Załącznik do Zarządzenia Nr 12/2014 Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w Pyskowicach z dnia 27.02.2014 r. REGULAMIN WYNAGRADZANIA PRACOWNIKÓW OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W PYSKOWICACH Rozdział I Przepisy ogólne 1 Regulamin opracowano na podstawie obowiązujących przepisów prawa, a w szczególności: 1. Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm.). 2. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1050 z późn. zm.). 3. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks Pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). 2 Przepisy Regulaminu stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach na podstawie umowy o pracę. 3 Niniejszy regulamin wynagradzania, zwany dalej regulaminem, ustala: 1. wymagania kwalifikacyjne pracowników, 2. szczegółowe warunki wynagradzania, w tym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników, 3. szczegółowe warunki i sposób przyznawania dodatku funkcyjnego, 4. szczegółowe warunki i sposób przyznawania dodatku specjalnego, 5. szczegółowe warunki i sposób przyznawania nagrody jubileuszowej, 6. okresy uprawniające do wliczenia do stażu, od którego zależy prawo do nabycia i wymiar dodatku stażowego, 7. szczegółowe warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii, 8. szczegółowe warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania nagród, Rozdział 2 Wymagania kwalifikacyjne pracowników samorządowych oraz szczegółowe warunki wynagradzania 4 Szczegółowe wymagania kwalifikacyjne ( wykształcenie oraz umiejętności zawodowe, staż pracy w latach) dotyczące pracowników samorządowych zatrudnianych w Ośrodku Pomocy Społecznej na podstawie umowy o pracę określa wykaz stanowisk (kierowniczych urzędniczych, urzędniczych, pomocniczych i obsługi) stanowiący załącznik nr 1 do Regulaminu. W pozostałym zakresie obowiązują wymagania kwalifikacyjne ustalone w obowiązujących przepisach normatywnych.
5 1. Tabelę minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego zawiera załącznik nr 2 do regulaminu. 2. Wynagrodzenie zasadnicze ustalane jest każdorazowo w umowie o pracę poprzez wskazanie kategorii zaszeregowania i oznaczenie kwoty należnej pracownikowi. 3. Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy skutkuje wypłatą wynagrodzenia zasadniczego w wysokości odpowiedniej do ustalonego w umowie wymiaru czasu pracy. 4. Wynagrodzenie otrzymywane za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia ustalonego na podstawie ustawy z dnia 11 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679 z późn. zm.). 6 Maksymalne miesięczne wynagrodzenie Dyrektora Ośrodka określi się zgodnie z Zarządzeniem Burmistrza Miasta. 7 Pracownikowi samorządowemu za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze. 8 Za czas niezdolności do pracy pracownikowi należy się wynagrodzenie na podstawie i zasadach określonych w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy. 9 1. W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: 1) po 10 latach pracy dwumiesięcznego wynagrodzenia; 2) po 15 latach pracy trzymiesięcznego wynagrodzenia; 3) po 20 latach pracy sześciomiesięcznego wynagrodzenia. 2. Jednorazowa odprawa, w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy jest wypłacana w dniu ustania stosunku pracy. 10 W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania, po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna na warunkach i wysokości określonej w art. 93 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy, z późniejszymi zmianami.
Rozdział 3 Warunki i sposób przyznawania dodatków, premii i nagród oraz należności z tytułu podróży służbowej 11 Pracownikowi samorządowemu przysługują dodatki: a) za wieloletnią pracę, b) funkcyjny, c) dodatek specjalny. 12 Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje po 5 latach pracy w wysokości wynoszącej 5 % wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 % za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 % miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. 13 1. Pracownikom zatrudnionym na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem pracowników przysługuje dodatek funkcyjny w wysokości do 150 % najniższego wynagrodzenia zasadniczego. 2. Pracownikom zatrudnionym na stanowiskach niezwiązanych z kierowaniem zespołem może być przyznany dodatek funkcyjny w wysokości do 100 % najniższego wynagrodzenia zasadniczego. 3. Dodatek funkcyjny, o którym mowa w ust. 1 i 2 nie może przekroczyć 70 % dodatku funkcyjnego Dyrektora Ośrodka. 14 1. Pracownikowi samorządowemu z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań albo ze względu na charakter pracy może być przyznany dodatek specjalny. 2. Podstawę przyznania dodatku specjalnego stanowi decyzja Dyrektora Ośrodka, w której należy określić maksymalny czas, do którego dodatek się przyznaje. 3. Dodatek specjalny jest wypłacany w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia, w kwocie nieprzekraczającej 40 % wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego pracownika. 4. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dodatek specjalny może być przyznany w wyższej wysokości niż wysokość określona w ust. 3. 5. Dodatek specjalny przyznaje się na czas określony, nie dłuższy niż rok, a w indywidualnych przypadkach także na czas nieokreślony. 15 Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego.
16 1. W celu ściślejszego powiązania wynagrodzeń pracowników z wynikami i efektywnością pracy, w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia w Ośrodku tworzy się fundusz premiowy. 2. Warunki przyznawania i wypłacania premii reguluje odrębny regulamin stanowiący załącznik nr 3 do Regulaminu. 17 1. W ramach posiadanych środków na wynagrodzenia jest tworzony fundusz nagród z przeznaczeniem na nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej, pozostający w dyspozycji pracodawcy. 2. Warunki przyznawania i wypłacania nagrody reguluje odrębny regulamin stanowiący załącznik nr 4 do Regulaminu. 18 1. Pracownikowi przysługuje nagroda jubileuszowa w wysokości: po 20 latach pracy - 75 % wynagrodzenia miesięcznego, po 25 latach pracy - 100 % wynagrodzenia miesięcznego, po 30 latach pracy - 150 % wynagrodzenia miesięcznego, po 35 latach pracy - 200 % wynagrodzenia miesięcznego, po 40 latach pracy - 300 % wynagrodzenia miesięcznego, po 45 latach pracy 400 % wynagrodzenia miesięcznego. 2. Pracownik jest zobowiązany udokumentować swoje prawo do nagrody, jeżeli w jego aktach brak brak jest stosownej dokumentacji. 3. Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi samorządowemu w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli dla pracownika jest to korzystniejsze wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. 4. Nagrodę jubileuszową wypłaca się niezwłocznie po nabyciu przez pracownika samorządowego prawa do tej nagrody. 19 Pracownikom przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na warunkach i trybie określonym w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej ( t. j. Dz.U. 2013 poz. 1144). 20 Do okresów uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. 21 Do należności pracowników z tytułu podróży służbowych stosuje się rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 r., poz. 167).
22 W sprawach nieuregulowanych mają zastosowanie obowiązujące przepisy prawa, a w szczególności Kodeks pracy, ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych i rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 roku w sprawie wynagradzania pracownikach samorządowych. 23 Zmiany i uzupełnienia niniejszego regulaminu wymagają formy aneksu i są dokonywane w trybie przewidzianym do jego przyjęcia. 24 Regulamin wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracownikom, poprzez wyłożenie go do wglądu w Sekretariacie Ośrodka. 25 Regulamin został uzgodniony z Międzyzakładową Organizacją Związkową NSZZ Solidarność. 26 Traci moc Regulamin wynagradzania wprowadzony Zarządzeniem Nr 13/2009 Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej w Pyskowicach z dnia 20 października 2009 r. z późn. zm.
Tabela stanowisk kierowniczych urzędniczych, urzędniczych, pomocniczych i obsługi Załącznik Nr 1 do Regulaminu Wynagradzania w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach Stanowisko Wymagania kwalifikacyjne ( wykształcenie i staż pracy ) Stanowiska kierownicze urzędnicze Minimalne wynagrodzenie zasadnicze - kategoria zaszereg. Maksymalne wynagrodzenie zasadnicze - kategoria zaszereg. Główny księgowy według odrębnych przepisów I Zastępca Głównego księgowego Główny administrator Kierownik (działu, zespołu, samodzielnego referatu, samodzielnej sekcji) Kierownik zespołu Zastępca Kierownika (działu, zespołu, samodzielnego referatu, samodzielnej sekcji) Kierownik sekcji (referatu) w.- wyższe ekonomiczne lub podyplomowe ekonomiczne staż pracy 3 lata w.- wyższe² staż - 5 lat w.- wyższe² staż pracy 4 lata staż pracy 4 lata V II I
Stanowiska urzędnicze Główny specjalista II I Koordynator ds. komputeryzacji pomocy społecznej staż pracy 3 lata Starszy administrator staż pracy 6 lat w. - wyższe staż pracy 3 lata V Administrator staż pracy 4 lata w.- wyższe² II Starszy specjalista V Starszy informatyk V Starszy inspektor staż pracy 4 lata I Informatyk w.- średnie³ staż pracy 4 lata I Specjalista staż pracy 4 lata I Inspektor staż pracy 4 lata staż pracy 2 lata I Samodzielny referent starszy księgowy staż pracy 4 lata staż pracy 2 lata Starszy referent podinspektor, księgowy, kasjer staż pracy 2 lata staż pracy VI II
Statystyk, planista V I Referent Główny specjalista Psycholog Pedagog Starszy specjalista pracy socjalnej - koordynator Starszy specjalista pracy socjalnej Starszy asystent rodziny średnie według odrębnych przepisów staż pracy 8 lat Stanowiska pomocnicze i obsługi wyższe specjalistyczne (np. pedagog, psycholog) wyższe według odrębnych przepisów i specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny staż pracy 6 lat według odrębnych przepisów staż pracy według odrębnych przepisów staż pracy 3 lata V I II II II wyższe według odrębnych przepisów V II dyplom pracownika socjalnego i specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny wyższe według odrębnych przepisów I dyplom pracownika socjalnego i specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny wyższe według odrębnych przepisów I
Konsultant Starszy specjalista pracy z rodziną Starszy: terapeuta, specjalista reintegracji zawodowej Specjalista pracy z rodziną Terapeuta, specjalista reintegracji zawodowej Asystent rodziny Specjalista pracy socjalnej Starszy pracownik socjalny Pracownik socjalny Młodszy asystent średnie według odrębnych przepisów staż pracy 3 lata wyższe pedagogiczne, psychologiczne lub na kierunku nauki o rodzinie w.- wyższe² wyższe pedagogiczne, psychologiczne lub na kierunku nauki o rodzinie staż pracy 3 lata wyższe według odrębnych przepisów staż pracy 2 lat I wyższe według odrębnych przepisów V dyplom pracownika socjalnego i specjalizacja I stopnia w zawodzie pracownik socjalny staż pracy 3 lata według odrębnych przepisów II V dyplom w zawodzie według odrębnych przepisów według odrębnych przepisów I I V V V
rodziny Starsza opiekunka środowiskowa dyplom w zawodzie I Starszy asystent osoby niepełnosprawnej Opiekunka środowiskowa Aspirant pracy socjalnej Asystent osoby niepełnosprawnej Opiekun w ośrodku pomocy społecznej Młodszy opiekun w ośrodku pomocy społecznej Archiwista, kancelista Sekretarka Pomoc administracyjna (biurowa) Robotnik do prac ciężkich w. - podstawowe 4 staż pracy 1 rok w. - podstawowe 4 w.- średnie³ staż pracy 1 rok w. - podstawowe 4 dyplom w zawodzie dyplom w zawodzie staż pracy dyplom w zawodzie staż pracy 1 rok Robotnik gospodarczy w. - zasadnicze zawodowe 5 II V I I V V IV III IV I I
(magazynowy) Robotnik do pracy lekkiej w. - podstawowe 4 IV Sprzątaczka w. - podstawowe 4 Goniec w. - podstawowe 4 Robotnik w. - podstawowe 4 I II I V IV IV 2) Wyższe odpowiedniej specjalności umożliwiające wykonanie zadań na stanowisku, a w odniesieniu do stanowisk urzędniczych i kierowniczych stanowisk urzędniczych, na których stosunek pracy nawiązano na podstawie umowy o pracę, a także wymagania określone w ustawie stosownie do opisu stanowiska. 3) Średnie o profilu ogólnym lub zawodowym umożliwiające wykonywanie zadań na stanowisku, a w odniesieniu do urzędniczych i kierowniczych stanowisk urzędniczych stosownie do opisu stanowiska. 4) Podstawowe i umiejętność wykonywania czynności. 5) Zasadnicze zawodowe umożliwiające wykonywanie zadań na stanowisku.
Załącznik Nr 2 do Regulaminu Wynagradzania w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach Tabela minimalnych i maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego Kategoria zaszeregowania I II III IV V VI I I I II V I I I Kwota w złotych 1 100-1 600 1 120-1 660 1 140-1 720 1 160-1 800 1 180-2 500 1 200-2 700 1 220-2 900 1 240-3 000 1 260-3 200 1 280-3 400 1 300-3 600 1 350-3 700 1 400-3 800 1 450-3 900 1 500-4 000 1 550-4 500 1 600-4 600 1 650-4 700 1 700-4 800
Załącznik Nr 3 do Regulaminu Wynagradzania w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach Regulamin premiowania pracowników Ośrodka Pomocy Społecznej w Pyskowicach. 1 W ramach posiadanych środków na wynagrodzenia tworzy się w relacji procentowej do funduszu wynagrodzeń zasadniczych fundusz premiowy dla pracowników Ośrodka. 2 Tworzenie funduszu premiowego jest uzależnione od sytuacji ekonomicznej Ośrodka i następuje w ramach posiadanych środków. 3 Procentowy wskaźnik wyjściowy tworzenia funduszu w relacji do funduszu wynagrodzeń zasadniczych ustala się w wysokości do 10 % miesięcznych wynagrodzeń zasadniczych pracowników Ośrodka. 4 Premię wypłaca się za okres miesiąca kalendarzowego z dołu, łącznie z wynagrodzeniem zasadniczym. 5 Decyzję o przyznaniu środków przeznaczonych na premie podejmuje Dyrektor Ośrodka na podstawie oceny wykonania zadań Ośrodka. 6 Warunkiem uzyskania premii w pełnym wymiarze jest terminowe i pełne wykonanie przez pracownika zadań indywidualnych wynikających z pełnionych funkcji, w ustawowym czasie pracy. 7 1. Wysokość premii indywidualnej za nienaganne i pełne wykonanie wyznaczonych zadań wynosi do 10% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego wynikającego ze stawki osobistego zaszeregowania pracownika. 2. Premia może ulec zwiększeniu, w przypadku udziału pracownika w realizacji projektów unijnych finansowanych przez Europejski Fundusz Społeczny i możliwości finansowania premii z tych środków, ustalana proporcjonalnie do zaangażowania pracownika w realizacji tych projektów. 8 1. Premia zostaje zmniejszona w sposób analogiczny do wynagrodzenia zasadniczego proporcjonalnie za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby bądź konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny powyżej 14 dni.
2. Niewykorzystane środki finansowe stanowiące fundusz premiowy pozostają w dyspozycji Dyrektora Ośrodka z przeznaczeniem na podwyższenie wysokości premii dla zastępujących nieobecnego pracownika bądź na nagrody lub dodatki specjalne. 3. W tym przypadku nie ma zastosowania limit wysokości premii określony w 7. 4. Zasady wliczania premii do podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia do 14 dni w roku kalendarzowym, zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego, wyrównawczego i świadczenia rehabilitacyjnego określają właściwe przepisy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. 9 1. Pracownik może być pozbawiony premii częściowo lub całkowicie w przypadku: nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, naruszenia dyscypliny pracy, nieprzestrzegania przepisów bhp i p. poż., o ochronie danych osobowych, narażenia Ośrodka na szkodę. 2. Pozbawienie pracownika części lub całości premii następuje na podstawie pisemnej decyzji Dyrektora Ośrodka. 3. Wniosek o pozbawienie, obniżenie bądź podwyższenie przygotowuje pracownik prowadzący sprawy pracownicze 4. Lista premiowa powinna być zatwierdzona przez Głównego Księgowego, w celu obliczenia i przygotowania wypłaty. 10 Premie dla Dyrektora Ośrodka przyznaje Burmistrz Miasta.
Załącznik Nr 4 do Regulaminu Wynagradzania w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach Regulamin tworzenia i podziału funduszu nagród w Ośrodku Pomocy Społecznej w Pyskowicach 1 1. W ramach posiadanych środków na dany rok tworzy się fundusz nagród w wysokości do 5 % ogólnego funduszu płac. 2. Wysokość Funduszu na dany rok jest określona w planie finansowym wydatków Ośrodka Pomocy społecznej. 3. Dyrektor Ośrodka jest zobowiązany do poinformowania związków zawodowych o wysokości planowanego i utworzonego w danym roku Funduszu nagród. 2 1. W przypadku niepełnego wykorzystania funduszu płac w danym roku pozostające wolne środki finansowe, z wyłączeniem pracowniczych świadczeń obligatoryjnych, są przeznaczone na fundusz nagród tylko w przypadku, gdy wysokość tego funduszu nagród w danym roku jest niższa od 5 % ogólnego funduszu nagród. 2. W razie przystąpienia Miasta Pyskowice do projektów unijnych realizowanych przez Ośrodek Pomocy społecznej, fundusz nagród może ulec podwyższeniu. Wysokość indywidualnych nagród będzie ustalana przez Dyrektora Ośrodka proporcjonalnie do zaangażowania danego pracownika w realizacji w/wym. projektów, w przypadku jego udziału i możliwości zwiększenia funduszu nagród poprzez sfinansowanie tej części funduszu ze środków pozyskanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Dyrektorowi Ośrodka Pomocy Społecznej nagrodę przyznaje Burmistrz Miasta Pyskowice. 3 4 1. Nagroda ma charakter uznaniowy. 2. O wysokości nagród i terminie ich wypłaty decyduje Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej. 5 1. Nagroda przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w Ośrodku, który efektywnie przepracował co najmniej 1 miesiąc w okresie, za który przyznawana jest nagroda, w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu. 2. Nagroda może zostać przyznana za sumienne wykonywanie obowiązków, zaangażowanie pracownika, w szczególności z uwzględnieniem następujących kryteriów: realizacja nowych zadań wynikających ze zmiany przepisów prawa, podnoszenie kwalifikacji w zakresie wpływającym na efektywność realizowanych zadań terminowość realizacji zadań jakość wykonywanej pracy efektywność i sprawność działania stopień złożoności wykonywanych zadań nienaganne zachowanie i przestrzeganie zasad postępowania pracownika samorządowego.
3. Dyrektor Ośrodka podejmuje decyzję o przyznaniu bądź nie przyznaniu nagrody pracownikowi, wobec którego zastosowano karę porządkową. W przypadku przyznania nagrody jej wysokość ulega obniżeniu o co najmniej 50 %. 4. Wysokość nagrody obniża się do 30 % w szczególności w przypadkach: nieterminowego i niedbałego wykonania obowiązków służbowych uzasadnionej skargi klienta ustnego upomnienia przełożonego błędów w przygotowywanej dokumentacji innych zaniedbań obowiązków służbowych. 6 Nagrody z Funduszu Nagród są wypłacane w dwóch terminach: do końca lipca po rozliczeniu I półrocza, w miesiącu listopadzie z okazji Dnia Pracownika Socjalnego. Informację o średniej wyjściowej kwocie nagród uznaniowych ustalonych w każdym z powyższych okresów Dyrektor Ośrodka przekazuje do wiadomości związków zawodowych. 7 1. O przyznaniu nagrody pracownik zawiadamiany jest na piśmie, a w przypadku obniżenia wysokości nagrody w sytuacji, o której mowa 5 ust. 4 wraz z uzasadnieniem. 2. Kopie zawiadomienia o przyznaniu nagrody przekazuje się do akt osobowych pracownika. Zmiany niniejszego Regulaminu wymagają formy pisemnej w postaci aneksu. 8