SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ O JANIE PAWLE II W ZWIĄZKU Z XX ROCZNICĄ POBYTU W SKOCZOWIE TEMAT: BĄDŹCIE LUDŹMI SUMIENIA CEL LEKCJI: - przypomnienie o 20-tej rocznicy pobytu Jana Pawła II w Skoczowie - zaznajomienie młodzieży ze słowami Papieża wypowiedzianymi na Kaplicówce - przedstawienie aktualności wezwań Papieskich w życiu społecznym - zachęcenie do pracy nad sobą METODY: - praca z tekstem - pogadanka - pokaz - praca w grupach - wykład ŚRODKI DYDAKTYCZNE: - rozsypanka wyrazowa - fragmenty przemówienia Jana Pawła II ze Skoczowa do pracy w grupach - zdjęcia ukazujące pobyt Jana Pawła II w Skoczowie ( źródła: książka pod red. Ks. Karola Mozora: Bądźcie ludźmi sumienia r.2005 książka J. Jurgała Jureczka: Witam tę ziemię ze szczególnym wzruszeniem Jan Paweł II w Skoczowie r.2014 http://www.skoczow.pl/skoczowskie-slady-papieza-polaka - fragmenty przemówienia www.youtube.com Wizyta św. Jana Pawła II w Skoczowie cz.4 - Ilustrowany Słownik Języka Polskiego pod red. E. Sobol, PWN 2004, str. 881 PLAN ZAJĘĆ I.WSTĘP Rozsypanka wyrazowa ze słowami Jana Pawła II wypowiedzianymi w Skoczowie II. ROZWINIĘCIE Nawiązanie do 20-tej rocznicy pobytu Jana Pawła II w Skoczowie, historyczności tego wydarzenia, znaczenia oraz aktualności wezwań Papieskich w życiu społecznym. Pochylenie się nad fragmentami homilii wygłoszonej na Kaplicówce. Zastanowienie się własną postawą w kontekście słów Papieża. III.ZAKOŃCZENIE Zachęcenie do pracy nad sobą, nad swoim sumieniem. Zmotywowanie uczniów do podjęcia poszukiwań pamiątek po pobycie Papieża w Skoczowie, udziału w konkursach związanych z Janem Pawłem II.
I.WSTĘP Po powitaniu uczniów na lekcji wychowawczej, możemy zagaić, że dzisiejsze spotkanie będzie nieco inne, ponieważ dotyczyć będzie Osoby, której zawsze zależało na ludziach młodych oraz ich pięknym i pełnym rozwoju. Można podzielić klasę na grupy ( 4 osobowe ) lub rozdać rozsypanki wyrazowe dwójkom siedzącym w ławkach. Koperty z przygotowanymi rozsypankami dajemy uczniom, prosząc o: - ułożenie poprawnego zdania - zastanowienie się kto wypowiedział te słowa - gdzie te słowa zostały wypowiedziane. Rozsypanki wyrazowe gotowe do skserowania znajdują się w załączniku A. POLSKA POTRZEBUJE DZISIAJ LUDZI SUMIENIA WITAM TĘ ZIEMIĘ ZE SZCZEGÓLNYM WZRUSZENIEM TYM RAZEM PRZYBYŁEM NIE DO WARSZAWY, NIE DO KRAKOWA, ALE DO SKOCZOWA. NASZA OJCZYZNA STOI DZISIAJ PRZED WIELOMA TRUDNYMI PROBLEMAMI BYĆ CZŁOWIEKIEM SUMIENIA, TO ZNACZY WYMAGAĆ OD SIEBIE PRAW SUMIENIA TRZEBA BRONIĆ TAKŻE DZISIAJ CZAS PRÓBY POLSKICH SUMIEŃ TRWA! Po skończonej pracy z tekstem uczniowie odczytują poprawne zdania. Starają się też odpowiedzieć kto i kiedy wypowiedział te słowa. Jeżeli uczniowie mają problem z poprawną odpowiedzią naprowadzamy ich dodatkowymi pytaniami: - Kto przybył do Skoczowa? - Kto witał naszą ziemię z takim wzruszeniem? - Gdzie Jan Paweł II wypowiedział te słowa? Jeżeli uczniowie odpowiedzą, że autorem tych słów był Jan Paweł II i wypowiedział je na Kaplicówce, w krótkim wykładzie przypominamy okoliczności wizyty Papieskiej. II.ROZWINIĘCIE Odwiedziny w roku 1995 miały charakter wyjątkowy Jan Paweł II przerywa swoją oficjalną wizytę w Czechach i na 11 godzin przybywa na beskidzką ziemię. 22 maja 1995 r. odwiedza trzy miasta: Skoczów, Bielsko- Białą, Żywiec. Najdłużej przebywa w naszym mieście. Pierwszym etapem była wizyta w ewangelicko augsburskim kościele Trójcy Świętej. Ten ekumeniczny gest był niezwykle ważny, zwłaszcza na ziemi cieszyńskiej, na której od wieków żyją obok siebie i współpracują wierni różnych wyznań. Spotkanie przewidziane było na 20 minut, a trwało prawie godzinę. Punktem kulminacyjnym była Msza Święta dziękczynna za kanonizację św. Jana Sarkandra, urodzonego w Skoczowie, odprawiona ma skoczowskim wzgórzu Kaplicówka. Wcześniej zbudowano tam specjalny ołtarz przypominający kształtem góralski szałas. Zgromadzeni licznie ludzie ( ok. 300 tys. ), nie zważając na dotkliwe zimno, niesprzyjającą od
wielu dni aurę i błoto, z wielką uwagą wysłuchali słów papieskiej homilii poświęconej znaczeniu sumienia w życiu człowieka tej tajemniczej rzeczywistości, która decyduje o wielkości i godności człowieka oraz każdego narodu. Temu przemówieniu, podobnie jak wszystkim wystąpieniom Jana Pawła II, towarzyszyły spontaniczne brawa, śpiewy i okrzyki wznoszone na Jego cześć. W Skoczowie zgromadziły się najwyższe władze Rzeczpospolitej Polskiej: prezydent Lech Wałęsa, premier Józef Oleksy, członkowie rządu, sejmu i senatu. Oczy całej Polski i zagranicy tego dnia były zwrócone na nasz Skoczów. Od tego wzruszającego dnia mija w tym roku 20 lat. I choć nie było Was wtedy jeszcze na świecie, dzięki tej wizycie mieszkacie w mieście, które od tamtego czasu rozpoznawalne jest jako Miasto Papieskie. Można w trakcie opowiadania posłużyć się zdjęciami z pobytu Jana Pawła II w Skoczowie. Minęło 20 lat. Jako nowe pokolenie mieszkańców Skoczowa, spróbujmy dziś pochylić się nad słowami Papieża skierowanymi wówczas ze wzgórza Kaplicówki. Dzielimy uczniów znów na grupy ( 4-osobowe) i każdej grupie wręczamy fragment homilii Jana Pawła II ( załącznik B ) prosząc o: - przeczytanie tekstu - znalezienie podstawowego przesłania ( chodzi o sumienie ) Uczniowie zwróconą uwagę, że w każdym z tych tekstów Jan Paweł II odwołuje się do SUMIENIA. Można młodzież zapytać, co to jest sumienie? I choć niektórzy będą może uważali, że jest to sprawa religijna, to można wówczas przytoczyć definicję SUMIENIA znajdującą się w Słowniku Języka Polskiego: SUMIENIE: właściwość psychiczna, zdolność pozwalająca oceniać odpowiednio własne postępowanie jako zgodne lub niezgodne z przyjętymi normami etycznymi; poczucie etyki. Ktoś bez sumienia <<ktoś bezwzględny, pozbawiony skrupułów>> Brać coś na swoje sumienie <<brać na siebie odpowiedzialność za coś>> Nie mieć sumienia <<być złym, bezwzględnym>> Zatem sumienie nie dotyczy tylko osób wierzących, ale każdy człowiek posiada SUMIENIE i powinien w swoim życiu się nim kierować! A Jan Paweł II w Skoczowie zatytułował swoją homilię czyli przemówienie: POLSKA POTRZEBUJE DZISIAJ LUDZI SUMIENIA Przeczytajmy jeszcze wspólnie fragment homilii Papieskiej i zastanówmy się do czego i my dziś jesteśmy wezwani, jako spadkobiercy słów wypowiedzianych przez wielkiego Polaka na naszej rodzinnej ziemi. Rozdajemy tekst ( załącznik C ) Nasza Ojczyzna stoi dzisiaj przed wieloma trudnymi problemami społecznymi, gospodarczymi, także politycznymi. Trzeba je rozwiązywać mądrze i wytrwale. Jednak najbardziej podstawowym problemem pozostaje sprawa ładu moralnego. Ten ład jest fundamentem życia każdego człowieka i każdego społeczeństwa. Dlatego Polska woła dzisiaj nade wszystko o ludzi sumienia! Być człowiekiem sumienia, to znaczy przede wszystkim w każdej sytuacji swojego sumienia słuchać i jego głosu w sobie nie zagłuszać, choć jest on nieraz trudny i wymagający; to znaczy angażować się w dobro i pomnażać je w sobie i wokół
siebie, a także nie godzić się nigdy na zło, w myśl słów św. Pawła: "Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj!" (Rz 12,21). Być człowiekiem sumienia, to znaczy wymagać od siebie, podnosić się z własnych upadków, ciągle na nowo się nawracać. Być człowiekiem sumienia, to znaczy angażować się w budowanie królestwa Bożego: królestwa prawdy i życia, sprawiedliwości, miłości i pokoju, w naszych rodzinach, w społecznościach, w których żyjemy, i w całej Ojczyźnie; to znaczy także podejmować odważnie odpowiedzialność za sprawy publiczne; troszczyć się o dobro wspólne, nie zamykać oczu na biedy i potrzeby bliźnich Na podstawie tekstu odpowiedzcie co to znaczy wg Jana Pawła II być człowiekiem sumienia? Wśród przytoczonych odpowiedzi powinny się znaleźć następujące: Być człowiekiem sumienia to znaczy: - przede wszystkim w każdej sytuacji swojego sumienia słuchać i jego głosu w sobie nie zagłuszać, choć jest on nieraz trudny i wymagający, - angażować się w dobro i pomnażać je w sobie i wokół siebie, - nie godzić się nigdy na zło, - wymagać od siebie, podnosić się z własnych upadków, ciągle na nowo się nawracać, - angażować się w budowanie królestwa Bożego: królestwa prawdy i życia, sprawiedliwości, miłości i pokoju, w naszych rodzinach, w społecznościach, w których żyjemy i w całej Ojczyźnie - podejmować odważnie odpowiedzialność za sprawy publiczne - troszczyć się o dobro wspólne, - nie zamykać oczu na biedy i potrzeby bliźnich Uwzględniając rady i sugestie Jana Pawła II, zamieszczone w tekście, zastanówcie się, w jakim stopniu mogą one pomóc Wam w pięknym wzrastaniu, osiąganiu pełnego rozwoju osobowego, bycia dobrym dzieckiem dla swoich rodziców, solidnym uczniem, uczciwym kolegą i przyjacielem, rzetelnym i sumiennym człowiekiem. Jeżeli pozostanie trochę czasu można odwołać się do konkretnych sytuacji z życia młodzieży. Ta lekcja może być bazą i początkiem cyklu lekcji wychowawczych na temat już konkretnych sytuacji z życia młodzieży, w których będą w różnych formach: burzy mózgów, panelu, trybunału, prac plastycznych wyrażać, jak być człowiekiem sumienia. III. ZAKOŃCZENIE 20-ta rocznica pobytu Jana Pawła II w Skoczowie, będzie okazją do przypomnienia tej historycznej wizyty. Mam nadzieję, że dzięki tej lekcji, choć przez chwilę dotknęliśmy niesamowitych przeżyć i wzruszeń, które były udziałem wielu mieszkańców naszej Gminy. Zapytajcie w domu o tamten czas, o tamto wspomnienie, a może znajdą się w domu pamiątki z tej papieskiej wizyty. Przed nami wiele inicjatyw, wydarzeń upamiętniających to niesamowite spotkanie, zachęcam was do wzięcia udziału w konkursach: - Papieski detektyw na wykonanie kroniki pobytu Jana Pawła II w Skoczowie - plastycznym na projekt muralu na budynkach użyteczności publicznej inspirowany homilią papieską - multimedialnym na wykonanie prezentacji Skoczowski szlak papieski Postarajcie się zapamiętać: gdziekolwiek jesteście, cokolwiek robicie BĄDŹCIE LUDŹMI SUMIENIA
ZAŁĄCZNIKI A. TEKSTY DO ROZSYPANKI WYRAZOWEJ 1. POLSKA POTRZEBUJE DZISIAJ LUDZI SUMIENIA 2. WITAM TĘ ZIEMIĘ ZE SZCZEGÓLNYM WZRUSZENIEM 3. TYM RAZEM PRZYBYŁEM NIE DO WARSZAWY NIE DO KRAKOWA ALE DO SKOCZOWA 4. NASZA OJCZYZNA STOI DZISIAJ PRZED 5. WIELOMA TRUDNYMI PROBLEMAMI BYĆ CZŁOWIEKIEM SUMIENIA TO ZNACZY WYMAGAĆ OD SIEBIE 6. PRAW SUMIENIA TRZEBA BRONIĆ TAKŻE DZISIAJ 7. CZAS PRÓBY POLSKICH SUMIEŃ TRWA!
B. FRAGMENTY HOMILII PAPIESKIEJ DO PRACY W GRUPACH GRUPA I W dniu dzisiejszym dane mi jest przebywać w Skoczowie, na ziemi śląskiej, na terenie nowej diecezji bielsko-żywieckiej. Tu właśnie, w Skoczowie, przyszedł na świat św. Jan Sarkander, kapłan i męczennik, którego życie związało się zarówno ze Śląskiem Cieszyńskim, jak też i sąsiednim Ołomuńcem na Morawach. Dlatego czcimy go jako patrona Śląska i Moraw. Poniósł śmierć męczeńską jako proboszcz w Holeszowie. Żył w trudnym okresie poreformacyjnym, kiedy społeczeństwa Europy rządziły się nieludzką zasadą: cuius regio eius religio, w imię której to zasady panujący gwałcąc podstawowe prawa sumienia narzucali przemocą własne przekonania religijne swoim poddanym. Jan Sarkander doświadczył działania tej zasady od najwcześniejszych lat swego życia. Doświadczył jej przede wszystkim w dniu, kiedy przyszło mu oddać życie za Chrystusa. Jest on szczególnym świadkiem tej tak bardzo trudnej dla Kościoła i świata epoki. GRUPA II Świadectwo męczenników jest dla nas zawsze jakimś wyzwaniem - ono prowokuje, zmusza do zastanowienia. Ktoś, kto woli raczej oddać życie, niż sprzeniewierzyć się głosowi własnego sumienia, może budzić podziw albo nienawiść, ale z pewnością nie można wobec takiego człowieka przejść obojętnie. Męczennicy mają nam więc wiele do powiedzenia. Jednak przede wszystkim oni pytają nas o stan naszych sumień - pytają o naszą wierność własnemu sumieniu. Sumienie... Sobór Watykański II nazywa sumienie "najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka" i wyjaśnia: "W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do miłowania i czynienia dobra a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem: czyń to, a tamtego unikaj" (Gaudium et spes, 16). GRUPA III Sumienie jest dla każdego człowieka sprawą o zasadniczym znaczeniu. Jest ono naszym wewnętrznym przewodnikiem i jest także sędzią naszych czynów. Jakże ważne jest więc, aby nasze sumienia były prawe, aby ich osądy oparte były na prawdzie, aby dobro nazywały dobrem, a zło - złem. Wbrew pozorom, praw sumienia trzeba bronić także dzisiaj. Pod hasłami tolerancji, w życiu publicznym i w środkach masowego przekazu szerzy się nieraz wielka, może coraz większa nietolerancja. Odczuwają to boleśnie ludzie wierzący. Zauważa się tendencje do spychania ich na margines życia społecznego, ośmiesza się i wyszydza to, co dla nich stanowi nieraz największą świętość. Te formy powracającej dyskryminacji budzą niepokój i muszą dawać wiele do myślenia. GRUPA IV Nasz wiek XX był okresem szczególnych gwałtów zadawanych ludzkim sumieniom. W imię totalitarnych ideologii miliony ludzi zmuszano do działań niezgodnych z ich najgłębszymi przekonaniami. Wyjątkowo bolesne doświadczenia ma pod tym względem cała Europa Środkowowschodnia. Pamiętamy ten okres zniewalania sumień, okres pogardy dla godności człowieka, cierpień tylu niewinnych ludzi, którzy własnym przekonaniom postanowili być wierni. Pamiętamy, jak doniosłą rolę odegrał w tamtych trudnych czasach Kościół jako obrońca praw sumienia - i to nie tylko ludzi wierzących! Zadawaliśmy sobie w tamtych latach pytanie: "Czy może historia płynąć przeciw prądowi sumień?" Za jaką cenę "może"? Właśnie: za jaką cenę?... Tą ceną są, niestety, głębokie rany w tkance moralnej narodu, a przede wszystkim w duszach Polaków, które jeszcze się nie zabliźniły, które jeszcze długo trzeba będzie leczyć.
GRUPA V O tamtych czasach, czasach wielkiej próby sumień trzeba pamiętać, gdyż są one dla nas stale aktualną przestrogą i wezwaniem do czujności: aby sumienia Polaków nie ulegały demoralizacji, aby nie poddawały się prądom moralnego permisywizmu, aby umiały odkryć wyzwalający charakter wskazań Ewangelii i Bożych przykazań, aby umiały wybierać, pamiętając o Chrystusowej przestrodze: "Cóż bowiem za korzyść stanowi dla człowieka zyskać świat cały, a swoją duszę utracić? Bo cóż może dać człowiek w zamian za swoją duszę?" (Mk 8,36-37). Czas próby polskich sumień trwa! Dzisiaj, kiedy zmagacie się o przyszły kształt życia społecznego i państwowego, pamiętajcie, iż zależy on przede wszystkim od tego, jaki będzie człowiek - jakie będzie jego sumienie. C. FRAGMENT HOMILII JANA PAWŁA II DO PRACY WSPÓLNEJ Nasza Ojczyzna stoi dzisiaj przed wieloma trudnymi problemami społecznymi, gospodarczymi, także politycznymi. Trzeba je rozwiązywać mądrze i wytrwale. Jednak najbardziej podstawowym problemem pozostaje sprawa ładu moralnego. Ten ład jest fundamentem życia każdego człowieka i każdego społeczeństwa. Dlatego Polska woła dzisiaj nade wszystko o ludzi sumienia! Być człowiekiem sumienia, to znaczy przede wszystkim w każdej sytuacji swojego sumienia słuchać i jego głosu w sobie nie zagłuszać, choć jest on nieraz trudny i wymagający; to znaczy angażować się w dobro i pomnażać je w sobie i wokół siebie, a także nie godzić się nigdy na zło, w myśl słów św. Pawła: "Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj!" (Rz 12,21). Być człowiekiem sumienia, to znaczy wymagać od siebie, podnosić się z własnych upadków, ciągle na nowo się nawracać. Być człowiekiem sumienia, to znaczy angażować się w budowanie królestwa Bożego: królestwa prawdy i życia, sprawiedliwości, miłości i pokoju, w naszych rodzinach, w społecznościach, w których żyjemy, i w całej Ojczyźnie; to znaczy także podejmować odważnie odpowiedzialność za sprawy publiczne; troszczyć się o dobro wspólne, nie zamykać oczu na biedy i potrzeby bliźnich Opracowała: mgr Katarzyna Czujak