Warszawa, 22.03.2013 Konferencja Rzeczpospolitej Rynek gazu ziemnego w Polsce. Stan obecny i perspektywy PREZENTACJA RAPORTU Instytutu Kościuszki Izabela Albrycht
Cele raportu Stan infrastruktury gazowej a bezpieczeństwo energetyczne Polski (IBE 2012) Przedstawienie i oszacowanie aktualnie realizowanych projektów gazowych Analiza porównawcza (Niemcy, USA, WB, Węgry) Analiza korzyści wynikających z rozbudowy infrastruktury gazowej Bariery dla rozwoju infrastruktury (prawne, finansowe, biznesowe)
Diagnoza Aktualne ostrożne prognozy zapotrzebowania na gaz ziemny pokazują wzrost jego zużycia o 12,2% do 2020 r. i o 32,5% do 2030 r. Zatem prawdopodobne jest, że zużycie gazu ziemnego w Polsce w 2030 r. wyniesie 20,2 mld m3. Jeśli jednak zostaną zrealizowane plany budowy 12 bloków energetycznych opalanych gazem, to tylko z tego tytułu zużycie gazu dodatkowo wzrośnie o ok. 7 mld m3 do 2018 r. Przewidywany wzrost rocznego zapotrzebowania na gaz w perspektywie długoterminowej może się okazać niedoszacowany, a wyzwania infrastrukturalne będą dużo większe.
Zagrożenie spadek bezpieczeństwa energetycznego Raport zawiera wyniki Indeksu Bezpieczeństwa Energetycznego (IBE) dla sektora gazu ziemnego w Polsce 2012 Bezpieczeństwo energetyczne Polski w sektorze gazu zmniejszyło się w ciągu dwóch lat bowiem zapotrzebowanie na gaz ziemny rosło szybciej niż realizowane były inwestycje infrastrukturalne. IBE 2012 dla sektora gazu ziemnego w Polsce wyniósł 0,2689 wobec 0,2931 w 2010 r. Oznacza to spadek o 8,3% względem IBE 2010.
Cele polityki energetycznej Polski w sektorze gazu Dla Polski najważniejsze wydaje się: zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu (dywersyfikacja kierunków i źródeł zaopatrzenia w gaz) stworzenie sprawnie funkcjonującego, konkurencyjnego i zliberalizowanego rynku - o cenie decydowałaby gra popytu i podaży (niższe ceny gazu / reindustrializacja) zaspokojenie zwiększonego zapotrzebowanie na gaz poprzez sprawne włączenie do systemu nowych źródeł pochodzenia gazu Kluczowy jest rozwój infrastruktury gazowej
Obecna sytuacja infrastruktury gazowej w Polsce
Aż 62% długości gazociągów przesyłowych ma więcej niż 26 lat. Jedynie 3% to gazociągi mające mniej niż 5 lat
Planowane inwestycje w infrastrukturę gazu Zaplanowane inwestycje w zakresie infrastruktury gazowej, które są odpowiedzią na rządowe prognozy wiążą się z kosztami na poziomie minimum 1,85% PKB Polski z 2012 r. 28,88-30,13 mld PLN Szacunki nie uwzględniają jednak kosztów budowy interkonektorów (wczesna faza inwestycji) oraz infrastruktury sektora gazu łupkowego (pytanie o lokalizację złóż)
Rozbudowa podziemnych magazynów gazu z obecnych 2 mld m3 do docelowo 3,5 mld m3 pojemności czynnej Finalizacja budowy pierwszego etapu terminalu LNG Budowa 1 367 km nowych gazociągów przesyłowych Planowane inwestycje w zakresie rozwoju infrastruktury gazowej w Polsce Budowa i rozbudowa systemu interkonektorów ze: Słowacją, Litwą, Danią, Czechami oraz Korytarz Północ- Południe są obecnie na etapie planowania
Kluczowe wyzwania na najbliższe lata System przesyłu gazu ziemnego w Polsce jest zbudowany na linii wschód-zachód (uwarunkowania historyczne i geopolityczne). Stworzenie zdolności przesyłu na linii północ-południe. Pierwsze połączenie realizowane na kierunku północ-południe to włączenie budowanego terminalu LNG w Świnoujściu w krajową sieć przesyłową i budowa Korytarza Północ- Południe. Terminal LNG to pierwszy projekt, który faktycznie dywersyfikuje źródła zaopatrzenia Polski w gaz ziemny. Dodatkowo zwiększa polską pozycję negocjacyjną w kontaktach z rosyjskim dostawcą gazu.
Czynniki wpływające na rozwój infrastruktury gazowej BEZPOŚREDNIE wzrost zapotrzebowania (popytu) na gaz wzrost PKB w przyszłości sytuacja demograficzna POŚREDNIE liczba ludności średnie ceny ropy naftowej średnia temperatura powietrza postanowienia unijnej polityki klimatycznej
Główne determinanty rozbudowy infrastruktury gazowej zwiększenie wydobycia gazu konwencjonalnego wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną wzrost/ spadek PKB eksploatacja na skalę przemysłową zasobów gazu niekonwencjonalnego prawodawstwo krajowe oraz unijne
Kluczowe wyzwania na najbliższe lata Te zaplanowane inwestycje infrastrukturalne, przewidziane dla prognozowanego w planach rządowych zużycia gazu nie będą wystarczające w związku z faktem, że popyt na gaz w najbliższych latach może być wyższy. Konieczne będą zatem nowe inwestycje, większe fundusze i sprzyjający reżim prawny.
Infrastruktura energetyczna kluczem dla płynnego, zliberalizowanego wewnętrznego rynku gazu Jedną z podstawowych przeszkód stojących na drodze do liberalizacji polskiego rynku gazu jest brak lub istnienie niewystarczającej infrastruktury umożliwiającej swobodny obrót handlowy z rynkami sąsiednimi. Realna liberalizacja rynku gazu w trzech wymiarach krajowym, regionalnym oraz ogólno-unijnym będzie możliwa tylko wówczas, gdy powstanie niezbędna infrastruktura gazowa, która w sposób faktyczny zapewni realną, fizyczną integrację systemów gazowych państw członkowskich oraz umożliwi dostęp do zdywersyfikowanych źródeł dostaw surowca.
Rozbudowana infrastruktura gazowa może wzmocnić pozycję negocjacyjną Polski 1. Rozbudowa infrastruktury gazowej 2. Zwiększenie krajowego wydobycia gazu Silniejszą pozycję negocjacyjną będzie można osiągnąć poprzez: 3. Urynkowienie dostaw gazu ziemnego
Potencjalne możliwości eksportu gazu ze źródeł niekonwencjonalnych Teoretycznie eksport gazu z łupków byłyby możliwy w przypadku wystąpienia kilku czynników: Po pierwsze, Polska posiadałaby techniczne możliwości w postaci odpowiednio rozbudowanej infrastruktury gazowej Po drugie, gaz z łupków zacznie być wydobywany i na polskim rynku pojawią się nadwyżki surowca Po trzecie, znajdą się klienci chętni za zakup gazu, który będzie dla nich atrakcyjny cenowo
Formalno-prawne bariery rozwoju infrastruktury gazowej Wieloetapowa procedura administracyjno-prawna lokalizacja inwestycji zgody środowiskowe pozwolenie na budowę uzyskanie dostępu do nieruchomości, na których realizowana ma być inwestycja
Prawo zamówień publicznych skomplikowana procedura i ryzyko wyboru nierzetelnego wykonawcy problem największych inwestycji = / < 20 mln 98 tys. PLN dopuszczalność pożyczania między wykonawcami wiedzy i doświadczenia na użytek postępowań o udzielenie zamówienia trudności ze stosowaniem poza cenowych kryteriów oceny ofert dopuszczalność wykluczania z udziału w postępowaniu wykonawcy nierzetelnego
Uproszczenie procedur i skoncentrowanie kompetencji opracowanie i przyjęcie jednego aktu prawnego stworzenie jednego ośrodka decyzyjnego ustalanie przebiegu całego gazociągu jedną decyzją administracyjną nadanie decyzji o ustaleniu lokalizacji infrastruktury liniowej charakteru decyzji wywłaszczeniowej i ustalenie jasnych zasad określania wysokości odszkodowań uproszczenie procedur administracyjnych i maksymalnie krótkie terminy zastąpienie konieczności przeprowadzenia uzgodnień jedynie obowiązkiem uzyskania opinii
Finansowanie inwestycji infrastrukturalnych w gazownictwie zapotrzebowanie na finansowe instrumenty długoterminowe brak wystarczających środków własnych na realizację przez operatorów kluczowych inwestycji kryzys ekonomiczny i ograniczona oferta instrumentów finansowych na rynku komercyjnym, w szczególności instrumentów długookresowych
Korzystne rozwiązania (1) Rządowy program Inwestycje Polskie środki z nadwyżki prywatyzacyjnej oraz zaangażowanie kapitału prywatnego dwa filary: spółka celowa Polskie Inwestycje Rozwojowe S.A. oraz Bank Gospodarstwa Krajowego finansowanie wyłącznie projektów rentownych, generujących określony poziom zysku finansowanie na warunkach nieodbiegających od oferowanych na rynku komercyjnym
Korzystne rozwiązania (2) Oferta multilateralnych instytucji finansowych (EBI, EBOiR, NIB) finansowanie długoterminowe oraz gwarancje ułatwiające pozyskanie środków od instytucji komercyjnych warunki finansowania korzystniejsze niż warunki oferowane na rynku brak obowiązku stosowania procedur prawa zamówień publicznych przy kontraktowaniu finansowania szczególne warunki umowne ograniczające swobodę operacyjną beneficjentów (np. limitowanie poziomu zadłużenia zewnętrznego bądź ograniczanie swobody w zakresie rozporządzania aktywami)
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ