Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny problem współczesnej medycyny. Szacuje się, że Polsce, na tę chorobę, zapada co roku około 57 tysięcy osób, z tego aż u 36 tysięcy diagnozowany jest zator tętnicy płucnej (najgroźniejsze powikłanie). Gary Carlson, www.gcarlson.com Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej - aktualizacja 2012 (cz. I) Medycyna Praktyczna 2012/10
Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej - aktualizacja 2012 (cz. I) Czynniki ryzyka ŻChZZ Medycyna Praktyczna 2012/10 Cechy osobnicze i stany kliniczne: 1) wiek >40 lat (ryzyko wzrasta z wiekiem) 2) otyłość (BMI >30 kg/m 2 ) 3) ŻChZZ w wywiadzie rodzinnym 4) urazy (zwłaszcza wielonarządowe lub złamania miednicy, bliższego odcinka kości udowej i innych kości długich kończyn dolnych) 5) udar mózgu 6) niedowład kończyn dolnych, długotrwałe unieruchomienie 7) nowotwory złośliwe (ryzyko ŻChZZ wzrasta wraz z zaawansowaniem nowotworu) 8) przebyta ŻChZZ 9) trombofilia wrodzona lub nabyta 10) sepsa 11) obłożna choroba leczona zachowawczo (np. ciężkie zapalenie płuc)
Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej - aktualizacja 2012 (cz. I) Czynniki ryzyka ŻChZZ Cechy osobnicze i stany kliniczne c.d: Medycyna Praktyczna 2012/10 12) niewydolność serca III i IV klasy NYHA 13) niewydolność oddechowa 14) choroby autoimmunologiczne 15) zespół nerczycowy 16) zespoły mieloproliferacyjne 17) nocna napadowa hemoglobinuria 18) ucisk na naczynia żylne (np. guz, krwiak, malformacja tętnicza) 19) ciąża i połóg 20) długotrwałe unieruchomienie związane z podróżą (np. lot samolotem) 21) żylaki kończyn dolnych 22) ostre zakażenie.
Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej - aktualizacja 2012 (cz. I) Czynniki ryzyka ŻChZZ Medycyna Praktyczna 2012/10 Interwencje diagnostyczne, lecznicze i profilaktyczne: 1. duże zabiegi operacyjne, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, miednicy i jamy brzusznej, 2. obecność cewnika w dużych żyłach 3. leczenie przeciwnowotworowe - chemioterapia, leczenie hormonalne i stosowanie inhibitorów angiogenezy, 4. stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, hormonalnej terapii zastępczej lub selektywnych modulatorów receptora estrogenowego, 5. stosowanie leków stymulujących erytropoezę.
Nadkrzepliwość Nadkrzepliwość (syn. trombofilia) to genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do zakrzepicy żylnej lub rzadko tętniczej Trombofilia to wrodzona lub nabyta skłonność do zakrzepów głównie żylnych
www.zakrzepica.mp.pl
Prawdopodobieństwo wystąpienia ŻCHZZ % Wiek jako czynnik ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowej Lata AIM 2003; 138:128-134
Zaburzona równowaga hemostazy Doustne środki antykoncepcyjne Wrodzone skłonności prozakrzepowe Nabyte skłonności prozakrzepowe zakrzepica Głównie żylna, u starszych osób także tętnicza
Prawdopodobieństwo wystąpienia ŻCHZZ % Dodatkowe czynniki ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowej Środki antykoncepcyjne zawierające estrogeny Lata AIM 2003; 138:128-134
UWAGA NALEŻY PAMIĘTAĆ!!! Stosowanie preparatów hormonalnych, takich jak środki antykoncepcyjne zawierające hormony żeńskie estrogeny, jak również kombinację estrogenów i pochodnych progesteronu, zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej, a w starszych grupach wiekowych również tętniczej.
www.zakrzepica.mp.pl
Zwiększenie ryzyka rozwoju zakrzepicy Czynnik ryzyka Bez antykoncepcji W trakcie antykoncepcji Trombifilia (mutacja Leiden czynnika V - heterozygota) Trombifilia (mutacja protrombiny G20210A heterozygota) Długotrwała podróż 4 8 x 28 35 x 2 3 x 16 x 2 4 x 14 20 x Zabieg operacyjny 2 5 x 5 12,5 x Otyłość Palenie tytoniu 1,7 2,4 x 10 24 x 1,4 3,3 x 8,8 x Cameron C. et al. Hormonal contraception and thrombotic risk: A multidisciplinary approach. Pediatrics 2011, 127(2),.347-357
Zaburzona równowaga hemostazy aktywne czynniki krzepnięcia, fosfolipidy (aktywne płytki) + Mechanizmy prokoagulacyjne _ śródbłonek naczyniowy AT, układ białka C układ fibrynolizy Doustne środki antykoncepcyjne ZWIĘKSZONE RYZYKO WYSTĄPIENIA ZAKRZEPICY śródbłonek naczyniowy AT, układ białka C układ fibrynolizy + Mechanizmy antykoagulacyjne _ aktywne czynniki krzepnięcia, fosfolipidy (aktywne płytki)
UWAGA NALEŻY PAMIĘTAĆ!!! Każdy środek farmaceutyczny lub procedura medyczna może mieć niekorzystne działanie. Ingerowanie w niezwykle skomplikowane mechanizmy fizjologii człowieka jest dopuszczalne jedynie w przypadku konieczności leczenia lub ratowania życia.