TYGODNIOWY INSIDER POLSKIEJ IZBY MLEKA 2/2009

TYGODNIOWY INSIDER POLSKIEJ IZBY MLEKA 2/2009 12 stycznia 2009 Finansowane ze środków Funduszu Promocji Mleczarstwa 1

1. Informacje makroekonomiczne Zmiana kursu walut ( NBP) 4,23 4,15 4,07 3,99 3,91 3,83 3,75 3,67 3,59 3,51 3,43 3,35 3,27 3,19 3,11 3,03 2,95 2,87 2,79 3,96 3,97 3,88 3,84 3,83 3,85 3,88 4,05 3,87 3,97 3,98 3,93 3,89 3,84 3,79 3,76 3,76 3,08 2,99 2,92 2,90 2,92 3,08 3,03 3,04 3,05 3,05 3,05 3,00 4,08 4,17 4,18 4,17 4,12 4,10 4,17 4,11 4,10 4,12 4,06 3,98 3,92 4,05 4,02 3,06 3,03 3,02 2,99 2,96 2,97 2,96 2,91 2,95 2,96 3,01 2,892,97 2,96 2,85 2,91 2,93 2,93 2,91 2,88 Na koniec tygodnia 2- ego ( tj. na dzień 09.01.2009) za jedno EURO trzeba było zapłacić 4,0478 zł, było to o 2,98% mniej niż w poprzednim tygodniu oraz o 12,63% więcej niż przed rokiem (3,594 zł za 1 euro). Za jednego US dolara płacono 2,9551 zł i było to o 1,2% mniej niż przed tygodniem, ale o 20,97% rokiem (2,4429 zł za 1 USD). więcej niż przed 24-11 1-12 8-12 15-12 22-12 31-12 EUR USD 2008/2009 8-01 Koniunktura konsumencka Wyniki badania przeprowadzonego w grudniu 2008 r. wskazują na dalsze pogorszenie nastrojów konsumenckich polskiego społeczeństwa. Poziom wskaźników za ostatni kwartał 2008 r. wskazuje, że możliwe jest istotne spowolnienie dynamiki konsumpcji indywidualnej za IV kwartał 2008 r. oraz w kolejnych miesiącach 2009 roku. Zanotowane zmiany obydwu wskaźników ufności konsumenckiej wynikają z pogorszenia ocen zmian sytuacji finansowej gospodarstw domowych i ogólnej sytuacji gospodarczej kraju, obecnego dokonywania ważnych zakupów i zmian poziomu bezrobocia oraz polepszenia ocen możliwości oszczędzania pieniędzy. W wynikach za grudzień 2008 r. szczególną uwagę zwraca duży wzrost bardzo negatywnych ocen oczekiwanych zmian w poziomie bezrobocia w kraju, które ukształtowały się już na poziomie z 2005 r. oraz pogorszenie ocen obecnego dokonywania ważnych zakupów, które zmniejszyły się do poziomu sprzed dwóch lat. 2

Wskaźnik Rynku Pracy Wskaźnik Rynku Pracy ( WRP) informujący z wyprzedzeniem o zmianach w wielkości zatrudnienia i stopy bezrobocia, ponownie wzrósł w grudniu, a trwałość tej tendencji oznacza, że w 2009 roku będzie rósł zarówno sam WRP, jak i stopa bezrobocia. BIEC zwraca uwagę, że pracodawcy zgłaszają coraz więcej planowanych zwolnień. Najnowsze dane urzędów pracy wskazują, że zwolnienia planuje 276 przedsiębiorstw, a objęte nimi będzie niemal 20 tys. osób. To ponad dwukrotnie więcej niż przed rokiem. Scenariusze Fundacji Batorego: " Kryzys: diagnoza i odpowiedź " Scenariusz optymistyczny to taki, w którym poziom wzrostu PKB wyniesie 3 proc., a konsumpcji 4 proc. Eksport i import ze względu na spadek inwestycji bardzo wyhamują. W tym scenariuszu inwestycje nieznacznie tylko wzrosną, a bezrobocie wzrośnie o 2 procent. Pesymistyczny: Wzrost gospodarczy spada do 2 proc., konsumpcji do 3 proc. Ujemne inwestycje, ujemny eksport netto. Bezrobocie zwiększy się nawet o 4 proc. Informacje z giełd towarowych Zapotrzebowanie na zboża i mięso od grudnia się nie zmieniło. Podobnie z cenami. Na giełdach oceniają, że popyt na zboża nie jest większy niż w grudniu. Pojawiło się za to sporo nowych ofert od dostawców, którzy zmagazynowali ziarno po żniwach i dotąd wstrzymywali się z wystawianiem towaru na rynek. Teraz chcą już stopniowo pozbywać się zapasów i zgłaszają je do sprzedaży. Ale żądają cen wyższych o 20 30 zł za t, niż obowiązują na rynku. Takich stawek odbiorcy na razie nie akceptują. I chyba nic się pod tym względem w najbliższych tygodniach nie zmieni. Średnie ceny na rynku zbóż wzrosły wprawdzie w styczniu średnio o 10 zł na t, ale to efekt osłabienia złotego i wprowadzenia euro na Słowacji, ponieważ na Polski rynek wciąż trafia wiele ziarna z importu. Do kraju dociera głównie jęczmień, pszenica paszowa i kukurydza z Czech, Słowacji, Węgier i Ukrainy. Ziarno to cieszy się dużym powodzeniem z powodu konkurencyjnych dla oferty krajowej cen. Maklerzy twierdzą, że do przetwórni pasz w centrum kraju sprowadza się zboże od południowych sąsiadów dokładnie za tyle, za ile oferują je polscy dostawcy, ale u siebie w magazynie. W handlu mięsem maklerzy obserwują rosnący popyt na tanie mięso i tłuszcze. Towaru tego szukają odbiorcy z Rumunii i Bułgarii. Wzrost zapotrzebowania nie spowodował na razie zmiany cen, wciąż znacznie niższych niż dwa miesiące temu. Nic nie zapowiada natomiast ożywienia w sprzedaży droższych asortymentów mięsa wieprzowego. Ceny surowców krajowych i z importu są takie jak pod koniec 2007 r. 3

2. Notowania cenowe rynek krajowy Średnie ceny na targowiskach zł/sztukę 2430 2420 2410 2400 2390 2380 2370 2360 2350 2340 2330 2320 2310 2300 2290 2280 2270 2260 2250 2240 2230 2220 2210 2200 2428 2420 2372 2367 2360 2361 2317 2346 2320 2322 2325 2295 2286 2291 2250 2230 46 47 48 49 50 51 52 1 tygodnie 2008/2009 Średnia cena sprzedaży krowy mlecznej w pierwszym tygodniu spadła o 0,3% w stosunku do odnotowane w poprzednim tygodniu i wyniosła 2.420 zł/ szt.. Średnia cena jałówki jednorocznej wyniosła 2,367 sztukę i była o 1,9% wyższa niż odnotowana przed tygodniem. zł za Średnia cena sprzedaży krowy mlecznej na targowiskach Średnia cena sprzedaży jałówki jednorocznej na targowiskach Ceny tygodniowe wybranych produktów mleczarskich w zł za 100 kg Tygodnie 2008/2009 Produkty 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 słodzone 778,73 759,62 765,09 777,49 776,11 746,04 761,31 788,12 740,53 738,03 Mleko zagęszczone niesłodzone 491,10 490,95 492,45 491,52 492,02 486,76 493,98 492,33 492,69 489,39 Serwatka w proszku 126,72 122,16 128,05 124,88 123,05 130,11 129,13 129,65 131,13 135,60 do 0,5% 1,5-1,8% 157,98 155,93 159,90 157,21 157,59 158,53 157,92 159,62 163,66 157,35 2% 163,39 162,35 162,15 162,01 162,59 161,98 161,43 160,92 159,68 162,67 3,2% 164,97 166,35 165,13 166,63 167,07 164,73 165,14 166,02 163,00 165,48 od 3,5% do 0,5% 164,81 165,57 165,55 167,30 165,42 165,63 164,00 160,86 164,11 163,29 1,5-1,8% 160,57 158,61 159,78 160,63 159,82 161,00 158,64 152,70 156,05 150,78 2% 181,24 182,27 182,16 182,38 176,87 182,36 179,93 180,93 182,41 179,45 3,2% 174,85 173,16 174,64 174,23 174,84 174,24 173,07 169,95 170,08 172,68 10-29% 527,62 531,19 520,17 524,38 525,57 516,13 522,20 523,32 529,71 529,29 pow. 29% 674,28 670,45 674,97 667,77 672,57 673,37 684,57 675,10 665,12 683,28 Mleko spożywcze pasteryzowane Mleko spożywcze UHT Śmietana i śmietanka Twaróg min. 40% tł. Źródło: MRiRW 921,59 924,61 913,63 925,70 926,95 913,23 896,74 885,10 887,73 897,62 4

Ceny minimalne i maksymalne wybranych produktów mleczarskich w zł i euro za tonę Produkt Tydzień 1 mini max OMP zł/tonę 5 784 7 736 PMP zł/tonę 7 094 10 011 Serwatka zł/tonę 1 306 1 404 Masło 82% bloki zł/tonę 8 323 9 896 Masło 82% konfek. zł/tonę 10 005 12 235 Śmietana 10-29% zł/tonę 5 088 5 991 Śmietana pow. 29% zł/tonę 4 746 8 072 Ser Gouda 45% zł/tonę 9 262 10 912 Ser Edamski zł/tonę 9 919 11 549 Kurs walutowy/euro 4,151 OMP euro/tonę 1 393 1 864 PMP euro/tonę 1 709 2 412 Serwatka euro/tonę 315 338 Masło 82% bloki euro/tonę 2 005 2 384 Masło 82% konfek. euro/tonę 2 410 2 948 Śmietana 10-29% euro/tonę 1 226 1 443 Śmietana pow. 29% euro/tonę 1 143 1 945 Ser Gouda 45% euro/tonę 2 231 2 629 Ser Edamski euro/tonę 2 390 2 782 Żródło: MRiRW Średnie c eny netto sprzedaży OMP w zł za 100 kg zł/100kg 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 650,00 600,00 550,00 500,00 Średnia cena netto sprzedaży OMP 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 W 1 tygodniu 2009 r. cena netto OMP spadła o 3,2% w porównaniu do poprzedniego tygodnia i wyniosła 607 zł/100kg. W porównaniu z 1 tygodniem 2008 r. cena OMP zmalała o 34,1%. Cena minimalna wyniosła 578 zł/100 kg. 5

Średnie ceny sprzedaży PMP netto w zł za 100 kg Cena netto sprzedaży PMP zł/100kg 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 Cena netto PMP w 1 tygodniu 2009 r. wzrosła o 5,5% w porównaniu do poprzedniego tygodnia i wyniosła 827 zł/100 kg. W porównaniu do 1 tygodnia 2008 r. cena PMP zmalała o 25,40%. Cena minimalna wyniosła 709 zł/100 kg. Średnie ceny sprzedaży serwatki w proszku netto w zł za 100 kg Cena netto sprzedaży serwatki w proszku zł/100kg 480,00 460,00 440,00 420,00 400,00 380,00 360,00 340,00 320,00 300,00 280,00 260,00 240,00 220,00 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 Za 100 kg serwatki w proszku płacono 136 zł netto, było to o 3,4% więcej niż w poprzednim tygodniu, ale o 33,1% mniej niż w 1 tygodniu 2008 roku. 130 zł/100 kg. Cena minimalna serwatki wyniosła 6

Ceny sprzedaży masła w blokach 82% tł. netto w zł za 100 kg Cena netto sprzedaży masła w blokach 82% tłuszczu zł/100 kg 1 600,00 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 850,00 800,00 750,00 700,00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 Za masło w blokach w 1 tygodniu 2009 r. płacon o średnio 914 zł/100 kg netto, było to o 0,3% mniej niż przed tygodniem, w porównaniu do 1 tygodnia 2008 r. był to spadek o 6,67%. Cena minimalna wyniosła 832 zł/ kg. Ceny sprzedaży sera gouda 45% tł. netto w zł za 100 kg zł/100kg 1 700,00 1 650,00 1 600,00 1 550,00 1 500,00 1 450,00 1 400,00 1 350,00 1 300,00 1 250,00 1 200,00 1 150,00 1 100,00 1 050,00 1 000,00 950,00 900,00 Cena netto sprzedazy sera goudy 45% tłuszczu 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2007 2008 2009 W 1 tygodniu 2009 r. średnia cena netto sera gouda u producentów wyniosła 100,5 zł/100 kg ; zmalała o 4,6% w porównaniu do poprzedniego miesiąca i zmalała o 30,37% w porównaniu do 1 tygodnia 2008 r. Cena minimalna w wyniosła 926 zł/ kg. 7

3. Notowania cenowe rynek zagraniczny Ceny średnie netto odtłuszczonego mleka w proszku z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 1 Niemcy 7,24 7,24 6,99 6,48 6,60 6,73 6,63 6,54 6,73 6,94 6,27 Francja 6,92 6,98 6,83 6,48 6,97 6,53 6,44 6,73 6,93 7,02 6,66 Holandia 6,53 6,69 6,36 5,89 6,22 6,23 6,14 6,35 6,33 6,41 5,88 Belgia 7,27 7,52 7,18 6,67 7,19 7,17 6,89 7,28 7,27 7,35 6,97 W. Brytania* 8,46 8,46 9,22 9,22 8,52 8,52 8,12 8,12 8,05 8,05 7,68 Słow acja 8,53 8,59 8,37 7,79 7,83 8,02 11,26 11,16 8,84 11,52 11,38 USA 5,76 6,94 6,94 6,13 6,02 6,14 6,00 6,06 6,06 5,80 5,54 Oceania* 7,31 7,51 7,51 6,40 6,40 6,48 6,48 6,25 6,25 5,68 5,54 Polska 6,66 6,84 6,75 6,59 6,75 6,41 6,41 6,17 6,18 6,21 6,07 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA Ceny średnie netto pełnego mleka w proszku z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 1 Niemcy 8,21 8,36 7,99 7,62 8,10 8,07 7,95 7,85 7,82 7,66 6,95 Francja 8,30 8,73 8,35 7,89 8,48 8,26 8,14 8,27 8,51 8,29 7,95 Holandia 8,26 8,50 8,14 7,75 8,14 8,30 8,18 8,15 8,31 8,49 7,25 Belgia 8,55 8,98 8,62 8,20 8,64 8,59 8,41 8,55 8,66 9,07 8,27 Słowacja 11,75 11,84, 13,02 x x x x x x x x Rosja* 8,61 8,70 8,70 8,70 9,17 9,17 9,17 11,16 11,16 10,01 10,29 Oceania* 7,83 8,92 8,92 7,96 7,96 7,39 7,39 6,78 6,78 6,12 5,76 Polska 8,19 8,15 8,00 8,00 7,95 8,33 8,11 7,70 7,96 8,14 8,27 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA 8

Ceny średnie netto masła z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 1 W. Brytania 82% tł. 9,77 10,28 8,56 8,26 8,51 8,68 8,04 8,16 8,34 8,60 7,70 Niemcy bloki 8,51 8,95 8,54 8,06 8,67 8,65 8,52 8,65 8,73 9,00 8,52 Holandia niekonfek. 8,12 8,36 7,95 7,60 8,07 8,15 8,03 8,15 8,39 8,58 8,23 Francja niekonfek. 8,37 8,54 8,17 7,78 8,37 8,46 8,33 8,46 8,71 8,78 8,42 Belgia luzem 8,85 9,39 9,17 8,78 9,39 9,35 9,22 9,32 9,35 9,55 8,95 Włochy bloki 11,44 11,50 11,50 11,41 11,41 10,76 Słowacja bloki 10,53 14,83 15,56 10,94 14,80 15,84 14,77 15,78 15,18 9,64 9,52 Węgry op. 200g 14,43 13,30 13,77 14,65 13,38 13,99 14,20 14,23 13,94 15,06 14,59 Rosja 12,88 12,77 12,77 12,77 13,60 13,60 13,60 17,69 17,69 15,89 16,04 USA grade AA 9,78 12,06 12,06 10,77 10,33 10,87 10,74 10,31 8,66 7,63 7,41 Oceania 82% tł. 8,36 8,92 8,92 7,96 7,96 8,29 8,29 7,47 7,47 6,26 5,76 Polska 82% bloki 8,55 8,55 8,32 8,16 7,89 7,88 7,88 8,40 8,67 8,94 9,14 W przypadku danych z Wlk. Brytanii, Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA Ceny średnie netto sera z podziałem na państwa w przeliczeniu na PLN wg kursu średniego w danym tygodniu Kraj Tygodnie 2008/09 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 1 W. Brytania Cheddar w 20 kg blo. 11,94 11,94 13,71 13,71 12,67 12,67 12,75 12,75 12,64 12,64 12,40 Niemcy Gouda 45-48% tł. 11,03 11,61 11,17 10,60 11,12 11,15 10,80 10,86 10,99 11,33 10,87 Niemcy Tylzycki 45% tł. 11,65 12,26 11,99 11,57 12,06 11,92 11,74 11,92 12,27 12,66 12,14 Niemcy Ementaler 45% tł. 17,83 18,76 17,98 17,35 18,66 19,03 18,75 19,04 19,20 19,80 19,00 Francja Ementaler 45% tł 22,59 23,77 23,24 22,43 24,12 24,60 24,24 24,61 x x x Włochy Parmigiano Reggiano 26,48 27,48 26,88 25,93 27,61 28,16 27,75 28,71 29,00 26,13 28,69 Włochy Grana Padano 23,21 24,05 23,52 22,69 24,12 24,60 24,24 24,61 25,34 29,91 25,07 Słowacja Edam 45% tł. 12,48 13,38 13,81 12,89 11,98 12,38 11,47 13,30 12,43 26,13 11,19 Węgry Trappista 14,20 12,81 12,07 12,85 12,74 13,03 12,53 12,62 12,73 12,70 14,43 Rosja Sery twarde 13,25 13,52 13,52 13,52 14,20 14,20 14,20 23,24 23,24 13,49 16,33 USA Cheddar 40 lb bloki 10,65 12,30 12,30 10,42 10,14 11,35 11,66 12,05 12,00 15,64 7,78 Oceania Chedar 11,10 12,13 12,13 10,38 10,38 9,95 9,95 9,60 9,60 10,82 8,13 Polska Ementaler 45% tł. 12,79 12,76 12,24 12,60 11,94 12,31 12,35 12,15 12,28 12,59 13,97 Polska Gouda 45% tł 10,91 10,76 10,54 10,50 10,70 10,43 10,20 10,18 10,51 10,34 10,05 W przypadku danych z Wlk. Brytanii,Słowacji, Rosji i Oceanii ceny pochodzą sprzed 2 i 4 tygodni. Źródło: FAMMU/FAPA 9

Ceny OMP w Nowej Zelandii Cena OMP w Nowej Zelandii USD/kg (FOB) 5,3 5,1 4,9 4,7 4,5 4,3 4,1 3,9 3,7 3,5 3,3 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 tygodnie 2008 2009 2007 Ceny PMP na giełdzie Fonterry Pierwsza w 2009 roku sesja na internetowej platformie sprzedaży Fonterry wskazuje na dalsze osłabienie cen artykułów mleczarskich, ale dynamika spadku cen nie jest juz tak duża jak w poprzednich miesiącach. Dyrektor Handlowy Giełdy ogłosił, że średnia cena na wszystkie rodzaje i okresy kontraktowe na PMP wyniosła US$ 2,017 za tonę ( FAS port w Nowej Zelandii ). Było to o 9,3% mniej niż cena na poprzedniej sesji z listopada. Ceny wahały się od US$ 1,920/ tonę FAS do US$ 2,140 za tonę FAS. Ceny na kontraktach krótkoterminowych ( marzec 09) wzrosły o 1,3% w stosunku do cen grudniowych. 10

4. Informacje z UE i ze świata WCZEŚNIEJSZY START PROGRAMU PRYWATNEGO PRZECHOWALNICTWA MASŁA W UE Zgodnie z postanowieniem Komisji Europejskiej ( ROZPORZADZENIE nr 1182/2008 z dnia 28 listopada 2008 r.), w 2009 roku program prywatnego przechowalnictwa masła z unijnymi dopłatami rozpoczął się o dwa miesiące wcześniej niż zwykle nie w marcu, lecz już od początku stycznia. Posuniecie to wymusiła pogarszająca się sytuacja na rynku mleka Wspólnoty, a przede wszystkim spadające ceny i na ogół duło mniejszy eksport. Jak dotąd brak pełnych danych na temat przebiegu tego mechanizmu w całej Unii Europejskiej. Doniesienia z Niemiec mówią jednak o tym, że program od samego początku roku cieszy się tam duża popularnością. Już do 4 stycznia br. zarejestrowano 2095 ton masła. PROGNOZA DALSZYCH SPADKÓW CEN MLEKA I PRODUKTÓW MLECZNYCH W UE Nadchodzące miesiące przyniosą dalszy spadek cen skupu mleka i cen zbytu produktów mlecznych prognozuje Holenderska Rada Mleczarska. Jedynym aspektem wspierania rynku przez Komisje pozostaje na razie wcześniejszy start prywatnego programu przechowalnictwa masła, a to za mało, by udzielić sektorowi rzeczywistej pomocy. Interwencyjne zakupy rozpoczną się dopiero w marcu, tymczasem notowania w wielu państwach członkowskich już obecnie znajdują się poniżej poziomów interwencyjnych ( dokładne dane przedstawiamy w naszych Notowaniach), a rynek wciąż szuka dna. Sytuacja na świecie jest zła i dotyczy to naturalnie nie tylko sektora mleczarskiego. W dobie globalnego kryzysu i recesji ( USA, Europa Zachodnia) oraz spowolnienia wzrostu ( Chiny, Indie, Rosja) nie należy się spodziewać szybkiej poprawy koniunktury. PROGNOZA WIELKIEGO SPADKU DOCHODÓW PRODUCENTÓW MLEKA W IRLANDII Irlandzki instytut badawczy Teagasc prognozuje gwałtowny spadek dochodów krajowych producentów mleka w 2009 r. Zmaleją one bowiem aż o 35% ( lub aż o połowę w stosunku do roku 2007). Sama cena skupu mleka spadnie o 15%, średnio do niespełna 28 eurocentów za kg. Tymczasem już w 2008 roku farmerzy skarżyli się na coraz niższe wypłaty za mleko, mimo / e średnioroczna cena skupu wyniosła prawie 32 eurocenty za kg i była zbliżona do tej z 2007 roku. Na odczuwalność spadku wpłynął jednak ogromny wzrost cen skupu na przełomie 2007 i 2008 r., a następnie silna zniżka z tego rekordowego poziomu. Ekonomistom trudno dostrzec jakieś pozytywy, może poza równoczesnym spadkiem kosztów pasz, nawozów i paliw. Najważniejszym czynnikiem dotykającym sektor mleczarski będzie spowolnienie wzrostu spożycia. SPADEK DOCHODÓW ROLNIKÓW W UE W 2008 R., SEKTOR MLEKA NA PLUSIE Unijny urząd statystyczny Eurostat podał, że według szacunków, w 2008 roku odnotowano 4,3% spadek realnych dochodów rolników w Unii Europejskiej ( UE- 11

27) w porównaniu z 2007 rokiem, kiedy to dochody te wzrosły o 12,2% wobec 2006 r. Na spadek wpłynęły następujące czynniki: wzrost produkcji rolnej (+4,3%), silny wzrost kosztów produkcji (+10,8%), spadek realnej wartości subsydiów (-1,5%), realna deprecjacja (2,4%). Uczestnicy sektora mleka mogli jednak cieszyć się względnie dobrymi wynikami, na tle np. producentów zbóż lub ziemniaków, gdzie spadek oscylował wokół 9-10%. Dochody producentów mleka wzrosły bowiem o 8,8% - przede wszystkim wskutek zwyżki cen, zwłaszcza w I półroczu (8,1%), gdyż wolumen produkcji był raczej stabilny (+0,7%). Spadek dochodów polskich rolników należał do największych we Wspólnocie ( prawie -16%). Bardziej stracili w porównaniu z 2007 r. tylko rolnicy na Łotwie (-17,5%), w Estonii (-22,1%) i Belgii (-25,6%). Największy wzrost dochodów odnotowano natomiast w Bułgarii (+24,5%), Rumunii (+21,4%) i na Węgrzech (+14,6%). Ogólnie dochody wzrosły tylko w 7 państwach członkowskich. MLECZARSTWO NAJWAŻNIEJSZĄ GAŁĘZIĄ NIEMIECKIEGO ROLNICTWA Wartość produkcji niemieckiego rolnictwa wzrosła w 2008 roku szacunkowo o 4% do 46,8 mld euro. Wartość produkcji zwierzęcej wzrosła jednak dwukrotnie bardziej, bo o 8% do 22,3 mld euro. Największy udział nie tylko w sektorze zwierzęcym, ale w całym niemieckim rolnictwie odgrywa mleczarstwo. Wartość produkcji tej branży mimo stagnacji w 2008 r. (0%) - osiągnęła blisko 10 mld euro, czyli niemal 21% łącznej wartości przychodów rolnictwa. Rola sektora mleka była relatywnie mniejsza ni/ rok wcześniej wskutek dużego spadku cen skupu mleka i cen zbytu produktów mlecznych w II półroczu. Dochody niemieckich producentów trzody chlewnej wzrosły a/ o 1/5, a wołowiny o 1/10. Stało się tak głównie dzięki wysokim cenom mięsa, gdy/ wolumen produkcji wzrósł nieznacznie. Spośród produktów roślinnych najistotniejsza była produkcja zbóż (6,5 mld euro, +1% wobec 2007 r.), które w II połowie ub. r. równie/ staniały, oraz roślin pastewnych (5,2 mld euro, +2%). ROSYJSKI POTENTAT NOTUJE DOBRE WYNIKI SPRZEDA5 Y NABIAŁU MIMO KRYZYSU Rosyjski gigant spożywczy Wimm-Bill- Dann ( WBD) nie daje się kryzysowi, który w Rosji ma postać znacznie ostrzejsza niż w Polsce. Po trzech kwartałach 2008 r. grupa, będąca przede wszystkim producentem nabiału i napojów, poinformowała o blisko 25% wzroście wartości sprzeda/ y, do niemal 2,2 mld USD. Na sukces zapracowały przede wszystkim działy żywności dla dzieci ( wzrost o 61%), produktów mleczarskich (+23%) i napojów (+20%). Sprzedaż nabiału osiągnęła wartość 1,62 mld USD i charakteryzowała się średnio 33% wzrostem cen przy lekkim spadku wolumenu. Najważniejszą przyczyną zwyżki była silna deprecjacja rubla do głównych walut, w tym dolara, która podwyższała opłacalność wywozu. Czynnikami negatywnymi, których odczuwalność zapewne wzrośnie w 2009 12

roku, był ogólny spadek zaufania konsumentów w obliczu kryzysu finansowego, który w Rosji ma ostry przebieg, oraz wolniejszy wzrost PKB. W USA WIELKI WZROST EKSPORTU I SPADEK IMPORTU MLECZARSKIEGO Od stycznia do października 2008 roku wyraźnie wzrósł amerykański eksport mleczarski. Za granice trafiło w tym czasie prawie 85 tys. ton masła, ponadtrzykrotnie więcej niż w analogicznym okresie 2007 r. Tym samym relacje wywozu i przywozu uległy w porównaniu z 2006 rokiem diametralnej zmianie, na co, jak się wydaje, przemożny wpływ miało nie tylko zwiększenie produkcji krajowej, ale przede wszystkim silne osłabienie dolara, trwające aż do lipca 2008 r. Gwałtowne odwrócenie tego trendu w drugiej połowie ub. roku mogło jednak doprowadzić do kolejnej zmiany w kierunkach handlu. Eksport serów wzrósł w okresie styczeń październik 2008 roku o 43% do 114 tys. ton, również przy dużym spadku importu, który zmalał o ponad ¼ do 65,5 tys. ton. Jednak pod względem wolumenu najistotniejszy okazał się eksport odtłuszczonego mleka w proszku ( OMP), który w omawianym czasie osiągnął 355 tys. ton o 72% więcej niż rok wcześniej. Mimo tego jednak na początku października OMP zaczęło trafiać do magazynów interwencyjnych. Jego cena spadła bowiem gwałtownie i na początku 2009 r. tona OMP kosztowała już znacznie poniżej 1900 USD, o połowę taniej ni/ rok wcześniej i o 60% mniej od rekordowego poziomu z lata i jesieni 2007 r. NADCHODZĄ GORSZE CZASY DLA NOWOZELANDZKICH PRODUCENTÓW MLEKA Nowozelandzcy producenci mleka muszą się przygotować na trudne czasy. Po rekordowym sezonie 2007/08, kolejny rok handlowy zapowiada się bowiem znacznie gorzej. Nowozelandzkie ministerstwo rolnictwa prognozuje, że wzrost kosztów produkcji, a przede wszystkim niepewna sytuacja w światowej gospodarce stłumią popyt na produkty mleczne. Spodziewane dochody tamtejszych producentów mleka miały według szacunków spaść o ponad 40% - jednak podkreślić, że rząd dokonywał obliczeń na podstawie stanu sektora w lecie 2008 r., gdy sytuacja na świecie była znacznie lepsza niż na przełomie roku. Ceny eksportu produktów mlecznych z Oceanii były wprawdzie nieco niższe, jednak potem zaczęły dramatycznie spadać i na początku 2009 warto roku znajdowały się już znacznie poniżej poziomu sprzed hossy. Rolnicy z Antypodów powinni jednak przetrwać trudny okres dzięki oszczędnościom. Wpływy przeciętnej farmy mleczarskiej w Nowej Zelandii wzrosły bowiem mimo suszy w sezonie 2007/08 a/ o 450%, w przeliczeniu do 157 tys. euro. Maleje jednak wartość udziałów posiadanych przez członków spółdzielni Fonterra dominującej firmy mleczarskiej w Nowej Zelandii ( blisko 95% wolumenu skupu), a tendencja ta była odczuwalna nawet w świetnym poprzednim sezonie. Kolejna istotna kwestia to relacje kursowe. Osłabienie nowozelandzkiego dolara wobec waluty europejskiej, a przede wszystkim amerykańskiej, tylko częściowo pomoże zniwelować negatywne impulsy. Dolar nowozelandzki był na początku 2009 roku o ponad 20% słabszy wobec euro i ok. 30% wobec USD w porównaniu z okresem sprzed 12 miesięcy. Jednakże podczas ( dotychczasowego) apogeum kryzysu finansowego w listopadzie i grudniu ub. r. tracił wobec waluty amerykańskiej, w której dokonuje się większości transakcji handlowych na rynkach rolnych, nawet blisko połowę wartości. Oczywiście pomaga to wywozowi z Nowej Zelandii, gdyż towary te sa tańsze na rynkach światowych i przynoszą eksporterom większe wpływy. Zródło: FAMMU/ FAPA 13

5. Rynek konsumencki Mimo kryzysu światowego spożywczy rynek detaliczny w Polsce będzie nadal rósł - blisko 6% w 2009 roku Pomimo spowolnienia gospodarczego, spożywczy rynek detaliczny w Polsce będzie rozwijać się w tempie blisko 6% w latach 2009-2011. Wyraźnie uwidacznia się rosnąca koncentracja rynku, w 2008 roku na 20 wiodących detalistów przypadało już ponad 40% obrotów. Według raportu firmy PMR Handel detaliczny artykułami spożywczymi w Polsce 2008, w 2008 roku całkowita wartość rynku spożywczego w Polsce wyniesie w 2008 roku 217,4 mld zł, tj. o 6,4% więcej niż w 2007 roku. Trudna sytuacja światowej gospodarki sprawia, dynamika wzrostu w 2009 roku będzie niższa, choć nadal dość wysoka 5,8%. W 2011 roku wartość spożywczego handlu detalicznego przekroczy 257 mld zł, szacuje PMR. Kwota ta obejmuje całość rynku spożywczego, rozumianego jako sprzedaż detaliczna żywności, napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych oraz innych produktów sprzedawanych w sklepach spożywczych. Dzięki użyciu takiej definicji możliwe jest porównanie udziałów sieci sklepów ogólnospożywczych, w których istotna część asortymentu mogą stanowić dobra przemysłowe ( na przykład sieci hipermarketów). 40% rynku w rękach 20 największych detalistów Charakterystyczną cechą polskiego detalu jest wciąż duża popularność małych firm handlowych. Rynek jest nadal stosunkowo rozproszony, coraz bardziej postępuje jednak jego koncentracja, mierzona udziałami wiodących firm. W 2006 roku łączne udziały 20 największych uczestników rynku wynosiły niespełna 30%. Według raportu PMR w 2008 roku wartość ta przekroczy 40%. Jest to spowodowane nie tylko szybkim rozwojem liderów rynku, ale także serią większych i mniejszych przejęć, które miały miejsce w latach 2006-2008. 14

Plus Discount od Tengelmanna. Firmą szczególnie aktywną na rynku przejęć jest Emperia Holding, powstała z połączenia potentatów sektora hurtowego Eldorado i BOS w 2006. Od połowy ubiegłego roku Emperia konsekwentnie skupuje małe, regionalne sieci sklepów spożywczych. Swoistym ukoronowaniem tego procesu było przejęcie kontrolnego udziału w ZKiP Lewiatan, organizacji integrującej około 2 000 sklepów PSH Lewiatan. Umożliwiło to Emperii awans na czwartą pozycję wśród największych firm działających w handlu detalicznym żywnością. Pierwsze trzy pozycję zajęły, kolejno, Jeronimo Martins Dystrybucja ( JMD właściciel Biedronki), Carrefour i Tesco. Jeronimo Martins Dystrybucja umocnił swoją pozycję na czele rankingu dzięki przejęciu polskich sklepów Zarówno akwizycja Lewiatana przez Emperię jak i zakup Plus Discountów przez JMD miało miejsce w trakcie roku, przychody wyżej wymienionych firm w 2008 roku zostały potraktowane łącznie. jednak dla celów porównawczych Handel wielkoformatowy wciąż w mniejszości, ale zyskuje na znaczeniu Na sklepy wielkoformatowe hipermarkety, supermarkety i sklepy dyskontowe przypadnie w 2008 roku około jednej trzeciej rynku spożywczego. Ich popularność stale rośnie, w 2006 roku kontrolowały łącznie 26,6% rynku. Według szacunków PMR, w 2008 roku 13,2% spożywczej sprzedaży detalicznej przypada na hipermarkety. Sklepy w tym segmencie prowadzi sześć firm Tesco, Real ( Grupa Metro), Auchan, Carrefour, Kaufland i E. Leclerc. Sklepy dyskontowe kontrolują około 8% rynku, z czego około dwóch trzecich przypada na Biedronkę. Zróżnicowany segment supermarketów to 12,1% detalicznej spożywczej. sprzedaży 15

W 2008 roku najszybciej rozwijał się segment sklepów dyskontowych (28% wzrostu rok do roku) i supermarketów (24%). Wolniej, choć nadal szybciej od całego rynku zwiększała się sprzedaż w hipermarketach, o 12%. Wynika to głównie z faktu nasycenia rynku dla hipermarketów sklepów tego formatu otwiera się obecnie mniej niż w poprzednich latach. Co więcej, nowe hipermarkety mają także mniejszą powierzchnię sprzedaży. Szybko, w tempie 15% rocznie, rośnie sprzedaż w specyficznym sektorze małych sklepów spożywczych, tj. convenience stores. Obecnie dla handlu detalicznego, podobnie jak dla większości innych branż, nadchodzą trudne i burzliwe czasy. Niemniej jednak dla niektórych formatów, przede wszystkim dla sklepów dyskontowych, kryzys może oznaczać szansę. W związku z tym spodziewamy się, że łączny udział formatu dyskontowego w sprzedaży detalicznej spożywczej nadal szybko będzie się zwiększał. 2009 rok będzie początkiem wielkiej konsolidacji na rynku detalicznym. zapowiadanych 5,8 proc. Konsolidacje są potrzebne, bo sektor wciąż jest mocno rozdrobniony. Dynamika rozwoju rynku będzie mniejsza od wcześniej Niemieckie Real i Lidl oraz brytyjski Electro World to sieci, które mogą paść ofiarą przejęcia. Powodem dalszej konsolidacji będzie kryzys. PMR wcześniej szacował, że wart 217 mld zł rynek detaliczny będzie się rozwijał w tempie 5,8 proc. Teraz zapowiedział korektę. Wzmianki o wycofywaniu się Electro World pojawiły się na jesieni 2008 roku, po tym jak ujawniono, że sieć notuje ujemny wynik operacyjny w trzech krajach - Polsce, Czechach i na Węgrzech. Na niekorzyść Electro World działa na pewno fakt, że spółka DSG International, do której należy Electro World, coraz gorzej radzi sobie również na macierzystym rynku. Powodem jest oczywiście kryzys, który w Anglii przybrał już poważne rozmiary. Także Real, należący do niemieckiego Metro Group, i francuski Carrefour mają coraz większe kłopoty z utrzymaniem rentowności na rodzimych rynkach, co może zachęcać do ograniczania w Polsce inwestycji. Pojawiły się nawet doniesienia o tym, że Carrefour zdecydował się wstrzymać swoje projekty.- Na pewno nie planujemy być tak aktywni na rynku inwestycyjnym, jak to miało miejsce w latach 2005-2006. Mamy jednak w planach uruchomienie kilku marketów - mówi Maria Cieślikowska z firmy Carrefour Polska, która dotychczas w kraju zainwestowała już przeszło 4 mld zł. W samym 2008 roku wydała 100 mln euro. Także Real zaprzecza, że miałby się wycofać z Polski.- Rentowność spółki jest dobra, dlatego nie mamy w planach wychodzenia z Polski zaznaczył Kef van Helbergen, prezes sieci handlowej Real. Przyznał jednak, że dwa najbliższe lata będą bardzo ciężkie dla handlu w Polsce. Według analityka z Domu Inwestycyjnego BRE Banku, najbardziej zagrożone zniknięciem z rynku są firmy, które podczas trwającego w ostatnich latach boomu, intensywnie inwestowały, i to w większości, na kredyt. Teraz, gdy przyjdzie pracować na mniejszych marżach, co odbije się na zyskach, sieci te mogą mieć problemy ze spłatą bieżących zobowiązań wynikających z zaciągniętych kredytów. 16

Do grona firm, które w okresie kryzysu wchodzą z dużą liczbą nowych inwestycji, zaliczana jest Alma Market. Do tego dochodzi przejęcie przez Almę Market za 60 mln zł części akcji Paradise Group oraz zakup akcji Vistuli. W sumie na III kw. 2008 r. firma miała 200 mln zł długu netto. Dużo nowych sklepów otworzyło ostatnio także Bomi, które tak jak Alma funkcjonuje na rynku delikatesów. A ten w czasach kryzysu jest wyjątkowo mocno narażony na spadek popytu. Stosunkowo dobrze powinny sobie natomiast poradzić Eurocash czy Emperia. Ta ostatnia, mimo 240 mln zł długu netto na koniec III kwartału 2008 r., nie powinna mieć problemów ze spłatą bieżących zobowiązań. Wynika to ze skali jej działalności. Firma działa zarówno na rynku hurtowym, jak i detalicznym, na którym ma ponad 2,3 tys. sklepów. Spowolnienia gospodarczego nie muszą się także obawiać Biedronka oraz Tesco, które skutecznie stawia opór kryzysowi także w macierzystym kraju - Anglii. Obie sieci zresztą wskazywane są jako potencjalni przejmujący w nadchodzącej konsolidacji. Teraz, gdy dyskonty wracają do łask, Biedronka może bardzo umocnić swoją pozycję na rynku. Cierpi na tym Lidl, który skoncentrował się na uruchamianiu sklepów na obrzeżach miast. W czasach zaciskania pasa przez konsumentów może odbić się to na jego wynikach finansowych. I Lidl, który na razie zaprzecza wychodzeniu z Polski, zmieni zdanie i zdecyduje się na taki krok. 6. Aktualności Spotkania w ramach ministerialnego Zespołu ds. opracowania koncepcji przyspieszenia działań konsolidacyjnych W dniach 12, 14 i 16 stycznia br. w MRiRW odbędą się spotkania podzespołów powołanych w ramach ministerialnego Zespołu ds. opracowania koncepcji przyspieszenia działań konsolidacyjnych oraz zwiększenia efektywności wsparcia w ramach PROW 2007-2013 w sektorze mleczarskim. W poniedziałek 12 stycznia spotka się podzespół ds. organizacji skupu mleka. W środę 14 stycznia podzespół ds. promocji i marketingu przetworów mlecznych W czwartek 15 stycznia - podzespół ds. gospodarstwa rolnego W piątek 16 stycznia - podzespół ds. przetwórstwa mleka W każdym z podzespołów znajduje się przedstawiciel Polskiej Izby Mleka oraz przedstawiciele branżowych organizacji mlecznych i rolniczych, IERiGŻ, SGGW, SGH, GIJHARS. 17

7. Prawo Bardzo istotne zmiany nastąpiły w ustawie Kodeks spółek handlowych. Najważniejsze to: W art. 26 4, który otrzymał brzmienie: Spółka, o której mowa w art. 860 Kodeksu cywilnego ( spółka cywilna), może być przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników. Oznacza to że nie ma już obligatoryjnego przymusu przekształcenia spółki cywilnej w jawną kiedy ta pierwsza przez dwa ostanie lata obrotowe osiągnie wartość przychodów netto powodującą, zgodnie z przepisami o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. W art. 92, który otrzymał brzmienie: Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.. Dotychczas umowa spółki partnerskiej była zawierana w formie aktu notarialnego W art. 154 1, który otrzymał brzmienie: Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5.000 złotych. Dotychczas kapitał zakładowy spółki z ograniczona odpowiedzialnością wynosił co najmniej 50.000 złotych. W art. 308 1, który otrzymał brzmienie: Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej100.000 złotych Dotychczas kapitał zakładowy spółki akcyjnej wynosił co najmniej 500.000 złotych. 18

8. Tydzień w mediach 7.01.2009 - Nie do końca wierzę w skuteczność ustawy o jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych. Uważam, że można ją obejść - powiedział Mikołaj Żdanuk, wiceprezes OSM Hajnówka. Także sceptyczny wobec skuteczności nowego rozwiązania jest Stanisław Mączewski, dyrektor skupu mleka firmy Bakoma S. A. - Jestem za walką z fałszowaniem żywności, ale nie wiem na ile ustawa rozwiąże problem, ponieważ jest w niej kilka niejasności. Uważam natomiast, że dodając do produktów mleczarskich dodatki typu tłuszcz roślinny, mleczarnie same działają na swoją szkodę - uważa Stanisław Mączewski. Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych zaostrzy kary za wprowadzanie do handlu produktów, w których rzeczywisty skład nie odpowiada podanej w oznakowaniu nazwie, a często również informacji o składnikach. Chodzi np. o używanie nazwy " masło" czy " ser" dla produktów, które mają dodatek np. tłuszczów roślinnych. Ponadto, jak w trakcie prac nad zmianami wskazywali posłowie, firmy stosują różnego rodzaju dodatki, takie jak barwniki, polepszacze i zagęszczacze, których nie ujawniają w składzie produktu. Za przekazanie do handlu takich produktów minimalna kara będzie wynosić 1 tys. zł, a maksymalna do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym, poprzedzającym rok nałożenia kary. www. portalspozywczy. pl 7.01.2009 Komisja Europejska wydała zgodę na połączenie dwóch holenderskich gigantów mlecznych. W ten sposób powstanie czwarta największa grupa mleczarska na świecie. Komisja Europejska jeszcze w zeszłym roku miała wątpliwości co do fuzji Campiny oraz Frieslands Foods. mleka w Holandii, Belgii oraz Niemczech. Bruksela obawiała się zmonopolizowania skupu Ostatecznie obie firmy przekonały do połączenia unijnych urzędników obiecując sprzedaż części swoich zakładów oraz ułatwiając dostawcom, którzy nie będą chcieli współpracować z nowopowstałą firmą rezygnację. Fuzję z zadowoleniem powitali unijni farmerzy skupieni w organizacji COPA- COGECA. TVP 1 19

7.01.2009 Bankructwo chińskiej firmy zamieszanej w skandal z zatrutym melaminą mlekiem. Prawie połowę udziałów w upadłym przedsiębiorstwie ma nowozelandzki gigant mleczny Fonterra. Sanlu to jedna z 22 firm, które przyznały, że w jej produktach mleczarskich znalazła się niebezpieczna dla ludzi melamina. Prawdopodobnie dodawano ją, aby testy jakościowe wykazywały wyższą od rzeczywistej zawartość białka. w mleku. Po skandalu Chiny zaostrzyły kontrole produkcji oraz wprowadziły wzorowane na unijnych normy zawartości melaminy TVP Red. Rolna Oprac: Polska Izba Mleka. Insider sfinansowany z Funduszu Promocji Mleczarstwa 20