Łopiennik Górny, Majdan Krzywski, Nowiny, Olszanka, Wola Żulińska.

Tabela 22 Negatywne techniczne - udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej Obszar Kryterium Waga techniczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 2 6 3 9 2 6 3 9 2 6 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 2 6 2 6 1 3 2 6 2 6 Obszar Kryterium Waga techniczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 1 3 1 3 1 3 1 3 2 6 Źródło: Opracowanie własne Strona54

INFRASTRUKTURA DROGOWA Sieć drogowa na terenie gminy Łopiennik Górny obejmuje drogi krajowe, powiatowe i gminne. Przez Gminę przebiega droga krajowa nr 17 Warszawa - Lublin - Zamość Hrebenne, stanowiąca główne połączenie drogowe do przejścia granicznego w Hrebennem. Podział i charakterystyka dróg w Gminie przedstawia się następująco: droga krajowa nr 17 Warszawa - Lublin - Zamość - Hrebenne o długości 4,5 km; nawierzchnia bitumiczna; drogi powiatowe 7 odcinków o łącznej długości 39,3 km; nawierzchnia bitumiczna i inna twarda; drogi gminne, w tym zewnętrzne (45,3 km) i wewnętrzne (219,1 km); część jest utwardzona najczęściej żwirem, żużlem lub tłuczniem (68,8 km); nawierzchnia bitumiczna ułożona jest tylko na łącznych odcinkach o długości 19,1 km. Tabela 23 Stan infrastruktury drogowej w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) Opis luk w infrastrukturze 1 Borowica Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 0,6km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,38km 2 Dobryniów Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 1,73km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,25km 3 Dobryniów Kolonia Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 1,17km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,58km 4 Gliniska konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 0,55km 5 Krzywe Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 1,8km, 6 Łopiennik Dolny konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 3,18km 7 Łopiennik Dolny Kolonia konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 6,47km 8 Łopiennik Górny konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 0,3km 9 Łopiennik Nadrzeczny Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 0,58km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,79km 10 Łopiennik Podleśny konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 9,59km 11 Majdan Krzywski konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 0,82km 12 Nowiny Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 2,06km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,03km 13 Olszanka Konieczność modernizacji nawierzchni asfaltowej ok. 2,38km, konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 1,84km 14 Wola Żulińska konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 0,3km 15 Żulin konieczność wykonania nawierzchni asfaltowej ok. 3,52km Źródło: UG Łopiennik Górny W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w sołectwach: Łopiennik

Dolny Kolonia, Łopiennik Nadrzeczny, Łopiennik Podleśny, Olszanka, Żulin. Na tych obszarach występuje złej jakości infrastruktura drogowa na dużych odcinkach, o znaczeniu kluczowym dla jakości życia mieszkańców i rozwoju Gminy. Obszary te uznano tym samym za szczególnie zdegradowane. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano w sołectwach: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Dolny, Nowiny. Na tych obszarach stan infrastruktury również wymaga poprawy, przy czym nie jest to działanie tak pilne lub znaczące dla mieszkańców i władz gminy. Najniższą liczbę (1 pkt.) przyznano w sołectwach: Borowica, Gliniska, Krzywe, Łopiennik Górny, Majdan Krzywski, Wola Żulińska. Na tych obszarach, długość infrastruktury drogowej do remontu jest najkrótsza.

Tabela 24 Negatywne techniczne stan infrastruktury drogowej Obszar Kryterium Waga techniczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Stan infrastruktury drogowej - luki w infrastrukturze 7 1 7 2 14 2 14 1 7 1 7 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Stan infrastruktury drogowej - luki w infrastrukturze 7 2 14 3 21 1 7 3 21 3 21 Obszar Kryterium Waga techniczne Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Stan infrastruktury drogowej - luki w infrastrukturze 7 1 7 2 14 3 21 1 7 3 21 Strona57

OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Funkcjonujące na terenie gminy Łopiennik Górny obiekty użyteczności publicznej w zakresie rozwiązań technicznych, cechuje niska energooszczędność i brak wykorzystania nowoczesnych, ekologicznych rozwiązań, w tym odnawialnych źródeł energii. Wpływa to negatywnie na jakość użytkowania obiektów i stan powietrza. Budynki świetlic wiejskich (w których zlokalizowane są też strażnice OSP) są zdegradowane, nieocieplone, brakuje w nich ogrzewania. Wykazują przez to znaczne straty energii cieplnej; obniżony jest komfort cieplny, pogarszają się warunki ich użytkowania, rosną koszty ich eksploatacji ponoszone przez gminę. Również działające na terenie Gminy placówki oświatowe wymagają podjęcia działań termomodernizacyjnych, w tym wymiany okien, docieplenia, wymiany źródeł ciepła. Z kolei w bibliotece publicznej konieczny jest remontu instalacji wewnętrznych i wymiana obecnego źródła ciepła (piec węglowy) na ekologiczne. Pozyskany przez gminę budynek po zlikwidowanym komisariacie policji w Łopienniku Nadrzecznym, w którym swoją siedzibę będzie miał Urząd Gminy i GOPS, wymaga przebudowy oraz głębokiej termomodernizacji ze względu na zły stan techniczny. Ściany, podłogi i strop są niedocieplone; stolarka nieszczelna. Dach wykonany jest z papy, jest nieszczelny i w złym stanie. Budynek zasilany jest w ciepło przy wykorzystaniu paliw kopalnych, co skutkuje emisją zanieczyszczeń do powietrza. Również budynek NZOZ w Łopienniku Nadrzecznym (będący mieniem gminy), a także budynek Agronomówki i apteki wymagają m.in. docieplenia stropodachu i ścian, wymiany stolarki oraz wymiany pokrycia dachowego. We wszystkich budynkach publicznych w Łopienniku Nadrzecznym konieczna jest wymiana źródeł ciepła na ekologiczne. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku budynków użyteczności znajdujących się w miejscowości Żulin: budynku NZOZ oraz zespołu parkowo-pałacowego. Obiekty wymagają przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła.

W obecnym stanie technicznym, obiekty użyteczności na terenie gminy Łopiennik Górny, nie mogą prawidłowo pełnić swoich funkcji publicznych oraz są źródłem zanieczyszczenia powietrza. Tabela 25 Obiekty użyteczności publicznej (również w kontekście energooszczędności) Wyszczególnienie (sołectwo) Nazwa obiektu Opis luk w infrastrukturze 1 Borowica Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania, budynki zdegradowane, nieocieplone 2 Dobryniów strażnica OSP Brak ogrzewania, nieocieplone 3 Dobryniów Kolonia strażnica OSP Brak ogrzewania, nieocieplone 4 Gliniska Brak obiektów publicznych - 5 Krzywe Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania, budynki zdegradowane, nieocieplone 6 Łopiennik Dolny Szkoła podstawowa, strażnica OSP 7 Łopiennik Dolny Kolonia Brak obiektów publicznych - 8 Łopiennik Górny Świetlica wiejska/strażnica OSP, GOK, Biblioteka Publiczna, urząd gminy 9 Łopiennik Nadrzeczny Zabytkowy kościół, Zespół Szkół, Urząd Gminy, NZOZ, Budynek Agronomówki, Apteka 10 Łopiennik Podleśny Brak obiektów publicznych - Źródło: UG Łopiennik Górny Budynek szkoły wymaga przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła Budynek biblioteki wymaga remontu instalacji wewnętrznych, wymiany pieca węglowego Zespól Szkół wymaga przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła. Budynek mający stanowić nową siedzibę Urzędu Gminy wymaga przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła, wykonania nowego dachu. Budynki NZOZ, Budynek Agronomówki, Apteka - wymagają przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła. 11 Majdan Krzywski strażnica OSP Brak ogrzewania, nieocieplone 12 Nowiny Brak obiektów publicznych - 13 Olszanka Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania, budynki zdegradowane, nieocieplone 14 Wola Żulińska Szkoła podstawowa, biblioteka publiczna 15 Żulin NZOZ filia, zespół parkowopałacowy Obiekty wymagają przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła Obiekty wymagają przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła

W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium stan obiektów użyteczności publicznej luki w infrastrukturze najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w sołectwach Łopiennik Nadrzeczny i Żulin. Na tych obszarach funkcjonują obiekty użyteczności publicznej bardzo ważne dla zapewnienia prawidłowej jakości życia mieszkańców a jednocześnie będące w bardzo złym stanie technicznym i wymagające poniesienia wysokich nakładów finansowych aby mogły prawidłowo pełnić swoje funkcje. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano w sołectwach: Łopiennik Dolny, Łopiennik Górny, Wola Żulińska. Na tych obszarach stan budynków użyteczności publicznej również wymaga poprawy, przy czym nie jest to działanie tak pilne lub zakres modernizacji jest mniejszy. Najmniejszą liczbę (1 pkt.) przyznano w sołectwach gdzie stan budynków jest dobry lub nie ma budynków użyteczności, przez co nie będą ponoszone żadne koszty lub remontu wymaga tylko jeden budynek, nie jest to działanie pilne i koszty nie będą wysokie.

Tabela 26 Negatywne techniczne stan obiektów użyteczności publicznej Obszar Kryterium Waga techniczne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 2 14 1 7 2 14 3 21 1 7 Obszar Kryterium Waga techniczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 1 7 1 7 1 7 2 14 3 21 Źródło: Opracowanie własne Strona61

PODSUMOWANIE PROBLEMÓW W SFERZE TECHNICZNEJ Ustalono, że wysokie natężenie negatywnych zjawisk technicznych występuje w obszarach, które osiągnęły 45-57, średnie natężenie negatywnych zjawisk technicznych występuje w obszarach, które osiągnęły 35-44, zaś niskie natężenie negatywnych zjawisk technicznych występuje w obszarach, które osiągnęły poniżej 35. Z analizy danych w sferze technicznej oraz zgodnie z sumą otrzymanych punków wynika, że największe natężenie zidentyfikowanych problemów technicznych występuje w sołectwach: Łopiennik Nadrzeczny, Żulin. Średnie natężenie negatywnych zjawisk technicznych występuje w sołectwach: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Podleśny, Olszanka. Natomiast najniższe natężenie negatywnych zjawisk technicznych występuje w sołectwach: Borowica, Gliniska, Krzywe, Łopiennik Górny, Majdan Krzywski, Nowiny, Wola Żulińska. Obszary o najwyższym i średnim natężeniu zidentyfikowanych problemów technicznych wymagają podjęcia działań naprawczych.

Tabela 27 Negatywne techniczne dane uwzględniające analizowane kryteria Obszar Kryterium Waga Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - 3 3 9 luki techniczne Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowejluki Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe 3 9 3 9 3 9 3 9 3 2 6 3 9 2 6 3 9 2 6 29 39 36 32 7 1 7 2 14 2 14 1 7 1 7 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 29 Obszar Kryterium Waga Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny 3 9 3 9 3 9 3 9 Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej- luki 3 2 6 2 6 1 3 2 6 2 6 Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze 7 2 14 43 3 21 43 1 7 33 3 21 57 3 21 Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 2 14 1 7 2 14 3 21 1 7 43 Obszar Kryterium Waga Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - 3 3 9 luki techniczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin 3 9 3 9 3 9 3 9 Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej- 3 1 3 1 3 1 3 1 3 2 6 luki 26 33 40 33 Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze 7 1 7 2 14 3 21 1 7 3 21 Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze Źródło: Opracowanie własne 7 1 7 1 7 1 7 2 14 3 21 57 Strona63

Mapa 5 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne 2.2.5. Analiza gminy Łopiennik Górny sfera przestrzenno-funkcjonalna Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, stan kryzysowy danego obszaru gminy spowodowany jest koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujących z negatywnymi mi w co najmniej jednej z innych sfer, w tym: przestrzenno-funkcjonalnej, a w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych.

W związku z powyższym dokonano analizy ilościowej problemów w sferze przestrzennofunkcjonalnej na terenie gminy Łopiennik Górny w następującym zakresie: 1. obiektów kulturalnych luki w infrastrukturze. 2. obiektów kultury fizycznej i rekreacji - luki w infrastrukturze. 3. terenów publicznych - luki w infrastrukturze. Według danych GUS za 2014 rok, powierzchnia Gminy wynosi 10 619 ha, w tym 8 015 ha użytków rolnych oraz 2 235 ha lasów. Tabela 28 Struktura gruntów na terenie gminy Łopiennik Górny Pozycja Ogółem Powierzchnia ogółem (ha) 10 619 100% Powierzchnia użytków rolnych razem: 8 015 75,5% w tym: grunty orne 6648 sady 110 łąki 873 pastwiska 101 grunty pod stawami 21 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem: 2282 21,5% w tym: lasy 2235 grunty zadrzewione i zakrzewione 47 Grunty pod wodami 49 0,5% Grunty zabudowane i zurbanizowane razem: 230 2,2% w tym: tereny inne zabudowane 10 tereny rekreacji i wypoczynku 21 Nieużytki 43 0,4% Źródło: Opracowanie własne na podst. GUS BDL

W strukturze użytkowania gruntów dominują grunty orne, które stanowią 62% ogólnej powierzchni Gminy. Tereny zabudowane i zurbanizowane stanowią łącznie ponad 2% ogólnej powierzchni Gminy, w tym tereny rekreacji i wypoczynku 0,2%. OBIEKTY KULTURALNE Ilość i jakość placówek kulturalnych, liczba organizowanych imprez kulturalnych oraz aktywność mieszkańców w sferze kulturalnej, mają wpływ na poziom i jakość życia lokalnej społeczności. Atrakacyjność jednostki osadniczej można zatem oceniać biorąc pod uwagę liczbę obiektów kulturalnych na jej terenie i świadczone przez nie usługi. Życie kulturalne i społeczne mieszkańców gmin wiejskich (do jakich zalicza się gmina Łopiennik Górny) skupia się głównie w świetlicach wiejskich zlokalizowanych w poszczególnych sołectwach. Działalność kulturową prowadzi też Gminny Ośrodek Kultury w Łopienniku Górnym oraz Biblioteka Publiczna. Tabela 29 Wykaz obiektów kulturalnych na terenie gminy Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) Nazwa obiektu 1 Borowica Świetlica wiejska/strażnica OSP, zabytkowy kościół Opis luk w infrastrukturze Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 2 Dobryniów Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 3 Dobryniów Kolonia Świetlica wiejska/strażnica OSP 4 Gliniska Brak obiektu kultury Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 5 Krzywe Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 6 Łopiennik Dolny Brak obiektu kultury - 7 Łopiennik Dolny Kolonia 8 Łopiennik Górny Brak obiektu kultury - Świetlica wiejska/strażnica OSP, Gminny Ośrodek Kultury, Biblioteka Publiczna Budynek biblioteki wymaga remontu instalacji wewnętrznych, wymiany pieca węglowego; Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony

9 Łopiennik Nadrzeczny Zabytkowy kościół Budynek kościoła wymaga remontu 10 Łopiennik Podleśny Brak obiektu kultury - 11 Majdan Krzywski Świetlica wiejska/strażnica OSP 12 Nowiny Brak obiektu kultury - 15 Żulin Brak obiektu kultury - Źródło: UG Łopiennik Górny Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 13 Olszanka Świetlica wiejska/strażnica OSP Brak ogrzewania świetlicy, budynek zdegradowany, nieocieplony 14 Wola Żulińska Biblioteka Publiczna filia Filia biblioteki wymaga przeprowadzenia gruntownej termomodernizacji, wymiany okien, docieplenia, wymiany źródła ciepła W większości sołectw na terenie gminy Łopiennik Górny działają świetlice wiejskie, w których skupia się życie społeczne i kulturalne mieszkańców wsi. Siedzibę mają w nich Koła Gospodyń Wiejskich, Ochotnicze Straże Pożarne, organizacje społeczne. W świetlicach organizowane są imprezy okolicznościowe, wydarzenia kulturalne, spotkania z okazji świąt i innych uroczystości, odbywają się tu zabrania wiejskie, próby lokalnych zespołów śpiewaczych. Udział w nich bierze lokalna społeczności, w tym dzieci i młodzież. Dla mieszkańców gmin wiejskich, świetlice wiejskie to często serce miejscowości, w którym mogą rozwijać aktywność społeczną i integrować się. W miejscowości Łopiennik Górny funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury, powołany do działalności w 1994 r. Podstawowym celem statutowym GOK jest prowadzenie działalności w zakresie upowszechniania kultury. W ofercie kulturalnej GOK znajdują się propozycje dla zagospodarowania wolnego czasu wszystkim: dzieci, młodzieży, dorosłym. Są to festyny, konkursy, zabawy, imprezy sportowe. W GOK prowadzone są różnego rodzaju zajęcia: plastyczne, zajęcia zespołów wokalno - instrumentalnych, nauka tańca nowoczesnego, zajęcia fotograficzne. Przy Ośrodku Kultury działa m.in. Kapela Ludowa,,Łopieńczacy, Zespół wokalny "Retro" i Dlaczego Nie?. We współpracy z Biblioteką Publiczną Gminy w Łopienniku Górnym, GOK organizuje wiele imprez cyklicznych i okolicznościowych dla mieszkańców Gminy.

W Łopiennik Górnym funkcjonuje również Biblioteka Publiczna (filia biblioteka znajduje się w miejscowości Wola Żulińska). Celem statutowym Biblioteki jest rozwijanie i zaspakajanie potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych mieszkańców Gminy. W bibliotece znajduje się wypożyczalnia książek z wydzielonymi miejscami na czytelnię, kawiarenka internetowa z pięcioma stanowiskami komputerowymi. Biblioteka jest miejscem spotkań lokalnej społeczności, w tym grup nieformalnych i stowarzyszeń. Na terenie gminy znajdują się też różne obiekty kultury wpisane do rejestru zabytków, w tym m.in. zabytkowe kościoły w miejscowości Borowica i Łopiennik Nadrzeczny. W obiektach tych również organizowane jest życie wspólnotowe mieszkańców wsi. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w obszarach występowania obiektów kultury oraz zabytkowych kościołów, pełniących również funkcje kulturalne dla mieszkańców wsi. Są to często placówki wymagające poniesienia nakładów finansowych, aby nadal mogły prawidłowo pełnić funkcje kultury. Z analizy danych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej w zakresie obiektów kultury, wynika, że największe natężenie zidentyfikowanych problemów występuje w następujących sołectwach: Borowica, Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Krzywe, Łopiennik Górny, Łopiennik Nadrzeczny, Majdan Krzywski, Olszanka, Wola Żulińska.

Tabela 30 Negatywne przestrzenno-funkcjonale - liczba obiektów kulturalnych Obszar Kryterium Waga przestrzennofunkcjonalne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe obiektów kulturalnych luki w infrastrukturze 8 3 24 3 24 3 24 1 8 3 24 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze 8 1 8 1 8 3 24 3 24 1 8 Obszar Kryterium Waga techniczne Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze 8 3 24 1 8 3 24 3 24 1 8 Strona69

OBIEKTY KULTURY FIZYCZNEJ I REKREACJI Życie sportowe Gminy Łopiennik Górny organizuje działający przy Gminnym Ośrodku Kultury Uczniowski Klub Sportowy "Amicus". Klub prowadzi działalność pożytku publicznego z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i sportu, w tym promuje i prowadzi szkolenia młodzieży i dorosłych mieszkańców gminy, organizuje i bierze udział w zawodach i imprezach sportowych, świadczy usługi instruktorskie. Klub prowadzi sekcję taekwondo, tenisa stołowego, badmintona, bilarda. Zajęcia sportowe prowadzone są codziennie z wykorzystaniem szkolnych obiektów sportowych. Tabela 31 Obiekty kultury fizycznej i rekreacji w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) Nazwa obiektu Opis luk w infrastrukturze 1 Borowica strzelnica Obiekt wymaga doposażenia w sprzęt 2 Dobryniów Brak obiektu - 3 Dobryniów Kolonia Brak obiektu - 4 Gliniska Brak obiektu - 5 Krzywe Brak obiektu - 6 Łopiennik Dolny Plac zabaw przy szkole podstawowej Obiekt wymaga doposażenia w sprzęt 7 Łopiennik Dolny Kolonia Brak obiektu - 8 Łopiennik Górny Brak obiektu - 9 Łopiennik Nadrzeczny Zespól boisk ORLIK, plac zabaw przy zespole szkół, hala sportowa Obiekty wymagają doposażenia w sprzęt sportowy 10 Łopiennik Podleśny Brak obiektu - 11 Majdan Krzywski Brak obiektu - 12 Nowiny Brak obiektu - 13 Olszanka Boisko do piłki nożnej, Boisko zdegradowane i zniszczone, wymaga wykonania nowej nawierzchni, zaplecza sanitarno-szatniowego, zagospodarowania terenu 14 Wola Żulińska Plac zabaw przy szkole podstawowej Obiekt wymaga doposażenia w sprzęt 15 Żulin Brak obiektu - Źródło: UG Łopiennik Górny

Przy Zespole Szkół w Łopienniku Nadrzecznym znajduje się hala sportowa, kompleks boisk sportowych ORLIK 2012 (w skład którego wchodzi boisko do piłki nożnej, ręcznej, siatkówki, koszykówki i kort do tenisa ziemnego) oraz plac zabaw. Z obiektów tych korzystają nie tylko uczniowie placówki, ale cała lokalna społeczność. Organizowane są tu też zawody sportowe o charakterze gminnym i ponadlokalnym. Przy placówkach oświatowych w Łopienniku Dolnym i Woli Żulińskiej znajdują się place zabaw dla uczniów. Obiekty przy szkołach wymagają doposażenia w sprzęt sportowy. W miejscowości Olszanka znajduje się boisko do piłki nożnej, na którym trenują dzieci, młodzież i dorośli mieszkańcy gminy. Odbywają się tu też zawody sportowe. Boisko zdegradowane i zniszczone, wymaga wykonania nowej nawierzchni, zaplecza sanitarno-szatniowego, zagospodarowania terenu. W miejscowości Borowica znajduje się strzelnica, przeznaczona do prowadzenia szkoleń, treningów, zawodów i rekreacji. Organizowane są tu też zawody strzeleckie m.in. jednostek OSP. W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba obiektów kultury fizycznej i rekreacji luki w infrastrukturze najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w obszarach występowania obiektów wymagających pilnej interwencji i poniesienia nakładów finansowych, aby nadal mogły prawidłowo pełnić swoje funkcje (sołectwa: Łopiennik Nadrzeczny, Olszanka). Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano w sołectwach: Borowica, Łopiennik Dolny, Wola Żulińska. Na tych obszarach występują obiekty sportowe wymagające remontu lub doposażenia w sprzęt sportowy, przy czym nie jest to działanie tak pilne lub zakres prac jest mniejszy.

Tabela 32 Negatywne przestrzenno-funkcjonale - liczba obiektów kultury fizycznej i rekreacji Obszar Kryterium Waga przestrzennofunkcjonalne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe obiektów kultury fizycznej i rekreacji- luki w infrastrukturze 7 2 14 1 7 1 7 1 7 1 7 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny obiektów kultury fizycznej i rekreacji -- luki w infrastrukturze 7 2 14 1 7 1 7 3 21 1 7 Obszar Kryterium Waga techniczne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin obiektów kultury fizycznej i rekreacji - - luki w infrastrukturze 7 1 7 1 7 3 21 2 14 1 7 Źródło: Opracowanie własne Strona72

TERENY PUBLICZNE Tereny publiczne w Gminie powinny pełnić funkcję reprezentacyjną i być jego wizytówką. Prawidłowe funkcjonowanie terenów publicznych, ich zagospodarowanie i utrzymanie ma wpływ na jakość życia mieszkańców oraz zainteresowanie turystów i inwestorów. W gminie Łopiennik Górny, tereny publiczne to przede wszystkim tereny przy świetlicach wiejskich, skwery, zespoły parkowo-pałacowe, parkingi. Zespół dworsko-parkowy w Łopienniku Dolnym Kolonia, wpisany do rejestru zabytków pod nr A 148/54, pochodzi z II poł. XIX w. Rośnie tu wiele okazów drzew zasługujących na uwagę; w południowej części parku zlokalizowany jest budynek dawnego dworu. Zespół dworsko-parkowy w miejscowości Olszanka, wpisany do rejestru zabytków pod nr A 60/402, pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. W parku znajdują się alejki spacerowe z zachowanym starodrzewem i cennymi obiektami przyrodniczymi. Na terenie Zespołu znajduje się też neoklasycystyczny pałac, stajnia cugowa, magazyn. Integralną jego częścią są stawy. Zespół dworsko-parkowy w Żulinie, wpisany do rejestru zabytków pod nr A /2, pochodzi z pocz. XIX w. Park (o pow. 2 ha) o charakterze krajobrazowym z resztkami szpalerów drzew, przez środek biegnie aleja jesionowa. Na terenie znajdują się też zabudowania folwarczne. Obiekty w Żulinie i Olszance to obecnie tereny wymagające pilnej renowacji w celu przywrócenia im funkcji użytkowych i reprezentacyjnych. W Łopiennik Nadrzecznym urządzony jest skwer miejski z amfiteatrem miejsce spotkań i odpoczynku mieszkańców. Odbywają się tu też uroczystości i imprezy gminne. Niedaleko, znajduje się też teren przy budynku Agronomówki obecnie zaniedbany, nie spełniający funkcji publicznych, planowany do odbudowy. Pilnej rewitalizacji wymaga też teren przy kościele parafialnym (neogotycki kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja w Łopienniku Nadrzecznym to wizytówka gminy).

Tabela 33 Tereny publiczne w gminie Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) Nazwa terenu Opis luk w infrastrukturze 1 Borowica Teren przy Świetlicy wiejskiej/strażnicy OSP 2 Dobryniów Teren przy Świetlicy wiejskiej/strażnicy OSP 3 Dobryniów Kolonia Teren przy Świetlicy wiejskiej/strażnicy OSP Brak zagospodarowania terenu Brak zagospodarowania terenu Brak zagospodarowania terenu 4 Gliniska Brak terenów publicznych - 5 Krzywe Brak terenów publicznych - 6 Łopiennik Dolny Brak terenów publicznych - 7 Łopiennik Dolny Kolonia zespół parkowo-pałacowy, teren po byłej szkole podstawowej Brak zagospodarowania terenu 8 Łopiennik Górny Brak terenów publicznych - 9 Łopiennik Nadrzeczny Skwer gminny, plac parkingowy przy kościele parafialnym, teren przy Agronomówce 10 Łopiennik Podleśny Brak terenów publicznych - 11 Majdan Krzywski Brak terenów publicznych - 12 Nowiny Brak terenów publicznych - 13 Olszanka Boisko do piłki nożnej, zespół parkowo-pałacowy 14 Wola Żulińska Brak terenów publicznych - Teren wokół budynku Agronomówki zaniedbany, planowany do odbudowy (budowa parkingu oraz termomodernizacja budynku Agronomówki), Teren przy kościele parafialnym planowany do zrewitalizowania- zagospodarowanie poprzez budowę parkingu Prywatny kompleks parkowo-pałacowy do renowacji (teren prywatny), obok znajduje się zaniedbane boisko piłkarskie gminne, planowane do odbudowy 15 Żulin zespół parkowo-pałacowy Obiekt do renowacji wraz z zagospodarowaniem terenu Źródło: UG Łopiennik Górny Dane z powyżej tabeli wskazują, iż w gminie Łopiennik Górny nie ma zbyt wielu terenów publicznych. Z kolei te co funkcjonują, nie są zagospodarowane w sposób reprezentacyjny i funkcjonalny dla mieszkańców.

W poniższej tabeli zaprezentowano analizę wielokryterialną dla kryterium liczba terenów publicznych luki w infrastrukrze najwyższą punktację (3 pkt.) przyznano w obszarach występowania terenów zdegradowanych, wymagających pilnej interwencji (sołectwa: Łopiennik Nadrzeczny, Olszanka, Żulin). Są to obszary wymagające poniesienia nakładów finansowych, aby nadal mogły prawidłowo pełnić swoje funkcje. Średnią liczbę (2 pkt.) przyznano w sołectwach: Borowica, Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Łopiennik Dolny Kolonia. Na tych obszarach występują tereny publiczne, również wymagające odnowy/zagospodarowania, przy czym nie jest to działanie tak pilne lub zakres prac jest mniejszy.

Tabela 34 Negatywne przestrzenno-funkcjonale - liczba terenów publicznych Obszar Kryterium Waga przestrzennofunkcjonalne Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe terenów publicznych - - luki w infrastrukturze 10 2 20 2 20 2 20 1 10 1 10 Obszar Kryterium Waga techniczne Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny terenów publicznych - - luki w infrastrukturze 10 1 10 2 20 1 10 3 30 1 10 Obszar Kryterium Waga techniczne Źródło: Opracowanie własne Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin terenów publicznych - - luki w infrastrukturze 10 1 10 1 10 3 30 1 10 3 30 Strona76

PODSUMOWANIE PROBLEMÓW W SFERZE PRZESTTZENNO-FUNKCJONALNEJ Ustalono, że wysokie natężenie negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych występuje w obszarach, które osiągnęły 65-75, średnie natężenie negatywnych zjawisk przestrzennofunkcjonalnych występuje w obszarach, które osiągnęły 50-64, zaś niskie natężenie negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych występuje w obszarach, które osiągnęły 49 i poniżej. Z analizy danych w sferze przestrzenno-funkcjonalnych oraz zgodnie z sumą otrzymanych punków wynika, że największe natężenie zidentyfikowanych problemów technicznych występuje w sołectwach: Łopiennik Nadrzeczny, Olszanka. Średnie natężenie negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych występuje w sołectwach: Borowica, Dobryniów, Dobryniów Kolonia. Natomiast najniższe natężenie negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych występuje w sołectwach: Gliniska, Krzywe, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia, Łopiennik Górny, Łopiennik Podleśny, Majdan Krzywski, Nowiny, Wola Żulińska, Żulin. Obszary o najwyższym i średnim natężeniu zidentyfikowanych problemów przestrzenno-funkcjonalnych wymagają podjęcia działań naprawczych.

Tabela 35 Negatywne przestrzenno-funkcjonale dane uwzględniające analizowane kryteria Obszar przestrzenno - funkcjonalne Kryterium Wag a przyznanyc h Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h obiektów kulturalnych- luki w infrastrukturze 8 3 24 65 3 24 51 3 24 51 1 8 25 3 24 41 obiektów kultury fizycznej i rekreacji -- luki w 7 2 14 1 7 1 7 1 7 1 7 infrastrukturze terenów publicznych - - luki w infrastrukturze - 10 2 20 2 20 2 20 1 10 1 10 Wyni k Raze m Obszar przestrzenno - funkcjonalne Kryterium Wag a przyznanyc h Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h obiektów kulturalnych- luki w infrastrukturze 8 1 8 39 1 8 35 3 24 41 3 24 75 1 8 25 obiektów kultury fizycznej i rekreacji -- luki w 7 2 14 1 7 1 7 3 21 1 7 infrastrukturze terenów publicznych - - luki w infrastrukturze 10 1 10 2 20 1 10 3 30 1 10 Wyni k Raze m Obszar przestrzenno - funkcjonalne Kryterium Wag a przyznanyc h Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h Wyni k Raze m przyznanyc h obiektów kulturalnych- luki w infrastrukturze 8 3 24 41 1 8 25 3 24 75 3 24 55 1 8 45 obiektów kultury fizycznej i rekreacji -- luki w 7 1 7 1 7 3 21 2 14 1 7 infrastrukturze terenów publicznych - - luki w infrastrukturze 10 1 10 1 10 3 30 1 10 3 30 Źródło: Opracowanie własne Wyni k Raze m Strona78

Mapa 6 Koncentracja negatywnych zjawisk w sferze przestrzenno-funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach referencyjnych na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne 2.2.6. i diagnozy w poszczególnych sferach i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Poniżej zaprezentowana tabela stanowi matrycę ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie wyznaczonych jednostek referencyjnych (sołectw) w gminie Łopiennik Górny, która została wykonana w toku przeprowadzonej diagnozy w pięciu sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej. Matryca ta wskazuje, na których obszarach Gminy nakładają się różnego rodzaju problemy z powyżej wymienionych sfer.

Najwyższe wartości zjawisk negatywnych stwierdzono w następujących sołectwach: Łopiennik Górny, Łopiennik Nadrzeczny, Olszanka, Wola Żulińska, Żulin. Na poziomie nieco niższym ze względu na wartości wskaźników zjawisk kryzysowych są sołectwa: Borowica, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia. Najniższe wartości zjawisk negatywnych stwierdzono w sołectwach: Dobryniów, Dobryniów Kolonia, Gliniska, Krzywe, Łopiennik Podleśny, Majdan Krzywski, Nowiny.

Tabela 36 Matryca ze wskaźnikami przedstawiającymi stan kryzysowy na terenie wyznaczonych jednostek referencyjnych (sołectwa) Borowica Dobryniów Dobryniów Kolonia Gliniska Krzywe Obszar Kryterium Waga (waga*liczba ) osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 1 10 1 10 1 10 1 10 61 35 35 51 przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 43 Aktywność wyborcza 8 3 24 1 8 1 8 3 24 2 16 środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest 3 1 3 2 6 3 9 1 3 2 6 9 8 11 5 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 3 6 1 2 1 2 1 2 1 2 8 gospodarcze zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 3 21 2 14 2 14 3 21 1 7 29 22 22 29 wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 15 Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 techniczne Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 2 6 3 9 2 6 3 9 2 6 29 39 36 32 Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze 7 1 7 2 14 2 14 1 7 1 7 29 Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 przestrzennofunkcjonalne obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze 8 3 24 3 24 3 24 1 8 3 24 obiektów kultury fizycznej i rekreacji- luki w infrastrukturze 7 2 14 58 1 7 51 1 7 51 1 7 25 1 7 terenów publicznych- luki w infrastrukturze 10 2 20 2 20 2 20 1 10 1 10 41 SUMA 182 157 159 142 138 Strona81

Łopiennik Dolny Łopiennik Dolny Kolonia Łopiennik Górny Łopiennik Nadrzeczny Łopiennik Podleśny Obszar Kryterium Waga (waga*liczba ) osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 2 20 3 30 3 30 1 10 2 20 społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 2 20 3 30 3 30 1 10 2 20 78 83 89 50 przestępstw i wykroczeń 7 2 14 1 7 3 21 2 14 2 14 62 Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 1 8 2 16 1 8 środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 11 11 11 11 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 1 2 1 2 3 6 15 gospodarcze zarejestrowanych przedsiębiorstw 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 15 15 31 15 wyrejestrowanych przedsiębiorstw 8 1 8 1 8 3 24 1 8 1 8 15 Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 techniczne Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 2 6 2 6 1 3 2 6 2 6 43 43 33 57 Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze 7 2 14 3 21 1 7 3 21 3 21 43 Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 2 14 1 7 2 14 3 21 1 7 przestrzennofunkcjonalne obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze 8 1 8 1 8 3 24 3 24 1 8 obiektów kultury fizycznej i rekreacji- luki w infrastrukturze 7 2 14 32 1 7 35 1 7 41 3 21 75 1 7 terenów publicznych- luki w infrastrukturze 10 1 10 2 20 1 10 3 30 1 10 25 SUMA 183 191 209 212 160 Strona82

Majdan Krzywski Nowiny Olszanka Wola Żulińska Żulin Obszar Kryterium Waga osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 1 10 1 10 2 20 3 30 3 30 społeczne osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 1 10 1 10 2 20 3 30 3 30 51 43 78 91 przestępstw i wykroczeń 7 1 7 1 7 2 14 1 7 1 7 91 Aktywność wyborcza 8 3 24 2 16 3 24 3 24 3 24 środowiskowe Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest 3 2 6 1 3 3 9 1 3 2 6 8 5 15 5 Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 1 2 1 2 3 6 1 2 3 6 12 gospodarcze Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 7 2 14 3 21 2 14 3 21 3 21 22 45 22 29 Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 8 1 8 3 24 1 8 1 8 1 8 29 Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze 3 3 9 3 9 3 9 3 9 3 9 techniczne Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 3 1 3 1 3 1 3 1 3 2 6 26 33 40 33 obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze 7 1 7 2 14 3 21 1 7 3 21 57 obiektów kultury fizycznej i rekreacji- luki w infrastrukturze 7 1 7 1 7 1 7 2 14 3 21 przestrzennofunkcjonalne terenów publicznych- luki w infrastrukturze 8 3 24 1 8 3 24 3 24 1 8 Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 7 1 7 41 1 7 25 3 21 75 2 14 48 1 7 Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 10 1 10 1 10 3 30 1 10 3 30 45 Źródło: Opracowanie własne SUMA 150 151 230 206 232 Strona83

W procesie rewitalizacji istotne jest wskazanie obszarów, na których występuje koncentracja negatywnych zjawisk w pięciu sferach: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz występowanie na obszarach zdegradowanych lokalnych potencjałów, pozwalające wydźwignąć obszar ze stanu degradacji. Do potencjałów lokalnych gminy Łopiennik Górny należą: Po pierwsze istniejący zespół obiektów oraz uzbrojonych gruntów do zagospodarowania na cele prorozwojowe, m.in.: tereny przy bibliotece i spółdzielni gminnej w Łopienniku Dolnym, tereny usług przy drodze krajowej n4 17 oraz przy Agronomówce w Łopienniku Nadrzecznym, boisko sportowe w Olszance, tereny przy placówkach oświatowych oraz remizach OSP, budynku usług zdrowotnych w Łopiennik Nadrzecznym i Żulinie, park podworski z zabudowaniami w Żulinie. Po drugie walory krajobrazowe, m.in. położenie w granicach Pawłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz obszaru Natura 2000 PLH060081 Łopiennik, wysoki stopień zalesienia terenu gminy, rzeki: Wieprz, Rejka, Łopa i kanał Wieprz-Krzna przepływające przez Gminę, czyste środowisko ze względu na brak uciążliwego przemysłu. Po trzecie walory kulturowe (historyczne i zabytkowe), m.in. zespoły dworsko parkowe z zachowanym starodrzewiem i cennymi obiektami przyrodniczymi w Łopienniku Dolnym Kolonia, Olszance, Żulinie; neogotycki kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja w Łopienniku Nadrzecznym, cmentarz prawosławny w Łopienniku Podleśnym. Walory kulturowe pozwalają na wykorzystanie obiektów w celach kulturalnych, turystycznych. Po czwarte istniejący potencjał społeczny obszar Gminy Łopiennik Górny charakteryzuje aktywne Strona84 społeczeństwo wyrażające się przede wszystkim w dobrze rozwiniętej działalności kulturalnej i artystycznej, a także aktywności w kultywowaniu obrzędów i tradycji. Na terenie Gminy czynnie funkcjonuje kilka organizacji pozarządowych mających wpływ na rozwój regiony, m.in.: Towarzystwo Strona84

Przyjaciół Borowicy, Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Wola Żulińska-Żulin-Zagrody-Czechów Kąt, Koła Gospodyń Wiejskich, Ochotnicze Straże Pożarne, Uczniowski Klub Sportowy "Amicus". Ponadto, przy Gminnym Ośrodku Kultury działają m.in. Kapela Ludowa,,Łopieńczacy, Zespół wokalny "Retro" i Dlaczego Nie? oraz koła zainteresowań. Po piąte położenie Gminy dogodna pozycja pod względem odległości do największych miast regionu (od Lublina i Chełma ok. 50 km, od Zamościa ok. 30 km, od przejścia granicznego w Hrebennym 100 km) oraz przy międzynarodowej trasie Warszawa-Odessa. Przez miejscowość Łopiennik Nadrzeczny (zlokalizowany w centrum gminy i stanowiący gminny ośrodek administracyjno-usługowy) przebiega droga krajowa nr 17 relacji: Lublin Krasnystaw Zamość Hrebenne, co podnosi jej atrakcyjność i potencjał rozwojowy. 3. Zasięgi przestrzenne obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji 3.1. Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Metodologia wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji wynika bezpośrednio z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020 zatwierdzonych przez Ministra Rozwoju w dniu 02.08.2016 r. Na potrzeby projektowania interwencji wspierających rewitalizację współfinansowaną ze środków programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej 2014-2020, na podstawie ww. Wytycznych, zdefiniowano podstawowe zagadnienia, tj.: Strona85 Rewitalizacja - kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące Strona85

kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Stan kryzysowy - stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), współwystępujących z negatywnymi mi w co najmniej jednej z następujących sfer: a. Gospodarczej - w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw. b. Środowiskowej - w szczególności w zakresie przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi bądź stanu środowiska. c. Przestrzenno-funkcjonalnej - w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, deficytu lub niskiej jakości terenów publicznych. d. Technicznej - w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz braku funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Skalę negatywnych zjawisk odzwierciedlają mierniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej gminy. Strona86 Obszar zdegradowany - obszar, na którym zidentyfikowano stan kryzysowy. Dotyczy to obszarów miejskich i wiejskich. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia sytuacji kryzysowej na każdym z podobszarów. Strona86

Obszar rewitalizacji - obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, o których mowa w pkt. 2 ww. Wytycznych, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. 2 W procesie wyznaczania zasięgu obszaru zdegradowanego gminy Łopiennik Górny ujęto charakteryzujące każdą ze sfer (społeczna, gospodarcza, przestrzenno-funkcjonalna, środowiskowa, techniczna), które dowodzą na istnienie stanu kryzysowego na danym terenie. Na potrzeby opracowania diagnozy oraz zdefiniowania problemów obszar gminy Łopiennik Górny został podzielony na sołectwa zgodnie z obowiązującym Statutem Gminy Łopiennik Górny, w którym określono iż jednostkami pomocniczymi gminy są sołectwa (Uchwała Nr IV/25/2003 Rady Gminy Łopiennik Górny z dnia 28 stycznia 2003 r.). Zgodnie ze Statutem, w gminie tworzy się następujące jednostki pomocnicze (sołectwa): 1. Borowica 2. Dobryniów 3. Dobryniów Kolonia 4. Gliniska 5. Krzywe 6. Łopiennik Dolny 7. Łopiennik Dolny Kolonia 8. Łopiennik Górny 9. Łopiennik Nadrzeczny Strona87 10. Łopiennik Podleśny 2 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, Minister Rozwoju, s. 5 7. Strona87

11. Majdan Krzywski 12. Nowiny 13. Olszanka 14. Wola Żulińska 15. Żulin Poniższa tabela przedstawia podstawowe dane dotyczące liczby mieszkańców oraz powierzchni poszczególnych sołectw do ogółu mieszkańców gminy Łopiennik Górny. Tabela 37 mieszkańców oraz powierzchnia poszczególnych sołectw gminy Łopiennik Górny Wyszczególnienie (sołectwo) liczba osób (31.12.2016) % do ogółu mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UG Łopiennik Górny powierzchnia poszczególnych sołectw (km 2 ) % udział powierzchni sołectwa w powierzchni gminy 1 Borowica 250 6,18 14,75 13,91 2 Dobryniów 156 3,86 3,28 3,09 3 Dobryniów Kolonia 130 3,22 3,91 3,69 4 Gliniska 55 1,36 1,43 1,35 5 Krzywe 262 6,48 5,49 5,18 6 Łopiennik Dolny 295 7,30 6,16 5,81 7 Łopiennik Dolny Kolonia 427 10,56 7,52 7,09 8 Łopiennik Górny 531 13,13 16,99 16,02 9 Łopiennik Nadrzeczny 389 9,62 5,04 4,75 10 Łopiennik Podleśny 307 7,59 12,60 11,88 11 Majdan Krzywski 158 3,91 4,04 3,81 12 Nowiny 136 3,36 3,04 2,87 13 Olszanka 409 10,12 7,63 7,19 14 Wola Żulińska 173 4,28 5,33 5,03 15 Żulin 365 9,03 7,33 6,90 Analiza danych ilościowych, uzupełniona o dane o charakterze jakościowym, pozwoliła na wyznaczenie granic obszaru zdegradowanego Gminy. Dla wyznaczenia obszaru zdegradowanego dokonano analizy porównawczej jednostek referencyjnych (sołectwa), opartej na analizie wielokryterialnej - zestawie wskaźników cząstkowych i wag oraz syntetycznych wskaźników Strona88 degradacji we wszystkich sferach, pozwalających na obiektywne określenie stopnia zróżnicowania zjawisk kryzysowych i potencjałów lokalnych na terenie Gminy. Syntetyczne wskaźniki koncentracji zjawisk kryzysowych w poszczególnych sferach przedstawione zostały na mapach poglądowych gminy Strona88

Łopiennik Górny z podziałem na jednostki strukturalne. Jako główne kryteria delimitacji obszaru zdegradowanego przyjęto wskaźniki przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 38 Kryteria delimitacji obszaru zdegradowanego w gminie Łopiennik Górny Sfera Wskaźnik Jednostka Źródło danych społeczna środowiskowa gospodarcza techniczna przestrzennofunkcjonalna Źródło: Opracowanie własne osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa przestępstw i wykroczeń osoba osoba sztuka Aktywność wyborcza % Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu środowiska azbest Ilość dzikich wysypisk śmieci zarejestrowanych przedsiębiorstw wyrejestrowanych przedsiębiorstw m 2 sztuka sztuka sztuka Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki % Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki % Stan infrastruktury drogowej luki w infrastrukturze Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze obiektów kulturalnych - luki w infrastrukturze obiektów kultury fizycznej i rekreacji - luki w infrastrukturze terenów publicznych - luki w infrastrukturze opisowo opisowo sztuka sztuka sztuka GOPS w Łopiennik Górnym GOPS w Łopiennik Górnym KPP w Krasnymstaw ie UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny UG Łopiennik Górny Grupami interesariuszy zaangażowanymi w opracowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji są m.in.: Mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe. Strona89 Podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne. Strona89

Gmina i inne JST oraz ich jednostki organizacyjne, organy władzy publicznej. Podmioty, inne niż wymienione powyżej, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa. Lokalne media. W pracach dotyczących opracowywania danych do diagnozy wzięli udział mieszkańcy, przedsiębiorcy, lokalne media, pracownicy Urzędu Gminy Łopiennik Górny oraz jednostek organizacyjnych, m.in. Gminny Ośrodek Kultury, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Biblioteka Publiczna. W procesie delimitacji obszaru zdegradowanego wykorzystano różnorodne źródła informacji, dzięki czemu zastosowane podejście ma charakter kompleksowy i łączy wykorzystanie metod ilościowych z jakościowymi. Część pozyskanych danych została wykorzystana do porównawczej analizy ilościowej wskaźników ze średnią wartością dla całej Gminy, a część posłużyła do dokonania analizy jakościowej charakteryzującej ważne dla rewitalizacji deficyty i problemy obszarów oraz lokalne potencjały. Dla przyjętych wskaźników w ramach zjawisk kryzysowych, przyporządkowano określone wagi. Wielkość wag wynika z wpływu wskaźnika na sytuację w gminie Łopiennik Górny i poziomu istotności dla poziomu degradacji. Za kluczową uznano sfery społeczną i przestrzenno-funkcjonalną. SFERA SPOŁECZNA: Sfera Kryterium Waga osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia 10 Strona90 społeczna osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa 10 przestępstw i wykroczeń 7 Strona90

Aktywność wyborcza 8 SFERA GOSPODARCZA: Sfera Kryterium Waga gospodarcza przedsiębiorstw zarejestrowanych 7 przedsiębiorstw wyrejestrowanych 8 SFERA ŚRODOWISKOWA: Sfera Kryterium Waga środowiskowa Ilość odpadów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub stanu 3 środowiska azbest Ilość dzikich wysypisk śmieci 2 SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA: Obszar Kryterium Waga przestrzennofunkcjonalna obiektów kulturalnych luki w infrastrukturze 8 obiektów kultury fizycznej i rekreacji - luki w infrastrukturze 7 terenów publicznych - luki w infrastrukturze 10 SFERA TECHNICZNA Obszar Kryterium Waga Strona91 techniczna Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej - luki 3 Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej - luki 3 Strona91

Stan infrastruktury drogowej - luki w infrastrukturze 7 Stan obiektów użyteczności publicznej - luki w infrastrukturze 7 Dla każdego ze wskaźników przyjęto skalę określających poziom natężenia go: 1 - niskie natężenie problemu; 2 - średnie natężenie problemu; 3 - wysokie natężenie problemu. Na tej podstawie każdemu ze wskaźników przyporządkowano odpowiednią liczbę, a następnie liczbę tę przemnożono przez wagę danej cechy. Wyznaczenie granic obszaru rewitalizacji nastąpiło w oparciu o dwie przesłanki: Po pierwsze - stwierdzenie, że na wybranym obszarze uznanym wcześniej jako zdegradowany istnieje szczególna koncentracja negatywnych zjawisk (na podstawie wartości wskaźników koncentracji zjawisk negatywnych); Po drugie - uznanie, że wybrany obszar ma istotne znaczenie dla poziomu degradacji całej Gminy (w ramach spotkań konsultacyjnych, warsztatów) dysponując na tyle silnym potencjałem, by dało się doprowadzić do rewitalizacji całego obszaru w sposób oddziaływujący na obszar zdegradowany i obszar całej Gminy. Niniejsze uzasadnienie ujmuje przedstawienie możliwych do wykorzystania w procesie rewitalizacji lokalnych potencjałów, a także nawiązanie do dokumentów strategicznych i planistycznych, w których wybrany obszar będzie ujęty jako ośrodek koncentracji aktywności społeczno-gospodarczej w Gminie. Strona92 Strona92

3.2. Obszar zdegradowany na terenie gminy Łopiennik Górny Wskazanie obszaru zdegradowanego Gminy Łopiennik Górny polegało na dokonaniu syntezy wyników przeprowadzonej analizy wielokryterialnej (wskaźnikowej) w pięciu obszarach: społecznym, gospodarczym, środowiskowy, technicznym, przestrzenno-funkcjonalnym uzupełnionej o analizę jakościową dla wskazanych 15 jednostek funkcjonalnych (sołectwa) Na tej podstawie wyznaczony został obszar zdegradowany (składający się z podobszarów tożsamych z poszczególnymi sołectwami) na terenie Gminy Łopiennik Górny, na którym zauważalna jest wyraźnie gorsza sytuacja społeczna niż średnia w Gminie oraz na którym współwystępują gorsze wskaźniki problemów gospodarczych, środowiskowych, technicznych i przestrzenno-funkcjonalnych. Dla wskazania obszaru zdegradowanego gminy Łopiennik Górny, zostały zsumowane poszczególne punkty przyznane w ramach określonych wskaźników dla danego obszaru sołectwa. Następnie wyliczono średnią dzieląc sumę całościowych wszystkich obszarów sołectw (2 682) przez liczbę sołectw (15), która wynosi 178,8. Obszar zdegradowany tworzą poszczególne sołectwa (podobszary), znajdujące się powyżej średniej. Najwyższe wartości zjawisk negatywnych stwierdzono w sołectwach (stanowiących podobszary zdegradowane): Łopiennik Górny, Strona93 Łopiennik Nadrzeczny, Olszanka, Strona93

Wola Żulińska, Żulin. Na poziomie nieco niższym ze względu na wartości wskaźników zjawisk kryzysowych są sołectwa (stanowiące podobszary zdegradowane) Borowica, Łopiennik Dolny, Łopiennik Dolny Kolonia. Wyznaczony obszar zdegradowany na terenie Gminy Łopiennik Górny zajmuje 70,75 km 2 (co stanowi 67% ogółu powierzchni Gminy) i jest zamieszkiwany przez 2 839 osób (co stanowi 70% ogółu ludności Gminy). Mapa 7 Obszar zdegradowany na terenie gminy Łopiennik Górny Strona94 Strona94

Źródło: Opracowanie własne 3.3. Obszar rewitalizacji na terenie gminy Łopiennik Górny Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, obszar rewitalizacji to obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza się prowadzić rewitalizację. Obszar rewitalizacji może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, lecz nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% Strona95 mieszkańców gminy (rozdział 3, pkt. 4 Wytycznych). Strona95

W związku z powyższym, na terenie gminy Łopiennik Górny wyznaczono podobszary, gdzie występuje kumulacja negatywnych zjawisk w sferze społecznej współwystępujących z negatywnymi mi w sferze gospodarczej, środowiskowej, technicznej, przestrzenno-funkcjonalnej. PROCEDURA WYZNACZENIA OBSZARU REWITALIZACJI: 1) Zgodnie z Wytycznymi, przyjęto, iż obszar rewitalizacji może obejmować nie więcej niż 20% powierzchni gminy Łopiennik Górny i dotyczyć nie więcej 30 % ludności. Ponieważ wyznaczony obszar zdegradowany znacznie przekracza ww. wskaźniki, z obszaru zdegradowanego wydzielono obszary wymagające podjęcia najpilniejszych działań rewitalizacyjnych. 2) Uznano, iż do obszaru rewitalizacji należy zaliczyć obszary, na których występuje szczególna koncentracja negatywnych zjawisk. Są to jednocześnie tereny zamieszkane, oraz takie na których znajduje się infrastruktura / obiekty użyteczności publicznej zdegradowane, których przebudowa, adaptacja, remont przyczyni się do rozwiązania zdiagnozowanych problemów. 3) Uznano, iż wyznaczone obszary rewitalizacji mają istotne znaczenie dla poziomu degradacji całej Gminy a także mają największy wpływ na jakość życia lokalnej społeczności oraz istotne znaczenie dla rozwoju Gminy, wzrostu jej atrakcyjności i konkurencyjności. 4) Biorąc pod uwagę analizę problemów występujących w poszczególnych okręgach, zapisy w dokumentach strategicznych i planistycznych Gminy oraz plany inwestycyjne władz gminy Łopiennik Górny, wyznaczono obszar rewitalizacji i w jego obrębie podobszary: PODOBSZAR - SOŁECTWO ŁOPIENNIK NADRZECZNY, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Łopiennik Nadrzeczny, zamieszkiwany przez 389 osób, co stanowi 9,6% ogółu mieszkańców; zajmujący powierzchnię 5,04 km 2, co stanowi 4,8% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny; PODOBSZAR - SOŁECTWO OLSZANKA, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Olszanka, zamieszkiwany przez 409 osób, co stanowi 10,12% ogółu mieszkańców; zajmujący powierzchnię 7,63 km 2, co stanowi 7,3% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny; Strona96 PODOBSZAR - SOŁECTWO ŻULIN, podobszar obejmujący teren całego sołectwa Żulin, oprócz terenu obejmującego łąki nad rzeką Wieprz (co jest spowodowane brakiem jego funkcjonalnego powiązania z sołectwem Żulin, brakiem mieszkańców, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą; fragment ten przestrzennie nie jest związany z sołectwem Żulin. W wyniku dokonywania podziału na sołectwa, obszar łąk nad Wieprzem został przyłączony do sołectwa Żulin, mimo dzielącej go znacznej odległości od wsi Żulin Strona96

tj. terenów zamieszkałych i zagospodarowanych). Podobszar objęty rewitalizacją jest zamieszkiwany przez 365 osób, co stanowi 9,03% ogółu mieszkańców; zajmuje powierzchnię 7,33 km 2, co stanowi 7,01% powierzchni ogółem gminy Łopiennik Górny Tak wyznaczony obszar rewitalizacji obejmuje powierzchnię 20 km 2 (co stanowi 19% powierzchni ogółem Gminy) oraz jest zamieszkały przez 1 163 osób (co stanowi 28,7% ludności ogółem Gminy). Nie przekroczone są zatem limity wyznaczone w Wytycznych. Mapa 8 Obszar rewitalizacji na terenie gminy Łopiennik Górny Źródło: Opracowanie własne CHARAKTERYSTYKA PODOBSZARÓW REWITALIZACJI: Strona97 1) SOŁECTWO ŁOPIENNIK NADRZECZNY - na podobszarze występuje szereg negatywnych zjawisk społecznych, w tym m.in. mieszkańcy korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej, obniżony poziom bezpieczeństwa (duża liczba patroli i interwencji policyjnej), niska aktywność społeczna, migracje, ujemny Strona97