Jeże latem Jeże latem iinfformacjje podstawowe ii niie tyllko czerwiec W zachodnich rejonach kraju - już na początku czerwca, zaś we wschodnich rejonach - w drugiej połowie czerwca, trwają jeżowe porody. Matki karmią małe i potrzebują dużo pożywienia, wychodzą więc na żer nie tylko wieczorem i w nocy, ale także w dzień i to po kilka razy. Wskazane jest dokarmianie spotkanego jeża w dzień. lipiec Matki karmią młode, ale coraz częściej wyprowadzają je na dzienne i nocne spacery ucząc zachowania oraz polowań na zdobycze. Pod koniec miesiąca matki porzucają potomstwo. Młode jeże wyruszają w swój świat i stają się samodzielne. Samce szukają nowych partnerek. Kolejne samice budują legowiska porodowe. Rodzeństwo jeży znalezione w ogrodzie po śmierci ich matki. sierpień W zachodnich rejonach kraju - już na początku sierpnia, zaś we wschodnich rejonach - w drugiej połowie miesiąca, trwają kolejne jeżowe porody. Matki karmią małe i potrzebują dużo pożywienia - wychodzą na żer nie tylko wieczorami czy w nocy, ale także kilka razy w dzień.
strona 2/7 Zakres ochrony czynnej wobec jeży latem: Æ Podczas koszenia i podkaszania trawników należy starannie sprawdzić, czy pod krzewami i gęstą roślinnością nie ma ukrytych legowisk jeży. Jeśli są, to nie wolno jeży ani legowiska przenosić, zaś pozostawić nienaruszone. W przypadku nieopatrznego naruszenia legowiska z jeżątkami, należy delikatnie całość przykryć sianem lub liśćmi i się oddalić, gdyż spłoszona matka może porzucić potomstwo. Pod żadnym pozorem nie wolno jeżyków brać na ręce. Matkę można dokarmiać wystawiając w pobliżu w dzień i wieczorem mokrą i suchą karmę dla kotów oraz płaskie naczynie z wodą do picia. Æ Nie spuszczać luzem psów bez kagańca. Uważać, by psy nie rozdrapywały legowisk jeży, by nie kaleczyły i nie wyciągały jeżyków! Osierocone jeszcze ślepe jeżyki. Æ Jeśli spotka się błąkające się małe jeże bez matki, należy niezwłocznie zebrać je do kartonu wyściełanego szmatkami i zabrać do mieszkania. Do kartonu włożyć szklaną butelkę 0,25 l z ciepłą wodą - wsuniętą w skarpetę. Obok butelki ułożyć jeżyki, przykryć ręcznikiem i pozostawić w spokoju na 1-2 godziny, by się ogrzały i uspokoiły. Teraz trzeba je nakarmić. Æ Jeśli jeżyki są jeszcze ślepe, karmić każdego oddzielnie za pomocą strzykawki specjalnym mleczkiem w proszku Royal Canin Baby Dog Milk rozrobionym gorącą przegotowaną wodą w proporcji 1:2 lub mleczkiem Royal Canin Convalescence Support Instant rozrobionym taką samą wodą, ale w proporcji 1:3. Po rozmieszaniu mleczka, odczekać, aż ostygnie do temperatury człowieka ok. 36 o C i wtedy karmić wyparzoną strzykawką w ilości 1 do 2 ml na jednego jeżyka. Podczas karmienia jeżyka trzymać w dłoni w pozycji na pingwina, a mleczko podawać powoli, by Karmienie oseska jeżowego specjalnym mleczkiem.
strona 3/7 się jeżyk nie zachłysnął. Bezpośrednio po nakarmieniu, należy jeżykowi w tej samej pozycji lekko pocierać dolną strefę brzuszka wacikiem namoczonym w oliwce dla niemowląt lub w ciepłej wodzie, aż wydzieli mocz i kał. Potem jeżyka umieścić w ich domku i wodę w butelce wymienić na nową - ciepłą. Karmić tak co 3 godziny - także w nocy. Jak najszybciej dać znać naszemu najbliższemu Opiekunowi Jeży lub na nasze Pogotowie Jeżowe. Æ Jeśli jeżyki już patrzą, karmić je wyłącznie w/w mleczkiem, ale w większej ilości na jeden raz (3-4 ml) - co 3-4 godziny, jednakże z przerwą w nocy. Można już pozwolić im jeść mleczko z wyparzonej pokrywki po słoiku - wlewając jednak mleczko porcjami na grubość zaledwie 2-3 mm - nie więcej, gdyż jeżyki nie umieją pić języczkiem i łatwo mogą namoczyć nosek, którym oddychają. Każdy jeżyk powinien zjadać z oddzielnej pokrywki - dla kontroli jedzenia. Kojec z jeżami i domek sprzątać po każdym karmieniu. Do pomieszczenia z jeżami nie wprowadzać psów, kotów, dzieci ani osób postronnych. Pierwsze próby samodzielnego jedzenia mleczka. Æ Przygotować domek jeżom w pomieszczeniu z oknem. Ustawić w nim duży karton tekturowy, a w nim mniejszy karton o wymiarach ok. 25x25x20 cm (domek) zamykany od góry. W bocznej ściance domku w narożu wyciąć otwór wejściowy 10x10 cm, zaś wnętrze wyłożyć kilkoma warstwami ręcznika kuchennego papierowego oraz kawałkami ręcznika porwanymi na strzępy długości 4-5 cm - w takiej ilości, by jeżyki mogły się w nich zagrzebać. Do domku włożyć szklaną butelkę z ciepłą wodą włożoną w skarpetę. Jeżyki ważyć co drugi dzień na wadze kuchennej w gramach - stale o tej samej porze przed karmieniem. W razie zatrzymania się wagi lub jej spadku, natychmiast dać nam znać. Nie podawać mleka krowiego ani żadnych produktów mlekopodobnych! Samodzielne jedzenie karmy mokrej - obok domek.
strona 4/7 Æ Kiedy jeżyki osiągną wagę 150 G, do w/w mleczka należy stopniowo dodawać rozdrobnioną widelcem mokrą karmę Whiskas Junior w ilości jednej łyżeczki na jeden raz, a karmę taką wystawiać co 4 godziny od rana do późnego wieczora. Z każdym dniem nieco zwiększać ilość karmy mokrej jednocześnie zmniejszać ilość mleczka. Ważenie kontrolne co tydzień. Æ Od wagi 250 G już nie podawać mleczka, a tylko karmę mokrą Whiskas Junior w ilości 2 łyżeczek czubatych na jednego jeża w odstępach co 5 godzin i odstawić butelkę z ciepłą wodą. Sprzątać kojec codziennie, a do mycia nie stosować detergentów, lecz ciepłą wodę z mydłem. Sprzątać tylko wtedy, gdy jeże śpią w domku - czyli w dzień - najlepiej z rana. Domek sprzątać także codziennie, ale gdy jeże jedzą. Æ Po osiągnięciu wagi 350 G oprócz w/w karmy mokrej podawać dodatkowo karmę suchą Royal Canin Baby Kat w ilości: 1 łyżka czubata mokrej + 1 łyżka suchej. Od tego czasu na wybiegu musi stale stać płaskie naczynie z wodą, którą należy wymieniać po każdym karmieniu. Karmić co 5 godzin. Odchowany jeż już w kojcu ogrodowym. Æ Po osiągnięciu wagi 450 G karmić identycznie - także co 5 godzin, ale karmę suchą zamienić na Royal Canin Kitten. Od tej wagi jeżyki powinny być przeniesione do kojca w ogrodzie, gdzie należy im postawić domek z desek z kanałem wejściowym 10x10 cm. Plan budowy domku znajduje się na naszej stronie pod zakładką poradnik. Do domku w ogrodzie włożyć sporą garść siana pociętego na kawałki długości 4-5 cm. Æ Po wystawieniu karmy należy się oddalić (nie stać obok), gdyż jeż musi zachować swoje naturalne dzikie odruchy, a człowieka ma traktować jako wroga. Nie wyjmować jeży z domku bez potrzeby. Ważenie kontrolne wykonywać raz na tydzień na wadze kuchennej stale o tej samej porze. Jeż w pozycji obronnej.
strona 5/7 Æ Gdy jeże osiągną wagę 550 G, karmić tylko o zmierzchu i przed nocą. Po osiągnięciu wagi 650 G domek wraz z jeżami w środku - po karmieniu o zmierzchu - przenieść jak najbliżej miejsca znalezienia jeży, ale w okolicy bezpiecznej. Nie może to być: las, teren podmokły, łąka, pole orne ani otoczenie z hałasem lub zapachami chemicznymi, lecz: obrzeże lasu, park, stare ogrody, nieużytki, zarośla i zakrzaczenia oraz sąsiedztwo zabudowań wiejskich - jak najdalej od ruchliwych szos, ulic i agresywnych psów. Po 2-3 dniach domek można zabrać. Æ Podczas opieki, codziennie uważnie przyjrzyj się odchodom jeża. Zdrowy jeż powinien mieć odchody ciemne w odcieniu brązowym, granatowym, zielonym lub czarne, zwarte i w jednolitym kolorze. Jeśli w odchodach zauważy się jaśniejsze wtrącenia podobne do ryżu, makaronu lub płatków owsianych, będzie to oznaka, że jeż ma pasożyty wewnętrzne. Wówczas, należy pokruszyć ¼ tabletki Dehinel Plus lub ¼ tabletki Pratel i po zmieszaniu proszku z przegotowaną wodą, trzeba za pomocą strzykawki podać jeżowi do pyszczka do połknięcia. Po 12-14 dniach dawkę powtórzyć mimo, iż odchody nie będą budzić zastrzeżeń. Gdyby jeż odmawiał połknięcia preparatu, jedynym wyjściem jest zakropić na grzbiet jeża pomiędzy igły na skórę jedną dawkę prepreparatu Profender Spot- On dla małych kotów pojemności 0,35 ml. W takim przypadku, drugiej dawki te- Człony tasiemca w odchodach jeża. go preparatu już nie należy stosować! Æ Jeże nie roznoszą wścieklizny, więc jeśli zauważysz na kolcach jeża spienioną ślinę lub zauważysz jak jeż obrzuca się pienistą śliną, nie martw się - to jest normalny objaw u jeży, które w ten sposób reagują, gdy napotkają nowy dla nich zapach lub smak. Barwa śliny bywa różna: od białej do kolorowej - zgodne z napotkanym materiałem. Jeż obrzucający się śliną po poznaniu nowego zapachu.
strona 6/7 Æ Jeże mogą mieć na sobie kleszcze lub pchły, ale te pasożyty nie przechodzą ani na człowieka, ani na zwierzęta domowe i żywią się wyłącznie na jeżach. Jeśli trafisz na pojedyncze kleszcze, możesz je usunąć pęsetą - jeśli jeż pozwoli. Przy większej ilości - zwłaszcza pcheł - można na skórę jeża na grzbiecie nanieść 2-3 kropelki Frontline, ale nie więcej (jeśli jeż waży przynajmniej 400 G). Dawkując preparat, należy igły rozchylić, aby kropelki trafiły na skórę jeża. Æ Jeśli jeż jest wyraźnie brudny i waży przynajmniej 250 G, można go wykąpać w misce z ciepłą wodą napełnioną na 5-7 cm. Najpierw należy pozwolić jeżowi pochodzić przez kilka minut w wodzie, a potem trzymając jeża na dłoni lekko polewać wodą z kubka po grzbiecie - uważając przy tym, by nie zamoczyć mu uszu, noska i oczu. Jeśli woda jest brudna, wylać i nalać ciepłej wody czystej a operację powtórzyć. Po kąpieli jeża należy w ciepłym pomieszczeniu przetrzymać go owiniętego w ręczniku frotte najpierw jednym, a potem w drugim - łącznie przez 30 minut, by porządnie wysechł. Kąpiel jeża z użyciem wanny i szklanki. Æ Jeże są zwierzętami nocnymi (w nocy żerują), zatem spotkany jeż w dzień może być chory lub osłabiony i wtedy będzie wymagać pomocy człowieka. Należy jednak postępować ostrożnie, gdyż pod koniec maja może to być samica w ciąży lub matka karmiąca młode. W takim przypadku, nie wolno jej brać na ręce - chyba, że jest ranna lub chora. Należy ją natomiast dokarmić karmą kocią, dać wodę do picia w płaskim naczyniu i zapewnić spokój. Nie podawać mleka! Jeże żerują od zmierzchu przez noc do rana.
strona 7/7 Jeż zachodni na nocnym żerowaniu w ogrodzie. Jeż wschodni na wieczornym żerowaniu w ogrodzie. Uwaga: Jeże objęte są ochroną ścisłą i zabronione jest przetrzymywanie jeży bez uzasadnionego powodu oraz bez zezwolenia. Dlatego, jeśli ratowałeś jeża latem, to gdy tylko zajdą podane wyżej okoliczności, jeża należy niezwłocznie wypuścić do środowiska naturalnego. Zabronione jest sprzedawanie, darowanie lub przekazywanie jeży. Opracowanie i fotografie: Polskie Stowarzyszenie Ochrony Jeży Nasze Jeże Białystok, grudzień 2014 r. W przypadkach potrzeby przekazania jeży do opieki i rehabilitacji - kontaktować się z naszym ogólnopolskim Pogotowiem Jeżowym nr tel. 505-140-960 lub zgłaszać bezpośrednio do Opiekunów Jeży Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Jeży Nasze Jeże albo do Ośrodków Rehabilitacji Zwierząt (wykaz znajduje się na stronie www.naszejeze.org).