System Zarządzania Środowiskowego w Centrali Spółki dotychczasowe osiągnięcia i przyszłe wyzwania. Biuro Ochrony Środowiska

System Zarządzania Środowiskowego w Centrali Spółki dotychczasowe osiągnięcia i przyszłe wyzwania Biuro Ochrony Środowiska

Cele wdrożenia Systemu Zarządzania Środowiskowego w Centrali Spółki objęcie zarządzaniem środowiskowym majątku nieprodukcyjnego, który ze względu na funkcje pełnione w przeszłości działalność gazowni klasycznych, przetłoczni gazu koksowniczego oraz innych wymagał zidentyfikowania aspektów środowiskowych i podjęcia działań m.in. badania stanu środowiska, podjęcie prac rekultywacyjnych, współpraca na terenie przy ul. Kasprzaka 25 z Zarządcą Spółką BUD-GAZ w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami segregacja odpadów, gospodarki wodno-ściekowej, identyfikacji zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego oraz likwidacja źródeł tych zanieczyszczeń doły smołowe, wzmocnienie współpracy z departamentami Centrali Spółki nadzorującymi prace Oddziałów w zakresie poszukiwania i eksploatacji węglowodorów oraz obrotu gazem określenie aspektów środowiskowych, kontrola spełnienia wymagań prawnych oraz okresowe oceny zgodności, ujednolicenie niektórych obszarów systemu z Oddziałami np. w zakresie komunikacji, raportowania, w dalszej kolejności podjęcie działań w celu spełnienia wymagań prawnych, oceny aspektów środowiskowych, oceny wpływu na środowisko, analizy ryzyk środowiskowych, inwentaryzacji stanu środowiska dla prowadzonych prac i przedsięwzięć, podjęcie szerszej współpracy z innymi komórkami organizacyjnymi oraz określenie roli ochrony środowiska w dzisiejszym stanie prawnym, stawianych nowych wyzwaniach oraz wpływie otoczenia, mediów etc. propagowanie ochrony środowiska na szkoleniach w tym systemowych, wystąpieniach, konferencjach, w związku z wcześniej wdrożonymi SZŚ w Oddziałach Eksploatacyjnych uzupełnienie luki w ramach PGNiG SA poprzez wdrożenie i certyfikowanie systemu zarządzania środowiskowego w Centrali Spółki oraz stworzenie w ramach GK PGNiG grupy jednostek posiadającej wdrożone i certyfikowane SZŚ. 2

Jednostki GK PGNiG z wdrożonym SZŚ

Systemy zarządzania środowiskowego w Centrali Spółki a inne systemy i dokumenty Wykorzystanie SZŚ w ramach realizacji zasad zrównoważonego rozwoju w Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu w filarze poświęconym prowadzeniu działalności biznesowej w sposób odpowiedzialny i z poszanowaniem środowiska naturalnego przyjęte zostało 7 celów. Po 3 latach od wdrożenia CSR w Spółce cele środowiskowe zostały przemodyfikowane ze względu na ich częściową realizację, nowe wymagania prawne oraz podejście do analizy wpływu na środowisko i oceny ryzyka środowiskowego. Wykorzystanie SZŚ w systemie HSE (Health, Safety and Environment) dla prac poszukiwawczych i wydobywczych węglowodorów. Ochrona środowiska jest jednym z obszarów HSE uwzględnionym we wszystkich dokumentach systemu, zarówno w przyjętej przez Zarząd Polityce HSE jak i Zasadach funkcjonowania Operatorskiego Systemu Bezpieczeństwa HSE w sektorze poszukiwania, wydobycia i bezzbiornikowego magazynowania. Równolegle z funkcjonującymi dokumentami systemowymi wprowadzono szereg zapisów dotyczących uregulowania zagadnień ochrony środowiska do procedur i instrukcji na poziomie Spółki np. remontowa, inwestycyjna. 4

Systemy zarządzania środowiskowego w Centrali Spółki PGNiG SA 5

SZŚ w Centrali PGNiG SA - dokumenty systemowe Procedury : 1. Opracowywanie i nadzór nad dokumentacją systemu zarządzania środowiskowego -SZŚ.P.01; 2. Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych -SZŚ.P.02; 3. Identyfikowanie i zasady dostępu do przepisów prawnych - SZŚ.P.03; 4. Ustalanie, zatwierdzanie i realizacja celów, zadań i programów w zakresie ochrony środowiska - SZŚ.P.04; 5. Przygotowanie i prowadzenie szkoleń w zakresie systemu zarządzania środowiskowego - SZŚ.P.05; 6. Wewnętrzna i zewnętrzna wymiana informacji z zakresu ochrony środowiska i SZŚ - SZŚ.P.06; 7. Postępowanie z niezgodnościami, działania korekcyjne, korygujące i zapobiegawcze - SZŚ.P.07; 8. Zasady prowadzenia audytów wewnętrznych systemu zarządzania środowiskowego - SZŚ.P.08; 9. Przegląd systemu zarządzania środowiskowego wykonywany przez Zarząd Spółki - SZŚ.P.09; 10. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpieczne - SZŚ.P.10; 6

SZŚ w Centrali PGNiG SA - dokumenty systemowe Wytyczne : 1. Kryteria oceny aspektów środowiskowych -SZŚ.W.01; 2. Postępowanie w zakresie badańśrodowiska gruntowo-wodnego oraz prowadzenia prac rekultywacyjnych na nieruchomościach zarządzanych przez Centralę PGNiG S.A. - SZ.W.02; 3. Postępowanie przy realizacji przedsięwzięć podlegających procedurze oceny oddziaływania na środowisko prowadzonych przez Centralę PGNiG SA. - SZ.W.03; 4. Postępowania oraz dokumentowanie awarii na nieruchomościach zarządzanych przez Centralę PGNiG S.A. - SZ.W.04; 5. Zapisy o odpowiedzialności środowiskowej w umowach z podmiotami realizującymi na zlecenie Centrali PGNiG SA prace poszukiwawczorozpoznawcze, inwestycyjne, remontowe i zarządczo-administracyjne oraz z dzierżawcami i leasingującymi majątek produkcyjny PGNiG SA - SZ.W.05; 6. Nadzór nad działaniami zarządczymi prowadzonymi przez Spółkę BUD-GAZ na nieruchomościach zajmowanych przez Centralę PGNiG SA SZŚ.W.06; 7. Raportowania emisji gazów cieplarnianych na potrzeby Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji - SZ.W.07; 7

SZŚ w Centrali PGNiG SA wymagania prawne 1 Ogólne OŚ 2 Odpady 3 Ochrona wód 4 IPPC 5 Awarie przemysłowe 6 Szkody w środowisku 7 Ochrona Powierzchni Ziemi 8 Oceny Oddziaływania na Środowisko 9 Informacje o środowisku 10 Ochrona powietrza 11 Handel Emisjami 12 Substancje 13 Ochrona Przyrody 14 Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi 15 PGiG 16 Opłaty i sprawozdania 17 Inspekcja OŚ 18 Inwestycje 19 Prawo budowlane 20 Rożne 21 Aspekty środowiskowe bezpośrednie a wymagania prawne 22 Aspekty pośrednie Procedura identyfikowania i zasad dostępu do przepisów prawnych 8

Nazwa aktu prawnego Miejsce ogłoszenia Wprowadzone zmiany Podstawa prawna Link do strony Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (POŚ) Dz.U.2008 nr 25 poz.150 t.j. (Dz. U. Nr 111/2008 r., poz. 708, Dz. U. Nr 138/2008 r., poz. 865, Dz. U. Nr 154/2008 r., poz. 958, Dz. U. Nr 171/2008 r., poz. 1056, Dz. U. Nr 199/2008 r., poz. 1227, Dz. U. Nr 223/2008 r., poz. 1464, Dz. U. Nr 227/2008 r., poz. 1505, Dz. U. Nr 19/2009 r., poz. 100, Dz. U. Nr 20/2009 r., poz. 106, Dz. U. Nr 79/2009 r., poz. 666, Dz. U. Nr 130/2009 r., poz. 1070, Dz. U. Nr 215/2009 r., poz. 1664, Dz. U. Nr 21/2010 r., poz. 104, Dz. U. Nr 28/2010 r., poz. 145, Dz. U. Nr 40/2010 r., poz. 227, Dz. U. Nr 76/2010 r., poz. 489, Dz. U. Nr 119/2010 r., poz. 804, Dz. U. Nr 152/2010 r., poz. 1018 i poz. 1019, Dz. U. Nr 182/2010 r., poz. 1228, Dz. U. Nr 229/2010 r., poz. 1498, Dz. U. Nr 249/2010 r., poz. 1657, Dz. U. Nr 32/2011 r., poz. 159) POŚ Internetowy System Aktów Prawnych Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (UW) Dz. U. Nr 100/2001 r., poz.1085 (Dz. U. Nr 143/2002 r., poz. 1196, Dz. U. Nr 7/2003 r., poz. 78, Dz. U. Nr 190/2003 r., poz. 1865, Dz. U. Nr 49/2004 r., poz. 464, Dz. U. Nr 113/2005 r., poz. 954, Dz. U. Nr 50/2006 r., poz. 360, Dz. U. Nr 133/2006 r., poz. 935) Internetowy System Aktów Prawnych Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Dz.U.2010 nr 213 poz. 1397 POŚ art. 51 ust.8 Internetowy System Aktów Prawnych Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi Dz.U.2002 nr 165 poz.1359 POŚ art. 105 ust.1 Internetowy System Aktów Prawnych Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku Dz.U.2007 nr 120 poz.826 POŚ art. 113 ust.1 Internetowy System Aktów Prawnych Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji Dz.U.2007 nr 187 poz.1340 POŚ art. 118a ust.2 Internetowy System Aktów Prawnych 9

SZŚ w Centrali PGNiG SA aspekty środowiskowe Aspekty Środowiskowe Centrali Spółki PGNiG SA Aspekty bezpośrednie Aspekty środowiskowe Aspekty pośrednie majątku nieprodukcyjnego element działań organizacji, jej wyrobów lub usług, który może oddziaływać wzajemnie ze środowiskiem (negatywnie i pozytywne). Aspekty pośrednie eksploatacyjne, poszukiwawcze, inwestycyjno-remontowe Aspekty awaryjne 10

Kryteria oceny aspektów środowiskowych Aspekty bezpośrednie i pośrednie A. wymagania prawne Aspekty, które nie spełniają wymagań prawnych są obligatoryjnie uznawane za znaczące. B. zasięg oddziaływania C. czas występowania aspektu w ciągu roku D. wielkość wpływu na środowisko Aspekty awaryjne E. prawdopodobieństwo wystąpienia emisji/powstania odpadów niebezpiecznych na skutek zaistnienia sytuacji awaryjnych

Aspekty środowiskowe Aspekt środowiskowy Miejsce występowania Warunki pracy Odpowiedzialność A. Wymagania prawne B. Zasięg oddziaływania C. Czas występowania Ocena aspektu D. Wielkość wpływu na środowisko Suma punktów Aspekt znaczący/nie znaczący Zniszczenie szaty roślinnej Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 4 3 3 2 12 N Pogorszenie jakości i zmiana naturalnych struktur glebowogruntowych Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 4 3 3 5 15 N Zmiana ukształtowania powierzchni terenu Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 4 3 3 3 13 N Zmniejszenie wielkości gruntów w produkcji rolnej i/lub leśnej Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 4 3 3 3 13 N Zużycie wody Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 1 2 4 2 9 N Ścieki komunalne Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 5 3 4 3 15 N Zmiana stosunków wodnychodwodnienia terenu Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 5 3 3 3 14 N Wycinka drzew Budowa PMG I Wykonawca/Inwestorzy Zastępczy - nadzór Departament Inwestycji 5 1 1 3 10 N 12

Znaczące aspekty środowiskowe oraz cele i zadania środowiskowe w Centrali PGNiG Znaczące aspekty środowiskowe zanieczyszczony grunt i wody podziemne (odpady: smoły pogazowe i inne związane z działalnością gazowni klasycznych) występujące na nieruchomościach przy ul. Kasprzaka 25 i na nieruchomościach nieprodukcyjnych, azbest i materiały zawierające azbest znajdujące się na nieruchomościach nadzorowanych przez Biuro Majątku, zrekultywowane składowisko odpadów niebezpiecznych. Program środowiskowy badania uszczegóławiające na nieruchomościach nieprodukcyjnych w celu ograniczenia lub uszczegółowienia granic obszaru występujących zanieczyszczeń, usunięcie odpadów po działalności gazowni klasycznych, prace rekultywacyjne na wybranych nieruchomościach nieprodukcyjnych, likwidacja płyt azbestowocementowych na nieruchomościach nieprodukcyjnych, monitoring stanu środowiska wokół składowiska.

SZŚ w Centrali Spółki Recertyfikacja SZŚ maj 2012 r. Kwiecień 2008 r. Powołanie zespołu wdrożeniowego Lipiec-Grudzień 2008 r. Tworzenie dokumentacji systemu oraz przeprowadzenie cyklu szkoleń Certyfikacja SZŚ Czerwiec 2009 r. 3 luty 2009 r. Wdrożenie SZŚ Styczeń-Czerwiec 2008 r. Przegląd wstępny i przygotowanie harmonogramu prac wdrożeniowych Utrzymanie SZŚ, Audyty sprawdzające maj 2010 r. czerwiec 2011 r. Sierpień-Grudzień 2007 r. Wybór konsultanta zewnętrznego Czerwiec 2007 r. Uchwała Zarządu PGNiG SA o przystąpieniu do wdrażania SZŚ wg normy PN-EN ISO 14 001 14

16

17

Wielkości dla wybranych aspektów środowiskowych z działalności Centrali Spółki na terenie nieruchomości przy ul. Kasprzaka 25 ROK 2008 2009 2010 2011 I półrocze 1 982 926 kwh 1 629 509 kwh 2 122 067 kwh 2 288 024 kwh Zużycie Energii Elektrycznej II półrocze 1 809 870 kwh 2 000 579 kwh 2 273 842 kwh 2 233 994 kwh suma 3 792 796 kwh 3 630 088 kwh 4 395 909 kwh 4 522 018 kwh I półrocze 309 892 m 3 191 448 m 3 412 570 m 3 377 059 m3 Zużycie Gazu II półrocze 122 098 m 3 252 617 m 3 263 467 m 3 227 917 m3 suma 431 990 m 3 444 065 m 3 676 037 m 3 604 976 m3 I półrocze 5 206 m 3 7 158 m 3 7 157 m 3 6 055 m3 Zużycie Wody II półrocze 5 314 m 3 6 465 m 3 4 620 m 3 5 067 m3 suma 14 282 m 3 13 623 m 3 11 777 m 3 11 122 m3 Odpady komunalne suma 469 Mg 231Mg 213 Mg 196,7 Mg 20

Nieruchomości majątek nieprodukcyjny Identyfikacja nieruchomości z majątku nieprodukcyjnego, na których w przeszłości prowadzona była działalność przemysłowa m.in. funkcjonowanie gazowni klasycznych, zbiorników na gaz, przetłoczni gazu etc. Przeprowadzenie badań rozpoznawczych na wytypowanych nieruchomościach w okresie od 2006-2011: - w łącznej ilości 69 przebadanych nieruchomości, - z czego 17 okazało się po badaniach niezanieczyszczone, - a na 23 przeprowadzono badania uszczegóławiające zasięg występowania zanieczyszczeń, źródła zanieczyszczeń oraz przeszacowano koszty prac rekultywacyjnych. W okresie 2006-2012 przeprowadzono rekultywacje na 8 dużych nieruchomościach zanieczyszczonych w znaczącym stopniu wraz z likwidacją zbiorników smołowych i części infrastruktury. Na 2012 r. zaplanowane jest przeprowadzenie i rozpoczęcie rekultywacji na 5 nieruchomościach. Na 2 nieruchomościach (jedna to zrekultywowane składowisko odpadów) jest prowadzony stały monitoring stanu środowiska. 21

Likwidacja zanieczyszczeń na nieruchomości w Warszawie ul. Kasprzaka 25 Przeprowadzenie w 2006 r. badań rozpoznawczych, które pozwoliły na określenie stanu środowiska oraz identyfikację źródeł zanieczyszczeń i wyznaczenie stref zanieczyszczeń. Likwidacja dołów smołowych w latach 2007-2011 w ilości 4 sztuk. Przeprowadzenie badań uzupełniających w 2010-2011 w strefach występowania najwyższych stwierdzonych zanieczyszczeń oraz opracowanie projektu prac zmierzających do ograniczenia stopnia zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego w oparciu o opracowaną metodę bioremediacji z wykorzystaniem biopreparatu pozyskanego z autochtonicznych mikroorganizmów rozkładających substancje ropopochodne. Planowane w 2012 r. założenie sieci piezometrów, którymi będzie dostarczany biopreparat oraz będzie prowadzony monitoring efektywności procesu bioremediacji. 22

Refundacja W 2010 roku, ramach IV Priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, działanie 4.1, które wspiera systemy zarządzania środowiskowego i ma na celu ich rozpowszechnienie, uzyskano refundację kosztów wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego w Centrali Spółki PGNiG SA ze środków UE. Prace nad tym projektem rozpoczęły się jeszcze w 2009 roku kiedy to przygotowano i dnia 15.12.2009 złożono wniosek wraz z załącznikami do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W dniu 17 marca 2010 r. Minister Środowiska zatwierdził listę projektów rekomendowanych do wsparcia, na której znalazł się zgłoszony przez Centralę Spółki projekt dot. wdrożenia i certyfikacji systemu zarządzania środowiskowego w Centrali Spółki PGNiG SA. W związku z tym rozpoczął się etap przygotowania i kompletowania dokumentów wymaganych do zawarcia umowy. W dniu 27.05.2010 r. w siedzibie NFOŚiGW podpisano umowę o dofinansowanie między NFOŚiGW jako Instytucją Wdrażającą a PGNiG SA. Przed zatwierdzeniem wniosku do wypłaty przeprowadzona została kontrola ex-post. W wyniku przeprowadzonej kontroli Wydział Kontroli Zamówień Publicznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, potwierdził, że procedura wyboru wykonawcy była zgodna z zasadą uczciwej konkurencji i nie stwierdzono naruszenia zasad równego traktowania wykonawców. W dniu 4 października 2010 roku NFOŚiGW zatwierdził wniosek o płatność. W ramach projektu kwota wydatków kwalifikowanych wyniosła 189 071,00 PLN a uzyskana kwota dofinansowania 94 535,50 PLN.

Klub Polskie Forum ISO 14000 Przyznanie przez Forum ISO dyplomu uznania 25

Wspólne działania z Oddziałami Eksploatacji w obszarze ochrony środowiska i SZŚ Oddziału w Sanoku i Zielonej Górze wraz z Centralą Spółki opracowały kryteria oceny aspektów środowiskowych i dokonały oceny aspektów środowiskowych. Przyjęto i uzupełniono opracowaną przez Centralę Spółki identyfikację wymagań prawnych oraz ich zestawienie wraz z analizą zakresu obowiązywania. Obecnie opracowywane są zapisy środowiskowe do umów zawieranych z wykonawcami prac, zarządcami nieruchomości, podmiotami dzierżawiącymi i leasingującymi majątek Spółki. Wypracowano wspólne zasady raportowania informacji z zakresu ochrony środowiska oraz zakres wskaźników, które pozwalają na przedstawianie zagadnień ochrony środowiska m.in. w raportach CSR. 26

Wspólne działania ze Spółkami Gazownictwa w obszarze ochrony środowiska i SZŚ Zlecenie inwentaryzacji emisji metanu z sieci dystrybucyjnej oraz określenie wskaźników emisji praca w toku (wykonano I etap badania wielkości emisji oraz zestawienia danych archiwalnych i literaturowe) praca zespołu Centrala/Oddział CLPB/Spółki Gazownictwa, Ujednolicono kryteria oceny aspektów środowiskowych oraz definicji i terminów w Spółkach Gazownictwa jednocześnie realizacja celu CSR praca zespołu Centrala/Spółki Gazownictwa. Zostały wdrożone wypracowane kryteria i Spółki dokonały oceny aspektów środowiskowych. Wypracowano wspólne zasady raportowania informacji z zakresu ochrony środowiska oraz zakres wskaźników, które pozwalają na przedstawianie zagadnień ochrony środowiska m.in. w raportach CSR. 27

Wyzwania w obszarze SZŚ W ramach Oddziałów Obrotu Gazem: Przeprowadzono przegląd spełnienia wymagań prawnych w Oddziałach Obrotu, zestawiono informacje o posiadanych dokumentach formalno-prawnych oraz o wielkości korzystania ze środowiska, która jest prowadzona półrocznie. Rozpoczęto przeglądy wstępne w wybranych Oddziałach Obrotu w celu stwierdzenia stopnia przygotowania do wdrożenia SZŚ, rozszerzenie jako nowy obszar w ramach SZŚ Centrali Spółki dodatkowo realizacja celu CSR. W ramach Oddziałów Eksploatacyjnych: Będą podjęte prace nad ujednoliceniem obszaru oceny wpływu na środowisko, analizy ryzyk środowiskowych, inwentaryzacji stanu środowiska dla prowadzonych prac i przedsięwzięć. Zostaną wypracowane zasady postępowania w nowym obszarze działalności poszukiwania gazu ze złóż niekonwencjonalnych w zakresie ochrony środowiska. 28

Wyzwania w obszarze SZŚ W ramach Spółek Gazownictwa: Dla dokonanej punktacji aspektów środowiskowych, zostanie ustalona ostateczna granica od której aspekty zaliczane będą do znaczących. Dodatkowo zostaną określone potencjalne aspekty środowiskowe oceniane wyłącznie poprzez prawdopodobieństwo wystąpienia. Zostaną przygotowane sposoby zarządzania znaczącymi aspektami środowiska oraz metody monitorowania potencjalnych aspektów środowiskowych. Kontynuowanie spotkań w ramach ujednolicania elementów systemu w Spółkach- Gazownictwa identyfikacji wymagań prawnych, ocena zgodności, zarządzania zmianą, prowadzenia audytów wewnętrznych, ocena i kwalifikowanie dostawców itp. 29

Dziękuję za uwagę Opracował zespół: Monika Kadzikiewicz-Schoeneich Kierownik Działu Instrumentów Ochrony Środowiska / Pełnomocnik Systemu Zarządzania Środowiskowego w Centrali Spółki monika.kadzikiewicz@pgnig.pl, tel. 22 691 84 90 Anna Markiewicz Kierownik Działu Systemów Zarządzania Środowiskowego anna.markiewicz@pgnig.pl, tel. 22 691 84 91 Joanna Chojnacka Specjalista ds. ochrony środowiska joanna.chojnacka@pgnig.pl, tel. 22 589 43 92