nr 1/2014 wersja elektroniczna

nr 1/2014 wersja elektroniczna

Spis treści OD REDAKCJI ODZNACZENIA BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO Identyfikacja głównych problemów sektora budowlanego i wskazanie możliwości ich rozwiązania Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie CERTYFIKAT DEWELOPERA XXXV i XXXVI edycja Certyfikatu Dewelopera Firma Budowlano-Handlowo-Usługowa Modehpolmo Sp. z.o.o. P.I.B. EBEJOT Sp. z o.o. S.K.A. Przedsiębiorstwo Budowlane Górski Sp. z o.o. Sp. k. Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego DACH BUD Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe KOMBINAT BUDOWLANY Sp. z o.o. Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Legionowie Partner Capital Sp. z o.o. Sp. K. Archicom Invest Sp. z o.o. ED invest S.A. HM INWEST S.A. Neptun Developer Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Budowlane MAS-BUD Spółka Jawna Marian Stawarczyk i Anna Stawarczyk VICTORIA DOM S.A. Lista firm posiadających Certyfikat Dewelopera wrzesień 2014 r. Certyfikat Dewelopera nowa odsłona XVI EDYCJA PRACODAWCA ROKU 2013 W BUDOWNICTWIE Komunikat Kapituły Konkursu Pracodawca Roku 2013 w Budownictwie w Grupie Firm Dużych Alfred Watzl Pracodawca Roku 2013 w Budownictwie w Grupie Firm Średnich Andrzej Trybuś Pracodawca Roku 2013 w Budownictwie w Grupie Firm Małych Rafał Lipiński KIEROWNIK BUDOWY 2014 Konkurs Kierownik Budowy 2014 II EDYCJA Zwycięzcy II edycji konkursu Kierownik Budowy PROJEKTY UNIJNE SERIO TOCEB 3 4 5 11 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30 31 32 33 34 35 38 39 WYDAWCA ADRES REDAKCJI REDAGUJE ZESPÓŁ REKLAMY OPRACOWANIE GRAFICZNE POLSKI ZWIĄZEK PRACODAWCÓW BUDOWNICTWA 00-848 Warszawa, ul. Żelazna 59A lok. 0026 tel. 22 114-95-26 fax 22 119-95-73 e-mail: biuro@pzpb.com.pl Sekretarz Redakcji: Barbara Pużańska Agnieszka Pazura Karolina Sawicka Maciej Siemiątkowski Wydawca: tel. 22 114-95-26 fax 22 119-95-73 Maria Daszczuk e-mail: maria.daszczuk@gmail.com Zdjęcia na okładkę zostały udostępnione przez firmę F.B.I. TASBUD. Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i tekstów sponsorowanych. Reakcja nie zwraca niezamówionych artykułów.

OD REDAKCJI Szanowni Państwo! Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce pierwszy numer elektronicznego wydania czasopisma Budownictwo Polskie. Staraliśmy się nadać mu lekko odmieniony charakter i co najważniejsze dostosowany do przenośnych mediów elektronicznych. Mamy nadzieję, że spodoba się Państwu nowa forma naszej gazety i będą Państwo jej regularnymi czytelnikami. Ostatni rok był bardzo trudny dla branży budowlanej. Dość powiedzieć, że wiele firm budowlanych nie zdołało wyjść z tych problemów obronną ręką a te, które pozostały walczą o przetrwanie lub próbują odrobić poniesione straty. Organizacje branżowe, takie jak Polski Związek Pracodawców Budownictwa, starają się wspierać branżę w odbudowaniu jej siły i odzyskaniu stabilności. Ze swojej strony indywidualnie lub z pomocą firm zrzeszonych w naszym Związku inicjujemy wiele działań zmierzających do poprawy sytuacji na rynku budowlanym, zmiany systemu legislacyjnego, uproszczenia procedur przetargowych oraz nawiązania dialogu ze stroną publiczną. To ostatnie jest rzeczą najważniejszą w stworzeniu nowej jakości współpracy inwestor wykonawca i pokonaniu trudności, które stoją na drodze do sprawnego funkcjonowania rynku budowlanego i prowadzeniu inwestycji, które z góry nie będą skazane na porażkę. Jest to szczególnie ważne z perspektywy kolejnego dopływu funduszy z Komisji Europejskiej. Mamy nadzieję, że zarówno strona publiczna jak i prywatna pokaże swoją determinację, sprawność i umiejętność adaptacji, zapewniając Polsce wzrost zatrudnienia i PKB, pomimo wciąż niesprzyjającego otoczenia gospodarczego. Korzystając z okazji pragnę pogratulować wszystkim wyróżnionym firmom deweloperskim zaprezentowanym w Budownictwie Polskim, które otrzymały Certyfikat Dewelopera ich profesjonalizmu i wzorowego podejścia w kontaktach z klientami. Składam szczere gratulacje Panom Prezesom, którzy w tym roku otrzymali tytuły Pracodawców Roku w Budownictwie. Jest to szczególne osiągnięcie, zdołali oni bowiem w tak trudnych i niestabilnych dla branży czasach utrzymać stabilność prowadzonych przez siebie przedsiębiorstw. Na koniec chciałbym podkreślić kluczową rolę kierowników budów, którzy otrzymali tytuły Kierowników Budowy 2014, w tworzenie wartości firmy i kreowaniu wizerunku branży jako całości. Bez ich udziału trudno byłoby wyobrazić sobie najmniejszą choćby inwestycję budowlaną. Tym bardziej należy podkreślić ich wiedzę, odpowiedzialność, zaangażowanie w prowadzone projekty oraz profesjonalność w wykonywaniu swoich obowiązków. Głęboko wierzymy, że kolejne numery Budownictwa Polskiego będą zawierać więcej optymistycznych informacji na temat naszej branży, przybliżając nowe perspektywy rozwoju. Z poważaniem Jan Styliński 3 Prezes Zarządu PZPB

ODZNACZENIA Na wniosek Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa pozytywnie zaopiniowany przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju POSTANOWIENIEM PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 11 września 2014 r. za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej odznaczeni zostali MEDALEM ZŁOTYM ZA DŁUGOLETNIĄ SŁUŻBĘ Lotka Teresa, Smolarek Teresa Allcon Budownictwo Sp. z o. o. Sp. k. Gdynia Zielińska Mariola ERBUD S.A. Warszawa Czyżewski Jerzy, Jędrasik Stefan, Kujawa Ireneusz, Płosaj Hanna, Prejs Wacław, Puławska Bożena PBM Południe S.A. Warszawa Andrzejczyk Grażyna, Chabrowski Mariusz, Koc Ewa, Krawczyk Konrad UNIBEP S.A. Bielsk Podlaski Bartnicki Eugeniusz, Kacprzak Janusz, Paśniewski Jerzy WIKSBUD Sp. z o. o. Lipno MEDALEM SREBRNYM ZA DŁUGOLETNIĄ SŁUŻBĘ Grygo Andrzej INSTAL WARSZAWA S.A. Rojek Katarzyna P.H.U.B. ŁUCZ-BUD Sp. z o. o. Radom Trzciński Sławomir WIKSBUD Sp. z o. o. Lipno Na wniosek Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa Minister Infrastruktury i Rozwoju w dniu 29 sierpnia 2014 r. nadał Odznakę Honorową Za zasługi dla budownictwa następującym pracownikom Kaczykowski Lesław, Nowociński Jacek, Tisler Andrzej Allcon Budownictwo Sp. z o. o. Sp. k. Gdynia Rut Wincenty ERBUD S.A. Warszawa Gójski Mariusz PBM Południe S.A. Warszawa 4

BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO Identyfikacja głównych problemów sektora budowlanego i wskazanie możliwości ich rozwiązania Budownictwo jest istotnym sektorem w niemal każdej rozwiniętej gospodarce. Sektor ten oferuje szeroki zakres dóbr i usług, obejmujących między innymi infrastrukturę drogową i budownictwo kubaturowe, w tym mieszkaniowe i usługowe, a także prace remontowe i wykończeniowe. Będąc jednym z największych sektorów w gospodarce kraju ma istotny wpływ na sytuację także w pozostałych gałęziach gospodarki. Ważną część dóbr dostarczanych przez budownictwo stanowią dobra inwestycyjne zwiększające potencjał wytwórczy firm oraz ich wydajność. Z kolei inwestycje w infrastrukturę zwiększają zasób kapitału publicznego w gospodarce, co sprzyja długofalowemu rozwojowi gospodarczemu i stanowi potwierdzenie, iż rola właśnie tego sektora w polskiej gospodarce jest znacznie większa niż wskazywałyby na to same bezpośrednie efekty działalności tej branży. Okazuje się bowiem, że produkcja w sektorze budowlanym istotnie oddziałuje na koniunkturę w całym kraju. Dlatego jakiekolwiek zmiany w nim zachodzące nawet w krótkim okresie czasu mogą mieć istotny wpływ na koniunkturę w całym kraju. Tym bardziej podkreśla to potrzebę zrozumienia przyczyn, które doprowadziły do załamania aktywności tego sektora w Polsce w ostatnich kilku latach i rodzi potrzebę poszukiwania rozwiązań, które pomogłyby uniknąć, a przynajmniej ograniczyć ryzyko wystąpienia takiego kryzysu w przyszłości. W ostatnich latach sytuacja sektora budowlanego uległa istotnemu pogorszeniu mimo wykorzystania przyznanych na rozwój infrastruktury ogromnych środków unijnych. Co więcej, problemy nie dotyczyły jedynie podażowej strony sektora (wykonawcy usług budowlanych), ale również strony popytowej, co pokazuje przypadek GDDKiA, której nie udało się osiągnąć celów zakładanych kilka lat wcześniej w PBDK. dążenie do nadmiernego ograniczania kosztów fazy przygotowywania inwestycji względem fazy jej realizacji. Najważniejsze zarzuty w odniesieniu do jakości dokumentacji projektowych dotyczą: błędów projektowych (np. dotyczących badań podłoża); niekompletności dokumentacji projektowej; nierealistycznych, oderwanych od praktyk rynkowych harmonogramów realizacji. Zjawisku pogorszania jakości dokumentacji projektowej towarzyszy jednocześnie skracanie czasu dostępnego dla potencjalnych wykonawców na zapoznanie się z tą dokumentacją. Niska jakość dokumentacji projektowej może prowadzić do negatywnych skutków na wszystkich etapach procesu inwestycyjnego. Po pierwsze, z punktu widzenia wykonawcy świadomość niedostatecznej jakości dokumentacji projektowej istotnie utrudnia dokonywanie odpowiedniej wyceny nowych projektów inwestycyjnych. Jest to szczególnie trudne w sytuacji, gdy możliwości szczegółowej analizy dokumentacji są ograniczane. Po drugie, może to skutkować błędami popełnionymi przy przygotowaniu oferty przez wykonawcę w przetargu. Po trzecie, ujawnienie błędów projektowych w trakcie realizacji inwestycji może prowadzić do wstrzymania robót budowlanych, a tym samym do opóźnienia inwestycji w stosunku do pierwotnego harmonogramu oraz do wzrostu kosztów jej realizacji. Po czwarte, jest to jedna z przyczyn powstawania sporów pomiędzy wykonawcą a zamawiającym, których rozstrzyganie jest czasochłonne, powoduje zatory płatnicze i może skutkować nawet upadłościami firm. W efekcie, błędy projektowe stanowią potencjalne źródło sporów z zamawiającym odnośnie do zasadności zwiększenia wartości kontraktu lub wydłużenia czasu realizacji prac. Problem niedostatecznej jakości dokumentacji projektowej Jednym z najistotniejszych problemów jest niedostateczna jakość dokumentacji projektowej. W ostatnich latach zauważyć można istotne pogorszenie się jakości dokumentacji projektowej. Jako podstawowe przyczyny tej sytuacji wskazuje się m.in.: stosowanie ceny jako kluczowego kryterium przy wyborze wykonawców usług intelektualnych; zbyt krótkie terminy dla opracowywania dokumentacji projektowej; 5

Aby zminimalizować skutki błędów w dokumentacji projektowej należy wykluczyć czynniki, które do ich powstania się przyczyniają i tak w pierwszej kolejności należy: odstąpić od stosowania ceny jako kluczowego kryterium przy wyborze podmiotu odpowiedzialnego za przygotowanie dokumentacji projektowej, wydłużyć terminy opracowania dokumentacji projektowej, wprowadzić dodatkową weryfikację dokumentacji projektowej, nie doprowadzać do nadmiernego ograniczenia kosztów fazy przygotowania inwestycji względem fazy jej realizacji i opracować zrównoważony harmonogram rzeczowo-finansowy inwestycji. BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO 6 Jakie może mieć skutki dopuszczenie do udziału w postępowaniach przetargowych wykonawców bez potencjału adekwatnego do skali inwestycji i jak temu zapobiegać W ostatnich latach w Polsce nastąpiło istotne zwiększenie liczby realizowanych inwestycji infrastrukturalnych. Miało to miejsce w okresie, gdy na innych rynkach europejskich skala tych inwestycji ulegała ograniczeniu. Te dwa czynniki zachęcały zagraniczne podmioty do rozpoczynania działalności lub zwiększenia swojej dotychczasowej aktywności w naszym kraju. Proces ten wspierało dodatkowo to, że obowiązujące od 2009 r. przepisy oraz praktyka stosowania prawa zamówień publicznych zezwalają na wykorzystanie przez potencjalnego wykonawcę w procesie przetargowym potencjału technicznego i kadrowego oraz doświadczeń podmiotów trzecich. Taka procedura wymaga jedynie dołączenia do dokumentacji przetargowej oświadczenia podmiotu trzeciego o gotowości do udostępnienia swoich zasobów. W efekcie, do postępowania przetargowego, a następnie nierzadko do realizacji projektów dopuszczano podmioty, które samodzielnie nie posiadały niezbędnego doświadczenia ani odpowiedniego zaplecza technicznego. Z kolei firmy udzielające referencji nie zawsze wywiązywały się ze swoich zobowiązań wynikających ze złożonych oświadczeń i czasem nie uczestniczyły w realizacji inwestycji. Ponadto, jak wynika z analizy przetargów, np. GDDKiA zwiększyła dostępność zamówień dla oferentów w sposób istotny zmniejszając wymogi względem niezbędnego potencjału finansowego wykonawcy oraz (okresowo) obniżając wysokość wymaganej gwarancji należytego wykonania. Obniżenie kryteriów w zakresie potencjału finansowego nastąpiło w latach 2008 2009. GDDKiA przywróciła wyższy poziom wymaganej gwarancji należytego wykonania dopiero w 2013 r. Należy również zauważyć, że postępowania przetargowe prowadzone przez GDDKiA są długotrwałe. Jak wskazują przeprowadzone analizy, odstęp czasowy pomiędzy terminem złożenia wniosku o dopuszczenie do udziału w przetargu, a datą wyboru wykonawcy może wynosić nawet rok. Rzutuje to poważnie na aktualność danych przedstawianych przez potencjalnych wykonawców w zakresie dysponowania przez nich potencjałem finansowym, osobowym oraz technicznym. Z jednej strony, obniżenie wymagań stawianych firmom budowlanym chcącym wziąć udział w przetargach na realizację inwestycji pozwoliło na znaczne zwiększenie liczby oferentów w przetargach organizowanych przez GDDKiA, co skutecznie zwiększyło konkurencję w tym obszarze. Z drugiej strony, mało restrykcyjne zapisy prawa zamówień publicznych oraz stosowane w tym zakresie praktyki GDDKiA doprowadziły do tego, że do przetargów dopuszczane były podmioty, które ze względu na brak odpowiedniego doświadczenia w realizacji inwestycji drogowych o tej skali, brak przygotowanych łańcuchów dostaw lub brak znajomości lokalnego rynku (w przypadku zagranicznych wykonawców dotychczas nieaktywnych w Polsce) nie potrafiły prawidłowo zidentyfikować i ocenić ryzyka związanego z realizacją dużych projektów budowlanych. W konsekwencji, ceny proponowane przez te podmioty były istotnie niższe niż w przypadku podmiotów, które dokonywały rzetelnej i adekwatnej wyceny ryzyka związanego z realizacją inwestycji. Mając na uwadze, że w przetargach organizo-

wanych przez GDDKiA cena była kluczowym czynnikiem decydującym o wyborze oferty, niedoszacowanie ryzyka pozwalało uzyskać relatywną przewagę względem innych podmiotów biorących udział w postępowaniu. W tej sytuacji reakcją pozostałych oferentów, w celu utrzymania się na rynku, było z czasem analogiczne obniżenie stopnia uwzględnienia ryzyka w cenie ofertowej. W przypadku braku możliwości pozyskania nowych zleceń (nawet nierentownych) wielu wykonawców byłoby zmuszonych do zmniejszenia skali lub całkowitego zakończenia działalności. Firmy w okresie dekoniunktury są zatem skłonne zaakceptować zamówienia nawet z założenia nierentowne, ale pokrywające co najmniej koszty zmienne. W efekcie, inwestycje infrastrukturalne były często realizowane przez te podmioty, które akceptowały warunki umowne przenoszące na nie największe ryzyko związane z realizacją inwestycji i jednocześnie nie uwzględniały w oferowanej cenie potencjalnego kosztu zmaterializowania się tego ryzyka. W takiej sytuacji, wystąpienie niekorzystnych zdarzeń (np. silny wzrost cen materiałów, ujawnienie nie uwzględnionych w projekcie niekorzystnych uwarunkowań geologicznych) skutkowało dramatycznym pogorszeniem się opłacalności kontraktu dla firmy realizującej inwestycję na warunkach kontraktowych GDDKiA, prowadząc do trudności finansowych, a w niektórych przypadkach do bankructwa wykonawcy. Utrzymywane przez GDDKiA obniżone wymogi dotyczące potencjału finansowego umożliwiają firmom o słabej kondycji finansowej dalszy udział w przetargach GDDKiA. Jednocześnie GDDKiA przywróciła wyższy poziom wymaganej gwarancji należytego wykonania, co może świadczyć o chęci silniejszego zabezpieczenia się zamawiającego przed problemami wykonawcy. BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO 7 Dodatkowo należy podkreślić, że długi czas trwania procesów przetargowych nieraz czyni przeprowadzoną na początku przetargu weryfikację potencjału finansowego, technicznego oraz osobowego nieaktualną wobec sytuacji, w jakiej znajdzie się wykonawca na moment rozstrzygnięcia przetargu. Możliwy jest zatem wybór oferenta, którego potencjał oceniono rok przed rozstrzygnięciem przetargu, a na moment podpisania kontraktu może znajdować się w innej sytuacji finansowej lub dysponować inną kadrą i parkiem maszynowym. Co więcej, ponieważ wykonawcy nie są pewni, w których przetargach odniosą sukces, deklarują wykorzystanie tego samego potencjału w różnych postępowaniach przetargowych. Niesie to ze sobą ryzyko związane z brakiem dostatecznego potencjału do realizacji zamówienia w przypadku powodzenia w kilku przetargach, w których deklarowano dostępność tych samych zasobów. Aby nie dopuścić do udziału w postępowaniach przetargowych wykonawców bez potencjału adekwatnego do skali inwestycji proces wyboru wykonawcy inwestycji należy usprawnić poprzez: zmianę zasad polegania na potencjale kadrowym i technicznym osób trzecich w zamówieniach infrastrukturalnych np. poprzez wprowadzenie obowiązku udziału w realizacji zamówienia przez podmiot użyczający potencjału kadrowego lub technicznego. Zmiany w tym zakresie częściowo zostały dokonane ostatnią nowelizacją ustawy PZP z sierpnia 2014 r., niemniej trudno uznać je za wystarczające, wprowadzenie dodatkowej weryfikacji potencjału wykonawcy, aby w warunkach długotrwałego postępowania przetargowego potwierdzić, że wyłoniony wykonawca wciąż spełnia warunki wymagane do realizacji inwestycji. Niedostateczna jakość usług intelektualnych związanych z realizacją inwestycji budowlanych W ostatnich latach zauważalny jest trend pogarszania się jakości usług świadczonych przez inżynierów zaangażowanych w proces budowy dróg w Polsce. Dotyczy to zarówno inżynierów odpowiedzialnych za przygotowanie dokumentacji inżynierów kontraktów, jak również inżynierów realizujących prace po stronie wykonawcy. Na podstawie opinii wykonawców oraz inżynierów kontraktów można dojść do wniosku, że podstawową przyczyną tej sytuacji jest stosowanie ceny jako kluczowego kryterium w przetargach dotyczących wyboru wykonawców usług intelektualnych (projektantów, inżynierów kontraktu) oraz wykonawców. Taka polityka odbija się na jakości usług świadczonych przez wykonawców usług intelektualnych oraz inżynierów kontraktów. W opinii wykonawców, pośrednio prowadzi to też do obniżenia jakości pracy inżynierów zaangażowanych po stronie wykonawcy oraz zamawiającego, gdyż występująca na rynku presja cenowa wymusza na

wykonawcach poszukiwanie oszczędności, w tym m. in. w obszarze zasobów ludzkich. Z oczywistych względów brak stosownych kwalifikacji i doświadczenia w zakresie wiedzy technicznej inżynierów zaangażowanych w inwestycje infrastrukturalne prowadzi do pogorszenia jakości procesu przygotowania i realizacji inwestycji. Ponadto sprawia to, że prowadzenie merytorycznych rozmów na linii inwestor inżynier kontraktu wykonawca jest istotnie utrudnione, co w konsekwencji często prowadzi do niezrozumienia, a w efekcie do konfliktów i sporów oraz ich niepotrzebnej eskalacji. Doprowadzono w ostatnich latach do znacznej deprecjacji jego roli w procesie budowlanym. Przejawia się ona w ograniczeniu przez zamawiającego samodzielności podejmowania decyzji merytorycznych obecnie większość decyzji inżyniera kontraktu wymaga formalnej akceptacji zespołu dyrektora kontraktu po stronie zamawiającego. Co więcej, ze względu na istotnie mniejsze doświadczenie inżynierskie dyrektora kontraktu po stronie zamawiającego, jego decyzje oparte są przede wszystkim na literalnych zapisach umowy oraz na wymogach wynikających z projektu technicznego. Taka sytuacja stwarza istotne ryzyko paraliżu decyzyjnego, opóźnień w realizacji inwestycji lub podejmowania decyzji nieoptymalnych (np. z powodu literalnego egzekwowania zapisów projektu technicznego przez zamawiającego, nie jest akceptowane zastosowanie tańszych rozwiązań technicznych dających te same efekty takie podejście skutkuje podniesieniem kosztów inwestycji). Aby usprawnić i poprawić jakość usług intelektualnych należy: odejść od stosowania ceny jako kluczowego kryterium w przetargach dotyczących wyboru wykonawców usług intelektualnych (projektantów, inżynierów kontraktu) oraz wykonawców, zwiększyć znacznie uprawnienia, w tym również decyzyjność inżyniera kontraktu. BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO 8 Nierównomierny podział ryzyka między zamawiającego i wykonawcę Realizacja inwestycji infrastrukturalnych obarczona jest znacznym ryzykiem. Wynika to przede wszystkim z ogromnej złożoności procesu budowlanego, długiego czasu trwania inwestycji oraz silnego oddziaływania na inwestycję czynników zewnętrznych na przykład związanych z ogólną aktywnością gospodarczą (np. zmiany cen materiałów budowlanych) czy też ze zjawiskami naturalnymi (np. warunki pogodowe). Ogólny poziom ryzyka podnoszą również czynniki związane bezpośrednio ze sposobem realizacji projektu (np. niska jakość dokumentacji projektowej, brak decyzyjności osób i podmiotów nadzorujących proces inwestycyjny, itp.). Praktycznie całe ryzyko związane z powyższymi czynnikami przenoszone jest na wykonawcę prac budowlanych. Mechanizmy służące transferowi ryzyka to m. in. stosowanie sztywnych zapisów w kontrakcie (np. brak zapisów korygujących wynagrodzenie wykonawcy w sytuacji zmian cen surowców wykorzystywanych w procesie budowlanym), czy też stosowanie kar umownych za niedotrzymanie terminów określonych w kontrakcie, niezależnie od przyczyny wystąpienia opóźnień. Dodatkowym problemem są wytyczne Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w zakresie kwalifikowalności zamiennych robót budowlanych do współfinansowania projektów przez UE. Zgodnie z wytycznymi prace zamienne mogą być refinansowane wyłącznie do wartości prac założonych w pierwotnym projekcie. W przypadku gdy prace zamienne są droższe niż te, które były przewidziane w projekcie, nadwyżka kosztów ponad założone nie podlega dotacji z UE. Należy podkreślić, że wymienione kategorie ryzyka są bardzo trudne do oszacowania, zarówno pod względem wartości jak i prawdopodobieństwa wystąpienia. Problem ten dotyczy zarówno zamawiającego jak i wykonawców uczestniczących w przetargach. Wymienione kategorie ryzyka powinny zostać uwzględnione przez firmy wykonawcze w trakcie opracowywania ofert na realizację inwestycji. Wiele wskazuje na to, że firmy nie robiły tego. W sytuacji gdy ryzyko faktycznie się zmaterializowało, część podmiotów okazała się nie być wystarczająco przygotowana na problemy przy realizacji kontraktów. Umowy na realizację inwestycji są w głównej mierze oparte na wzorach FIDIC, jednakże w praktyce wprowadza się do nich liczne zmiany lub wyłączenia. Korekty te zmieniają zasadniczą ideę przyświecającą FIDIC, polegającą na równomiernym podziale ryzyka pomiędzy strony procesu inwestycyjnego. W istocie więc nie są to standardy FIDIC, lecz autorskie wzory kontraktów np. GDDKiA, które wykonawcy muszą szczegółowo studiować w celu dobrego zrozumienia warunków umowy. Występująca silna asymetria w podziale ryzyka pomiędzy zamawiającego a wykonawcę, ze względu na konieczność uwzględnienia dodatkowego ryzyka w ofercie, powinna doprowadzić do istotnego wzrostu cen ofertowych. W praktyce ryzyko nie jest odpowiednio wkalkulowane w ceny ofertowe. W takiej sytuacji asymetria w podziale ry-

BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO 9 zyka prowadzi m. in. do : zwiększenia wrażliwości kondycji finansowej firm budowlanych na zewnętrzne, niezależne od firmy warunki realizacji inwestycji; powstania zachęty dla wykonawców do ograniczenia kosztów inwestycji (np. kosztem jakości lub przenosząc ryzyko na swoich podwykonawców) w sytuacji zmaterializowania się ryzyka; wzrostu prawdopodobieństwa niewykonania przez firmę budowlaną powierzonego zadania z powodu zerwania kontraktu lub ogłoszenia bankructwa; wydłużenia czasu trwania, a przez to również kosztu inwestycji, w sytuacji zejścia firmy budowlanej z placu budowy. Niestosowanie jednolitych standardów kontraktowych, na przykład opartych o wzorce FIDIC, skutkuje również: utrudnieniem w przygotowaniu odpowiednio skalkulowanej oferty wykonawca (o ile nie decyduje się przejąć całego ryzyka na siebie bez jego wyceny) zmuszony jest do uwzględnienia w ofercie również ryzyka trudnego do skwantyfikowania; brakiem możliwości wypracowania standaryzowanych procedur wykonawca musi szczegółowo analizować warunki kontraktowe w poszukiwaniu dodatkowych kategorii ryzyka, zamiast koncentrować się na kluczowym, technicznym aspekcie oferty. Sztywne stosowanie kryteriów kwalifikowalności tworzą dla zamawiającego dodatkowy bodziec do tego aby nie akceptować zwiększonych wydatków przy realizacji inwestycji. W przeciwnym wypadku, dodatkowe koszty, związane z robotami zamiennymi, spowodują między innymi spadek wskaźnika dofinansowania dla projektu. Warto zauważyć, że sytuacja, w której występują istotne ryzyka trudne do skwantyfikowania i są one przenoszone na wykonawcę, może oznaczać, że zamawiający tworzy system, w którym mogą wystąpić dwa niekorzystne zjawiska: firmy uwzględniają to ryzyko i wyceniają je wysoko, czyli zamawiający wybiera spośród ofert (niepotrzebnie) zawyżonych; firmy nie uwzględniają tego ryzyka i zamawiający akceptuje to, że jego wykonawcy są zagrożeni przez ryzyka, które w przypadku ich materializacji, mogą firmie poważnie zaszkodzić operacyjnie lub finansowo. Aby zlikwidować asymetrie w podziale ryzyka należy: równomiernie rozłożyć ryzyko na zamawiającego i wykonawcę co umożliwi odpowiednie wkalkulowanie ryzyka w cenę ofertową; wprowadzić jednolite standardy kontraktowe oparte o prawidłowo stosowane wzorce FIDIC. Brak zaufania między stronami procesu inwestycyjnego Problemy związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych prowadzą do sporów i konfliktów pomiędzy uczestnikami procesu budowlanego. Każda ze stron dąży bowiem do zabezpieczenia się przed koniecznością poniesienia kosztów związanych z występowaniem zidentyfikowanych problemów i próbuje przenieść te koszty na inne podmioty uczestniczące w procesie realizacji inwestycji. Wzrost ryzyka po stronie wykonawców, ich straty na poszczególnych kontraktach oraz realizacja gwarancji należytego wykonania wystawianych przez instytucje finansowe doprowadziły do spadku zaufania do branży budowlanej. Spadek ten pogłębiło znaczące pogorszenie jakości kredytów udzielonych przedsiębiorstwom budowlanym. Zdaniem wykonawców, wpływ na pogorszenie się płynności finansowej podmiotów mają także opóźnienia w płatnościach za wykonane usługi budowlane. Zwraca się w szczególności uwagę na opóźnienia wynikające z długotrwałym zatwierdzaniem przez zamawiającego wykonanych robót, co jest warunkiem koniecznym do wystawienia faktury. Bezpośrednim efektem powyższej sytuacji jest realizacja procesu budowlanego w atmosferze wzajemnej podejrzliwości. Następstwem tego jest spadek zaufania do branży budowlanej, również ze strony instytucji finansowych, co spotęgowało trudności firm wykonawczych w pozyskaniu finansowania na realizację kontraktów oraz w uzyskaniu gwarancji należytego wykonania wymaganych w postępowaniach przetargowych. Trudności w tym zakresie mogą prowadzić do wzrostu kosztów gwarancji dla wykonawców lub wręcz oznaczać brak możliwości ich pozyskania, co z kolei skutkowałoby ograniczeniem konkurencji w przetargach. Dalszą konsekwencją tego byłby wzrost cen oferowanych w przetargach na realizację inwestycji infrastrukturalnych. W przypadku kontynuacji takiego trendu, może to również doprowadzić do stagnacji rynku, spowodowanej brakiem dostępnych kredytów dla firm budowlanych, które wymagają dodatkowych środków na realizację bieżących projektów. Jedynie odbudowanie wzajemnego zaufania pomiędzy stronami czyli zamawiającym, wykonawcą i instytucją finansową może doprowadzić do rozwiązania tego narosłego przez ostatnie lata problemu. Musi nastąpić obniżenie ryzyka po stronie wykonawców, znaczne pomniejszenie strat ponoszonych przez nich przy realizacji kontraktów,

zwłaszcza terminowość dokonywanych płatności przez zamawiających za wykonane usługi oraz dostępność kredytów bankowych, a także odejście od tak drastycznego egzekwowania przez instytucje finansowe gwarancji należytego wykonania, które są wymagane w postępowaniu przetargowym, aby to zaufanie zostało odbudowane. Trudności w rozwiązywaniu sporów pomiędzy stronami Omówiony wyżej brak zaufania między stronami procesu inwestycyjnego utrudnia rozstrzyganie sporów w sposób polubowny. W efekcie, obecnie większość konfliktów pomiędzy inwestorem, inżynierem kontraktu oraz wykonawcą rozstrzygana jest na drodze sądowej. Jednak, ze względu na duży poziom złożoności procesu budowlanego oraz nieefektywności systemu sądownictwa w Polsce, postępowania sądowe trwają wiele lat. Mechanizm ten skutkuje wydłużeniem procesu inwestycyjnego, a tym samym wzrostem całkowitych kosztów związanych z inwestycją. Wstrzymanie przepływu środków będących przedmiotem sporu skutkuje także pogorszeniem płynności finansowej wykonawców oraz oceny ich wiarygodności finansowej. Utrudnia to również oszacowanie ostatecznego kosztu realizowanej inwestycji, a także opracowanie wiarygodnego harmonogramu rzeczowo-finansowego zamawiającego. Ma to istotny wpływ na zmniejszenie popytu zwłaszcza ze strony sektora publicznego i tym samym możliwości wykorzystania przyznanych na ten cel środków unijnych nie mówiąc już o problemach branży budowlanej, doprowadzają wiele firm budowlanych do upadku. Reasumując Skutki silnego spadku aktywności branży budowlanej są bardzo znaczące i odczuwane przez wszystkie podmioty ekonomiczne. Ważne i na to należy zwrócić szczególną uwagę, że znaczna część tych niekorzystnych efektów ma charakter trwały i przyczynia się do obniżenia potencjalnego wzrostu polskiej gospodarki. W związku z tym istnieje pilna potrzeba podjęcia zasadniczych środków, które pozwolą ograniczyć ryzyko ponownego kryzysu w sektorze budowlanym. Aby tego uniknąć należy: usprawnić proces przygotowania inwestycji poprzez wprowadzenie dodatkowej weryfikacji dokumentacji przetargowej, wprowadzenie praktyki zamawiania w oparciu o kryterium jakości oferty, wydłużenie harmonogramu składania ofert w procedurach przetargowych, przygotowanie zrównoważonego harmonogramu rzeczowo-finansowego inwestycji, stworzenie mechanizmu lub instytucji bazy wiedzy; usprawnić proces wyboru wykonawcy inwestycji poprzez zmianę zasad polegania na potencjale kadrowym i technicznym osób trzecich w zamówieniach infrastrukturalnych, np. poprzez wprowadzenie obowiązku udziału w realizacji zamówienia przez podmiot użyczający potencjału kadrowego lub technicznego, a także wprowadzenie BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO 10 dodatkowej weryfikacji potencjału wykonawcy, aby w warunkach długotrwałego postępowania przetargowego potwierdzić, że wyłoniony wykonawca wciąż spełnia warunki wymagane do realizacji inwestycji; zwiększyć jakość usług inżynierów zaangażowanych w inwestycje budowlane m.in. poprzez stosowanie poza cenowych kryteriów w ocenie składanych ofert, w szczególności w przypadku zleceń, w których istotną rolę odgrywa wartość intelektualna (np. przygotowanie dokumentacji technicznej, pełnienie funkcji inżyniera kontraktu), a także wzmocnienie roli inżynierów po stronie zamawiającego poprzez podniesienie ich kwalifikacji oraz wzrost ich roli w przypadku rozwiązywania problemów natury technicznej, zamiast literalnego stosowania zapisów projektu technicznego; zmniejszyć asymetrię w podziale ryzyka między zamawiającym i wykonawcą, w szczególności poprzez wykorzystanie w kontraktach standardów dotyczących podziału ryzyka proponowanych przez FIDIC, w tym odnoszących się do rozliczenia zwiększonych kosztów wynikających ze wzrostu cen materiałów. Analiza korzyści i kosztów wprowadzenia poszczególnych standardów FIDIC powinna uwzględniać nie tylko koszty i korzyści dla zamawiającego, ale także dla całego społeczeństwa, np. poprzez uwzględnienie wpływu zastosowania wybranych standardów na prawdopodobieństwo opóźnień w realizacji inwestycji, wraz z wyceną skutków takiego opóźnienia (np. koszt utrudnień w ruchu drogowym, efekty środowiskowe itp.). Należy rozważyć uelastycznienie wytycznych w zakresie kwalifikalności wydatków na roboty budowlane w zakresie prac zamiennych w celu osłabienia bodźców wywołujących spory pomiędzy wykonawcami i zamawiającymi oraz zmniejszenia ryzyka obniżenia wskaźników dofinansowania projektów, które skutkują zwiększonym ryzykiem dla wykonawcy; poprawić efektywności mechanizmu rozwiązywania sporów, m.in. poprzez utworzenie instytucji mediatora (np. przy Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju), który uczestniczyłby w omawianiu szczególnie istotnych (w tym finansowo) problemów występujących między zamawiającym a wykonawcą, a także wzmocnienie roli inżyniera kontraktu, który powinien być trzecią stroną kontraktu, niezależną od zamawiającego i wykonawcy oraz pełniącą funkcję arbitra rozstrzygającego bieżące techniczne problemy występujące przy realizacji inwestycji. Wprowadzenie w życie powyższych propozycji działań powinno przyczynić się do bardziej efektywnej realizacji infrastrukturalnych. Jest to szczególnie istotne w kontekście perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020, w ramach której znaczna część środków przeznaczona będzie właśnie na tego rodzaju inwestycje. Zmiany te powinny się przyczynić do zwiększenia efektywności wydatkowania środków publicznych, w tym środków UE. Zespół PZPB

BUDOWNICTWO STATYSTYKA PRAWO Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie to inicjatywa ośmiu generalnych wykonawców, której celem jest poprawa bezpieczeństwa na polskich budowach poprzez: propagowanie kultury bezpieczeństwa, uświadamianie zagrożeń płynących z pracy na budowie, eliminowanie ryzyk, a w konsekwencji całkowita eliminacja wypadków śmiertelnych na polskich budowach. Dążymy do poprawy bezpieczeństwa na budowie nie tylko w siłach własnych, ale również u naszych partnerów biznesowych, podwykonawców i dostawców. Nasz nadrzędny cel zero wypadków chcemy osiągnąć poprzez realizację projektów, które wprowadzają rozwiązania systemowe z dziedziny BHP. Realizujemy projekty skoncentrowane na obszarach: wykwalifikowana siła robocza, szkolenia BHP, podwykonawcy, zarządzanie ryzykiem, kultura BHP. Od sierpnia 2010 roku, tj. od czasu utworzenia Porozumienia, wypracowaliśmy szereg wspólnych rozwiązań: Standardy minimalnych wymagań wobec podwykonawców, które dotyczą zapisów umownych oraz szkoleń i dodatkowych kwalifikacji, Załącznik do umów podwykonawczych Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy", Wytyczne do sporządzania IBWR (Instrukcji Bezpiecznego Wykonywania Robót), Deklaracja szkoleń informacyjnych, zgodnie z którą szkolenia okresowe dla pracowników firm tworzących Porozumienie są prowadzone w oparciu o wspólne programy i takie same prezentacje, Program wdrożenia okularów ochronnych, które zabezpieczą wzrok pracowników sił własnych firm Porozumienia i ich podwykonawców. Uczestnikami Porozumienia są: Bilfinger Infrastructure, Budimex, Hochtief Polska, Mota Engil C.E., Mostostal Warszawa, Polimex Mostostal, Skanska, Warbud. Instytucjami wspierającymi działania Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie są: Państwowa Inspekcja Pracy, Polski Związek Pracodawców Budownictwa, Związki zawodowe ; Budowlani i Solidarność, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, Polska Izba Inżynierów Budownictwa. Więcej informacji na stronie: www.porozumieniedlabezpieczenstwa.pl 11

ZATRUDNILIŚMY PONAD 4 TYS. PRACOWNIKÓW BUDOWLANYCH WSPÓŁPRACOWALIŚMY Z PONAD 120 FIRMAMI OBSŁUGUJEMY DUŻE INWESTYCJE BUDOWLANE BUDOWA AUTOSTRADY A2 NA EURO 2012 80 Robotników drogowych NOWY STANDARD ZARZĄDZANIA KADRAMI PRACOWNICY ZAWSZE NA CZAS Atrakcyjne ceny RBH

XXXV i XXXVI EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Wszystkie Wnioski złożone w XXXV i XXXVI Edycji Certyfikatu Dewelopera zostały sprawdzone pod względem formalnym. Została też dokonana ekspertyza ekonomiczno-finansowa firm na podstawie przedłożonych przez firmy deweloperskie dokumentów. CERTYFIKAT DEWELOPERA XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA XXXVI EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Kapituła Certyfikatu Dewelopera w składzie: Przewodniczący Kapituły prof. dr hab. Witold Andrzej Werner Członkowie Kapituły prof. dr hab. Wiktoria Zofia Bolkowska prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski dr hab. Andrzej Minasowicz prof. dr hab. Józef Okolski na posiedzeniu w dniu 25 lutego 2014 roku rozpatrzyła Wnioski złożone przez firmy deweloperskie ubiegające się o przedłużenie ważności Certyfikatu Dewelopera na kolejne dwa lata. Kapituła Certyfikatu Dewelopera postanowiła przedłużyć ważność Certyfikatu Dewelopera następującym formom: Firma Budowlano-Handlowo-Usługowa Modehpolmo Sp. z o.o. ze Szczecina P.I.B. EBEJOT Sp. z o. o. S.K.A. z Warszawy PRZEDSIĘBIORSTWO BUDOWLANE GÓRSKI Sp. z o. o. Sp. K. z Gdańska PRZEDSIĘBIORSTWO BUDOWNICTWA OGÓLNEGO DACH BUD Sp. z o. o. z Wrocławia Kapituła Certyfikatu Dewelopera na posiedzeniu w dniu 21 sierpnia 2014 roku rozpatrzyła Wnioski złożone przez firmy deweloperskie ubiegające się o przyznanie po raz pierwszy Certyfikatu Dewelopera oraz o przedłużenie ważności Certyfikatu Dewelopera na kolejne dwa lata. Kapituła Certyfikatu Dewelopera postanowiła przyznać po raz pierwszy Certyfikat Dewelopera firmie: Partner Capital Sp z o.o. Sp. K. z Wrocławia oraz przedłużyć ważność Certyfikatu Dewelopera na kolejna dwa lata następującym firmom: Archicom Invest Sp. z o.o. z Wrocławia ED invest S.A. z Warszawy HM Inwest Sp. z o. o. z Warszawy NEPTUN DEVELOPER Sp. z o.o. ze Szczecina Przedsiębiorstwo Budowlane MAS-BUD Spółka Jawna Marian Stawarczyk i Anna Stawarczyk z Olsztyna VICTORIA DOM S. A. z Warszawy Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe KOMBINAT BUDOWLANY Spółka z o. o. z Białegostoku Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Legionowie Na mocy decyzji Kapituły Certyfikatu Dewelopera wszystkie firmy XXXV Edycji mają prawo posługiwania się znakiem Certyfikatu Dewelopera do dnia 25 lutego 2016 r. 13 Na mocy decyzji Kapituły Certyfikatu Dewelopera wszystkie firmy XXXVI Edycji mają prawo posługiwania się znakiem Certyfikatu Dewelopera do dnia 21 sierpnia 2016 r. W przypadku naruszenia przez Firmę warunków Regulaminu przyznawania Certyfikatu, przyznany danej firmie Certyfikat może zostać zawieszony lub cofnięty.

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Firma Budowlano-Handlowo-Usługowa Modehpolmo Sp. z o.o. Mirosław Łukomski Prezes Zarządu www.modehpolmo.pl FBHU Modehpolmo Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ze Szczecina już po raz siódmy ma zaszczyt otrzymać Certyfikat Dewelopera. Firma od 1995 roku działa na rynku szczecińskim. W początkowym okresie swojej działalności skupiała się na pracach wykonawczo budowlanych, a od 1996 roku wychodząc naprzeciw zmianom zachodzącym na rynku budownictwa mieszkaniowego rozpoczęła działalność deweloperską, będąc obecnie jedną z największych firm deweloperskich w województwie zachodniopomorskim. Spółka należy do grona polskich firm posiadających od roku 2002 prestiżowy Certyfikat Dewelopera Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa. Dziewiętnastoletnie doświadczenie pozwala nam na realizację inwestycji z zakresu budownictwa mieszkaniowego oraz obiektów użyteczności publicznej. Spółka nasza chcąc osiągnąć sukces postawiła sobie założenia, które skrupulatnie realizuje, takie jak: oferta mieszkaniowa wychodząca naprzeciw oczekiwaniom klientów, rzetelność wykonawcza, utrzymanie dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy, jakość i kompleksowość obsługi klienta, życzliwość, fachowość i doświadczenie zespołu pracowników, atrakcyjna, sprawdzona i bezpieczna oferta budowy mieszkań, atrakcyjna lokalizacja naszych inwestycji. Obecnie realizujemy zadania inwestycyjne w Szczecinie. W listopadzie bieżącego roku oddamy do użytkowania zespół zabudowy domkami czterorodzinnymi przy ul. Polskich Marynarzy pod nazwą Przygodna Park. Jest to II etap inwestycji, obejmującej 24 lokale mieszkalne wraz z przynależnymi garażami, wyróżniające się ciekawą architekturą. Natomiast III etap, obejmujący również 24 lokale mieszkalne zostanie oddany w czerwcu 2015 roku. W marcu bieżącego roku rozpoczęliśmy nowy budynek, który jest kontynuacją zabudowy Osiedla Za Sterem. W zaprojektowanym obiekcie powstaną lokale mieszkalne, usługowe oraz w części podziemnej indywidualne garaże. 14 Starówka Stargard Szczeciński Przygodna Park, ul. Polskich Marynarzy Szczecin Osiedle Za Sterem, ul. Kopańskiego Szczecin

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA P.I.B. EBEJOT Sp. z o.o. S.K.A. Andrzej Jaczewski Prezes Zarządu Regina Katner Wiceprezes Zarządu www.ebejot.pl P.I.B. EBEJOT Sp. z o.o. S.K.A. z Warszawy działa na warszawskim rynku budownictwa mieszkaniowego od 1990 r. Firma EBEJOT jest spółką z kapitałem całkowicie polskim. Udziały w Spółce objęte są przez dwóch wspólników, którzy stanowią jednocześnie Zarząd. Obydwaj wspólnicy kierują bezpośrednio odpowiednimi do zdobytego doświadczenia i wykształcenia, pionami: Wiceprezes Zarządu mgr inż. budownictwa lądowego nadzoruje wszystkie sprawy związane z budową, Prezes Zarządu mgr inż. mechanik nadzoruje przygotowania inwestycji oraz wszystkie sprawy formalno-prawne związane z obsługą Klientów. Firma jest generalnym wykonawcą wszystkich realizowanych obiektów. Swoją działalność deweloperską firma skupiła na Skoroszach w Ursusie gdzie od 1997 r. wybudowała trzydzieści trzy budynki (23 ha zabudowy, 4500 mieszkań), w których miejsce dla siebie znalazło ponad dziesięć tysięcy mieszkańców. Obecnie realizujemy osiedle Skorosze XI, w którym łącznie, w 10 budynkach powstanie 899 mieszkań. Budynki będą miały od 5 do 7 pięter. Osiedle zaprojektowane zostało przez pracownię OPA Architekci. Projekt zieleni wykonała Pani Małgorzata Bielecka-Majowicz, autorka projektów zagospodarowania zieleni dla poprzednich inwestycji. Zróżnicowane metraże mieszkań pozwolą zaspokoić potrzeby większości klientów. Dla wszystkich, którzy poszukują swojego pierwszego M mamy kawalerki z widną kuchnią o powierzchni od 31 m 2 bądź mieszkania dwupokojowe o powierzchni od 38 m 2. Dla pragnących większej przestrzeni zaprojektowaliśmy lokale trzypokojowe od 50 m 2 oraz czteropokojowe od 76 m 2 idealne dla powiększającej się rodziny. Na ostatnich piętrach znajdą się również mieszkania z dużymi tarasami. Osiedle dedykowane będzie rodzinom z dziećmi, dla których przewidzieliśmy szereg udogodnień: przy wejściach do budynków zostały zaprojektowane pomieszczenia na wózki dla dzieci, w garażu podziemnym powstanie pomieszczenie do przechowywania rowerów, 15 w części usługowej planowane jest przedszkole, nowoczesne i bezpieczne place zabaw zapewnią najmłodszym mieszkańcom radosne przeżycia, wszystkich cieszyć będą pięknie zagospodarowane tereny zielone, a o odpowiednią kondycję będzie można zadbać korzystając z sali fitness przewidzianej wyłącznie dla mieszkańców osiedla. Teren całego osiedla będzie chroniony i monitorowany. Zostanie on również objęty pełną kontrolą dostępu. Osiedle zlokalizowane jest w niedalekiej odległości (3 min) od nowo wybudowanego węzła Salomea, który połączony jest ekspresowym, dwukilometrowym odcinkiem z Południową Obwodnicą Warszawy oraz Autostradą A2. Dziedziniec, Osiedle Skorosze X, budynek J1 i J2, ul. Sławoja Składkowskiego 3 Wizualizacja Skorosze XI, Dziedziniec Warszawa

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Przedsiębiorstwo Budowlane Górski Sp. z o.o. Sp. k. Bogdan Górski Prezes Zarządu www.pbgorski.pl Ponad 30 lat obecności na pomorskim rynku, dziesiątki grupy kapitałowej Przedsiębiorstwa Budowlanego Górski, jest zrealizowanych inwestycji i wiele nowych planowanych przedsięwzięć. Przedsiębiorstwo Budowlane Górski to dziś jedna fotowoltaika. Spółka oferuje swoim klientom dostęp do najnowo- spółka Górski Energia, której głównym obszarem działalności jest z wiodących firm deweloperskich w Trójmieście, która nie boi się cześniejszych technologii z zakresu odnawialnych źródeł energii. wyzwań i stale stara się sprostać oczekiwaniom klientów. Założycielem spółki PB Górski, ze stuprocentowym polskim kapitałem, jest Bogdan Górski, który dzięki swojej determinacji i ciężkiej pra- Ostatnie lata działalności firmy to intensywny rozwój i nowe inwestycje. Sztandarowym projektem obecnie realizowanym przez PB Górski jest budowa i renowacja osie- Potwierdzeniem wysokiej jakości świadczonych usług, a także zadowocy w przeciągu 30 lat stworzył prężną firmę budowlaną i deweloperską. dla Browar Gdański. Inwestor, przy ścisłej współpracy z konserwatorem zabytków, podjął się wyzwania, by wszystkie lat. Wśród nich wyróżnić można: tytuł Biznesmena 25-lecia Pomorza lenia klientów są liczne nagrody i wyróżnienia zdobywane na przestrzeni historyczne budynki w kompleksie browaru odzyskały dawny blask i połączyły się z funkcjonalnością nowych budynków. przez Polski Związek Pracodawców Budownictwa dla najlepszych firm dla Prezesa Bogdana Górskiego, Certyfikat Dewelopera przyznawany Na osiedlu docelowo ma zamieszkać około 3000 osób. W jego budowlanych w Polsce, Złoty Certyfikat Rzetelności potwierdzony ofercie oprócz budynków mieszkalnych, w których można znaleźć apartamenty i ekskluzywne lofty, znajdzie się także kompleks downictwa i wyróżnienie w kategorii usługi deweloperskie. przez Krajowy Rejestr Długów BIG SA, czy nagroda Orła Polskiego Bu- budynków usługowo-handlowych oraz powierzchnie biurowe i obiekty kulturalno-rozrywkowe. Kolejnymi z kluczowych i obecnie realizowanych inwestycji PB Górski jest renowacja zabytkowego dworku w Gdyni Orłowie, w którym powstanie centrum konferencyjno-szkoleniowe oraz modernizacja Kamienicy Tobiasza dwupiętrowego apartamentowca w sercu Starego Miasta Gdańska, z historyczną elewacją zewnętrzną, która idealnie wpisuje się w przestrzeń architektoniczną tego miejsca. Realizacje PB Górski to jednak nie tylko oferta mieszkaniowa, Galeria Metropolia wśród których znajduje się wiele realizacji w Gdańsku, Gdyni i Sopocie. Deweloper nie boi się wyzwań i w ostatnim czasie postawił także na inwestycje handlowo-usługowe. Powstająca Galeria Metropolia, to unikalny projekt centrum handlowego zintegrowanego z dworcem kolejowym Gdańsk Wrzeszcz, gdzie do dyspozycji oddane zostaną różnorodne sklepy znanych marek, największy kompleks kinowy w okolicy, a także hotel i powierzchnie biurowe. Łączna powierzchnia najmu Galerii Metropolia wynosić będzie 34 400 m 2. Rozmach i różnorodność inwestycji prowadzonych przez PB Górski pokazuje odwagę i konsekwencję w wieloletnim działaniu przedsiębiorstwa. Najmłodszym z przedsięwzięć należących do 16 Browar Gdański

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego DACH BUD Sp. z o.o. Jan Chorostkowski Prezes Zarządu www.dachbud.com.pl Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego DACH BUD Sp. z o. o. funkcjonuje na wrocławskim rynku nieruchomości nieprzerwanie od blisko 30 lat pod przewodnictwem Jana Chorostkowskiego właściciela firmy, długoletniego praktyka budowlanego, autora wielu publikacji z dziedziny budownictwa, dziś Prezesa Zarządu. Jan Chorostkowski wykreował PBO DACH BUD Sp. z o. o., niewielką firmę remontowo-budowlaną, na jedną z największych i najbardziej rozpoznawalnych firm deweloperskich na Dolnym Śląsku. Bilans blisko 30-letniej działalności firmy to ok. 520 000 m 2 wybudowanych mieszkań i lokali użytkowych. Głównymi atutami firmy są: dobra marka produktu, długoletnie doświadczenie w branży, stosowanie tradycyjnych technologii i wysokiej jakości materiałów, a także funkcjonalność i praktyczność, która charakteryzuje produkty oferowane do sprzedaży. PBO DACH BUD Sp. z o. o. jest rdzennym wrocławskim deweloperem, który stale otrzymuje liczne nagrody i wyróżnienia, takie jak: NAJBARDZIEJ ZNANY DEWELO- PER NA DOLNYM ŚLĄSKU, GAZELE BIZNESU, SOLID- NA FIRMA, ORŁY POLSKIEGO BUDOWNICTWA w kat. USŁUGI DEWELOPERSKIE, CERTYFIKAT DEWELOPE- RA, DOLNOŚLĄSKI CERTYFIKAT GOSPODARCZY, tytuł: DIAMENT FORBESA, tytuł: PRACODAWCA ROKU, godło POLISH PRODUKT FIRMA ROKU, odznaczenie CERTYFIKATEM WIARYGODNOŚCI BIZNESOWEJ. Wszystko to świadczy o wiarygodności, a przede wszystkim o uczciwości firmy, co potwierdzają rzesze zadowolonych klientów. Mimo sukcesów odnoszonych od wielu lat w zmieniających się warunkach polityczno-gospodarczych Spółka niezmiennie dokłada wszelkich starań, aby nie zawieść zaufania swoich klientów. Inwestycje zrealizowane przez PBO DACH BUD Sp. z o.o. mówią same za siebie: ogrom doświadczenia i profesjonalizmu oraz otwartość na potrzeby klienta. 17 ul. T. Kościuszki 95-117 Wrocław ul. Gen. J.H. Dąbrowskiego 32-36a Wrocław ul. Przyjaźni 103-105a Wrocław

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe KOMBINAT BUDOWLANY Sp. z o.o. Jan Zaniewski Prezes Zarządu Kombinat Budowlany Spółka z o.o. w Białymstoku to firma o ugruntowanej pozycji na rynku budowlanym. Podstawowym obszarem naszej aktywności jest działalność deweloperska. Zajmujemy się też generalnym wykonawstwem inwestycji zleconych przez innych inwestorów. Jesteśmy liczącym się producentem betonu towarowego, zarządzamy też nieruchomościami wspólnot mieszkaniowych. Dzięki przedsiębiorczości i aktywności kadry zarządzającej, dzięki elastyczności w działaniach, nowym pomysłom i rozsądnej polityce cenowej firma sprostała wyzwaniom w trudnym okresie kryzysu gospodarczego. Postawiliśmy na markę firmy i posiadanie dobrego produktu, w dobrej cenie, lepszego niż u konkurencji. Certyfikat Dewelopera posiadamy nieprzerwanie od 2000 roku. Solidność i wiarygodność Spółki Kombinat Budowlany oraz wysoką jakość świadczonych usług potwierdzają inne certyfikaty oraz liczne nagrody, odznaczenia i wyróżnienia. Minęło 21 lat działalności Kombinatu Budowlanego. To okres dobrze wykorzystany, zaznaczony powstaniem wielu nowych inwestycji, głównie domów mieszkalnych wielorodzinnych i jednorodzinnych, na terenie Białegostoku i Podlasia. W tym czasie wybudowaliśmy 5365 mieszkań, 2215 garaży i 155 lokali usługowych. Działalność prowadzimy z poszanowaniem środowiska naturalnego. Wśród lokalnych firm budowlanych wyróżnia nas posiadanie Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością i Środowiskiem, zgodnego z europejskimi normami ISO 9001:2008 i 14001:2004. Posiadamy najnowocześniejszą w regionie Wytwórnię Betonu, w której produkujemy betony i zaprawy murarskie potwierdzone znakiem jakości DOBRY BETON oraz certyfikatem Zakładowej Kontroli Produkcji. Świadczymy usługi administrowania i zarządzania nieruchomościami wspólnot mieszkaniowych oraz wynajmujemy garaże i lokale usługowe. Ten rodzaj dziawww.kombinatbud.com.pl 18 łalności prowadzimy jako jedyna firma deweloperska w Białymstoku. Dzisiejszy Kombinat Budowlany z kapitałem zakładowym 14,9 mln zł, blisko 200-osobową załogą, jest firmą stabilną, wiarygodną, dobrze zarządzaną, związaną z poważnymi partnerami biznesowymi, znaną z dobrej jakości realizowanych obiektów i ze stosowania w biznesie praktyk fair play. Planujemy dalszy rozwój przedsiębiorstwa, zakupujemy nowoczesny sprzęt budowlany oraz nowe tereny, na których zamierzamy budować kolejne osiedla mieszkaniowe. Zrealizowany budynek mieszkalny, ul. Krakowska Białystok Fragment budowanego osiedla, ul. 42 Pułku Piechoty Białystok

XXXV EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Legionowie Szymon Rosiak Prezes SMLW www.legionowodom.pl my spotkania informacyjno-konsultacyjne z mieszkańcami spółdziel- Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Legionowie powstała w 1959 roku. Dziś spółdzielcze osiedla: Batory, okazją do przekazania władzom spółdzielni uwag i sugestii dotyczączych osiedli. Są one, dzięki mniej formalnej atmosferze, doskonałą Młodych, Jagiellońska, Sobieskiego i Przylesie są znaczącym składnikiem lokalnej infrastruktury. Szacujemy, że w naszych zasobach Nasza praca została doceniona: zdobyliśmy wyróżnienie w rancych funkcjonowania różnych gałęzi SMLW. mieszka niemal połowa pięćdziesięciotysięcznego Legionowa. Przez kingu spółdzielni 2010, organizowanym przez miesięcznik Domy 55 lat SMLW nie tylko zapewniała swoim członkom przysłowiowy Spółdzielcze, zajęliśmy też III miejsce w kategorii województwa mazowieckiego w programie Dobra Spółdzielnia 2011. Nowoczesne dach nad głową, ale także intensywnie tworzyła strukturę miejską. Dzięki nieustającej pracy dziś wielu odwiedzających nas gości zgodnie twierdzi, że legionowskie budynki wielorodzinne wyróżniają się nowie drugiego w skali kraju miejsca w kategorii Spółdzielnia 250- i mądre zarządzanie zaowocowało zdobyciem przez SMLW w Legio- spośród im podobnych pieczołowicie pielęgnowaną zielenią. Szczególnie wiosną nasze osiedla wyglądają jak zatopione w zieleni kwitgramu Dobra Spółdzielnia kolejno w latach 2011, 2012 i 2014. 500 tys. m 2 oraz przyznaniem Spółdzielni tytułu GRAND PRIX pronące ogrody. Dbamy nie tylko o rośliny, ale przede wszystkim o ludzi. Zajmujemy się głównie zarządzaniem istniejącymi zasobami, Bez nich żadna spółdzielnia nie miałaby racji bytu. jednak nie zrezygnowaliśmy z działalności inwestycyjnej. Obecnie Naszym działaniom zawsze przyświecała maksyma: spółdzielnia jest ona skupiona na terenie gminy Jabłonna, gdzie stworzyliśmy od to ludzie. Dlatego wspieramy działalność społeczno-kulturalną kontynuując tradycje Spółdzielczego Ośrodka Kultury, który prowadzi kilka osób. Osiedle składa się z dwupiętrowych budynków wielorodzin- podstaw osiedle Przylesie, na którym mieszka obecnie około tysiąca osiedlowych klubów. W 2006 roku założyliśmy Fundację Pomost, nych oraz domów jednorodzinnych. Ma własne ujęcie wody, place która pomogła już blisko 400 mieszkańcom będącym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej. W 2010 roku pod patronatem Krajowej Przylesia, choć ze swoich okien widzą Rezerwat Przyrody Bukowiec zabaw, dużą ilość miejsc parkingowych oraz boisko. Mieszkańcy Rady Spółdzielczej powstała przy naszej współpracy Osiedlowa Spółdzielnia Socjalna Pokolenie, która dając pracę zadłużonym miesz- budowa kolejnego budynku wielorodzinnego. Spółdzielnia może się Jabłonowski, do granic Warszawy mają zaledwie 2 km. Właśnie trwa kańcom ma pomagać im w powrocie do zawodowego życia. W SMLW także pochwalić wybudowaniem oryginalnie zaprojektowanego budynku biurowego, mieszczącego się w centrum Legionowa, przy ul. z powodzeniem pracują rady osiedli. Ich zadania nie kończą się na konsultowaniu planów remontowych, łagodzeniu konfliktów sąsiedzkich Piłsudskiego 28, czekającego jeszcze na swojego nabywcę. czy dyscyplinowaniu dłużników. We współpracy z administracjami osiedli członkowie rad osiedli organizują dwa razy w roku tradycyjne spotkania świąteczne dla samotnych mieszkańców osiedla. Ma to pozytywny wpływ na integrację lokalnego środowiska. Prowadzimy z sukcesami działalność gospodarczą. Zmodernizowaliśmy Spółdzielczą Sieć Telewizji Przewodowej, intensywnie rozwijamy Wirtualną Sieć Komputerową dostarczającą szybki i tani Internet. Stawiamy na dobry kontakt z mieszkańcami i pełną informację. Przekazujemy ją nie tylko poprzez stronę internetową, ale także przez wydawany Informatorek Kontakty, który ukazuje się w nakładzie 8800 egzemplarzy. Dodatkowo od kilku lat organizuje- 19 ul. Piłsudskiego 28 Legionowo

XXXVI EDYCJA CERTYFIKATU DEWELOPERA Partner Capital Sp. z o.o. Sp. K. Piotr Dejneka Prezes Zarządu www.pcg.pl Partner Capital Sp. z o.o Sp. K. realizuje inwestycje na rynku nieruchomości oraz w sektorze deweloperskim, skupiając się na tych, które gwarantują zyski na odpowiednim poziomie. Bazując na fundamencie, jakim są ludzie, grupa kapitałowa efektywnie wykorzystuje pojawiające się możliwości. Głównymi polami działania Spółki są: wyszukiwanie i badanie terenów pod kątem inwestycji deweloperskich, usługowych, handlowych, biurowych, projektowanie i budowanie nowych obiektów mieszkaniowych i przemysłowych, wykorzystując kapitał własny oraz pozyskany, pozyskiwanie inwestorów chcących inwestować w branżę deweloperską, z wykorzystaniem stworzonego modelu biznesowego, kompleksowa realizacja inwestycji deweloperskich, inwestycje kapitałowe w spółki w fazie zalążkowej (seed), rozruchu (start-up) oraz w spółki obecne już na rynku wymagające dofinansowania. Spółka zatrudnia wykwalifikowanych pracowników, w tym najwyższej klasy doświadczonych specjalistów. Firma posiada własny inwestycyjny model biznesowy, stworzony w oparciu o znajomość uwarunkowań społeczno-gospodarczych oraz ścisłej współpracy z lokalnymi społecznościami i władzami. Założycielami i właścicielami firmy są: Piotr Dejneka (Prezes Zarządu) oraz Piotr Baran (Prokurent) absolwenci Politechniki Wrocławskiej Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodnego. Po ukończeniu studiów przez lata zdobywali doświadczenie w Trasko-Inwest-R Sp. z o.o. i Modernbud Sp. z o.o. Prowadzili i realizowali projekty w zakresie budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Posiadają również doświadczenie na stanowiskach menedżera firmy oraz menedżera projektów budowlanych. Piotr Dejneka, jako menedżer firmy, pełnił funkcję wiceprezesa firmy Trasko-Inwest-R Sp. z o.o. Od 5 lat jego głównym zadaniem w firmie jest pozyskiwanie nowych projektów budowlanych na całym świecie. Nadzorował między innymi projekty budowlane w zakresie budownictwa przemysłowego w Polsce, a także w Moskwie i Abu Dhabi. Zajmuje się on również inwestycjami poza budowlanymi, mającymi na celu dywersyfikację przychodów firmy. Piotr Baran to również doświadczony menedżer, który dla firmy Modernbud Sp. z o.o. przeprowadził takie projekty jak: Osiedle 20 Sudeckie i Osiedle Winkelmann w Legnicy oraz budowę Biurowca Elektrotim S.A. we Wrocławiu. Zdobyte doświadczenie osób zarządzających przyczyniło się do realizacji z sukcesem kolejnych projektów budowlanych Spółki. W 2010 r. firma rozpoczęła realizację dużych projektów, inwestując własny kapitał. Inwestycje zapewniają zaspokojenie potrzeb i wysokich wymagań klientów poprzez ciekawe projekty, atrakcyjną architekturę, a także wysoki standard wykonania. Dotychczas, samodzielnie Spółka zbudowała wrocławskie osiedle Słoneczny Ołtaszyn oraz Partner Point-zespół trzech budynków o powierzchni 1000m 2 pod działalność biznesową i komercyjną. Biurowiec Partner Point, ul Życzliwa 15-19 Wrocław Słoneczny Ołtaszyn, ul. Ułańska 40-46 Wrocław