FIRMOWI UŻYTKOWNICY INTERNETU W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM

Zakład Problemów Regulacyjnych i Ekonomicznych National Institute of Telecommunications ul. Szachowa 1 PL 4-894 Warszawa T: [+48 22] 512 81 F: [+48 22] 512 86 25 E-mail: info@itl.waw.pl www.itl.waw.pl FIRMOWI UŻYTKOWNICY INTERNETU W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM Raport z badań przeprowadzonych w 25 r. Gdańsk, marzec 26 r.

ii

1. Wstęp W 25 roku Instytut Łączności przeprowadził ogólnopolską ankietyzację firmowych użytkowników Internetu. Było to już z kolei trzecie badanie, podporządkowane zagadnieniom społeczeństwa informacyjnego ( Badania sondażowe społeczeństwa Trójmiasta w zakresie znajomości i zastosowań teleinformatycznych, 23 r.; Badania firmowych użytkowników Internetu w Polsce, 24 r.). Przedmiotem badania w roku 24 były firmy z miast wojewódzkich, zaś w roku 25 - firmy z całej Polski, niezależnie od miejsca ich siedziby. Jego celem było poznanie, w jakim stopniu polskie firmy posiadające już dostęp do Internetu, korzystają z nowych technologii. Sondaż przeprowadzono drogą internetową, a obszarem badania objęte zostały miejscowości o różnym statusie. Problematyka badań koncentrowała się wokół czterech zasadniczych tematów: 1. Sposoby korzystania z komputerów firmach, dostęp zatrudnionych do firmowych komputerów oraz wpływ komputeryzacji na funkcjonowanie firm. 2. Sposoby korzystania z Internetu w firmach, dostęp zatrudnionych do Internetu, wpływ wprowadzenia Internetu do firm na ich funkcjonowanie, firmowe strony internetowe oraz indywidualny dostęp zatrudnionych do poczty internetowej. 3. Korzystanie w firmach z telefonii komórkowej i sposoby komunikacji z klientami. 4. Zapotrzebowanie na publiczne usługi dla firm świadczone elektronicznie, korzystanie z tych usług oraz ocena jakości ich świadczenia. Ogółem zrealizowano 4563 ankiet, w tym w województwie małopolskim 464. Niniejszy raport prezentuje statystyki dla tego województwa. W badanej próbie dla województwa małopolskiego najwięcej znalazło się firm z zatrudnieniem do 5 i od 6 do 2 osób (34% i 31%). Drugą dużą grupę tworzą firmy średnie, z zatrudnieniem od 21 do 5 i od 51 do 1 osób (17% i 8%). Firm dużych, z zatrudnieniem od 11 do 25 osób i więcej jest najmniej (5% i 3%). Reprezentowane są wszystkie obszary działalności gospodarczej (według klasyfikacji Rocznika Statystycznego); najwięcej jest firm, które zajmują się usługami i handlem (19% i 16%). Większość to firmy prywatne; firm państwowych jest 4%. Analiza porównawcza struktury podmiotów gospodarczych w rejestrze KRUPGN-REGON wg sektorów (www.stat.gov.pl/urzedy) dla populacji i próby pozwala stwierdzić, że próba objęta badaniem zbliżona jest do rzeczywistości, w której wyraźną przewagę w tym województwie mają firmy prywatne, zajmujące się usługami i handlem oraz zatrudniające niewiele osób. Wśród respondentów dominują firmy cieszące się dobrą i średnią kondycją finansową (41% i 36%). Firm o bardzo dobrej kondycji finansowej jest (8%), a osiągających słabe wyniki ekonomiczne nieznacznie więcej (1%). (12%). Badane firmy działają w Krakowie (64%), w innych miastach (23%) lub na wsi Zależności zwymiarowane zostały współczynnikiem korelacji liniowej Pearsona (z przedziałem ufności <,5). 1

2. Komputery 2.1 Sposoby korzystania z komputerów Komputery firmowe wykorzystywane są najczęściej do prac biurowych (97%) oraz jako narzędzie dostępu do Internetu (95%). Często również używa się ich do utrzymywania baz danych klientów (67%) i prowadzenia księgowości (66%). Znacznie rzadziej korzysta się z komputerów do przeprowadzania szkoleń pracowników lub tworzenia oprogramowania. Część firm wybierając opcję: Inne, najczęściej wyszczególniała takie zastosowania, jak: 1. projektowanie, 2. podstawowe narzędzie pracy, 3. gospodarka magazynowa, fakturowanie, 4. przetwarzanie danych, 5. analizy statystyczne, 6. prace graficzne, przygotowywanie materiałów wydawniczych, 7. planowanie produkcji i sterowanie produkcją, 8. logistyka. Oznacza to, że w pewnych firmach występuje potrzeba komputerowego wspomagania - z wykorzystaniem dedykowanego oprogramowania - różnego rodzaju prac związanych z ich podstawową działalnością. 5 45 4 97% 95% 35 66% 67% Liczba obserwacji 3 25 2 15 prace biurowe księgowość Internet tworzenie oprogramowania 1 17% 2% 19% szkolenie pracowników 5 utrzymywanie bazy o klientach inne Rys.1 Sposoby korzystania z firmowych komputerów 2

Między pewnymi sposobami używania firmowych komputerów a określonymi firmowymi atrybutami istnieją pewne (statystycznie) istotne zależności. Wykorzystywanie służbowych komputerów do takich czynności, jak: prowadzenie księgowości i szkolenie pracowników najsilniej skorelowane jest z wielkością firmy, wymiarowaną liczbą zatrudnionych (wsp. Pearsona:,16 i,11). Korzystanie z komputerów do prowadzenia księgowości częściej występuje w firmach większych. Momentem przełomowym, powodującym wzrost potrzeby wspomagania komputerem księgowości zdaje się być przekroczenie zatrudnienia 2 osób. Największą częstość takiego używania komputerów zaobserwowano w firmach, które zatrudniają od 51 do 25 osób. Wydaje się, że dla firm większych, zatrudniających powyżej 25 osób, prowadzenia elektronicznej księgowości nie jest jednym z ważniejszych sposobów używania komputerów. Korzystanie z komputerów do prowadzenia szkoleń, ogólnie rzecz ujmując, nie jest zbyt popularne. Najczęściej ma to miejsce w firmach dużych, zatrudniających powyżej 25 osób. 1 9 częstosci potwierdzeń (%) 8 7 6 5 4 3 2 1 do 5 osób do 2 osób do 5 osób do 1 osób do 25 osób więcej osób księgowość szkolenia Rys.2 Księgowość i szkolenia wg zatrudnienia Wspomaganie prac biurowych komputerem w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest z podstawową dziedziną działalności (wsp. Pearsona:,14). Rozkład potwierdzeń używania komputerów do tego celu, uwzględniający działalność firm, pokazuje, że stosunkowo najrzadziej ma to miejsce w firmach usługowych, produkcyjnych, informatycznych i prowadzących działalność naukową bądź edukacyjną. Zaznaczyć należy jednak, że mimo tego taki sposób wykorzystywania komputerów jest w tych firmach wysoki. 3

1% 8% 6% 4% 2% nie tak % prod. handel usługi infor. media turystyka budow. nauka zdrowie adm.pub finanse trans. prawo telekom. rach. ochrona kultura Rys.3 Wspomaganie prac biurowych komputerem wg dziedzin działalności Na utrzymywanie baz danych (statystycznie) istotny wpływ ma finansowa kondycja firm (wsp. Pearsona: -,16). Najczęściej takie korzystanie z komputerów występuje w firmach cieszących się bardzo dobrą kondycją finansową, zaś najrzadziej komputerowe bazy utrzymują podmioty gospodarcze osiągające słabe wyniki ekonomiczne. 1% 8% nie tak 6% 4% 2% % słaba średnia dobra b. dobra Rys.4 Utrzymywanie baz danych wg kondycji finansowej firm 4

Dodatkowo stwierdzono, że w (statystycznie) istotny sposób korzystanie z komputerów do: 1. prowadzenia księgowości skorelowane jest także ze statusem prawnym firm (stosunkowo rzadziej czynią to firmy państwowe i fundacje), 2. realizacji szkoleń skorelowane jest także z wielkością miejscowości działania firm (stosunkowo rzadziej czynią to firmy ulokowane na wsi lub małych miejscowościach, w których liczba mieszkańców nie przekracza 2 tysięcy). 2.2 Dostęp zatrudnionych do komputerów W większości badanych firm z komputerów korzysta ponad połowa pracowników (74%). Świadczy to o stosunkowo wysokim poziomie informatyzacji firm, zwymiarowanym odsetkiem zatrudnionych mających dostęp do komputera. 36 32 74% 28 Liczba obserwacji 24 2 16 12 8 4 9% 7% 1% do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.5 Odsetek pracowników korzystających z komputerów Między dostępnością pracowników do komputerów, a takimi podstawowymi atrybutami firm, jak: wielkość zatrudnienia, dziedzina działalności gospodarczej, status prawny funkcjonowania, kondycja finansowa oraz status lub wielkość miejscowości działania nie stwierdzono (statystycznie) istotnych korelacji. 2.3 Skutki komputeryzacji firmy Firmy zdecydowanie pozytywnie oceniają wpływ wprowadzenia komputerów na sprawność swojego działania. 5

Większość respondentów stwierdziła, że komputery stały się niezbędne do funkcjonowania firmy (68%). Drugą w kolejności grupę stanowią firmy, które oceniły, że komputeryzacja znacznie usprawniła funkcjonowanie (25,9%). Opinie, że komputery nie wniosły żadnych zmian pojawiały się rzadko (2%). 35 3 25 2 68, % 1 stały się to niezbędne do funkcjonowania firmy 2 znacznie usprawniły funkcjonowanie firmy 3 nieznacznie usprawniły funkcjonowanie firmy 4 nie wniosły żadnych zmian 5 trudno powiedzieć 6 inne 15 1 25,9 % 5 2, % 2, % 2, %,2 % 1 2 3 4 5 6 7 Rys.6 Skutki komputeryzacji firm Postrzeganie przez firmy skutków ich komputeryzacji w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest z kondycją finansową (wsp. Pearsona:,12). Analiza uzyskanych ocen wpływu komputeryzacji firmy na jej funkcjonowanie w zestawieniu z kondycją finansową odpowiadających ujawnia, że: 1. w firmach o słabszej kondycji finansowej rzadziej niż w firmach o lepszej kondycji finansowej komputery stały niezbędne do ich funkcjonowania im lepsza kondycja tym większe przekonanie o takiej właśnie roli komputerów w firmie; 2. w firmach o słabszej kondycji finansowej częściej niż w firmach o lepszej kondycji wprowadzenie komputerów znacznie usprawniło ich funkcjonowanie wraz z poprawą osiąganych wyników ekonomicznych maleje przekonanie o takim wpływie komputeryzacji na funkcjonowanie firmy na korzyść opinii, że komputery stały się do działania niezbędne; 3. firmy o średniej kondycji finansowej częściej niż pozostałe postrzegają, że komputeryzacja tylko nieznacznie usprawniła ich funkcjonowanie; 4. firmy o słabej kondycji finansowej częściej niż pozostałe oceniają, że fakt wprowadzenia komputerów niczego nie zmienił. 6

Spostrzeżenia te prowadzą do uogólnionego wniosku, że firmy, które najbardziej doceniają pozytywną rolę komputerów i potrafią wykorzystać je do zmiany organizacji swojego działania to firmy sukcesu. Niezbędne do funkcjonowania Nieznacznie usprawniły funkcjonowanie Znacznie.usprawniły funkcjonowanie Nie wniosły zmian b. dobra dobra średnia słaba % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Rys.7 Skutki komputeryzacji firm wg kondycji finansowej 2.4 Plany zakupu komputerów Większość badanych w województwie firm myśli o zakupie nowych komputerów (73%). Nie potwierdziło istnienia takich zamiarów 11% respondentów; zaś 16% nie miało na ten temat wyrobionego zdania. 8 7 6 % potwierdzeń 5 4 3 2 1 istnieje plan zakupu komputerów nie przewiduje się kupna komputerów trudno powiedzieć Rys.8 Plany zakupu komputerów 7

Istnienie planów kupna komputerów w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest z wielkością firm (wsp. Pearsona: -,11). Firmy mniejsze rzadziej niż większe myślą o kupnie komputerów. Najczęściej brak istnienia takich zamiarów potwierdzali ci respondenci, którzy zatrudniają do 5 pracowników. Największa częstość deklaracji dokonania w najbliższej przyszłości takich zakupów wystąpiła w grupie firm dużych, zatrudniających powyżej 1 osób. Wśród tych dużych firm zauważa się jednak pewne zróżnicowanie. Te, które posiadają od 11 do 25 pracowników są bardziej zdecydowane na tak lub nie stosunkowo rzadko firmy takie wyrażały niezdecydowanie. Firmy zatrudniające więcej osób równie często potwierdzały istnienie planów zakupu komputerów, lecz żadna z nich nie potwierdziła braku takich zamiarów, za to częściej zdarzały się przypadki niezdecydowania. Stosunkowo największe niezdecydowanie wykazały firmy z zatrudnieniem od 6 do 2 osób. więcej do 25 zatrudnienie do 1 do 5 do 2 do 5 % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% tak nie trudno powiedzieć Rys.9 Deklaracje kupna komputerów wg wielkości firm Ci respondenci, którzy nie planują zakupu komputerów w najbliższej przyszłości najczęściej uzasadniali to brakiem potrzeb (57,1%) lub problemami natury finansowej (38,8%). Na inne przyczyny wskazało 2% badanych z tej grupy. Niektóre z tych innych przyczyn świadczą, że brak planów zakupu nowych komputerów nie zawsze bezpośrednio zależy od firm; nieraz wynika to z zewnętrznych uwarunkowań ekonomicznych, w których przychodzi im funkcjonować, np. takich jak: 1. niepewność dalszego istnienia branży, 2. skurczony rynek na usługi lub produkty oferowane przez firmę, 3. zmniejszone zatrudnienie, 4. zależność finansowa od jednostki nadrzędnej. 8

57,1% 38,8% 2% 2% finanse brak potrzeb trudno pow. inne Rys.1 Przyczyny braku planów zakupu komputerów Między uzasadnieniem braku planów zakupu w przyszłości komputerów i statusem prawnym firm istnieje (statystycznie) istotna, dość silna korelacja (wsp. Pearsona: -,53). Z powodów finansowych nie planują zakupów komputerów głównie przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie oraz fundacje (i stowarzyszenia). To, że wszyscy respondenci tego typu wskazywali wyłącznie na barierę finansową może świadczyć o tym, że w takich firmach istnieją jeszcze niezaspokojone potrzeby w zakresie komputeryzacji. Inaczej przedstawia się sytuacja w sektorze prywatnym, tzn. firmach zarejestrowanych jako osoba fizyczna lub w różnego rodzaju spółkach. Respondenci tego typu stosunkowo rzadko wskazywali na bariery finansowe. Najczęściej firmy takie nie myślą o kupnie w najbliższej przyszłości nowych komputerów, ponieważ potrzeby ich w tym zakresie są zaspokojone. 12 częstość stwierdzeń (%) 1 8 6 4 2 osoba fiz. p. państwowe sp.cyw. sp.z o.o. spółdzielnia fundacja bariera finansowa brak potrzeb Rys.11 Przyczyny braku planów zakupu komputerów i status prawny firm 9

3. Internet 3.1 Sposoby korzystania z Internetu Wszystkie badane firmy posiadają dostęp do Internetu, korzystają jednak z niego w różny sposób. Najczęściej jest on używany do takich czynności, jak: prowadzenie korespondencji za pomocą poczty elektronicznej (97%), wyszukiwanie informacji związanych z działalnością firmy (85%) lub o innych firmach (79%), promowanie firmy (77%) i e-bankowość (71%) Najrzadziej firmy korzystają z Internetu do prowadzenia sprzedaży i świadczenia usług (odpowiednio 26% i 25%). Częstsze używanie Internetu do składania zamówień (52%) i dokonywania zakupów (34%) świadczy o tym, że większość firm uczestniczy w e-biznesie biernie - tylko w roli klienta. Stosunkowo rzadko realizowana też jest inna idea związana ze społeczeństwem informacyjnym zdalna praca (29%). Niektóre firmy (5%), wybierając opcję: Inne, wskazały na takie zastosowania Internetu, jak: kontakt z klientami, e-learning, prowadzenie zdalnych rejestrów, prowadzenie badań naukowych, usługi hostingowe, dostęp do czasopism w wersji elektronicznej. 5 45 4 97% 85% 79% 77% poczta e-mail informacje zwiazane z działalnościa 35 3 71% szukanie informacji o innych firmach e-bankowość Liczba obs. 25 2 15 1 54% 26% 34% 52% 44% 29% 25% szukanie partnerów sprzedaż zakupy zamówienia promocja, reklama ogłoszenia świad. usług 5 5% e-praca inne tak Rys.12 Sposoby korzystania z Internetu Przeprowadzona analiza zależności między poszczególnymi firmowymi charakterystykami i sposobami korzystania z Internetu wykazała, że: 1. wielkość firmy ma (statystycznie) istotny wpływ na prowadzenie sprzedaży i dokonywanie zakupów, świadczenie usług, umieszczanie ogłoszeń, 1

2. dziedzina działalności gospodarczej ma (statystycznie) istotny wpływ na szukanie informacji o innych firmach, wyszukiwanie partnerów, dokonywanie zakupów, składanie zamówień i prowadzenie działalności promocyjnej, 3. status prawny firmy ma (statystycznie) istotny wpływ na szukanie informacji o innych firmach, realizowanie elektronicznej bankowości, wyszukiwanie partnerów i dokonywanie zakupów, 4. kondycja finansowa ma (statystycznie) istotny wpływ na korzystanie z poczty elektronicznej, e-bankowość, wyszukiwanie partnerów, dokonywanie sprzedaży oraz zakupów, 5. status i wielkość miejscowości, w której firma ma siedzibę pozostają w (statystycznie) istotnym związku z takimi sposobami wykorzystywania Internetu, jak: poszukiwanie informacji związanych z działalnością, e-bankowość i praca na odległość. Widać, że ostateczne różnice w korzystaniu przez firmy z Internetu wynikają jednocześnie z kilku ich charakterystyk. Podobne zjawisko zaobserwowano także w przypadku korzystania z komputerów, jednak występuje ono tam w mniejszym zakresie i zależności są słabsze. Stwierdzono (na podstawie współczynników korelacji), że (ogólnie) najpopularniejsze sposoby korzystania z Internetu (np. poczta elektroniczna) są mniej zależne od specyfiki firmy niż te mniej popularne (np. zdalna praca). Najsilniejsze (statystycznie) istotne korelacje występują między: 1. e-bankowością i statusem prawnym firm (wsp. Pearsona: -,23), 2. dokonywaniem zakupów i statusem prawnym firm (wsp. Pearsona: -,16), 3. szukaniem partnerów i dziedziną działalności (wsp. Pearsona: -,18), 4. szukaniem informacji związanych z działalnością i wielkością miejscowości działania (wsp. Pearsona:,16), 5. zdalną pracą i wielkością miejscowości działania (wsp. Pearsona:,16). Wykorzystywanie Internetu do realizowania rozliczeń finansowych (e-bankowość) najczęściej zdarza się w firmach działających w sektorze prywatnym, zarejestrowanych jako osoba fizyczna lub spółka. Przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie i fundacje stosunkowo rzadziej korzystają z takiej możliwości, przy czym najrzadziej (28%) potwierdzały takie korzystanie z Internetu respondenci zarejestrowani jako fundacja (lub stowarzyszenie). 11

1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% nie tak 2% 1% % fundacja społ. s.jawna s.ak. sp.z.o.o. sp.cywil. p.pań. os.fiz. Rys.13 e-bankowość i status prawny firm Dokonywanie zakupów przez Internet najczęściej występuje wśród firm, które prawnie funkcjonują jako spółka akcyjna. W grupie takich respondentów wystąpiło 45% potwierdzeń korzystania w ten sposób z Internetu. Najrzadziej robienie internetowych zakupów zdarza się spółdzielniom i państwowym przedsiębiorstwom. Żadna z biorących udział w badaniu spółdzielnia nie potwierdziła dokonywania przez Internet zakupów, zaś w wśród przedsiębiorstw państwowych tylko 11,1% zadeklarowało takie korzystanie z Internetu. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% nie tak 2% 1% % fundacja społ. s.jawna s.ak. sp.z.o.o. sp.cywil. p.pań. os.fiz. Rys.14 Zakupy przez Internet i status prawny firm 12

Korzystanie z Internetu do szukania partnerów w interesach najczęściej występuje w firmach związanych z mediami (8%). Takie używanie Internetu jest także dość popularne wśród podmiotów gospodarczych działających w obszarach finansów (75%), produkcji (75%) oraz informatyki (69,2%) Żadna z badanych firm, która zajmuje się prawem nie potwierdziła takiego używania Internetu, zaś firmy zajmujące się nauką (i edukacją) oraz jednostki administracji publicznej czyniły to stosunkowo rzadko (odpowiednio: 26,3% i 23,1%). 1% 8% 6% 4% 2% nie tak % kultura ochrona rach. telekom. prawo trans. finanse adm.pub zdrowie nauka budow. turystyka media infor. usługi handel prod. Rys.15 Wyszukiwanie partnerów do biznesu i działalność gospodarcza Firmy działające w większych miejscowościach częściej niż te z mniejszych poszukują w Internecie informacji mających związek z ich działalnością. Tłumaczyć to można między innymi tym, że w większych miejscowościach z zasady jest więcej instytucji, które do realizowania swoich podstawowych zadań potrzebują informacji, np. instytuty naukowe czy redakcje. ponad 2 tys. liczba mieszkańców do 2 tys. do 1 tys. do 2 tys. do 5 tys. % 2% 4% 6% 8% 1% tak nie Rys.16 Wyszukiwanie informacji związanych z działalnością i wielkość miejscowości 13

Korzystanie z Internetu w celu realizowania pracy na odległość, z uwzględnieniem wielkości miejscowości, w której firmy prowadzą działalność, częstsze jest w większych miejscowościach. Najczęściej czynią to firmy ulokowane w miastach bardzo dużych, z liczbą mieszkańców powyżej 2 tysięcy (33,6%), a najrzadziej firmy z małych miejscowości, zamieszkałych przez od 5 do 2 tysięcy osób (12,2%). Struktura uzyskanych potwierdzeń uprawiania pracy na odległość ujawnia, że największa różnica w udostępnianiu takiego zatrudnienia występuje między firmami z miejscowości od 5 do 2 tysięcy mieszkańców i firmami od 2 do 1 - na korzyść tych ostatnich (o 2%). ponad 2 tys. liczba mieszkańców do 2 tys. do 1 tys. do 2 tys. do 5 tys. tak nie % 2% 4% 6% 8% 1% Rys.17 Zdalna praca i wielkość miejscowości działania firm 3.2 Dostęp zatrudnionych do Internetu Większość badanych firm (64%) gwarantuje dostęp do Internetu ponad połowie zatrudnionych. Jednak korzystanie w firmach z Internetu jest mniejsze niż korzystanie z komputerów (74% badanych firm gwarantuje ponad połowie zatrudnionych dostęp do komputera). Być może nie zawsze wszystkie firmowe komputery są podłączone do sieci lub też istnieją inne przyczyny, wynikające z polityk firm. 14

64% 14% 9% 13% do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.18 Odsetek zatrudnionych z dostępem do Internetu Na odsetek pracowników z dostępem do Internetu (statystycznie) istotny wpływ ma działalność gospodarcza firm (wsp. Pearsona:,18). Istnieją sfery działalności, w których występuje prawie wyłącznie duży dostęp zatrudnionych do Internetu. Największy służbowy dostęp do sieci mają pracownicy firm działających w sferze finansów, prawniczych oraz zajmujących się łącznością (i telekomunikacją) wszyscy respondenci działających w tych sektorach potwierdzali, że w ich firmach ponad połowa załogi ma zapewniony indywidualny dostęp do Internetu. Kolejne miejsca zajmują: firmy informatyczne, prowadzące działalność medialną oraz te, które zajmują się nauką (i edukacją). Najrzadziej ponad połowa załogi korzysta z Internetu w firmach transportowych (i spedycyjnych) oraz produkcyjnych. Średnie możliwości indywidualnego korzystania z Internetu od 26% do 5% zatrudnionych - najczęściej występują w służbach ratowniczych (i innych związanych z ochroną) Wszyscy respondenci działający w tym obszarze wskazywali na taką sytuację. Także dostęp pracowników do sieci określony takim przedziałem stosunkowo często występuje w firmach w firmach transportowych (i spedycyjnych). Mały dostęp zatrudnionych do Internetu (do 1% składu osobowego) stosunkowo najczęściej zdarza się w firmach zajmujących się produkcją i instytucjach związanych z ochroną zdrowia (w tym z opieką społeczną). 15

14 12 dostępność w przedziale 51-1% zatrudnionych dostępność w przedziale 26-5% zatrudnionych dostępność w przedziale 11-25% zatrudnionych dostępność do 1% zatrudnionych 1 częstość (%) potwierdzeń 8 6 4 2 prod. handel uslugi infor. media turystyk budow. nauka och.zdr. adm.pub. finanse trans. prawo lacznosc doradz. sl.ratow kultura Rys.19 Odsetek zatrudnionych z dostępem do Internetu wg działalności firm Na dostępność firmowego Internetu (statystycznie) istotny wpływ ma także wielkość firm (wsp. Pearsona:,23). Największy dostęp - od 51 do 1% zatrudnionych korzystających z Internetu - najczęściej występuje w firmach małych, z zatrudnieniem do 5 osób. Wytłumaczyć można to tym, że w takich firmach łatwiej osiągnąć wysoką dostępność pracowników do Internetu, liczoną w procentach liczby zatrudnionych. Dodatkowo, w firmach dużych, z rozbudowaną strukturą określony odsetek załogi nie korzysta z Internetu z powodu braku potrzeb (np. portierzy, sprzątaczki). Dlatego też w firmach większych częściej niż w tych małych zdarza się, że indywidualnie sieci używa mniej niż połowa załogi. częstość (%) potwierdzeń 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 dostępność w przedziale 51-1% zatrudnionych dostępność w przedziale 26-5% zatrudnionych dostępność w przedziale 11-25% zatrudnionych dostępność do 1% zatrudnionych do 5 osób 6-2 osób 21-5 osób 51-1 osób 11-25 osób pow. 25 Rys. 2 Odsetek zatrudnionych z dostępem do Internetu wg wielkości firm 16

Dodatkowo, na udostępnianie pracownikom Internetu (statystycznie) istotny wpływ mają wielkość i status miejscowości, w której firma prowadzi działalność (odpowiednio wsp. Pearsona:,25 i,21). Duży dostęp pracowników do Internetu, powyżej 5% zatrudnionych, znacznie częściej występuje w firmach działających w dużych miastach niż w małych. W firmach z małych miejscowości stosunkowo często zdarza się, że tylko do 1% pracowników ma zagwarantowany indywidualny dostęp do Internetu. 11 1 9 częstości (%) potwierdzeń 8 7 6 5 4 3 dostępność 51-1% zatrudnionych dostępność 26-5% zatrudnionych dostępność 11-25% zatrudnionych dostępność do 1% zatrudnionych 2 1 do 5 tys. 5-2 tys. 2-1 tys. pow.2 tys. 1-2 tys. Rys.21 Odsetek zatrudnionych z dostępem do Internetu wg wielkości miejscowości Ponad 5-procentowy dostęp pracowników do Internetu dla każdego środowiska rozpatrując to w kontekście statusu miejscowości - jest opcją wiodącą, jednak stosunkowo najczęściej występuje to w firmach funkcjonujących w Krakowie, a najrzadziej na wsi. W środowisku wiejskim znacznie częściej niż w miastach firmy oferują nie więcej niż 1% zatrudnionych możliwość używania Internetu - najrzadziej taka sytuacja ma miejsce w krakowskich firmach. Ogólnie rzecz ujmując, firmy z Krakowa w większym stopniu zapewniają pracownikom indywidualne korzystanie z Internetu niż te firmy, które działają w innych miejscowościach województwa, a szczególnie na wsiach. 17

8 dostępność do 1% zatrudnionych 7 dostępność w przedziale 11-25% zatrudnionych dostępność w przedziale 26-5% zatrudnionych dostępność w przedziale 51-1% zatrudnionych 7,1 6 54,4 częstość (%) potwierdzeń 5 4 3 2 1 46,1 15,4 5,8 32,7 14,6 15,5 15,5 11,8 7,3 1,8 wieś miasto inne Kraków Rys.22 Odsetek zatrudnionych z dostępem do Internetu wg statusu miejscowości 3.3 Skutki wprowadzenia Internetu do firmy Internet dla większości firm stał się niezbędny do funkcjonowania (57%) lub znacznie to usprawnił (33%). Stwierdzenia, że jego wprowadzenie tylko nieznacznie poprawiło działanie firmy lub nie spowodowało żadnych zmian w tym zakresie pojawiały się raczej rzadko (6% i 2%). Ci respondenci, którzy skorzystali z opcji: Inne (1%), najczęściej stwierdzali, że Internet: 1. spowodował nawiązanie kontaktów międzynarodowych, 2. rozszerzył możliwości działania, 3. dał lepszy i szybszy dostęp do wielu informacji, 4. podniósł prestiż firmy, 5. wykorzystywany jest od początku istnienia firmy oraz 6. jest ściśle związany z prowadzeniem podstawowej działalności. Obok pozytywnych opinii pojawiły się też takie, które stwierdzały, że Internet spowodował w firmie: 1. obniżenie zainteresowania pracą, 2. dużą stratę czasu, 3. częstsze załatwianie spraw prywatnych w godzinach pracy, 4. wzrost kosztów (np. rachunki telefoniczne, papier). 18

Negatywne skutki wprowadzenia Internetu wyszczególniane były raczej rzadko, lecz w niektórych przypadkach stały się przyczyną ograniczenia pracownikom dostępu do sieci. Firmy w zdecydowanej większości postrzegają pozytywny wpływ Internetu na swoje funkcjonowanie. Podobne zjawisko odnotowano także w odniesieniu do oceny skutków wprowadzenia komputerów. Porównując jednak rozkłady uzyskanych ocen dla obu przypadków widać, że na funkcjonowanie firm wprowadzenie Internetu miało mniejszy wpływ niż fakt ich komputeryzacji. Liczba obserwacji 28 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 57% 33% 1 - stał się niezbędny 2 - znacznie usprawnił funkcjonowanie firmy 3 - nieznacznie usprawnił funkcjonowanie firmy 4 - nie wniósł żadnych zmian 5 - trudno powiedzieć 6 - inne 6% 1 2 3 4 5 6 2%,4% 1% Rys.23 Skutki wprowadzenia Internetu Ocena skutków wprowadzenia Internetu lub inaczej roli Internetu w firmie w (statystycznie) istotny sposób skorelowana jest z kondycją finansową firm (wsp. Pearsona:,14). Firmy biorące udział w badaniu, które określiły swoją kondycję finansową jako bardzo dobrą częściej niż pozostałe stwierdzały, że Internet stał się niezbędny do ich funkcjonowania. Przekonanie, że wprowadzenie Internetu w znacznym stopniu poprawiło działanie najczęściej wyrażały firmy o słabej kondycji finansowej. Jednocześnie w grupie takich firm częściej niż w pozostałych zdarzały się opinie, że Internet nie przyczynił się w żaden sposób do zmiany ich funkcjonowania. To, że Internet nieznacznie przyczynił się do zmiany funkcjonowania najczęściej wyrażały firmy o średniej kondycji finansowej. Widać, że dla firm osiągających lepsze wyniki ekonomiczne znaczenie posiadania dostępu do Internetu dla prowadzenia działalności jest większe niż w przypadku firm słabszych. Im lepsza finansowa kondycja tym częściej zdarza się, ze Internet jest niezbędny do funkcjonowania. Przyczyną tego być może jest to, że firmy w lepszej sytuacji ekonomicznej po części swój sukces osiągają dzięki umiejętności takiej organizacji pracy, by wspomagało to osiąganie zysków i potrafią w tym celu wykorzystać wszystkie możliwości, w tym i Internet. 19

b. dobra dobra średnia słaba % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% stał się niezbędny nieznacznie usprawnił funkcjonowanie trudno powiedzieć znacznie usprawnił funkcjonowanie żadnych zmian nie spowodował inne Rys.24 Ocena skutków wprowadzenia Internetu i kondycja finansowa firm Dodatkowo, zbadanie korelacji indywidualny dostęp pracowników do Internetu i skutki wprowadzenia Internetu ujawniło, że między tymi zjawiskami istnieje istotna (statystycznie) zależność i jest to związek istotniejszy niż uprzednio wymieniony (wsp. Pearsona: -,21). Im większa dostępność do Internetu tym bardziej dostrzegany jest jego wpływ na funkcjonowanie firmy. Opinia, iż Internet jest niezbędny do prowadzenia firmy najczęściej występuje tam, gdzie ponad połowa zatrudnionych ma do niego dostęp, zaś najrzadziej w firmach, w których od 11 do 25% zatrudnionych korzysta z Internetu. Firmy z mniejszą dostępnością częściej niż z większą odczuwają tylko nieznaczny wpływ Internetu na swoje funkcjonowanie. Wydaje się, że - biorąc pod uwagę korzystanie zatrudnionych z Internetu - takim przełomowym momentem, który zmienia postrzeganie znaczenia Internetu z punktu widzenia funkcjonowania firm jest zagwarantowanie dostępu do niego ponad 25% załogi. Od takiej dostępności obserwuje się spadek częstości występowania stwierdzeń, że Internet: znacznie usprawnił bądź nieznacznie usprawnił działanie firmy lub nie wniósł żadnych zmian na korzyść opinii, że Internet stał się niezbędny do funkcjonowania firmy. 2

51-1% zatrud. 26-5% zatrud. 11-25% zatrud. do 1% zatrud. % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% Niezbędny Znacznie usprawnił Nieznacznie usprawnił Żadnych zmian Trudno powiedzieć Inne Rys.25 Skutki wprowadzenia Internetu i dostęp zatrudnionych do Internetu 3.4 Firmowe strony WWW 3.4.1 Posiadanie strony WWW Wszystkie firmy biorące udział w badaniu to użytkownicy Internetu. Oznacza to, że każda z nich posiada dostęp do Internetu, lecz nie oznacza to (automatycznie), że każda nich z tego tytułu także posiada lub inaczej utrzymuje swoją internetową stronę WWW. Uzyskane statystyki ujawniają, w jakim stopniu firmy z takiej możliwości korzystają, a jeśli nie, to czy planują w przyszłości to zmienić. Okazuje się, że utrzymywanie stron internetowych jest wśród firm popularne. Świadczą o tym rozkłady odpowiedzi na pytania o posiadanie firmowej strony WWW lub planowanie jej utworzenia. Posiadanie firmowej strony WWW potwierdziła zdecydowana większość respondentów (9%). 21

45 45 9% 36 315 Liczba obserwacji 27 225 18 135 9 45 tak 1% nie Rys.26 Utrzymywanie przez firmy stron WWW Posiadanie stron WWW w (statystycznie) istotny sposób jest skorelowane z kondycją finansową firm (wsp. Pearsona:,15). Najrzadziej z takiej możliwości korzystają firmy o słabej kondycji finansowej. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % słaba średnia dobra b. dobra tak nie Rys.27 Utrzymywanie stron WWW i kondycja finansowa firm 22

Firmy, które nie utrzymują strony internetowej w większości planują je utworzyć (75%). Stwierdzeń odrzucających możliwość założenia firmowej strony odnotowano 16%. Dość duża grupa takich firm nie ma jeszcze na ten temat wyrobionego zdania (9%). 4 35 75% 3 Liczba obserwacji 25 2 15 1 5 16% 9% tak nie trudno pow. Rys.28 Istnienie planów utworzenia strony WWW 3.4.2 Zadowolenie z funkcjonowania stron WWW Firmy posiadające strony internetowe w większości (77%) są zadowolone z ich funkcjonowania - tylko niewielka część firm wyraziła swoje niezadowolenie (8%). Liczba obserwacji 33 297 264 231 198 165 132 99 66 33 77% 12% 8% tak nie trudno pow. Rys.29 Zadowolenie z funkcjonowania firmowych stron WWW 23

Stopień zadowolenia z funkcjonowania stron WWW jest (statystycznie) istotnie skorelowany z kondycją finansową firm (wsp. Pearsona: -,12). Najczęściej zastrzeżenia do działania swoich stron mają firmy o słabej kondycji finansowej. Równie często takie firmy nie mają wyrobionego zdania na ten temat. Najczęściej zadowolone są z działania swoich stron firmy o dobrej kondycji finansowej. Nieco niższy stopień zadowolenia wystąpił w grupie firm o bardzo dobrej kondycji finansowej być może część z nich ma nieco większe wymagania. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % słaba średnia dobra b. dobra tak nie trudno powiedzieć Rys.3 Zadowolenie z funkcjonowania stron WWW i finansowa kondycja firm 3.4.3 Korzyści z posiadania strony WWW Zdecydowana większość badanych firm potwierdziła, że z tytułu posiadania internetowej strony czerpie korzyści (74%). Jednak wyrażone przez respondentów zadowolenie z tego, że firmowe strony WWW przynoszą im korzyści jest (nieznacznie) mniejsze niż wyrażone zadowolenie z ich funkcjonowania. Jednocześnie w ocenie internetowych stron jako źródła korzyści w porównaniu z oceną funkcjonowania tych stron - występuje większe niezdecydowanie. 24

32 3 28 26 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 74% 2% 5% tak nie trudno pow. Rys.31 Stwierdzenie, czy utrzymywanie strony WWW daje korzyści Pomimo zasygnalizowanych powyżej pewnych rozbieżności w ocenach stron WWW ze względu na ich funkcjonowanie i uzyskiwanie z nich korzyści, to jednak między tymi jakościami istnieje (statystycznie) istotna korelacja (wsp. Pearsona:,39). Wśród stron WWW, które przynoszą korzyści przeważającą większość stanowią te, które technicznie dobrze funkcjonują (95%). Najczęściej nie czerpią żadnych korzyści z posiadania internetowych stron te firmy, których strony źle funkcjonują (63%). strona nie przynosi korzyści strona przynosi korzyści 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 zadowolenie z funkcjonowania strony (%) dobrze działa źle działa Rys.32 Uzyskiwanie korzyści ze stron WWW i oceny działania stron WWW 25

Czerpanie korzyści z posiadania stron WWW lub ich brak w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest także z pewnymi cechami firm. Dotyczy to wielkości firm (wsp. Pearsona:,13) i ich kondycji finansowej. (wsp. Pearsona:,16). Wśród respondentów, którzy mieli wyrobione zdanie odnośnie tego, czy czerpią korzyści z tytułu posiadania stron WWW czy nie, wyróżnia się grupa dużych firm, zatrudniających od 11 do 25 osób. Wszystkie firmy o tak określonej wielkości potwierdziły, że utrzymywanie internetowej strony przynosi im zysk. 1 9 8 częstość potwierdzeń (%) 7 6 5 4 3 2 1 do 5 osób do 2 osób do 5 osób do 1 osób do 25 osób więcej osób WWW przynosi korzyści WWW nie przynosi korzyści Rys.33 Uzyskiwanie korzyści z firmowych stron internetowych i wielkość firm Rozkład uzyskanych odpowiedzi odnośnie korzyści z utrzymywania stron WWW, uwzględniający finansową kondycję respondentów, wyróżnia grupę firm cieszących się dobrą finansową kondycją. Takie firmy stosunkowo najrzadziej stwierdzały, że posiadanie stron WWW nie przynosi żadnych zysków (2%). Najczęściej brak korzyści z utrzymywanych przez siebie internetowych stron wyrażały firmy, które określiły swoją finansową kondycję jako słabą. 26

częstość potwierdzeń (%) 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 słaba średnia dobra b. dobra Tak Nie Rys.34 Uzyskiwanie korzyści z firmowych stron internetowych i finansowa kondycja firm Wśród korzyści, jakie przynosi firmom posiadanie stron WWW, pierwsze miejsce zajmuje promocja, bez widocznych zysków finansowych (4%). To, że firma odnosi znaczne korzyści finansowe potwierdziło 26%, a do nieznacznych przyznało się 18% badanych użytkowników Internetu, czerpiących korzyści z internetowych stron. Pewna część respondentów (9%) wyszczególniała jeszcze inne rodzaje zysków. Najczęściej wymieniano: 1. usprawnienie przekazywania informacji, 2. korzyści organizacyjne, 3. ułatwienie dla klienta, 4. zdobywanie klientów, 5. pomoc w nawiązywaniu współpracy, 6. podniesienie wiarygodność firmy, 7. pomoc w realizacji zadań statutowych, 8. średnio wysokie korzyści finansowe z tendencją wzrostową, 9. promocja ze znacznymi korzyściami finansowymi. 27

14 126 4% 112 98 84 26% 7 56 18% 42 28 14 9% 5% znaczne fin. małe fin. tylko promuje inne trudno pow. Rys.35 Rodzaj korzyści z utrzymywania WWW Korzyści, jakie czerpią firmy ze swoich internetowych stron w (statystycznie) istotny sposób skorelowane są z ich wielkością (wsp. Pearsona:,16), statusem prawnym (wsp. Pearsona:,16) i finansową kondycją (wsp. Pearsona:,17). Zyski finansowe stosunkowo częściej czerpią firmy mniejsze niż większe, którym z kolei strony WWW częściej przynoszą korzyści promocyjne i inne. Firmy duże - powyżej 1 pracowników - jeśli uzyskują zyski finansowe, to są już one znaczne. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % do 5 do 2 do 5 do 1 do 25 więcej znaczne finansowe małe finansowe promocja inne Rys.36 Rodzaj korzyści z utrzymywania WWW wg wielkości firm(liczby zatrudnionych) 28

Przedsiębiorstwa państwowe pod względem czerpania korzyści ze stron WWW wyraźnie się różnią od firm sektora prywatnego. Utrzymywane państwowe firmy internetowe strony częściej niż strony firm prywatnych służą tylko promocji i rzadziej przynoszą znaczne bądź nieznaczne zyski finansowe. Wśród firm działających w sektorze prywatnym wyróżniają się spółdzielnie, które z tytułu posiadania stron WWW znacznie częściej odnoszą korzyści promocyjne niż inne podmioty z tego sektora, a jeśli osiągają jakieś zyski finansowe, to nie są one znaczne. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % os.fiz. p.pań. sp.cywil. sp.z.o.o. s.akcyjna s.jawna społ. fundacja znaczne finansowe małe finansowe promocja inne Rys.37 Rodzaj korzyści z utrzymywania WWW wg statusu prawnego firm Do reklamy stosunkowo najczęściej wykorzystują swoje internetowe strony firmy ekonomicznie słabe. Równocześnie wśród takich firm znacznie rzadziej niż w innych zdarza się, aby utrzymywane strony WWW przyczyniały się do uzyskiwania znacznych zysków finansowych. Znaczne zyski finansowe dzięki stronom WWW najczęściej uzyskują firmy o bardzo dobrej kondycji finansowej. Jednocześnie internetowe strony takich podmiotów najrzadziej, w porównaniu z innymi firmami, są źródłem tylko małych zysków finansowych lub stanowią wyłącznie platformę reklamową. Na podstawie wypowiedzi ankietowanych można wysnuć ogólny wniosek, że często poprawie kondycji finansowej biznesowych użytkowników Internetu towarzyszy zmiana organizacji ich firmowych stron WWW tak, aby ich utrzymywanie generowało dodatkowe zyski. Oczywiście, ma to odniesienie w stosunku do działań tych podmiotów, których głównym celem jest osiąganie finansowych zysków (np. organizacje typu non-profit posiadają inne priorytety). 29

1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % słaba średnia dobra b. dobra znaczne finansowe małe finansowe promocja inne Rys.38 Rodzaj korzyści z utrzymywania stron WWW wg kondycji finansowej firm 3.5 Indywidualne adresy poczty elektronicznej Wszystkie badane firmy - co wynika ze sposoby przeprowadzenia ankietyzacji - posiadają adresy poczty elektronicznej. Większość z nich (69%) przydzieliła swoim pracownikom do użytku służbowego indywidualne adresy e-mail. 36 33 3 27 24 21 18 15 12 9 6 3 69% tak 29% nie Rys.39 Czy pracownicy mają dostęp do poczty elektronicznej? 3

To, że pracownicy posiadają indywidualne adresy e-mail, przydzielone im służbowo i wielkości firm są w (statystycznie) istotnym związku (wsp. Pearsona: -,11). W większych firmach częściej niż w mniejszych zdarza się, że pracownicy posiadają swoje adresy e-mail. Najrzadziej przypadki takie potwierdzały firmy bardzo małe, zatrudniające maksymalnie 5 osób, zaś wszyscy respondenci zatrudniający powyżej 25 osób wskazywali, że ich pracownicy posiadają indywidualny dostęp do poczty elektronicznej. więcej osób do 25 osób do 1 osób do 5 osób do 2 osób do 5 osób % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% tak nie Rys.4 Pracownicze e-mail wg wielkości firm (zatrudnienia) Firmy przydzielają swoim pracownikom adresy e-mail różnie. Najczęściej w firmach ponad 5% pracowników ma indywidualny dostęp do poczty elektronicznej (55%). Drugą w kolejności grupę stanowią te firmy, w których adresy e-mail posiada do 1% zatrudnionych (18%). Najrzadziej zdarza się dostęp pracowników do firmowej poczty elektronicznej określony przedziałem od 11% do 25% zatrudnionych (12%). 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 55% 18% 12% 14% do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.41 Odsetek zatrudnionych z adresem e-mail 31

To, ilu pracowników posiada indywidualny adres e-mail w (statystycznie) istotny sposób najsilniej skorelowane jest z charakterystykami środowiska funkcjonowania firm, tzn. ze statusem (wsp. Pearsona: -,31) i wielkością (wsp. Pearsona:,35) miejscowości, w których one działają. Firmy działające w środowisku wiejskim najczęściej umożliwiają tylko do 1% zatrudnionych indywidualne korzystanie z poczty elektronicznej. W firmach miejskich sytuacje takie zdarzają się znacznie rzadziej najczęściej ponad połowa zatrudnionych posiada służbowy adres e-mail. Wyraźnie pod tym względem dominuje stolica województwa; ponad połowa respondentów z Krakowa potwierdziła opcję, że od 51 do 1% załogi ma możliwość indywidualnego korespondowania przez Internet z wykorzystaniem swoich adresów. 7 6 dostępność do 1% zatrudnionych dostępność w przedziale 11-25% zatrudnionych dostępność w przedziale 26-5% zatrudnionych dostępność w przedziale 51-1% zatrudnionych 63,1 5 częstość (%) potwierdzeń 4 3 2 3 23,9 39,5 43,1 23,1 16,9 16,9 12,9 14,8 1 7,9 9,2 wieś miasto inne Kraków Rys.42 Odsetek zatrudnionych z adresem e-mail wg statusu miejscowości działania firm Najmniejsza dostępność do poczty elektronicznej (do 1% zatrudnionych), biorąc pod uwagę wielkości miejscowości, stosunkowo najczęściej zdarza się w miejscowościach najmniejszych, których populacja liczy sobie nie więcej niż 5 tysięcy osób - jest to dla tego środowiska opcja wiodąca. Miejscowości takie najczęściej posiadają status wsi. Największa dostępność - ponad połowa zatrudnionych posiada adresy e-mail - najczęściej występuje w firmach funkcjonujących w dużych ośrodkach, liczących ponad 1 tysięcy mieszkańców. Najrzadziej takie możliwości stwarzają firmy z małych miast, zamieszkałych od 5 do 2 tysięcy osób - większość z nich oferuje pracownikom średni indywidualny dostęp do poczty elektronicznej, określony przedziałami: 11%-25% lub 26%- 5% składu osobowego załogi. W średnich miastach (od 2-1 tysięcy mieszkańców) przypadki udostępniania przez firmy służbowych adresów e-mail na poziomie 11%-25% 32

zatrudnionych występują rzadziej na korzyść sytuacji, w której ponad połowa pracowników w posiada taki adres. 11 1 9 częstości (%) potwierdzeń 8 7 6 5 4 3 dostępność 51-1% zatrudnionych dostępność 26-5% zatrudnionych dostępność 11-25% zatrudnionych dostępność do 1% zatrudnionych 2 1 do 5 tys. 5-2 tys. 2-1 tys. pow.2 tys. 1-2 tys. Rys.43 Odsetek zatrudnionych z adresem e-mail wg wielkości miejscowości Na podstawie obu korelacji stwierdza się ogólnie, że firmy działające na wsi w stosunku do firm działających w miastach w znacznie mniejszym stopniu udostępniają swoim pracownikom możliwość indywidualnego korzystania z poczty elektronicznej. Sytuacja w miastach jest mocna zróżnicowana w zależności od ich wielkości. Im większe miasto, tym częściej zdarzają się przypadki przydzielania ponad połowie zatrudnionych służbowych adresów e-mail. Największe możliwości indywidualnego prowadzenia służbowej korespondencji z wykorzystaniem Internetu stwarzają zatrudnionych firmy z dużych miast, szczególnie działające w stolicy województwa w Krakowie. Dodatkowo, indywidualna dostępność zatrudnionych do poczty elektronicznej w (statystycznie) istotny sposób skorelowana jest także ze statusem prawnym firm. Biorąc pod uwagę ten czynnik, dostępność pracowników firm państwowych do poczty elektronicznej jest nieznacznie niższa niż zatrudnionych w sektorze prywatnym. 33

4. Sposoby komunikacji 4.1 Telefonia komórkowa w firmie 4.1.1 Korzystanie z telefonii komórkowej Z telefonii komórkowej korzysta większość badanych w województwie firmowych użytkowników Internetu - potwierdziło to 83% firm. 45 45 83% 36 Liczba obserwacji 315 27 225 18 135 9 17% 45 tak nie Rys.44 Używanie w firmie telefonii komórkowej Na korzystanie z telefonii komórkowej (statystycznie) istotny wpływ ma kondycja finansowa firm (wsp. Pearsona:,17). Z telefonii bezprzewodowej stosunkowo najrzadziej korzystają te firmy, które osiągają słabe wyniki ekonomiczne. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 b.dobra dobra średnia słaba tak nie Rys.45 Używanie w firmie telefonii komórkowej wg kondycji finansowej firm 34

4.1.2 Dostęp zatrudnionych do telefonii komórkowej Firmy różnie umożliwiają pracownikom - wyposażając ich w komórki - korzystanie z telefonii bezprzewodowej. Najczęściej zdarza się, że ponad 5% zatrudnionych posiada służbowe komórki - taki stan rzeczy zadeklarowało 36% respondentów. 15 135 36% 12 15 9 28% 21% Liczba obs. 75 6 45 14% 3 15 do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.46 Odsetek zatrudnionych wyposażonych w komórki Na służbowy dostęp pracowników do telefonii komórkowej (statystycznie) istotny wpływ mają takie firmowe atrybuty, jak ich wielkość oraz status prawny oraz środowisko funkcjonowania (status i wielkość miejscowości). Najsilniejsze zależności występują w związku z wielkością firm (wsp. Pearsona: -,47) i ich statusem prawnym (wsp. Pearsona: -,32). Najczęściej ponad połowa pracowników wyposażana jest w komórki w firmach bardzo małych - mniejsze indywidualne korzystanie z telefonii komórkowej występuje tam stosunkowo rzadko; w większych firmach przypadki takie zdarzają się znacznie częściej. Szczególny przypadek stanowią firmy największe, zatrudniające ponad 25 osób. Żaden respondent z tej grupy nie potwierdził, że w firmie indywidualnie korzysta z telefonii komórkowej ponad 5% zatrudnionych. Najmniejsze wyposażenie w komórki na poziomie do 1% składu osobowego - najczęściej występuje w firmach średnich, zatrudniających od 5 do 1 osób. 35

1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % do 5 do 2 do 5 do 1 do 25 więcej zatrudnienie w firmie do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.47 Odsetek zatrudnionych wyposażonych w komórki i wielkość firm Zatrudnieni w przedsiębiorstwach państwowych mają raczej ograniczony indywidualny dostęp do firmowej telefonii komórkowej. Przedsiębiorstwa sektora prywatnego w znacznie większym stopniu umożliwiają swoim pracownikom indywidualne korzystanie z tego rodzaju komunikacyjnego medium. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % fundacja spół. sp.jawna sp.akcyjna sp. z o.o sp.cywil. p. pań. osoba fiz. do 1% 11-25% 26-5% 51-1% Rys.48 Odsetek zatrudnionych wyposażonych w komórki wg statusu prawnego firm 36

4.1.3 Plany wprowadzenia telefonii komórkowej Firmy, które nie korzystają z telefonii komórkowej, raczej nie są zainteresowane zmianą tej sytuacji w najbliższej przyszłości. Na pytanie o zamiar wprowadzenia komórek do służbowego użytku, najczęściej odpowiadały, że nie mają takich planów (54,4%) lub nie miały jeszcze wyrobionego na ten temat zdania (32,9%). Tylko 12,7% firm potwierdziło, iż rozważa taką możliwość. Trudno powiedzieć, 32,9 % Tak, 12,7 % Nie, 54,4 % Rys.49 Istnienie planów używania telefonii komórkowej Na plany używania telefonii komórkowej (statystycznie) istotny wpływ ma wielkość firm (wsp. Pearsona:,25). Zamiar wprowadzenia telefonii komórkowej najczęściej występuje wśród firm małych, z zatrudnieniem do 5 osób. Możliwość wprowadzenia bezprzewodowej łączności najczęściej odrzucają średnie firmy, posiadające od 21 do 5 pracowników. Najbardziej niezdecydowane są firmy zatrudniające od 1 do 25 osób. pow. 25 5 5 do 25 33 67 do 1 5 5 do 5 9 64 27 do 2 9 55 36 do 5 22 53 25 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Tak % Nie % Trudno powiedzieć % Rys.5 Istnienie planów używania telefonii komórkowej i wielkość firm 37

4.2 Kontakty z klientami Badani firmowi użytkownicy Internetu w swoich kontaktach z klientami wykorzystują wszystkie możliwości, które wyszczególnione zostały w zapytaniu, lecz w różnym stopniu. Najpopularniejszym medium pozostaje wciąż klasyczna telefonia stacjonarna (9,5%). Używanie Internetu spowodowało, że prawie równie popularny w kontaktach z klientami stał się nowy sposób komunikacji, oparty o nowe technologie poczta elektroniczna (89,7%). Trzecie miejsce na tej liście zajmują kontakty osobiste potwierdziło to 78,7% badanych. Na wykorzystywanie w kontaktach z klientami telefonii komórkowej wskazało 77,4% respondentów. Z tego, że istnienie firmowej telefonii bezprzewodowej potwierdziło więcej respondentów (83%), wynika, że część z nich realizuje połączenia ze swoich komórek raczej w komunikacji wewnętrznej niż ze światem zewnętrznym. 45 45 36 315 POTWIERDZENIA 27 225 18 135 78,7% 9,5% 77,4% 89,7% 72,4% 4,7% 55% 9 45 5% osobiscie tel. kom. tel. stac. e-mail faks przes. kur. listy inne Rys.51 Sposoby kontaktowania się z klientami Część respondentów (5%), wybierając opcję: Inne, najczęściej wyszczególniała takie sposoby kontaktowania się z klientami, jak: 1. wideokomunikacja, 2. komunikatory internetowe, 3. telefonia internetowa (VoIP) i 4. Skype. 38

5. Publiczne usługi dla firm świadczone elektronicznie Badani firmowi użytkownicy Internetu wyrazili swoje zapotrzebowanie na usługi publiczne dla firm, które ich zdaniem powinny być świadczone drogą elektroniczną. Lokalne urzędy administracji państwowej, realizując programy elektronicznego urzędu w mniejszym lub większym stopniu wdrożyły już pewne idee społeczeństwa informacyjnego, w tym i niektóre z zakresu publicznych usług dla firm. Firmy, które już korzystały z takiej możliwości wyszczególniły używane przez siebie usługi, a także oceniły jakość ich świadczenia. 5.1 Popyt na publiczne e-usługi dla firm Największy popyt ze strony firm występuje na możliwość opłacania podatków oraz regulowania innych płatności przez Internet (85%). Duże zapotrzebowanie istnieje także na elektroniczny dostęp do dokumentów i zarządzeń (83%), elektroniczne przetargi (7%) i możliwość zdalnego załatwiania spraw związanych z ewidencją działalności gospodarczej (69%). Najmniej pożądaną usługą okazało się być załatwianie spraw związanych z aktami notarialnymi (35%). liczba potwierdzeń 42 378 336 294 252 21 168 126 85% 35% 63% 69% 83% 7% 6% 1 - podatki,inne płatności 2 - akty notarialne 3 - pozwolenia i opinie 4 - ewidencja działalności 5 - dostęp do dokumentów, zarzadzeń 6 - przetargi 7 - sprawy związane z zatrudnieniem 8 - inne 9 - trudno pow. 84 42 9% 5% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rys.52 Zapotrzebowanie na publiczne e-usługi dla firm 39