WYMIAR TERYTORIALNY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI I POLSKIEJ POLITYKI ROZWOJU 2014-2020 Jarosław Komża doradca strategiczny ds. funduszy europejskich 1
WYMIAR TERYTORIALNY Nowe regulacje europejskiej polityki spójności i polskiej polityki rozwoju wprowadzają nacisk na terytorialny wymiar polityk publicznych. Przejście w zarządzaniu rozwojem - od podejścia sektorowego i tradycyjnej redystrybucji pieniędzy do zintegrowanego terytorialnie - ma polegać na integrowaniu działań różnych podmiotów publicznych i środków na rozwój w ich dyspozycji - wobec terytoriów określonych nie administracyjnie, a funkcjonalnie (charakteryzujących się podobnymi cechami społeczno-gospodarczo-przestrzennymi). Punktem odniesienia dla interwencji polityk publicznych będą OBSZARY FUNKCJONALNE. 2
1. POLSKA POLITYKA ROZWOJU - Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2030 - Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020 - Koncepcja Przestrzennego Rozwoju Kraju - Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2. EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - Rozporządzenie ogólne KE - Rozporządzenia szczegółowe dot. EFRR, EFS, FS, i in. 1 + 2 dokument UMOWY PARTNERSKIEJ 2014-2020 (pomiędzy RP a UE) 3
POLSKA POLITYKA ROZWOJU kluczowe pojęcia 1. OBSZAR FUNKCJONALNY (Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju) Zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych terenów, charakteryzujących się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi, jednolitymi celami rozwoju. Celem delimitacji OF jest prowadzenie wobec nich zintegrowanej polityki rozwoju. OF wyznaczone zostaną przez zarządy województw w strategiach rozwoju i pzpw, na podstawie kryteriów opracowanych wspólnie z MRR. 4
Miejskie i wiejskie obszary funkcjonalne
Miejskie obszary funkcjonalne Typologia miejskich obszarów funkcjonalnych ze względu na funkcje ośrodków miejskich w systemie osadniczym kraju: Miejskie obszary funkcjonalne ustalenie zalecenie Ośrodków wojewódzkich, w tym metropolitalnych Ośrodków regionalnych Ośrodków subregionalnych Ośrodków lokalnych
Wiejskie obszary funkcjonalne Typologia wiejskich obszarów funkcjonalnych: Wiejskie obszary funkcjonalne ustalenie zalecenie Uczestniczące w procesach rozwojowych Obszary wymagające wsparcia procesów rozwojowych
POLSKA POLITYKA ROZWOJU - kluczowe pojęcia 2. OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego) Na tych obszarach skoncentrowana będzie interwencji polityki regionalnej (i funduszy polityki spójności) (a) obszary o najwyższym stopniu rozwoju (główne miasta i ich OF) (b) obszary poza zasięgiem dużych ośrodków; (c) obszary problemowe 8
POLSKA POLITYKA ROZWOJU kluczowe pojęcia 2. OBSZARY STRATEGICZNEJ INTERWENCJI Obszary strategicznej interwencji A. Polska Wschodnia B. Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne C. Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji D. Obszary, w szczególności wiejskie, o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe E. Obszary przygraniczne F. Inne obszary interwencji w układzie terytorialnym - zależne od decyzji instytucji zarządzającej Wybór 5 OSI nie oznacza ograniczenia interwencji tylko do nich, możliwe będzie wspieranie innych obszarów o znaczeniu makro lub regionalnym. źródło: założenia UP, prezentacja MRR 9
POLSKA POLITYKA ROZWOJU KONTRAKT TERYTORIALNY instrument koordynacji, służący poprawie efektywności działań rozwojowych, ukierunkowanych terytorialnie, realizowanych prze różne podmioty publiczne (głównie rząd i województwo); podpisywany przez przedstawiciela rządu i regionu; realizowany przez programy współfinansowane z EU) Jak będą wyglądały negocjacje zarządu województwa z lokalnymi JST dot. tego co ująć w kontrakcie na razie nie wiadomo. 10
EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI 2014-2020 Elementy tzw. nowego paradygmatu eps: - terytorialne oddziaływanie polityk, - nacisk na wykorzystanie potencjału regionów, - współpraca różnych szczebli w ramach zarządzania wielopoziomowego, - podejście funkcjonalne do definiowanie jednostek przestrzennych To nie polityka wyrównywania szans. To polityka rozwoju (wypowiedź wiceministra rozwoju regionalnego) 11
EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI 2014-2020 11 PRIORYTETÓW (tzw. celów tematycznych) podzielonych na priorytety inwestycyjne ( opis każdego celów w założeniach UP: http://www.mrr.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/programowanie_2014_2020/kr/materialy/ Documents/Zal_UP_16112012.pdf ) 1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjnokomunikacyjnych 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach 12
EUROPEJSKA POLITYKA SPOJNOŚCI 2014-2020 11 PRIORYTETÓW (tzw. celów tematycznych) podzielonych na priorytety inwestycyjne 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych (TEN-T) 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem 10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej 13
POLITYKA SPÓJNOŚCI - alokacje funduszy strukturalnych na priorytety 1/2 Mazowsze min. 60% EFRR na 1,2,3,4 (badania i innowacje, IT, wsparcie MSP, przejście na gospodarkę niskoemisyjna ) w tym min. 20% na 4 (gospodarka niskoemisyjna ) min. 35-40% lub 45-50% EFRR i EFS na 8,9,10 (wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walka z ubóstwem, inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie), w tym min. 20% EFS na 9 (zwalczanie ubóstwa) 14
POLITYKA SPÓJNOŚCI - alokacje funduszy strukturalnych na priorytety 2/2 reszta regionów min. 50% EFRR na 1,2,3,4 (badania i innowacje, IT, wsparcie MSP, przejście na gospodarkę niskoemisyjna )w tym min. 10% na 4 (gospodarka niskoemisyjna) min. 20-25% EFRR i EFS na 8,9,10 (wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walka z ubóstwem, inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie), w tym min. 20% EFS na 9 (zwalczanie ubóstwa) 15
WSPÓLNA POLITYKA ROLNA - instrumenty finansowe tak jak obecnie: min. 25% Funduszu Rolnego na działania związane z ochroną środowiska i zmianami klimatycznymi oraz 5% na program LEADER 16
POLITYKA SPÓJNOŚCI - poziom dofinansowania dla Mazowsza: 75% dla reszty regionów: 85% 17
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI = programy operacyjne 8 KRAJOWCYH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 16 REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH 18
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI = programy operacyjne finansowanie projektów Regionalne Programy Operacyjne (EFRR, EFS) 39% Program dotyczący innowacyjności, badań naukowych i ich powiązań ze sferą przedsiębiorstw (EFRR) 10% Program dotyczący gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego (EFRR, FS) 39% Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EFRR) 1% Program dotyczący rozwoju kompetencji i umiejętności oraz dobrego rządzenia (EFS) 4% Program dotyczący Polski Wschodniej program ponadregionalny (EFRR) 3% Program pomocy technicznej (EFRR) 1% Program dotyczący rozwoju cyfrowego (EFRR) 3% źródło: założenia UP, prezentacja MRR 19
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 1/3 OSI: będą stanowiły punkt odniesienia przy przygotowywaniu programów operacyjnych krajowych i regionalnych; działania w ramach OSI będą wyodrębniane bądź specjalnie oznaczane w krajowych i regionalnych programach operacyjnych - poprzez : (a) wydzielenie oddzielnych osi priorytetowych lub działań dedykowanych tym obszarom albo (b) określenie konkretnych alokacji pochodzących z różnych działań programu operacyjnego przeznaczonych na wsparcie OSI. 20
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 2/3 ZIT: mechanizm realizowania partnerskich projektów JST na obszarach funkcjonalnych miast wojewódzkich (obligatoryjnie), finansowanych z przydzielonej przez MRR województwu części dodatkowej puli 5% EFRR oraz na obszarach miast subregionalnych (fakultatywnie - do decyzji IZ RPO), finansowanych z RPO 21
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI - programy operacyjne instrumenty wymiaru terytorialnego 3/3 RKSL (Rozwój lokalny kierowany przez społeczność): Mechanizm wzorowany na mechanizmie w ramach inicjatywy LEADER; polega na opracowywaniu przez Lokalne Grupy Działania - Lokalnych Strategii Rozwoju; w ramach polityki spójności mechanizm dobrowolny - do zastosowania na obszarach subregionów (o decyzji IZ RPO) 22
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI wnioski i rekomendacje autora dla lokalnych JST: Ze względu na takie a nie inne priorytety UE i przypisane im poziomy alokacji funduszy, w okresie 2014-2020 pojedynczej JST będzie zdecydowanie trudniej (!) niż dotychczas zdobyć fundusze europejskie na najpilniejsze wciąż potrzeby infrastrukturalne Założeniem strategicznym powinno być więc szukanie wspólnych interesów z sąsiadami gminami i powiatami, tworzącymi obszar funkcjonalny oraz ścisła współpraca pomiędzy tymi JST 23
POLSKA POLITYKA ROZWOJU + EUROPEJSKA POLITYKA SPÓJNOŚCI wnioski i rekomendacje autora dla lokalnych JST: Należy szukać porozumienia z sąsiadami, tworzyć partnerstwa (nieformalne i formalne), budować strategie rozwoju obszarów funkcjonalnych i przygotowywać na okres 2014-2020 wspólną taktykę pozyskiwania funduszy typować ponadlokalne projekty, łączące interesy jak największej liczby samorządów na danym obszarze funkcjonalnym Należy jak najszybciej skontaktować się z zarządem województwa i urzędnikami przygotowującymi Regionalny Program Operacyjny organizować z nimi spotkania konsultacyjne w ramach regionalnych i powiatowych konwentów władz lokalnych. Tylko aktywna postawa umożliwi skuteczne reprezentowanie interesów lokalnych JST 24
WYMIAR TERYTORIALNY EUROPEJSKIEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI I POLSKIEJ POLITYKI ROZWOJU 2014-2020 Jarosław Komża doradca strategiczny ds. funduszy europejskich e-mail: jk@zpp.pl 25