1 Rynek turystyczny Włoch 1. OGÓLNE INFORMACJE O TURYSTYCZNYM RYNKU WŁOCH Wstęp Zasadniczym celem pracy jest scharakteryzowanie największego przemysłu współczesnego świata, czyli usług turystycznych na rynku włoskim. Rozwój cywilizacji powoduje, że usługi tego typu, stają się potrzebą współczesnego człowieka. Turystyka obejmuje ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku, w interesach i w innych celach przez nie więcej niż jeden rok bez przerwy w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem to w sposób ogólnikowy definicja pojęcia TURYSTYKA. Wymaga ona jednak komentarza, gdyż turystyka to nie tylko ruch, to nie tylko popyt lecz również podaż. Podaż turystyczna jest to ilość produktu turystycznego oferowana na sprzedaż przy danej cenie i w danym
2 okresie, której głównymi czynnikami ją kształtującymi są baza noclegowa, transport, obiekty gastronomiczne, obiekty kulturalne i infrastruktura usługowa, zaś popyt turystyczny jest to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie. Na popyt wpływa znacznie więcej czynników go kształtujących i od tak wielu rzeczy jest uzależniony, jak np.: konkurencyjność na rynku. W pracy głównie zajmiemy się usługami turystycznymi i ich zachowaniami na rynku. Usługi są jednym z mierników poziomu rozwoju gospodarczego konkretnego państwa. Im wyższy jest udział w produkcie krajowym brutto i im wyższy jest poziom zatrudnienia w tym sektorze, tym na ogół wyższy jest poziom rozwoju ekonomicznego danego państwa. Usługi stanowią znaczną część produktu turystycznego, jak i wywierają one wpływ na ostateczny kształt podaży turystycznej, która stanowi trudny element na rynku. Przy okazji świadczenia usług, takich jak np.: transport, wyżywienie itp., występuje popyt. 1.2 Dane ogólne Leżące na Półwyspie Apenińskim Włochy są krajem południowo europejskim o powierzchni 301,278 tysięcy kilometrów kwadratowych,co oznacza, że pod względem wielkości znajdują się na dziewiątym miejscu w Europie, zaś na szóstym w Unii Europejskiej. Kraj podzielony jest na 20 regionów, w tym 5 regionów autonomicznych. Zamieszkuje go 57,7 milionów osób, wobec czego znajduje się w pierwszej piątce zaludnienia państw zachodnioeuropejskich ( prawie na równi z Francja i Wielką Brytanią).Włochy stanowią więc poważny potencjał ludzki, na który warto zwrócić szczególną uwagę w aspekcie jego zainteresowań wakacyjnych, kontaktów gospodarczych, kulturalnych i społecznych. Wysoki poziom urbanizacji, w tym 2,8 milionów mieszkańców w Rzymie, prawie półtora miliona obywateli w Mediolanie i ponad milion w Neapolu, sprzyja wysokiej aktywności wojaży turystycznych. Podział administracyjny Włoch Region Abruzja Apulia Basilicata Emilia-Romania Friuli- Powierzchnia w km 2 10.794 19.348 9.992 22.123 Ludność w tys. 1.258 4.043 622 3.924 Stolica L Aquila Bari Potenza Bolonia
3 Wenecja Julijańska ( reg. autonomiczny) Kalabria Kampania Lacjum Liguria Lombardia Marche Molise Piemont Sardynia ( reg. autonomiczny) Sycylia (reg. autonomiczny) Toscania Trydent-Górna Adyga ( reg. autonomiczny) Umbria Valle d Aosta ( reg. autonomiczny) Veneto 7.845 15.080 13.595 17.203 5.416 23.851 9.694 4.438 25.399 24.090 25.708 22.992 13.613 8.456 3.262 18.364 1.210 2.147 5.731 5.137 1.750 8.886 1.429 335 4.377 1.651 5.141 3.568 882 814 114 4.373 Triest Catanzaro Neapol Rzym Genua Mediolan Ankona Campobasso Turyn Cagliari Palermo Florencja Trydent Perugia Aosta Wenecja Podstawowe dane demograficzne o Włoszech Liczba ludności w 1980 roku 56.434.000 Liczba ludności w 1991 roku 57.772.000 Przyrost naturalny 0,2% Gęstość zaludnienia 192 os./ km Zródło : 1992 PC Globe Ludność Włoch Rok (liczba w tysiącac h 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 5643 4 5650 0 5664 0 5684 0 5700 0 5713 1 5722 0 5734 0 5744 0 5752 5 Rok ( liczba w tysiącach) 1990 1991 1992 1993 1994 1995
4 57661 57730 56780 57057 57193 57187 Zródlo : Rocznik Statystyki Międzynarodowej Do największych miast włoskich należą: Rzym Mediolan Neapol Turyn Palermo Genua - 2.804 tyś - 1.449 tyś - 1.204 tyś - 1.003 tyś - 731 tyś - 707 tyś Struktura wieku społeczeństwa Włoch LP Przedział wiekowy % ludności 1. 2. 3. 0-14 lat 15-64 lat ponad 65 16,4 68,7 14,9 Włosi należą do najstarszych społeczeństw w skali światowej ( zajmują 8/9 miejsce ). Przewiduje się, że w roku 2025 liczba osób powyżej 64 roku życia osiągnie 25,5%. Proporcje pomiędzy ilością kobiet i mężczyzn kształtuje się następująco : 51,4% kobiet i 48,6% mężczyzn. Przeciętna długość życia kobiet wynosi 80 lat a mężczyzn 75 lat. W miastach mieszka 69% ludności. Włosi stanowią 94,1% ludności kraju. 2,7% ludności to Sardowie, a 1,3% Retoromanie. Pozostałe 1,9% to kilka innych narodowości. Około 95% ludności posługuje się językiem włoskim. Język niemiecki używany jest w Górnej Adydze, słoweński w okolicach Triestu a francuski w Dolinie Aosty. Za katolików uważa się 99% ludności kraju. Położenie w basenie Morza Śródziemnego, urozmaicone rozwinięcie linii brzegowych z licznymi wyspami, śródziemnomorski klimat, zróżnicowana konfiguracja terenu, a także zagospodarowane dla celów turystycznych regiony górskie w Alpach i Apeninach stwarzają atrakcyjne warunki wypoczynku dla Włochów we własnym kraju, zaś bogata historia Italii, z wyjątkowymi
5 arcydziełami architektury i innych dziedzin sztuki, oferują interesujące wojaże dla turystyki krajowej i zagranicznej. Wydłużone w kierunku z północnego zachodu na południowy wschód ukształtowanie geograficzne półwyspu, jego powiązanie z lądem europejskim tylko 20-u procentami granic kraju, a ponadto wielorakie uwarunkowania historyczne, sprawiają, iż Włochy charakteryzują złożone zróżnicowania kulturowe, społeczne i gospodarcze. Staraniem władz kraju i dzięki zabiegom Unii Europejskiej- różnice między rozwiniętą gospodarczo północą a niedorozwojem południa powoli się wyrównują, jednak widoczne są one nadal zarówno w potencjale aktywności turystycznej ( przy średniej krajowej 55,4% wyjazdów turystycznych, północno-zachodnie regiony kraju charakteryzuje wskażnik 65,5%, zaś południe i wyspy 47,7%), jak i w standardzie materialno-organizacyjnym przygotowania do recepcji turystycznej. 1.3 Sytuacja gospodarcza i jej perspektywy na tle makroekonomicznym. Dochód narodowy, poziom inflacji. Dla rozeznania rynku turystycznego Włoch ważna jest ogólna sytuacja gospodarcza tego kraju, dynamika jego rozwoju i perspektyw na przyszłość. Bezsporny wpływ sytuacji ekonomicznej kraju na wzrost turystyki, w tym szczególnie na potencjał turystyki wyjazdowej, należałoby obecnie rozpatrywać w szerszym kontekście międzynarodowym, przede wszystkim zjednoczonej Europy, a także w dłuższym przekroju czasowym. Włochy przeszły negatywne doświadczenia wysokiego poziomu inflacji w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, równoważonej częściowo wymianą walut. W drugiej połowie tamtej dekady najbardziej charakterystyczną cechą gospodarki włoskiej wpływającej na stan turystyki zagranicznej było prawo utrzymania poziomu lira, które aż do 15 września 1992 roku nie pozwalało na włączanie się w szranki międzynarodowej konkurencji, także turystycznej. Próby odzyskania konkurencyjności walutowej dały się odczuć w latach 1994 i 1995, wyrażone silnym wzrostem wydatków turystów włoskich za granicą. Dla gospodarki włoskiej jest to, oczywiście, zjawisko negatywne, wpływające na pogorszenie się bilansu turystycznego kraju. Z drugiej strony jednak świadczy ono niezbicie o potencjale gospodarczym ludności i zagranicznych trendach proturystycznych. W latach 1985 1994 Włochy przeszły z dziesiątej na szóstą pozycję na świecie pod względem waluty wywożonej podczas wyjazdów z kraju, co wyraża się sumą 12.181 mln USD. Jedną z przyczyn sprzyjających temu procesowi było zniesienie w 1986 roku przepisu o ograniczeniach wywozu waluty włoskiej za granicę.
6 Jak wynika z badań siły nabywczej Włochów, rysują się ewidentne oznaki odczucia zubożenia obywateli, szczególnie w grupach społecznych między 34 a 64 rokiem życia, z przewagą mieszkańców Włoch centralnych i południowych. Jest to wynik dalszej inflacji i wzrostu bezrobocia. Krytycznie Włosi oceniają także system podatkowy, a wśród problemów społecznych zwracają uwagę na zorganizowaną przestępczość. Niektóre dane makroekonomiczne o Włoszech w latach 1991 1995 1991 1995 Zmiany 1991-1995 Dochód narodowy ( mld lirów) 1.427.571 1.770,94 24,1% Wydatki publiczne ( mld lirów) 772.245 932,51 20,8% Konsumpcja dóbr ( mld lirów) 562.854 662,24 17,7% Konsumpcja usług ( mld lirów) 324.137 445,35 37,4% Wskażnik oszczędności 21,2% 16,7% -4.5% Inflacja ( 1990 = 100) 106,3% 127,0% 20,1% Zatrudnienie ( l. Osób w mln) 23.516 22.160-1.351 Wskażnik bezrobocia 10,9% 12,0% 1,15 Zródło: Confcommercio Dochód narodowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 1991 roku wyniósł 16.830 USD. W stosunku do roku 1990, gdy osiągnął on 15.703 USD notujemy 7,1% wzrostu ( dla porównania w 1991 roku w USA wyniósł 22.560 USD, a w Austrii 19.060 USD).Wpływy z turystyki w 1990 roku wyniosły 19.747,7 mln USD natomiast w roku 1991 18.420,3 mln USD. W kwietniu 1993 roku inflacja liczona w stosunku rocznym wyniosła 4,3%. Rok wcześniej - 5,3%. Inflacja spadła zatem o 1%, co jest symptomem ożywienia gospodarczego ( dla porównania w analogicznym okresie kwiecień 1993 inflacja wyniosła : w USA 3,2%, Niemczech 4,3%, Wielkiej Brytanii 1,3%, Francji 2,1%).W trzecim kwartale 1997 roku dochód był wyższy o 0,4% od poprzedniego kwartału i o 2,1% od tego samego okresu roku 1996. Tak więc, po kilku latach zastoju zaczęto znów inwestować, ożywiła się wymiana z zagranicą, a także co ważne dla turystyki wyjazdowej z Włoch - konsumpcja prywatna przejawiała tendencje wzrostowe. Dynamika dochodu narodowego wytworzonego ( ceny stałe). KRAJ 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1981 1982 1983 1984 1985 1980= 100 Rok poprzedni=100 Włoch 100 100 99 102 105 107 100 99 100 103 102
7 y Zródło : Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1.4 Organizacja rynku turystycznego. Sprzedaż produktu turystycznego we Włoszech. Począwszy od lat pięćdziesiątych turystyka we Włoszech jest jedną z wiodących gałęzi gospodarki. Tworzy ona około 5% produktu narodowego brutto, oferując milion miejsc pracy w usługach bezpośrednio związanych z obsługa ruchu turystycznego. W 1989 roku 55% Włochów wyjechało na wakacje ( wyjazdy powyżej 4 dni). Dodać należy, że 30% mieszkańców opuściło miejsce swojego stałego zamieszkania w celach wypoczynkowych więcej niż jeden raz w roku. Cała dekada lat osiemdziesiątych charakteryzowała się wzrostem aktywności turystycznej Włochów. Związane to było z okresem prosperity jaką przeżywała w tym czasie gospodarka kraju. W latach pięćdziesiątych 20% światowego ruchu turystycznego kierowało się do Włoch. Ten sam wskaznik w roku 1990 wyniósł 6%. Saldo bilansu turystycznego między rokiem 1986 a 1989 zmniejszyło się z12,5 mld lirów do 7,2 mld. Spowodowane to było z jednej strony wzrostem wyjazdów Włochów za granicę, z drugiej zaś obniżeniem się wpływów z zagranicznej turystyki przyjazdowej. lirów. W 1990 roku całkowity obrót turystyki Włoskiej zamknął się kwotą 85bln W roku 1993 rozwiązano we Włoszech ministerstwo turystyki w ramach prowadzonej reorganizacji administracji centralnej. Zabytki włoskie pozostały w dalszym ciągu pod opieką ministerstwa dóbr kultury i środowiska. Promocję Włoch na zagranicznych rynkach turystycznych prowadzi instytucja sektora publicznego ENTE NAZIONALE PER IL TURISMO (ENIT). Posiada ona swoje przedstawicielstwa w 19 krajach, natomiast w 36 innych jest
8 reprezentowana przez placówki włoskich linii lotniczych Alitalia. Budżet ENIT w roku 1989 wyniósł 113 bln lirów, w 1990 164,5 bln lirów a w roku 1991 200 bln lirów. Szczególne wysiłki ENIT skierowane były na następujące segmenty rynku turystycznego: Zachodnia Europa, USA, Kanada, Ameryka Łacińska, Japonia. Akcję promocyjną prowadzono pod hasłem : Italia kraj marzeń lub Italia przez cały rok. Na szczeblu regionalnym turystyką zajmuje się Regionalna Delegacja Turystyki ( Assessorato regionale al Turismo ART) podporządkowana władzom regionalnym. Posiada ona uprawnienia do prowadzenia autonomicznej polityki turystycznej, łącznie promocją zagraniczną regionu. Na szczeblu lokalnym promocja i informacja turystyczna prowadzona jest przez organizacje Pro loco lub Uffici del turismo. W dużych centrach turystycznych funkcjonują również Autonomiczne Agencje Popytu i Turystyki ( Aziande Autonome di Soggiorno e Turismo AAST). W całych Włoszech jest ich około 400. Organizacje typu Pro loco tworzą ogólnokrajowy związek Unione Nazionale dei pro loko d, Italia. Największym przedsiębiorcą turystycznym we Włoszech jest Alpitour. W roku 1991 obroty tej firmy przekroczyły 164 mln funtów szterlingów. Alpitour jest również udziałowcem w kilku innych firmach turystycznych np.: Palma de Mallorca czy Jumbo Tours. Inne liczące się firmy na włoskim rynku turystycznym to : - Semi Granturismo ( 91 mln funtów szterl. obrotu w 1991 r.) - Club Mediterane ( 66 mln funtów szterl.) - Franco Rosso ( ok. 60 mln funtów szterl.) - Valtour ( ok. 60 mln funtów szterl.) Do największych przedsiębiorstw hotelowych we Włoszech należą: Interhotel, Agip Petroli, Jolly, Space Hotels, Ciga, Star Hotels. Tradycyjnie w lutym każdego roku w Mediolanie organizowane są Międzynarodowe Targi Turystyczne ( Le Borsa Internazionale del Turismo).
9 2.TURYSTYKA WE WŁOSZECH 2.1 Wpływ sytuacji ekonomicznej na sektor turystyczny Prace CISET wykazały w roku 1997 umiarkowany wzrost wyjazdów zagranicznych z Włoch oraz przyjazdów do tego kraju. Wyrażane były opinie o niższych od przewidywanych wynikach ruchu turystycznego, związanych w części z niepewnością sytuacji gospodarczej, która na początku roku wpłynęła na chwiejność decyzji turystów europejskich co do wyboru miejsca urlopu. Analizując sytuację turystyczną na rynku włoskim nie można pominąć spojrzenia na uwarunkowania i stan turystyki w samej Italii, gdyż jej rozwój, w tym profesjonalnie prowadzona promocja wewnętrzna i zewnętrzna, stanowią poważną konkurencję dla destynacji zagranicznym. Na ograniczenie dynamiki przyjazdów do Włoch wpłynęła w pewnej mierze aura towarzysząca konieczności przezwyciężania kryzysu, połączonego z wielkim problemem bezrobocia, szczególnie na rynku niemieckojęzycznym. Dodatkowo wystąpiła konkurencja chorwackich miejscowości nadmorskich, co zredukowało oczekiwane tendencje przyjazdów do Italii z krajów centralnej Europy. Z kolei, słaba pozycja lira włoskiego w stosunku do dolara amerykańskiego, podwyższyła atrakcyjność cenową wakacji obywateli północnej Ameryki w Europie i we Włoszech. Analizując konkurencyjność turystyczną Italii w stosunku do 7-u krajów europejskich o potencjale rywalizującym na światowych rynkach turystycznych ( Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Austria, Grecja, Szwecja, Portugalia), we włoskich badaniach zwrócono uwagę na: - relatywne ceny, - dynamikę wskażników wymiany waluty, - jakościowe i ilościowe zmiany w ofercie turystycznej. Czułe na wszelkie przejawy turystycznych wahań rynkowych Włochy, dysponując od lat profesjonalnym warsztatem kreowania infrastruktury i ofert dostosowanych do aktualnych koniunktur, zwracają więc większą uwagę na swój wewnętrzny rynek, przygotowując obywateli włoskich ogromnie zróżnicowaną gamę propozycji turystycznych, o czym można przekonać się na wszelkich targach turystycznych, w treści czasopism turystycznych i różnorodnych form promocji. Jest to istotny czynnik zmuszający do wytężenia działań
10 konkurencyjnych przez zagraniczne organizacje turystyczne. Tzw. konsumpcja turystyczna była oceniana we Włoszech w roku 1996 na 120.000 mld lirów z wartością dodaną równą 5,9% produktu brutto, co oznacza, że ok. 6% dochodu narodowego pochodzi z gospodarki turystycznej. Z kolei zatrudnienie związane z turystyką określone było w tamtym roku na 8,3% krajowych miejsc pracy ogółem. Interesujące w analizach uwarunkowań i potencjału rynku turystycznego są dane dotyczące wydatków Włochów, jakie przeznaczane są na cele wojaży o charakterze turystycznym. Warto jednak odnotować generalne relacje między pochodzeniem poszczególnych segmentów dochodów z turystyki we Włoszech. Obserwuje się znaczne i rosnące korzyści z przemysłu turystycznego skierowanego na obce rynki wraz z saldem przewagi waluty wwiezionej nad wywiezioną. Wpływy walutowe wyniosły: w roku 1984 14.574 mld lirów, saldo + 11.207 1990-19.466 mld lirów, + 7.575 1993-34.631 mld lirów + 12.480 1996-44.041 mld lirów + 23.296 Interesujące jest, że we włoskim przemyśle turystycznym ekonomiczne korzyści wynikające z wpływów pieniężnych od uprawiających turystykę mieszkańców własnego kraju, przewyższają znacznie wpływy od turystów zagranicznych, mimo tak wysokiej lokaty Italii na światowym rynku turystycznym ( piąte miejsce). Np.: w roku 1996: - wpływy z turystyki zagranicznej - 44.041 mld lirów - wydatki turystyczne Włochów w regionach zamieszkania - 29.271 mld lirów - wydatki turystyczne Włochów w innych regionach kraju - 48.366 mld lirów Łączne przychody z turystyki - 121.678 mld lirów Przyjazdy turystyczne
11 Kraj 1980 1981 1982 1985 1986 1987 1988 Włochy 18122 16580 18571 25047 24672 25749 26155 Włochy wyróżniają się szczególnie w zakresie waluty sprowadzanej do własnego kraju, plasując się na trzecim miejscu na świecie pod względem dochodów z turystyki przyjazdowej. Niemniej, wywożone przez mieszkańców Italii pieniądze również świadczą o ugruntowującej się tradycji wyjazdów zagranicznych i przeznaczanie na ten cel niemałych kwot. Wywóz waluty w czasie podróży zagranicznych Kraj Wywóz w mln USD 1994 Różnica w % USD/ 1 mieszk. USA Niemcy W. Brytania Francja Włochy Austria 43.562 41.753 18.303 13.875 12.181 9.330 7,0 11,3 5,0 8,1-6,7 14,1 0,16 0,51 0,32 0,24 0,21 1,16 Świat 305.000 13,2 0,054 Zródło: Rocznik statystyczny GUS 1995 Włosi nie wyróżniają się wysokim wskaznikiem ( 0,21 USD) lecz można wysnuć wniosek o znacznym potencjale finansowym na tym rynku, o który warto zabiegać poprzez dobrze ukierunkowaną promocję konkretnego produktu. Na podstawie badań DOXA zlecanych przez Uffizio Italiano Cambi w III kwartale 1995 roku stwierdzono, że Włosi wydali na podróż turystyczną w Europie średnio 511 tys. lirów ( ok. 317 USD), a 1.933 tys. lirów ( 1.200 USD) na podróż do Stanów Zjednoczonych. Wpływy z turystyki w mln dolarów USA na tle innych państw Kraje 1982 1985 1988 Dania Francja Hiszpania Norwegia USA W. Brytania Włochy 6991 7126 815 11293 5144 1326 7942 8151 755 17937 7120 8353 2423 13783 16686 1443 29202 11023 12399
12 8234 Wydatki na turystykę w budżetach włoskich gospodarstw domowych kształtują się poniżej średniej europejskiej. W roku 1988 stanowiły one 1,2% globalnej sumy, w roku 1989 1,3% natomiast w roku 1990 wzrosły do 2,1%. Natomiast średnie wartości dla wybranych krajów Europy Zachodniej wynosiły odpowiednio: 1988 3,0% 1989 2,9% 1990 3,0% W poniższej tabeli zestawimy informacje o miejscu, jakie zajmuje turystyka w budżetach gospodarstw domowych włoskich oraz wybranych krajów europejskich. Wydatki na turystykę w budżetach gospodarstw domowych ( w procentach) LP Kraj 1988( % ) 1989 ( % ) 1990 ( % ) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Włochy Austria Belgia Luksemburg Dania Francja Niemcy Islandia Holandia 1,2 8,9 4,9 5,4 1,7 3,8 6,1 5,0 1,3 8,9 4,6 5,3 1,7 3,7 6,4 4,9 2,1 8,9 4,6 5,5 1,7 3,7 7,2 4,5
13 9. 10. 11. 12. Norwegia Hiszpania Szwajcaria W. Brytania 7,5 1,1 5,6 2,8 6,6 1,3 5,7 2,9 6,8 1,4 5,4 2,9 Zródło : OECD, Paris 1993 Niezależnie od sytuacji materialnej i deklarowanej przez 68% ( w badaniach FIPE Confcommercio) konieczności dokonywania oszczędności w wydatkach wakacyjnych ( na południu kraju nawet 80% ), Włochy w latach 1985-94 przeszły z 10-tej na 6-ą pozycję na świecie pod względem wysokości kwoty wywożonej waluty ( po USA, Niemczech, Japonii, Wielkiej Brytanii i Francji) przez turystów w wojażach zagranicznych, co wyraża się sumą 12.181 mln USD w roku 1994. Z badań DOXA dowiedzieć się można, że Włosi w roku 1995 wydali przeciętnie na podróż europejską 317 USD, a na podróż do Stanów Zjednoczonych 1.200 USD. W przeliczeniu na 1 mieszkańca Włosi wydają 0,21 USD rocznie na wyjazdy wakacyjne poza granicami swojego kraju, podczas gdy Niemcy 0,51 USD, Brytyjczycy 0,32 USD, a Amerykanie 0,16 USD. Wydatki Włochów na wakacje ( 1995-1996) na rodzinę wypoczywającą Suma w lirach 1995 % respondentów Do 500 tys 6,2 500 tys 1 mln 23,4 1mln 2 mln 29,8 2mln 3 mln 18,4 3mln 5 mln 10,6 ponad 5 mln 2,1 nie wiedzą 9,5 Zródło: ISNART 1996 % respondentów 4,5 15,5 37,2 24,3 8,1 4,6 5,8 Różnica w % - 1,7-7,9 + 7,4 + 5,9-2,5 + 2,5-3,7
14 Przeciętne wydatki na jedną podróż według ich wielkości w wybranych państwach w 1994 roku Kraj Norwegia USA Austria Dania Francja Włochy W. Brytania Hiszpania Wydatki ( mld USD) 3,9 43,6 9,3 3,6 13,9 12,2 18,3 4,1 Wyjazdy ( mln) 2,264 47,335 10,808 4,517 17,709 18,876 38,878 11,727 Przeciętne wydatki na 1 podróż (USD) 1.735,9 920,3 863,2 793,2 783,5 645,3 470,8 350,1 2.2 Uczestnictwo w turystyce według cech demograficznych. Trudności w uzyskaniu odpowiednich danych ograniczają możliwości bardziej wszechstronnego opisu zjawiska. W społeczeństwie włoskim wyróżniono cztery grupy osób ze względu na ich relacje do aktywności turystycznej : - osoby nie uprawiające turystyki - 26% - osoby marginalnie związane z turystyką - 18% - turyści z jednym okresem wakacyjnym - 32% - wielowakacyjni turyści - 24% W latach 1991-93 większe zainteresowanie wyjazdami wakacyjnymi wyrażali mężczyzni ( 57,1% ich ogółu) niż kobiety (54,7 ogółu). W wyjazdach wakacyjnych przeważali ludzie młodzi, pomiędzy 15-24 rokiem życia. Stanowili oni 71,2% ogółu.
15 Biorąc pod uwagę jedynie te osoby, które uczestniczą w ruchu turystycznym, to na podstawie wyników publikowanych w Politica del Turismo ( 1993) możemy stwierdzić, że : - 55,1% - odbywa jeden wyjazd wakacyjny - 35,6% - odbywa dwa trzy wyjazdy - 5,5% - uczestniczy w czterech pięciu wyjazdach - 3,8% - bierze udział w więcej niż pięciu wyjazdach. Biorąc pod uwagę podział terytorialny Włoch, w ruchu turystycznym uczestniczy 64% mieszkańców północnych Włoch, 62,3% centralnych Włoch i 41% południowych Włoch. Ze względu na rozwarstwienie społeczne aktywność turystyczną przejawia 78% wyższej klasy ( upper class ) i 41% niższej klasy ( lower class ). Fenomenem turystyki włoskiej są jej dwa oblicza. Mieszkańcy północnych i centralnych regionów kraju prezentują styl turystyki typu zachodnioeuropejskiego, natomiast mieszkańcy południowych Włoch styl charakterystyczny dla innych regionów strefy śródziemnomorskiej. 53% turystów włoskich pozostaje na wakacjach więcej niż trzy tygodnie, a 23% więcej niż jeden miesiąc. Mieszkańcy północnych i centralnych Włoch mają przeciętnie wakacje dłuższe o jeden tydzień, niż mieszkańcy południa Italii. Rozkład geograficzny zróżnicowań aktywności turystycznej we Włoszech w roku 1997 udział w % Podział geograficzny Regiony północno-zachodnie Regiony północno-wschodnie Regiony centralne Południe i wyspy Wyjeżdża na wakacje Nie wyjeżdża na wakacje 65,5 34,5 57,9 42,1 56,9 43,1 47,7 52,3 Ogółem 55,4 44,6 Zródło : Badania ISNART, 1998
16 Jak wiadomo, istnieją poważne rozbieżności w możliwościach finansowych i wydatków turystów zamieszkałych w różnych częściach Półwyspu Apenińskiego. Turyści z biedniejszego, zle zarabiającego, południa wydają aż o 700.00 ITL ( 437 USD) na jedną osobę mniej na pobyt wakacyjny niż pochodzący z północnego zachodu Włoch, a ich wyjazdy wymagają większego oszczędzania i wyrzeczeń w ciągu roku. W wyjazdach rodzinnych najwięcej wydają turyści z centralnych Włoch, natomiast południowcy o 1.470.000 ITL ( 920 USD) mniej, co pokazują poniższe tabele: Wydatki wakacyjne turystów włoskich w roku 1997 wraz z udziałem tych wydatków w zarobkach według podziału geograficznego ( wartości w lirach włoskich i w % ) Na jedną osobę Na całą rodzinę W % do zarobków 1 osoby W % do zarobków rodziny Podział geograficzny Półn.-zach. Półn.- wsch. Centrum Pół. I wyspy Śr. ogółem 1.744..681 1.572.798 1.445.169 1.064.906 1.483.960 4.153.441 3.669.793 4.714.728 3.240.265 3.890.689 21,4 18,1 24,4 5,9 19,6 11,9 8,7 10,6 7,9 10,2 Zródło: ISNART,1997 2.3 Aktywność turystyczna Włochów Liczba mieszkańców Włoch wyjeżdzających turystycznie w kraju i zagranicą wynosiła w roku 1993 prawie 26 mln, co daje wskażnik aktywności turystycznej równy 45,8%. Jest on wyższy od notowanego w roku 1965 o 24,8%, w roku 1972 o 14,6%, a w roku 1978 o 8%, natomiast zmalał o 0,2% od 1985.
17 Liczba podróży wakacyjnych oceniona została w 1993 roku na 32.231 tys., co oznacza średnią 1,24 podróży na osobę. Aktywność turystyczna Włochów w latach 1965-1993 Lata Osoby udające się na Podróże Liczba dni wakacje wakacyjne wakacji Liczba osób w tys. Aktywność w % Liczba podróży w tys. Liczba dni w tys. Średnio dni/osobę 1965 11.007 21,0 11.633 229.797 20,9 1972 16.855 31,2 18.272 344.901 20,5 1978 21.263 37,8 23.212 434.176 20,4 1985 26.085 46,0 29.754 560.937 21,5 1993 25.897 45,8 32.231 551.030 21,3 Jak wynika z włoskich żródeł statystycznych, analitycznych i studialnych, aktywność turystyczną Włochów udających się na wakacje pozostawała w ciągu kilkunastu ostatnich lat podobna, oscylując około 53-55% dorosłej populacji. Według materiałów ISNART w roku 1997 na wakacje wyjechało 27,5 mln osób. Brak dynamiki w aktywności turystycznej dotyczy społecznego aspektu turystyki, a nie ekonomicznego, gdyż wzrosły średnie wydatki na podróż turystyczną. W analizie aktywności turystycznej Włochów należy przyjrzeć się przede wszystkim strukturze ruchu turystycznego, preferencjom i trendom, jak też zainteresowaniom poszczególnych grup demograficznych. Nową cechą charakterystyczną w ostatnich latach jest fakt wybierania w czasie swoich wojaży przez ok. 40% Włochów noclegów nie komercyjnych, a więc spędzania wakacji we własnych drugich domach lub u przyjaciół i krewnych, co pozwala obniżyć koszty urlopowe. Ilustruje to tabela, w której zestawiono procentowe wartości użytkowania różnych typów bazy noclegowej.
18 Rodzaje użytkowanej bazy noclegowej w roku 1997 według regionów zamieszkania Włochów w % Typ bazy noclegowej Włochy średnio Północny- Zachód Północny- Wschód Centrum Południe I wyspy Hotele 38,5 35,4 47,2 43,7 33,5 Własny domek 25,1 30,9 22,0 20,5 25,,0 Kwatera wynajęta 17,9 18,7 16,3 14,2 20,1 Wioska turystyczna 9,9 5,0 5,6 12,0 14,9 Camping 9,6 10,8 10,8 10,5 7,5 Zródło: ISNART,1997 Zarówno drugie domy, jak I wioski turystyczne są nową, rosnącą kategorią włoskiej infrastruktury turystycznej. Ponadto, mimo wzrostu liczby podróży z użyciem samolotu jako środka transportu wakacyjnego, większość podejmowanych przez Włochów wyjazdów odbywa się samochodem osobowym. Optymistyczny jest fakt, że częściej podróżują ludzie młodzi, co wskazuje na przemiany modelu wypoczywania w grupach społeczeństwa rozpoczynających swą aktywność turystyczną. Aktywność turystyczna mieszkańców Włoch odnosząca się do turystyki zagranicznej wykazuje ustabilizowaną sytuację, bez dynamiki wzrostowej. Według materiałów Touring Club Italiano liczba wyjazdów zagranicznych kształtowała się w latach 1994-96 następująco, przy czym absolutna większość podróży kierowała się ku 25-u krajom : - rok 1994 16.500 tyś. osób, w tym 25-u krajach 15.835 tyś - 1995 16.000 tyś. osób, w tym 25-u krajach 15.791 tyś - 1996 16.000 tyś. osób, w tym 25-u krajach 15.789 tyś W bogatych materiałach statystycznych dotyczących turystyki w krajach OECD wykazujących ruch turystyczny z krajów członkowskich tej organizacji, europejskie wyjazdy turystyczne z Włoch w latach 1987-95 scharakteryzowane zostały dynamiką zaprezentowaną na wykresie 1. Z wykresu wynikają silne tendencje wzrostowe europejskich wyjazdów zagranicznych mieszkańców Włoch do roku 1992 i następny lekki ich spadek.
19 Trendy międzynarodowej turystyki do krajów europejskich z Włoch. Zródło: Materiały OECD, 1997 Włochy na tle innych krajów generujących ruch turystyczny w Europie Kraj generujący ruch Przyjazdy do krajów Roczny wzrost % ruchu europejskich w % europejskiego 1985 1994 1985 1994 Niemcy 42.486 70.925 5,9 20,1 22,0 Wielka Brytania 21.489 33.045 4,9 10,1 10,3 Holandia 12.000 18.655 5,0 5,7 5,8 Włochy 8.083 16.730 8,4 3,8 5,2 Francja 13.369 15.947 2,0 6,3 4,9 USA 18.787 15.115-2,4 8,9 4,7 Austria 4.739 10.247 8,9 2,2 3,2 Belgia 6.083 4.278-3,8 2,9 1,3 Japonia 531 1.706 13,8 0,3 0,5 Razem 211.811 322.250 4,8 100,0 100,0
20 Zródło : WTO W Italii, jak i w innych krajach Europy Zachodniej w latach 1985-95 wzrosła o 15% liczba podróży pozakontynentalnych ; w nieco wolniejszym tempie niż Francja czy Wielka Brytania ( ponad 20%), lecz szybszym niż Hiszpania czy Niemcy ( po ok. 9%). Według danych TIA/WTO liczba turystów włoskich, którzy wyjechali poza kontynent europejski wyniosła w roku 1995 17,0 mln osób. Zagraniczny ruch turystyczny wyjazdowy z Włoch w latach 1992-95 Zródło: ISNART Z kolei, wewnętrzny ruch turystyczny i jego rozkład przestrzenny we Włoszech określony został w roku 1997 na 12,5 mln osób wyjeżdżających i nocujących we własnym kraju. Wartości pokazane w tabelce, dotyczące tylko noclegów w rejestrowanej bazie noclegowej, zawarte w cytowanych badaniach, pogrupowane są według rodzaju miejsc przeznaczenia, co pozwala na obserwacje preferencji turystycznych w ostatnich latach. Rodzaje turystyki mierzone liczbą turystów włoskich w obiektach hotelowych własnego kraju ( w tysiącach osób) Rodzaj turystyki 1996 1997 Różnica 96/97 w % Turystyka górska i wyżynna 2.948,3 2.882,8-2,2 Sztuka i załatwianie interesów w tym: Florencja Siena 4.953,1 564,3 457,8 5.075,2 577,7 518,6 + 2,5 + 2,4 + 13,3
21 Pistoia Triest Mediolan Turystyka nadmorska i nadjeziorna w tym : Sycylia Rimini Grado Weneto 314,6 71,3 1.131,8 3.726,9 1.333,8 1.689,3 25,5 176,1 365,7 65,6 1.101,7 3.788,6 1.334,2 1.668,7 29,7 190,1 + 16,2-8,0-2,7 + 1,7 + 0,8 0,0 + 16,6 + 7,9 Uzdrowiska 664,9 691,5 + 4,0 Razem 12.293,3 12.438,2 + 1,2 Biorąc pod uwagę, iż liczba dorosłych obywateli włoskich ( bez dzieci do lat 14-u włącznie) wynosi 48.732.000, obliczyć można bez uwzględniania liczby wyjazdów pojedynczej osoby (1996): aktywność turystyczną łączną - 58,35% w tym: - aktywność wyjazdów zagranicznych - 32,80% - aktywność wyjazdów krajowych - 25,55% Pozytywnym przejawem aktywności turystycznej, pozwalającym na optymistyczne rokowania na przyszłość jest częste występowanie wielokrotnych wyjazdów turystycznych w ciągu roku wśród młodzieży, co powinno kreować pozytywne wzorce spędzania wakacji poza domem, także za granicą. 2.4 Wyjazdy zagraniczne z Włoch Bogate materiały stanowiące wyniki corocznych badań preferencji wakacyjnych Włochów ( ISNART Trademark Italia) pozwoliły na wyrobienie zdania co do preferencji celów i organizacji wojaży wśród Włochów w roku 1996. Badania dowiodły, iż zdecydowane zamierzenia co do wyjazdów wakacyjnych za granice w tym roku przejawiało 22,4% ludności, to jest o 6,9% więcej niż w roku poprzednim. W ostatnich latach nastąpiła intensyfikacja kontaktów gospodarczych między Włochami a krajami Europy Środkowo Wschodniej. Włosi prowadzą liczne interesy, nie budzi to więc zdziwienia, że biznes jest deklarowany jako główny cel wyjazdów. Często włosi wyjeżdżają w interesach, sprawach służbowych lub zawodowych. Do tej grupy należą też osoby wyjeżdżające, aby wziąć udział w targach, wystawach i konferencjach.
22 Uwzględnić także należy kontakty rodzinno towarzyskie, czyli odwiedziny u rodziny i znajomych. Jednakże nie tylko biznes i rodzina jest powodem wyjazdów. Chodzi tu o wypoczynek i rozrywkę. Udział wyjazdów o tej motywacji od paru lat powoli wzrasta. Włosi kierują się chęcią poznania danego kraju i jego kultury. Podobnie jak inni turyści zagraniczni, Włosi organizują swoje wyjazdy najczęściej samodzielnie bez pośredników. Czynnikiem sprzyjającym jest wielokrotne odwiedzanie danego kraju, gdyż znając odwiedzany kraj łatwiej jest samodzielnie zorganizować taki wyjazd. Coraz częściej Włosi wyjeżdżają na zaproszenia osób prywatnych i na zaproszenia instytucji. Związane jest to z rosnącą liczbą różnorodnych kontaktów gospodarczych, a co za tym idzie rosnącą liczbę podróży biznesowych. Systematycznie zmniejsza się udział gości z Włoch korzystających z usług biur podróż. Łączy się to z wysoko cenioną przez Włochów potrzebą swobody i nieskrępowania podczas wakacji. Pragną oni wybierać według własnych indywidualnych upodobań sposób spędzania czasu, miejscowe atrakcje, miejsce noclegu i posiłków. Stąd też znikomy jest udział osób wybierających grupowe wyjazdy. Znacznie częściej wybierane są wyjazdu indywidualne organizowane w biurach podróży jak np.: polowania, co pozostawia znacznie większy margines wyboru zarówno zakresu usług, jak i możliwości indywidualnego programu pobytu. Warto zwrócić uwagę, że ostatnio wśród Włochów modne stały się tak zwane wakacje w ruchu, czyli wędrówki rowerowe, spływy kajakowe, żeglowanie po jeziorach. Jednocześnie jednak Włosi cenią sobie na wakacjach komfort, Oczekują więc wysokiego standardu usług, od podrózy i warunków zakwaterowania poczynając, a na obsłudze kończąc. W 1996 roku w turystyce wyjazdowej z Włoch nastąpił wzrost liczby wyjazdów turystów indywidualnych o około 5% w stosunku do roku 1995. Na rynku europejskim największy wzrost odnotowano w wyjazdach do Chorwacji 128%, Turcji o 48%, Islandii 24% i Słowenii 20%. Do Polski odnotowano wzrost o 7 % i znajduje się na poziomie Cypru, Francji, W. Brytanii, Norwegii i Portugalii. Spadek przyjazdów turystów włoskich do państw europejskich
23 odnotowały Węgry 10% oraz Szwecja i Szwajcaria 4,3%. Typy wakacji Włochów. W wielkościach bezwzględnych najwięcej przyjazdów turystów włoskich w 1996 odnotowały: Francja 6.000.000 pax, Hiszpania 3.600.000, W. Brytania 667.000, Grecja 650.000, Chorwacja 442.000, Niemcy 409.000, Austria 384.000, Polska znajduje się na 11 miejscu z wynikiem 185.000 po Portugalii 298.000, Węgrzech 225.000, Szwajcarii 198.000 i Słowenii 192.000. Spośród krajów zamorskich najwięcej turystów wyjechało do USA - około 500.000, do Egiptu 366.000( wzrost o 42%), na Kubę 192.000( wzrost o 70%) oraz do Meksyku 130.000( wzrost o 30%). W 1996 roku modne były wyjazdy na wyspy Kubę, Mauritius, Sechelles. Największy spadek odnotowały Sri Lanka 42%, Polinezja Francuska 34%, Izrael 21% i Taiwan 10%. Z punktu widzenia motywacyjnego, najwięcej wyjazdów związanych było z urlopem wakacyjnym około 75%, w tym około 50% Włochów wyjeżdża na wakacje w sierpniu, 25% w lipcu oraz 7% w czerwcu i we wrześniu, w okresie noworocznym około 5% oraz na wiosnę w marcu i kwietniu 4%. Ostatnia pozycja dotyczy głównie wyjazdów na narty w Alpy, a także wycieczek po Europie. Wakacje Włochów według miesięcy rok 1997 i 1998.
24 Generalnie jednak 55% Włochów spędza wakacje nad morzem, 25% w górach, około 10% urlopy spędza w autokarze lub samochodzie, zwiedzając miasta. Zaznacza się wyrazna tendencja w kierunku wakacji agroturystycznych i ekoturystycznych. Użytkowanie środków transportu w podróżach turystycznych Włochówrok 1994. Środek transportu Samolot Pociąg Statek i inne jednostki pływające Wynajęty samochód Samochód własny Autokar turystyczny Autobus pasażerski Caravan, przyczepa Liczba podróży w tys. 2.755 2.773 1.206 230 23.119 1.241 275 510 Udział w % 8,5 8,6 3,7 0,7 71,7 3,9 0,9 1,6 Dni podróży w tys. 42.971 45.031 20.853 4.242 409.579 13.644 5.891 7.350 Średnio dni/1 podr. 15,6 16,2 17,3 18,4 17,7 11,0 21,4 14,4
25 campingowa Motocykl Inne 81 42 0,3 0,1 1.009 461 12,4 11,0 Razem 32.232 100 551.031 17,1 Zródło: ISTAT Środkiem transportu dominującym w krajowych wyjazdach, głównie rodzinnych, jest samochód osobowy ( ok. 72%), zaś w zagranicznych wojażach, choć coraz częściej także w dalszych podróżach krajowych, przeważa samolot ( 8,5%), zyskując z każdym rokiem więcej amatorów, szczególnie w odniesieniu do lotów czarterowych, organizowanych przy znacznym współudziale obcych przewozników. Przejazdy koleją, autokarami turystycznymi i statkami rejsowymi dotyczą podobnych grup podróżujących. Rynek włoski zainteresowany jest ekoturystyką i agroturystyką aktywną szczególnie wśród młodzieży. Dla sektora zamożniejszego możnaby oferować pobyty o charakterze rozrywkowym ( kasyna gry, kluby nocne, restauracje), polowania, udziały w imprezach kulturalnych. W zasadzie są trzy segmenty rynku, do których należałoby kierować ofertę: - młodzieżowy szczególnie młodzieży szkolnej, - trzeciego wieku, - ludzi zamożnych. Wielokrotne wyjazdy w ciągu roku 1997 według grup wiekowych w % Liczba wyjazdów Grupy wiekowe 14-19 lat 20-29 30-49 50-69 Ogółem Jeden okres wakacji 63,5 71,2 65,0 67,5 66,6 Dwa okresy wakacji 25,3 19,6 22,9 20,1 22,1 Trzy okresy wakacji 6,7 6,8 6,1 6,8 6,6 Cztery okresy wakacji 2,6 1,5 2,9 2,6 2,4 Pięć i więcej 1,9 0,9 3,1 3,0 2,3 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Zródło: ISNART
26 Dla segmentu młodzieżowego potrzebna jest oferta zbudowana w oparciu o tanią bazę hotelową z programem poznawczym dotyczącym kraju, geografii, wielkich ludzi oraz bogatym programem rozrywkowym w klubach studenckich lub dyskotekach młodzieżowych oraz udziałem w festiwalach muzyki młodzieżowej. Segment tzw. trzeciego wieku, a w szczególności jego część poszukuje ciekawej oferty z programem kulturalnym, to jest udziałem w przedstawieniach opery, baletach, koncertach symfonicznych, festiwalach muzycznych i folklorystycznych. Segment ludzi zamożnych ukierunkowany przez reklamę dotyczącą możliwości rozrywkowych, jakie oferują stolice i wielkie miasta. Są to propozycje weekendowe. Czynniki priorytetowe decydujące o wyborze wakacji według grup wiekowych w % Czynnik 14-19 lat 20-29 30-49 50-69 Ogółem Zainteresowanie i piękno 86,8 79,7 83,6 82,5 83,4 Odwiedzanej miejscowości Koszt 42,0 44,3 40,8 37,5 40,9 Jakość oferowanych usług 14,0 16,4 20,1 17,8 16,8 Pewność miejsca 7,9 13,2 15,6 20,3 14,2 Zródło: ISNART W wyborze rodzaju wakacji Włosi najczęściej kierują się opinią przyjaciół, którzy powrócili z wakacji 52%, doradztwem biura podróży 16%, pod wpływem folderów, filmów i przewodników 15%, ogłoszeń w prasie 8%. Sposób uzyskiwania informacji o celu podróży wakacyjnej.
27 O wyborze rodzaju wakacji 22% Włochów decyduje w kwietniu, około 19% na przełomie grudnia i stycznia, natomiast 25,9% decyduje się w ostatniej minucie.26% turystów włoskich rezerwuje miejsca w imprezach na jeden miesiąc przed wyjazdem, a 22% nawet na jeden tydzień przed planowanym wyjazdem. Poza tradycyjnymi wakacjami, Włosi korzystają dwa lub trzy razy w roku z krótkich weekendów, głównie do Paryża, Londynu i Wiednia. Jeśli chodzi o Europę Centralną, dużym powodzeniem cieszą się Praga i Budapeszt. Motywem wyjazdów jest głównie rozrywka. Turyści włoscy mają opinie ludzi, którzy nie lubią dużo płacić za usługi podstawowe, to jest podróż i hotel, wydają natomiast znaczne środki finansowe na miejscu w restauracjach, barach, klubach nocnych i kasynach gry. Turyści włoscy za granicą w latach 1994-96. Przyjazdy Włochów w tysiącach osób. Kraj 1994 1995 1996 Francja 6.600 6.200 5.900 Hiszpania 1.905 1.950 2.000 W.Brytania 826 925 950 Niemcy 949 920 950 Austria 942 821 845 Szwajcaria 760 775 770 Grecja 636 740 650 USA 551 546 550 Egipt 146 257 366 Węgry 378 365 365 Portugalia 282 300 300 Holandia 291 276 280 Tunezja 230 246 270 Kuba 66 114 195
28 Belgia 190 185 180 Polska 165 182 180 Turcja 88 109 160 Dominikana 135 150 150 Meksyk 67 100 130 Tajlandia 132 136 121 Dania 113 111 110 Malta 99 97 97 Argentyna 93 94 95 Maroko 104 99 93 Izrael 88 93 82 Razem 15.835 15.791 15.789 OGÓŁEM 16.500 16.000 16.000 Zródło : Opracowanie Touring Club Italiano, na podstawie danych zebranych z oficjalnych organizacji turystycznych, 1997 Największym magnesem dla Włochów jest Francja, ku której się prawie 37% wszystkich wyjazdów, a za nią Hiszpania 12,5% podróży. Z krajów, do których liczba wyjazdów znacznie się zwiększyła w ciągu lat 1994-96, wymienić można przede wszystkim kraje pozaeuropejskie : - Kuba - wzrost o 195% - Egipt - 151% - Meksyk - 94% - Turcja - 82% - Tunezja - 20% W 1997 roku do krajów wymienionych w tabeli doszła Chorwacja, która znalazła się na piątym miejscu w liczbie wyjazdów europejskich ( 7,2% wg. Danych ISNART). Do większości krajów europejskich, i niektórych poza naszym kontynentem, wielkości ruchu pozostają niezmienione, jednak na liście znajdują się też bardzo atrakcyjne turystycznie państwa, które odnotowują spadek liczby przyjazdów z Włoch, na przykład: - Maroko - o 11,0% - Francja - o 10,6% - Austria - o 10,0% - Tajlandia - o 8,4% - Izrael - o 7,0% - Węgry - o 4,0%
29 Europejskie miejsca docelowe wakacji Włochów w roku 1997 Kraj Ogółem Francja 26,4% Hiszpania 16,5% Grecja 12,2% W. Brytania 11,6% Chorwacja 7,2% Niemcy 3,8% Austria 3,8% Europa Wschodnia 4,5% Pozostałe kraje Unii Europ. 8,5% Inne 5,5% Razem 100,0% Zródło : Badania ISNART, 1998 Obraz obecnych tendencji na polu turystyki wyjazdowej Włochów jest dość niejasny i nie wiadomo jak rozwinie się w przyszłych latach. Nazywana przez badaczy włoskich podwójna twarz ( doppia faccia )- turystyki, polegająca na rozwarstwianiu się trendów, może przybrac w przyszłości różne postacie. Dla rozwojowych gospodarek turystycznych, wchodzących dopiero na rynek włoski w bardziej intensywnych formach, może to być okazja, aby wykorzystać niektóre trendy przygotowując specyficzne oferty nastawione na konkretnie wyodrębnione segmenty, zwłaszcza że istnieje rosnące zainteresowanie wyjazdami Włochów do Europy Wschodniej. Wybór kraju docelowego powiązany jest również z regionem zamieszkania turystów, przy czym zauważa się przyjmowanie jako kryterium wyboru bliskości odwiedzanego kraju. Mieszkańcy regionów północnozachodnich wybierają najczęściej Francję lub Hiszpanię, zaś mieszkańcy północno-wschodni Chorwację, Niemcy i Austrię, natomiast mieszkańcy południa i wysp jeżdżą często do Grecji, ale także do innych krajów Unii Europejskiej. Obserwuje się, że turyści z centralnych regionów Włoch udają się chętnie do Francji, W. Brytanii i Wschodniej Europy. Popularne jest korzystanie przez nich z licznych, dogodnych ofert przedsiębiorstw lotniczych w okresach poza szczytem sezonu odwiedzając większe miasta Europy, np.: w czasie wojaży weekendowych.
30 Z krajów pozaeuropejskich w roku 1997 nadal rosło znaczenie Kuby i innych krajów środkowo- i południowo- amerykańskich (łącznie 31,5%). Na dalszych miejscach znalazła się Afryka ( 28,3%) i USA ( 20,0%). Z analizy kierunków wyjazdów wynika, że Włosi wyjeżdzają głównie do krajów sąsiadujących lub pobliskich, gdzie mogą swobodnie posługiwać się językiem włoskim. Cele podróży wakacyjnych Włochów w roku 1997 Miejsce 1997 We Włoszech 70,7 W Europie 21,4 Na kontynencie poza europejskim 7,9 Razem 100,0 3.0 Prognozy. Zakończenie. Światowe perspektywy rozwoju są oceniane z ostrożnością, ale nie z troską. Przewiduje się, że dolar amerykański utrzyma swą siłę, a ustalone relacje poszczególnych walut w stosunku do EURO jednolitej monety unijnej, która od 2002 roku w pełni zastąpi waluty krajów Unii, ukształtuje się zupełnie. Należy się liczyć z wpływem tej sytuacji na międzynarodowy ruch turystyczny. Włoskie prognozy są raczej pozytywne, uwzględniając przejawy odnowy gospodarczej oraz bieżącą aktywność produkcyjną kraju. Tabela wskazuje przewidywane wskazniki makroekonomiczne Włoch na tle innych krajów w latach 2000-2002 w skali międzynarodowej. Wskazniki makroekonomiczne Włochy na tle międzynarodowym Kraj Dochód narodowy ( zmiany roczne w %) Inflacja ( średnia roczna) 2000 2001 2002 2000 2001 2002 Włochy 2,9 3,4 3,5 2,0 2,1 2,5
31 Francja 2,7 2,9 3,0 1,9 2,2 2,5 Niemcy 2,8 3,1 3,0 2,2 2,3 2,3 Austria 2,4 2,6 2,7 2,2 2,3 2,3 W. Brytania 1.9 2,1 2.1 2,9 3,1 3,2 Zródło: OCSE Następna tabela wykazuje wskazniki wymiany walut wobec włoskiego lira i dolara US w krajach, które można uznać za konkurencyjne rynki turystyczne. Kraj 2000 2001 2002 2000 2001 2002 Włochy 1,0 1,0 1,0 1670,0 1655,0 1660,0 Francja 290,9 288,9 291,1 5,7 5,7 5,6 Niemcy 11,6 11,6 11,7 1,7 1,8 1,7 Austria 6,1 6,1 6,0 12,1 12,1 12,0 W. Brytania 2830,3 2799,5 2789,9 0,6 0,6 0,6 Zródło: OCSE Rozważania na temat sytuacji walutowej są bardzo ważne w analizach międzynarodowej gospodarki turystycznej, w tym w badaniach rynkowych. W generalnym ujęciu, obraz rozkładu ruchu CISET przewiduje w roku 2000 zakładając, że około 85 % wszystkich przyjazdów nastąpi z 21 krajów, których rynki analizuje się w sposób szczegółowy. Nadal zamierza się zwracać szczególną uwagę na rynek północno- amerykański, uwzględniając kurs walutowy faworyzujący odwiedzanie Europy. Podkreśla się jednocześnie, że w stosunku do tradycyjnych i wcześniej przewidywanych tendencji, następuje silna ekspansja przyjazdów turystycznych do Włoch z rynków Europy Wschodniej i Południowo- Wschodniej Azji. Potoki turystyczne do Włoch w tysiącach osób na rok 2001 i 2002 2001 2002 Światowe przyjazdy do Włoch 33.467 34.893 Przyjazdy do Włoch z 21 krajów 27.984 28.798 - obszar śródziemnomorski 3.787 3.912 - Europa centralna 14.991 15.328 - Europa północna 2.655 3.111 - kraje pozaeuropejskie 6.789 6.989
32 W przewidywaniach na lata następne jawi się tendencja kontynuowania przewagi włoskiej turystyki krajowej nad zagraniczną w stosunku 3 : 2, choć prognozuje się, że ruch poza granice kraju wzrośnie o około 16,9% w stosunku do lat poprzednich, w tym o 6,7 % wyjazdy europejskie i o około 10,8 % wojaże na inne kontynenty.
33