CO ROBIMY NA KOMPUTERACH W BIBLIOTECE I CO Z TEGO MAMY?

CO ROBIMY NA KOMPUTERACH W BIBLIOTECE I CO Z TEGO MAMY? badania użytkwników kmputerów dstarcznych w ramach Prgramu Rzwju Biblitek Hubert Brwski WARSZAWA, STYCZEŃ 2012 Plsk-Amerykańska Fundacja Wlnści jest partnerem Fundacji Billa i Melindy Gates w przedsięwzięciu, które ma ułatwić plskim biblitekm publicznym dstęp d kmputerów, Internetu i szkleń. Prgram Bibliteczny w Plsce jest realizwany przez Fundację Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg. Raprt jest dstępny na licencji Creative Cmmns Uznanie autrstwa 3.0 Plska. Pewne prawa zastrzeżne na rzecz autrów raz Fundacja Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg. Zezwala się na dwlne wykrzystanie treści - pd warunkiem zachwania niniejszej infrmacji licencyjnej i wskazania autrów raz Fundacji Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg jak właścicieli praw d tekstu. Treść licencji jest dstępna na strnie http://creativecmmns.rg/licenses/by/3.0/pl/

01 wstęp 01 WSTĘP W 2009 rku Fundacja Rzwju Spłeczeństwa Infrmacyjneg rzpczęła realizację Prgramu Rzwju Biblitek. W ramach Prgramu bibliteki zstały wypsażne w sprzęt kmputerwy, umżlwiający bezpłatne krzystanie z Internetu. Na każdym kmputerze dstarcznym przez FRSI, trzy razy w tygdniu wyświetla się prsta ankieta dtycząca krzyści jakie użytkwnik dniósł krzystając z kmputerów, zawierająca pytania spsby używania kmputerów raz pzwalające na kreślenie prfilu użytkwnika (pdstawwe pytania dtyczące charakterystyki spłeczndemgraficznej). Tym właśnie zagadnienim pświęcne są trzy rzdziały niniejszeg raprtu. 2

02 pdsumwanie 02 PODSUMOWANIE Z kmputerów w biblitece krzystają przede wszystkim uczniwie i sby d 18 rku życia. Stsunkw częst krzystają z kmputerów sby bezrbtne. W biblitekach wyraźnie brakuje dwóch ważnych na wsiach grup spłecznych rlników raz emerytów i rencistów. Właściwie nie ma też sób pwyżej 55 rku życia (a przynajmniej jest ich duż mniej, niż należałby się spdziewać w prównaniu d struktury wieku w gminach bjętych Prgramem Rzwju Biblitek). Bibliteki t również miejsca silnie sfeminizwane dtyczy t nie tylk persnelu, ale też użytkwników (70% t kbiety). Mężczyźni becni w biblitece, t głównie nastlatki, przyciągani przez mżliwść grania nline, przede wszystkim w tzw. gry przeglądarkwe. 10% ankietwanych t nwi użytkwnicy bibliteki zadeklarwali, że nie dwiedzali jej przed pjawieniem się kmputerów. Mżna ich zatem kreślić jak użytkwników przyciągniętych przez kmputery. Widczny stał się trend rsnący dsetek nwych użytkwników bibliteki wśród respndentów rśnie. Kmputery w biblitece t dla przeważającej części użytkwników terminale dstępu d sieci krzystają z Internetu niemal wszyscy użytkwnicy kmputerów (95% badanych, bez większych różnic związanych z cechami demgraficznymi). Pza tym większść dpwiedzi na pytania cele krzystania raz krzyści jakie udał się dzięki kmputerm siągnąć jest związana właśnie z siecią i mżliwściami jakie daje. Kmputer terminal dstępu, dpwiada na naturalne słabści małej bibliteki w wypełnianiu jej tradycyjnej rli związanej z wiedzą. Kmputer jest d pewneg stpnia remedium na graniczny księgzbiór, z czym wiążę się także brak wiadmści specjalistycznych. Pza tym zasby internetu różnią się d tradycyjnych zasbów bibliteki aktualnścią, a także na szybkścią i łatwścią przeszukiwania. Badani częst mówią pszukiwanych na kmputerach w biblitece infrmacjach jak ważnych i ptrzebnych. Kmputery pzwalają szybk i sprawnie je dnaleźć i za t czytelnicy są im wdzięczni. Dstęp d Internetu w biblitekach pzwala także na pdtrzymywanie raz nawiązywanie relacji z innymi. Są t zarówn człnkwie rdziny (częściej drśli użytkwnicy) jak i przyjaciele i znajmi (częściej młdsi). Mieszczą się tu dwa niec różne zjawiska chęć pdtrzymania więzi pmim barier gegraficznych, np. z częścią rdziny która wyemigrwała raz chęć pzstania w śrdwisku, bycia częścią grupy, w której interakcje d jakiegś stpnia dbywają się w internecie (dtyczy t czywiście sób młdszych). 3

02 pdsumwanie Wreszcie kmputer terminal jest spsbem na załatwianie praktycznych spraw, związanych z aktywnścią zawdwą, knsumencką czy bywatelską. Wartym pdkreślenia jest, że aż 6% badanych wspmina, że szukał pracy na kmputerach w biblitece a z dpwiedzi klejnych 4% mżna wniskwać, że faktycznie znaleźli pracę! Kmputer w biblitece nie jest natmiast wykrzystywany jak narzędzie d twrzenia badani nie piszą na nim blgów, nie twrzą strn internetwych, nie edytują grafiki itp. Taka aktywnść jest czywiście dść rzadka wśród internautów w góle, ale w badaniu właściwie nie ma jej żadnych śladów. Kmputer dstępny w miejscu publicznym różni się pd tym względem d kmputera psiadaneg w dmu. 4

03 nta metdlgiczna 03 NOTA METODOLOGICZNA W kresie d 4 marca 2010r. d 31 października 2011r. skrypt uruchmił ankietę 7231 razy na 1400 różnych kmputerach. Ankieta zstała wypełnina 2413 razy (w tylu ankietach dpwiedzian na chć jedn pytanie pza pytaniem wstępnym, ptwierdzającym chęć wzięcia udziału w badaniu.) Jest t 3 wyświetleń ankiety. W pzstałych przypadkach kienk ankiety zstał zamknięte bez dpwiedzi nawet na jedn pytanie. Ankieta zstała wypełnina tylk na 834 kmputerach (maksymalna liczba ankiet wypełninych na jednym kmputerze wynsi 46; średni na jeden kmputer, na którym wypełnin chć jedną ankietę przypada 2,9 rzpczętych ankiet). D statnieg pytanie ankiety dszł 1967 sób (82% sób, które dpwiedziały na chć jedn pytanie). W niemal każdym pytaniu znajduje się jednak spr braków danych, dlateg pdstawy analiz są w większści przypadków mniejsze. Z analizy wyłączn sby, które zadeklarwały, że są pracwnikami bibliteki był t 389 dpwiedzi. W sumie więc w raprcie analizwane jest 2024 dpwiedzi. Pprzedni raprt dtyczący użytkwania kmputerów w biblitekach dtyczył kresu d 4 marca 2010 d 31 stycznia 2011 1. W niniejszym raprcie zasadnicz pdawane są dane z całeg kresu realizacji ankiety, a więc również z kresu raprtwaneg pprzedni, tam gdzie jest t zasadne uzupełnine analizę trendów. Wyjątki d tej zasady są zawsze zaznaczne. Pełna treść ankiety jest zamieszczna na kńcu raprtu, tam mżna znaleźć pełne brzmienie pytań. 1 Raprt mżna pbrać ze strny http://frsi.rg.pl/pl,publikacje,24.php 5

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach 04 UŻYWANIE KOMPUTERÓW I INTERNETU W BIBLIOTEKACH 1. CZĘSTOTLIWOŚĆ KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW Użytkwnicy, którzy wypełnili ankiety krzystają z kmputerów z biblitek dść regularnie, większść z nich cdziennie lub kilka razy w tygdniu (7 wszystkich dpwiedzi). D pewneg stpnia wynika t czywiście z faktu, że sby bywające tak częst w biblitece mają większą szansę na bycie wylswanym d badania, niż sby bywające w niej rzadziej. Niemniej jednak strżnie mżna stwierdzić że kmputery w biblitece mają sprą grupę stałych użytkwników. Jest jednak także mała grupka sób, która właśnie krzystała z kmputera p raz pierwszy przy wypełnianiu ankiety. Wykres 1. Częsttliwść krzystania z kmputerów w biblitece 50% 40% 30% 32% 41% 20% 19% 10% 0% Cdziennie Kilka razy w Kilka razy w tygdniu miesiącu 4% Raz na miesiąc 2% Kilka razy w rku 1% Raz w rku lub rzadziej Dziś krzystam pierwszy raz Niemal wszystkie sby krzystające z kmputerów w biblitece krzystają z internetu (95%) właściwie niezależnie d cech demgraficznych (drbinę rzadziej jedynie sby pwyżej 55 rku życia i sby znajdujące się na emeryturze). Zdecydwana większść użytkwników deklaruje, że dwiedzała biblitekę, zanim pjawiły się w niej kmputery t aż 90% wszystkich ankietwanych. Nwi użytkwnicy t kł 10% wszystkich, którzy krzystają z kmputerów. Widczny staje się jednak 6

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach trend wzrstwy, internet i zmiany w biblitece przyciągają d niej craz więcej użytkwników 2. Wykres 2 Odsetek "nwych użytkwników" - sób, które zadeklarwały, że nie dwiedzały bibliteki przed pjawieniem się w niej kmputerów. 20% 15% 14% 16% 14% 15% 10% 7% 10% 7% 11% 12% 9% 11% 10% 9% 5% 4% 0% SIĘ WRZ 2010 2010 PAŹ 2010 LIS 2010 GRU 2010 STY 2011 LUT MAR 2011 2011 KWI 2011 MAJ 2011 CZE 2011 LIP 2011 SIĘ WRZ 2011 2011 PAŹ 2011 2. CO UŻYTKOWNICY ROBIĄ W INTERNECIE? Osbm krzystającym z internetu w biblitece zadan twarte pytanie, c knkretnie rbiły w internecie teg dnia, czeg szukały, jaką sprawę załatwiały 3. W trakcie kdwania dpwiedzi zastswan klucz kdwy przyprządkwujący dpwiedzi badanych na tyle na ile t mżliwe - d sfer, dziedzin życia 4. Jednak jak się kazuje, najłatwiej jest użytkwnikm kreślać czynnści wyknywane na kmputerach używają bardz gólnych sfrmułwań. Tych, które da się zakwalifikwać d bardziej szczegółwych kategrii jest zdecydwanie mniej. 2 Przy czym należy zaznaczyć, że t dsetek nwych użytkwników rśnie. Nie jest mżliwe kreślenie z całkwitą pewnścią, czy jest także w liczbach bezwzględnych. 3 Dkładnie pytanie brzmiał: Prszę napisać, c dziś rbił/a Pan/Pani w Internecie, jaką sprawę Pan/Pani załatwiał/a, jakich infrmacji Pan/Pani szukał/a? 4 ten schemat kdwania zstał zastswany tylk d danych bejmujących kres styczeń październik 2011. Pniższy rzdział dtyczy więc jedynie teg kresu. Niektóre dpwiedzi badanych były na tyle niejednznaczne, że aby pprawnie je zaklasyfikwać wykrzystywan inne infrmacje. Przykładw inaczej traktwan dpwiedź infrmacje Egipcie jeżeli udzielił jej uczeń (zakładamy, że jest t związane z jeg nauką) a inaczej jeżeli była t 40-letnia gspdyni dmwa (pdróże i turystyka). Oczywiście mżliwe są pewne nadinterpretacje, ale jest t nieuniknine. W przeciwnym wypadku zbyt wiele dpwiedzi nie mgłby zstać nigdzie zaklasyfikwanych. 7

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Wykres 3. C użytkwnicy rbią w Internecie? Pminięt dpwiedzi inne raz braki dpwiedzi. Kupwanie i sprzedawan ie przez Interent Lkalne wiadmści i infrmacje 4% Pszukiwa nie pracy 6% Wiadmści z kraju i ze świata Kultura (fi lmy, książki i inne) 2% Kntakty z urzędami i instytucjami 20% Kmunikacja z rdziną i znajmymi 19% Edukacja i nauka 18% Rzrywka, gry, spędzanie wlneg czasu 2% Zdrwie, zdrwy styl życia Są trzy główne spsby krzystania z internetu w biblitekach t kmunikacja z bliskimi i znajmymi (20%), edukacja i nauka (19%) raz rzrywka i gry (a także spędzanie w biblitece wlneg czasu kł 18%). D kmunikacji należy czywiście krzystanie z takich narzędzi jak pczta elektrniczna, kmunikatry tekstwe (zdecydwanie najważniejszy jest GG, wykrzystywany przez młdzież d kmunikacji ze znajmymi) i głswe (tu ważny jest Skype, częst jest t kmunikacja z rdziną, również taką, która przebywa za granicą). Widać także jak ważnym narzędziem kmunikacji są prtale spłecznściwe najważniejsze t nasza klasa (czy właściwie nk.pl) raz mniej isttny Facebk. Chmura słów, które padają najczęściej w dpwiedziach zaklasyfikwanych jak edukacja i nauka, znajduje się pniżej. Usunięt z niej tylk najczęściej padające słwa takiej jak infrmacje, szukałam, szukałem, temat i wiadmści (najczęściej pjawiające się słw pracy znacza tylk prace dmwe, prace szklne, a nie prace zawdwe). <1 % <1 % Działalnść i aktywnść spłeczna 2% Rlnictw i zajmwanie się gspdarstwem Praca zawdwa prwadzenie firmy 1% Hbby, zaintereswania 1% 1% Gtwanie, kulinaria, zajmwanie się 1% Bankwść internetwa 1% Pdróże i turystyka dmem, uprawa grdu Nauka bsługi kmputera 8

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Rysunek 1. Chmura słów - najczęściej używane słwa z dpwiedzi sklasyfikwanych jak edukacja i nauka. Usunięt słwa infrmacje, szukałam, szukałem, temat i wiadmści i niektóre frmy tych słów raz niektóre łączniki. Jak widać tematów wyszukiwania jest bardz duż. Są t zarówn kreślenia gólne jak: pracy (element sfrmułwania infrmacje / wiadmści d pracy / pracy dmwej), referat, materiały, książki, prezentacje, lekcje. Pza tym pjawiają się nazwy przedmitów (plskieg, bilgia, chemia) raz knkretne tematy. Zwraca uwagę ppularnść Miłsza raz Lenarda da Vinci. Niemal c piąty użytkwnik (18%) deklaruje, że używał kmputerów d gier i rzrywki, przy czym w praktyce najczęściej chdzi właśnie granie. Zasadnicz są t prste gry przeglądarkwe, częst stwrzne dla dzieci, także dla dziewczynek (np. gra PetParty). Oprócz teg widać sukces naszej klasy i w duż mniejszym stpniu Facebka jak platfrmy d grania. Najczęściej jednak nie pada nazwa gry mwa raczej graniu sbie, czy graniu w różne gry. Czwartą c d częstści grupą dpwiedzi są wiadmści z kraju i ze świata (6%), ale nawet płączne z lkalnymi wiadmściami i infrmacjami () są znacznie mniej ppularne niż trzy najważniejsze kategrie. Klejną czynnścią częst wyknywaną na kmputerach w biblitece jest pszukiwanie pracy (4%). Ptwierdza t zaskakując częste wspminanie bibliteki jak pmcnej w pszukiwaniu pracy, a nawet mającej udział w jej znalezieniu, czym mwa w klejlnym rzdziale. 9

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Kupwanie i sprzedawanie przez internet () t najczęściej kupwanie przedmitów na prtalu aukcyjnym Allegr (kł płwy dpwiedzi z tej kategrii), np. jedna z badanych przyznała, że pszukuję na allegr sukienki na urczystść weselną (kbieta, 25 lat). Allegr jest tyle ważne, że t jedyna nazwa sklepu internetweg jaka pada w dpwiedziach twartych, właściwie wydaje się być synnimem zakupów w sieci, elektrnicznym marketem. Marketem, b właściwie nie ma w biblitece użytkwników, którzy na tym serwisie aukcyjnym sprzedają. Aktywnść badanych w internecie dtyczy także innych praktycznych strn cdzienneg życia np. związanych z pracą zawdwą i prwadzeniem własnej firmy (2%). Są t zarówn pszukiwania infrmacji związanych z pracą jak i bardziej skmplikwane czynnści: skrzystałam z szablnów wizytówek i je sbie wydrukwałam. Szukałam ptencjalnych dbirców mich prduktów. Znaczącą grupę spśród pracujących w biblitece stanwią nauczycielki. Mim, że bibliteki w Prgramie w przeważającej części znajdują się na wsi, jest w nich niewielu rlników (pr. Rzdział 06). Również używanie internetu w sprawach związanych z prwadzeniem gspdarstwa jest śladwe. Użytkwnicy kmputerów w biblitekach, chć bardz rzadk (2% dpwiedzi), kntaktują się z urzędami i instytucjami przez internet: ZUS-numery tel (kbieta, 31 lat) szukałam infrmacji pewnej instytucji i znalazłam nr. telefnu (kbieta, 30 lat) sprawdzałem ( ) wiadmści na strnie gminy (mężczyzna, 38 lat) skanwanie i wysyłanie dkumentu (mężczyzna, 32 lata) skan i przesłanie dkumentu pcztą elektrniczną (mężczyzna, 30 lat) rzliczenie pdatkwe (kbieta, 39 lat) pszukiwanie infrmacji związanych z działalnścią urzędów (kbieta, 28 lat) pisałem pisma urzędwe (mężczyzna 44 lata) infrmacje gdzinach twarcia dziekanatu w sbtę (kbieta, 23 lata) infrmacje na temat ubezpieczeń spłecznych (kbieta, 39 lat) T wyliczenie czynnści związanych z praktyczną strną życia, które wyknywane są w biblitekach z kmputerami dstarcznymi w ramach PRB, trzeba jeszcze uzupełnić bankwść internetwą (1% dpwiedzi). Jednak kmputery w biblitece mają znaczenie także w innych sferach życia. Pza wspminanymi grami i rzrywką, badani wyknują różne czynnści związane kulturą, () zarówn tą zwyczajwą zwaną wyską (dwiedziałam się c grają w teatrze we Wrcławiu kbieta, 37 lat) jak i ppularną (pszukiwanie infrmacji repertuarze kina 10

04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Silesia w Katwicach kbieta, 40 lat); glądałam zdjęcia us5 i słuchałam muzyki us5 kbieta, 14 lat). W biblitekach rzwija się także hbby i zaintereswania (1%), które są siłą rzeczy dść zróżnicwane: zbieram mnety. Sprawdzałem na allegr aukcje (mężczyzna, 38 lat) interesuje się numizmatyką. krzystałem z allegr (mężczyzna, 22 lata) pszukiwałem infrmacji z mtryzacj (mężczyzna, 17 lat) Infrmacje na temat hip hp (mężczyzna, 12 lat) znaczenie liczby 666 (mężczyzna, 42 lata) Za szczególny rdzaj zaintereswań mżna uznać gtwanie, zajmwanie się dmem i grdem (1%). T przede wszystkim szukanie przepisów, np. na przygtwanie dyni (kbieta, 26 lat) czy ptrawy z grilla (kbieta, 50 lat), ale także instrukcje jak sadzić krzewy brówki (mężczyzna, 54 lata) czy jak łwi się małże na kukurydzę (mężczyzna, 26 lat). Pjawiają się także dpwiedzi związane z pdróżami badanych (1%), zarówn takimi bardziej lkalnymi (sprawdzanie rzkładów kmunikacji publicznej) jak i niec dalszymi (szukałem infrmacji mżliwściach wypczynku nad mrze mężczyzna, 50 lat; zamawiałam bilety ltnicze kbieta, 38 lat; infrmacje Marku kbieta, 40 lat). Niektóre czynnści wyknywane w biblitece dtyczą sfery zdrwia i zdrweg stylu życia (2%): Szukałam infrmacji ziłach leczniczych (kbieta, 60 lat) Dtyczących chrób: atpwe zapalenie skóry u niemwląt atrskpia klana (kbieta, 30 lat) szukałam pradników jak dbrze układać włsy, jak nie dbać (kbieta, 40 lat) Kilka dpwiedzi świadczy tym, że dwiedzający biblitekę uczą się p prstu krzystać z kmputerów (1%). W większści są t pdstawy bsługi kmputera (uczę się pdstaw bsługi kmputera kbieta, 60 lat; kbieta, 54 lata; uczyłam się pisać na kmputerze kbieta, 40 lat) i krzystania z internetu (zakładałam pcztę kbieta, 61 lat; zakładanie czata kbieta, 57 lat). 11

O D S E T E K K O B I E W Ś R Ó D R O B I Ą C Y C H D A N Ą R Z E C Z W I N T E R N E C I E 04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach Wykres 4. Płeć i przeciętny wiek sób wyknujących różne czynnści w internecie 100% <1% Działalnść i aktywnść spłeczna 80% 60% 40% Edukacja i nauka 17% Czynnści, które wyknywali badani różnią się znacząc w zależnści d ich wieku i płci. Przeciętny wiek jest najniższy wśród sób, które spędzają czas w biblitece na grze i rzrywkach raz na nauce. T jedyne dwie czynnści, które są tak wyraźnie przesunięte w strnę sób młdszych. Trzecia ppularna czynnść, kmunikacja z rdziną i znajmymi, jest już wyknywana przez sby zróżnicwane wiekw. Wszystkie mówine pwyżej drbne kategrie, dpwiadające różnym celm krzystania z kmputerów, czy sferm życia badanych, są raczej dmeną sób drsłych. Wyraźnie starsze są jedynie sby, które w biblitekach uczą się krzystać z kmputerów. 19% Kmunikacja z rdziną i znajmymi Rzrywka, gry, spędzanie wlneg czasu 20% Kupwanie i sprzedawanie przez internet Pdróże i turystyka Pszukiwanie pracy 4% Kultura (filmy, książki i inne) 1% 1% 2% 15 25 35 45 55 Ś R E D N I W I E K W L A T A C H R O B I Ą C Y C H D A N Ą R Z E C Z W I N T E R N E C I E 1% 2% 6% 2% Kntakty z urzędami i instytucjami Hbby, zaintereswania Gtwanie, kulinaria, zajmwanie się dmem, uprawa grdu Zdrwie, zdrwy styl życia Praca zawdwa, prwadzenie firmy Wiadmści z kraju i ze świata Lkalne wiadmści i infrmacje 1% <1% Rlnictw i zajmwanie się gspdarstwem Bankwść internetwa 1% Nauka bsługi kmputera WIELKOŚĆ PUNKTU OZNACZA ODSETEK OSÓB ROBIĄCYCH DANĄ RZECZ W INTERNECIE 3. OGÓLNY CEL KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW Obraz ten różni się jednak pd pewnymi względami, gdy sfrmułwaliśmy pytanie trchę inaczej i pprsiliśmy wybranie z listy pdstawweg celu wykrzystania z kmputerów w biblitekach na pierwszym miejscu wskazywana jest wtedy rzrywka (34% dpwiedzi), ptem nauka (22%) raz pszukiwanie infrmacji (21%). C ósma sba (12%) krzysta z kmputerów w biblitece d pracy a c dziesiąta (10%) d kmunikacji. Uderza że wielu użytkwników kmputerów, chć ptrafi 12

W J A K I M C E L U P R Z E D E W S Z Y S T K I M K O R Z Y S T A P A N ( P A N I ) Z K O M P U T E R Ó W W B I B L I O T E C E 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 04 używanie kmputerów i internetu w biblitekach wskazać na knkretne rzeczy, które dzięki biblitece uzyskuje, raz ptrafi wskazać c dkładnie rbi, jedncześnie uważa, że głównym celem krzystania z kmputerów jest rzrywka. Prawdpdbne jest, że użytkwnicy gólnie wiążą kmputery z rzrywką i na nią zwracają uwagę, nie myśląc szeregu innych czynnści, które wyknują. Dpier zmuszeni d dpwiedzi na pytania bardziej szczegółwe a przede wszystkim dwłujące się d faktycznych dświadczeń (C dzisiaj rbiłeś/aś? C udał Ci się siągnąć) ptrafią wyjść pza pierwsze skjarzenie: kmputer/internet służy d rzrywki. Wykres 5. Spsby używania kmputerów w biblitece a wiek 100% 75% PRACA KOMUNIKOWANIE SIĘZLUDŹMI 50% NAUKA POSZUKIWANIE INFORMACJI 25% ROZRYWKA 0% W I E K Spsby używania kmputerów są bardz mcn związane z wiekiem sbm młdym służą przede wszystkim d rzrywki a także d nauki (im starsza jest młdzież krzystająca kmputerów tym częściej nauka zastępuje granie na biblitecznych kmputerach). Wśród drsłych rzrywka również jest isttną rzeczą, którą rbią na kmputerach, ale craz częściej krzystają z kmputerów d pszukiwania infrmacji, kmunikacji i pracy. 13

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB 05 KORZYŚCI OSIĄGANE DZIĘKI KOMPUTEROM PRB Prgram Rzwju Biblitek bezpśredni działa na same bibliteki i je mdernizuje t d biblitek dstarczany jest sprzęt, t biblitekarki pdlegają prceswi szkleń itd. Ostatecznie jednak zmiana, którą Prgram ma na celu, dtyczy mieszkańców miejscwści lkalnych spłecznści. Ważne jest więc jakieg rdzaju krzyści z prgramu mają sami mieszkańcy, c udał się dzięki dstarcznym w ramach PRB kmputerm siągnąć, załatwić, zrbić. Odpwiedzi na takie pytanie pzwalają zrzumieć jakie krzyści przynsi Prgramm swim statecznym dbircm. Pytanie krzyści zstał uczestnikm ankiet zadane w frmie pytania twarteg badani mgli wpisywać dwlnie dpwiedzi w plu tekstwym ankiety. Następnie udzielne dpwiedzi zstały pgrupwane w kategrie. Wart pamiętać specyfice pytań twartych w badaniach ilściwych dpwiedzi na nie są dla badanych dść trudne: wymagają przypmnienia sbie pewnych spraw raz sfrmułwania dpwiedzi i zapisania jej. Jest t w tym wypadku dść ważne spra część badanych nie dpwiedziała w góle na t pytanie, część sób udzieliła dpwiedzi bardz zdawkwych, krzystając w dużej mierze z kategrii, które pznały w pprzednich pytaniach ankiety. Jedynie pewna grupa sfrmułwała knkretne dpwiedzi. Prprcje między tymi grupami nie są isttne, ważne jest jednak, żeby pamiętać, że pdawane pniżej rzkłady prcentwe należy traktwać z pewną strżnścią. Przede przedstawieniem krzyści, które przynisły kmputery użytkwnikm wart zaznaczyć że niemal wszystkie krzyści wiązały się także z internetem. Te dwa pjęcia są właściwie używane zamiennie kmputer w biblitece t przede wszystkim terminal dstępu d sieci. Isttne jest także zaznaczenie, że jakąklwiek krzyść ptrafił wskazać w pytaniu kł 72% respndentów. 14

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Wykres 6. Krzyści siągane dzięki kmputerm w biblitekach 27% Nauka, drabianie lekcji, przygtwanie prac d szkły i na studia 8% Rzrywka, gry, spędzanie wlneg czasu 11% Cdzienne sprawy, cdzienne życie 7% Drukwanie i multimedia 27% Zdbycie infrmacji 1. Najczęściej wymienianą krzyści związane są z różneg rdzaju infrmacjami i wiadmściami, które udał się uzyskać dzięki kmputerm i internetwi w biblitece t aż 27% wszystkich dpwiedzi. W większści przypadków badani dpwiadali bardz enigmatycznie i nie spsób kreślić jakie właściwie infrmacje chdzi. Najwyraźniej ta kategria nie wymagała w rzumieniu badanych dkreślenia, wskazania tematu 5. Użytkwnicy pdkreślają tylk czasem wielść, szerki zakres wiadmści, które zdbyli dzięki kmputerm i internetwi w biblitece, np.: 4% 17% Mżliwść nawiązania/ utrzymania kntaktu znajmymi i bliskimi 10% Sz ukanie / znalezienie pracy Pdniesienie kmpetencji związanych z bsługą kmputera Wyknywanie pracy zawdwej dzięki stałemu dstępwi d internetu w biblitece w każdej chwili mgę skrzystać z wiadmści zawartych w sieci (mężczyzna, 16 lat); uzyskuje ciekawe infrmacje (kbieta, 40 lat); ważne infrmacje różne wiadmści; ptrzebne artykuły (kbieta, 22 lata); 5 Dkładniejsze kreślenie c znacza dkładniej t zdbywanie infrmacji wymagać będzie w klejnych falach zmian w knstrukcji kwestinariusza. 15

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB udał mi się znaleźć niezbędne i interesujące mnie infrmacje na szereg różnych tematów (kbieta, 24 lata); Najbardziej t znaleźć wszelkieg rdzaju infrmacje (kbieta). W tej szerkiej kategrii infrmacji znajduje się także zdbycie aktualnych wiadmści: z kmputera mgę krzystać cdziennie.. więc jestem na bieżąc z infrmacjami (kbieta, 20 lat); szybkść infrmacji (kbieta, 34 lata); stały dstęp d nwych infrmacji (kbieta, 45 lat); mgę na bieżąc zrbić przegląd najnwszych wiadmści w prasie (kbieta, 40 lat). Pzstali ankietwani wyszukujący infrmację wskazywali ich temat, przy czym spra część z nich związana była związane z niszwymi zaintereswaniami, np. bejrzałam wzry wieńców dżynkwych (kbieta, 56 lat); kilka ciekawych infrmacji znaczeniu ziół (kbieta 38 lat); zebranie materiałów Plakach walczących na różnych frntach w czasie drugiej wjny światwej (kbieta 18 lat). Kmputery w biblitekach dpwiadają więc na pewne słabści małych biblitek: na z natury rzeczy graniczny księgzbiór, z czym wiążę się także brak wiedzy niszwej, bardz mcn sprfilwanej. Pza tym zasby internetu różnią się d tradycyjnych zasbów bibliteki aktualnścią, a także na szybkścią i łatwścią przeszukiwania. Badani częst mówią pszukiwanych infrmacjach jak ważnych i ptrzebnych. Kmputery pzwalają szybk i sprawnie je dnaleźć i za t czytelnicy także są im wdzięczni. 2. Ankietwani użytkwnicy kmputerów w biblitekach bardz częst wskazują na krzyści w nauce, jakie uzyskali dzięki kmputerm (27%). Jest t czywiście związane z mówiną w rzdziale 06 charakterystyką demgraficzną użytkwników, wśród których przeważają sby uczące się. Zwraca uwagę łatwść z jaką badani przywłują w tym wypadku bardz knkretne i wymierne krzyści jakie dnieśli mówią dbrych cenach, które udał im się dstać (udał mi się napisać referat z bilgii i chemii, dstałem 5+ z tych referatów mężczyzna, 12 lat); napisanych pracach (duż infrmacji ptrzebnych d pracy licencjackiej kbieta, 23 lata); czy innych sukcesach, które udał im się dnieść (zaliczyć kilka egzaminów kbieta, 22 lata; dstałam się na studia kbieta, 23 lata) alb są bardziej refleksyjni: łatwiejsza nauka, zdbywanie wiedzy (kbieta, 15 lat). 16

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Spra część badanych mówi właśnie różneg rdzaju pracach zaliczeniwych i referatach, które udał się przygtwać się dzięki dstępwi d aktualnej wiedzy, niedstępnej w książkach becnych w biblitece: Nie mam w dmu internetu, więc bardz częst krzystam z kmputerów w biblitece. W szkle bardz częst nauczyciele prpnują krzystanie z niektórych strn internetwych, a dzięki kmputerm w biblitece mgę być na bieżąc w nauce. (kbieta, 15 lat); Mgę wzbgacić mje prace naukwe infrmacje aktualne, których nie znajdę w książkach, pnieważ nie są tak częst aktualizwane (mężczyzna, 21 lat). Są również tacy, którzy bardz pdkreślają wagę dstępu d kmputerów właśnie w biblitekach: dzięki kmputerwi w biblitece mam mżliwść kntynuwania dalszej nauki. Zrbiłam duż referatów i prac kntrlnych i t wszystk bez ddatkwych płat (kbieta, 22 lata); ( ) Gdybym miała tak chdzić na kafejki internetwej na pewn bym dalej się nie uczyła (kbieta, 22 lata). 3. Dla c szósteg ankietwaneg (dkładnie 17%) dzięki kmputerm z PRB mżliwe lub łatwiejsze jest utrzymywanie i nawiązywanie kntaktów z innymi. Częściej chdzi nawiązywanie i utrzymywanie kntaktu ze znajmymi (10%) niż bliskimi (). Nie dtyczy t tylk dzieci i młdzieży również sby drsłe chwalą sbie szybki kntakt ze znajmymi (kbieta, 40 lat), kntakt ze znajmymi (kbieta 52 lata), czy mżliwść płączenia z rdziną (kbieta, 74 lata). Dla drsłych częst isttna jest mżliwść dnwienia kntaktów alb pdtrzymania ich na dległść: dnwiłam kntakty ze znajmymi (kbieta, 35 lat); płączyłam się z rdziną z za granicy przez Skype (kbieta, 60 lat); Pznaję kulturę wschdu dzięki relacji córki przebywającej w Indnezji (kbieta, 58 lat). Dla młdzieży ważne jest także nawiązania nwych relacji: nawiązanie ciekawych znajmści przez internet (kbieta, 19 lat); [udał mi się] znaleźć chłpaka (kbieta, 18 lat); pznanie fajnych dziewczyn (mężczyzna, 22 lata) pznać na nk mja nwa klasę w szkle średniej (mężczyzna, 16 lat). D tej kategrii zaliczn także dpwiedzi wskazujące na krzyści z sameg krzystania z pczty elektrnicznej w biblitece. Dla niektórych ważną krzyścią, jaką siągnęli jest sam załżenie pczty elektrnicznej. W sumie e-mailu 17

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB wspmniał 5% ankietwanych, a więc mniej niż gólna liczba sób, które w dpwiedzi na inne pytania ankiety wspminają, że sprawdzają w biblitece pcztę. Krzystanie z pczty elektrnicznej jest raczej narzędziem d siągania innych celów również w perspektywie użytkwników kmputerów w biblitekach. 4. Ciekawe są krzyści dtyczące cdzienneg życia badanych (wskazane przez 11% ankietwanych), pkazujące jak kmputery w tym wypadku dstarczne przez PRB ułatwiają życie ludzim. Mieszczą się tu dść różne dpwiedzi: mówiące krzystaniu z bankwści internetwej raz płaceniu przez internet rachunków (2% ankietwanych) czy dknywanie zakupów przez internet (4%). T także łatwiejszy kntakt z urzędami, w plskiej praktyce (i dpwiedziach badanych) sprwadzający się niestety d znalezienia wzrów pism czy uzyskaniu adresu jakiegś urzędu a nie elektrnicznej kmunikacji z urzędem czy składania w nim dkumentów i wnisków: [ ]statni wyszukiwałam kilka adresów interesujących mnie instytucji (kbieta 70 lat); wydrukwałam kilka druków urzędwych (kbieta, 34 lata). Pmc w cdziennym życiu mże także znaczać znalezienie praktycznych infrmacji: dwiedziałem sie cenach aut ( ) na giełdzie (mężczyzna, 38 lat); zrientwanie się w cenniku pjazdów mechanicznych (mężczyzna, 19 lat); [znalazłam] adresy d lekarzy specjalistów (kbieta, 47 lat). Wreszcie badani wspminają krzyściach związanych z pdróżami bliższymi: nie trzeba chdzić na dwrzec PKP, PKS by sprawdzić rzkład jazdy pciągów czy autbusu (kbieta, 56 lat) i dalszymi: znalazłam infrmacje dtyczące kraju, d któreg się wybieram na wakacje Turcji (mężczyzna, 29 lat); uzyskałem infrmacje Karpaczu, c wart zwiedzić (mężczyzna, 12 lat); kupiłem bilet ltniczy (mężczyzna, 22 lata). 5. Znaczącą krzyścią dla części badanych kazała się mżliwść zastswania kmputera w biblitece d pszukiwania pracy (10%). Najczęściej ankietwani napisali CV (i częst je wydrukwali) raz przeglądali ferty pracy (w sumie 6% dpwiedzi), np.: [dzięki kmputerm udał się ] napisać w dpwiedniej frmie CV i LM raz wysłać pprzez pcztę e-mail dkumenty aplikacyjne d ptencjalnych pracdawców (mężczyzna, 30 lat); znalazłam wzry życirysów, pdań (kbieta, 33 lata); znalazłam duż fert pracy (kbieta, 53 lata); 18

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB dziś krzystałam p raz pierwszy, ale mam nadzieję, że dzięki infrmacjm, które uzyskałam dstanę pracę którą staram się d dłuższeg czasu (kbieta, 38 lat). Najważniejsze jednak, że 4% ankietwanych nie tylk pracy szukał, ale ją znalazł: znalazłem pracę (mężczyzna 37 lat); [dzięki kmputerm udał się ] pzyskać pracę (kbieta, 35 lat); znalazłam ddatkwą pracę c pmgł mi skńczyć studia i zapłacić dziecku za kurs języków (kbieta, 37 lat); Dzięki mżliwści krzystania z internetu w biblitece udał mi się nawiązać nwe znajmści z muzykami a także pdpisać kntrakt na występy na Pmrzu (mężczyzna, 45 lat). 6. Dla 8% badanych (głównie dla młdzieży) krzyścią jest p prstu rzrywka jaką zapewniają kmputery i internet (glądam seriale na VOD.ONET.PL mężczyzna 12 lat, [mgłam] psłuchać ulubinych pisenek; bejrzałam wszystkie dcinki 'knia rafała' na yutube.pl kbieta, 11 lat), także mżliwść spędzania wlneg czasu: spędzam mił czas (mężczyzna, 9 lat); zagspdarwanie czasu wlneg pdczas wakacji (mężczyzna 12 lat); nie tylk przez młdzież: mgę przede wszystkim spędzić wlny czas (kbieta, 60 lat), wypełniny wlny czas (mężczyzna 42 lata). Ważnym elementem rzrywki są gry i sukcesy w nich, użytkwnicy są zresztą bardz knkretni, jeżeli chdzi wymienianie, c udał się siągnąć: [dzięki kmputerm udał się siągnąć ] wyniki w grze MMORPG (mężczyzna, 16 lat); wbić 60lvl (mężczyzna, 13 lat); najwyższy pzim na pet party (kbieta, 12 lat); 8 lewel battleknight (mężczyzna, 13 lat); wbicie 100lvl w tibi (mężczyzna, 12 lat). 7. Pewna grupa badanych, uważa, że najważniejszą krzyścią kmputerów w biblitece jest mżliwść skrzystania z urządzeń peryferyjnych (przede wszystkim z urządzeń drukarek, kser) np.: wydrukwać pilną wiadmść, skserwać dkumenty (kbieta, 34 lata); nie muszę wyjeżdżać d sąsiedniej miejscwści, aby cś skserwać lub zeskanwać (kbieta, 28 lat); 19

05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB t sam c w dmu. Ale za t drukarkę mają wypasiną (kbieta, 17 lat). 8. Wreszcie c ważne, ze względu na cele PRB dla niektórych ankietwanych ważna jest sama mżliwść nauczenia się bsługi kmputera (4%), np.: pznałam funkcjnwanie internetu (kbieta, 30 lat), Osiągnęłam duży pstęp w bsłudze kmputera, gdyż nic nie umiałam a tak t mam gdzie się uczyć ( ). Bardz się cieszę z tych kmputerów u nas na wsi. T jest pstęp dla naszej wiski. Mżna przyjść i sbie ppracwać na kmputerze (kbieta, 52 lata). dpier nauczyłam się krzystać z internetu (kbieta, 60 lat) nauczyłem się bsługiwać kmputer i Internet, pisać meile. (mężczyzna, 43 lata) 9. Dla badanych, a więc grupy dść niewielkiej, dstęp d kmputera umżliwia wyknywanie jakichś elementów pracy zawdwej, np. jedna z użytkwniczek pisze, jestem knsultantką Avn i mam mżliwść składania zamówień w biblitece (kbieta, 15 lat), a inna dzięki kmputerm mże przygtwać materiały dla uczniów d ich prac w tym drukwanie klrwych zdjęć (kbieta, 35 lat). Internet w biblitekach pmaga także w sytuacjach awaryjnych; [mgłam] załatwić sprawę służbwą - wysłać meila d zakładu pracy. Zaszczędziłam duż czasu bez internetu w biblitece musiałabym dbyć pdróż (kbieta). 20

O D S E T E K K O B I E W Ś R Ó D W S K A Z U J Ą C Y C H D A N Ą K O R Z S Y Ś Ć 05 krzyści siągane dzięki kmputerm PRB Wykres 7. Płeć i przeciętny wiek sób wskazujących różne krzyści z kmputerów w biblitece 90% 80% 70% Nauka, drabianie lekcji, przygtwanie prac d szkły i na studia 27% Drukwanie i mul media 7% Szukanie / znalezienie pracy 10% 11% 4% Wyknywa nie pracy zawdwej 27% Pdniesienie kmpetencji związanych z bsługą kmputera Zdbycie infrmacji 60% Rzrywka, gry, spędzanie wlneg czasu 8% 17% Mżliwść nawiązania/ utrzymania kntaktu znajmymi i bliskimi Cdzienne sprawy, cdzienne życie 50% WIELKOŚĆ PUNKTU OZNACZA ODSETEK OSÓB WSKAZUJĄCYCH DANĄ KORZYŚĆ 10 20 30 40 50 Ś R E D N I W I E K W L A T A C H W Ś R Ó D W S K A Z U J Ą C Y C H D A N Ą K O R Z Y Ś Ć Spśród mówinych pwyżej krzyści wiele wskazywanych jest zarówn przez użytkwników młdszych jak i starszych, zarówn przez kbiety, jak i (mniej skądinąd licznych w biblitece) mężczyzn. Zdecydwanie młdsze krzyści t te związane z rzrywką raz nauką. C więcej, gry są niec ważniejsze dla chłpców, a nauka dla dziewcząt. Inne krzyści wyraźnie ważniejsze dla kbiet t te związane z pracą zawdwą raz ze zwiększaniem umiejętnści bsługi kmputera. Są t też grupy krzyści ważne dla sób niec starszych szczególnie rzwijanie kmpetencji związanych w kmputerami. 21

5-10 10-15 16-20 21-25 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 O D S E T E K U Ż Y T K W O N I K Ó W B I B L I O T E K I 06 prfil użytkwników 06 PROFIL UŻYTKOWNIKÓW Wśród użytkwników kmputerów w biblitekach publicznych przeważają sby bardz młde 41% ma nie więcej niż 18 lat. Dzieci w wieku d 12 rku życia, a więc uczniwie szkół pdstawwych, t 18% użytkwników, młdzież w wieku gimnazjalnym (13-15 lat) t 14% użytkwników a 9% użytkwników ma 16 d 18 lat. Z kmputerów w biblitekach krzystają przede wszystkim kbiety - t trzech na czterech użytkwników kmputerów (dkładnie 70% i t nie uwzględniając pracwników biblitek). Mężczyźni (chłpcy) krzystający z kmputerów w biblitece t przede wszystkim nastlatki, ptem wraz ze wzrstem wieku liczba mężczyzn gwałtwnie spada. Spadek ten jest łagdniejszy wśród kbiet. Wykres 8. Wiek i płeć użytkwników kmputerów w biblitekach 30% 26% MEŻCZYŹNI 30% 20% 10% 7% MEŻCZYŻNI 12% 9% PŁEĆ UŻYTKOWNIKÓW KOMPUTERÓW KOBIETY 70% 5% 6% 5% 5% 4% 0% KOBIETY 1% W I E K 22

06 prfil użytkwników Wykres 9. Płeć i wiek użytkwników kmputerów w biblitekach U Ż Y T K O W N I C Y B I B L I O T E K M I E S Z K A Ń C Y G M I N, G D Z I E D Z I A Ł A P R O G R A M R O Z W O J U B I B L I O T E K (sby w wieku 8 lat i więcej) 66+ 1% 0% 66+ 8% 5% 56-65 1% 56-65 7% 6% 46-55 7% 2% 46-55 8% 8% 36-45 9% 2% 36-45 7% 7% 26-35 11% 26-35 8% 9% 19-25 14% 5% 19-25 6% 6% 16-18 6% 16-18 2% 2% 13-15 10% 5% 13-15 2% 2% <= 12 9% 10% <= 12 KOBIETY MĘŻCZYŹNI Przewaga dziewczynek i młdych kbiet raz młdych chłpców w biblitekach nie wynika ze struktury wieku i płci w gminach bjętych Prgramu Rzwju Biblitek. W istcie kbiety w wieku 13-24 lata są gśćmi biblitek nawet kilkukrtnie częściej niż wynikałby t ze składu demgraficzneg gmin, gdzie działa PRB (te w wieku 13-15 lat niemal pięcikrtnie częściej, a te w wieku 16-18 lat niemal trzykrtnie częściej). Również chłpcy d 15 rku życia krzystają z kmputerów w biblitekach znacząc częściej. Brakuje natmiast kbiet pwyżej 55 rku życia Tabela 1. Prównanie struktury wieku i płci użytkwników biblitek i mieszkańców gmin, gdzie działa PRB (stsunek dsetka użytkwników w wyróżninych kategriach demgraficznych d dpwiednieg dsetka ppulacji 8+ w gminach bjętych PRB). <= 12 lat 13 15 lat 16 18 lat 19 24 lat 25 34 lat 35-44 lat 45-54 lat 55-64 KOBIETY MĘŻCZYŹNI 2,9 3,1 4,7 2,3 2,7 1,3 2,3 0,8 1,4 0,3 1,4 0,3 1,0 0,2 0,4 0,2 lat 65+ lat 0,1 0,0 raz drsłych mężczyźni. 23

06 prfil użytkwników Wśród użytkwników kmputerów w biblitece przeważają więc uczniwie (4 wypełninych ankiet). Częst z kmputerów krzystają także studenci (9%). Wśród starszych niż 15 lat użytkwników kmputerów uczniwie i studenci t 31%, pdczas gdy wg danych Diagnzy Spłecznej 2009 6 na wsiach i w miastach d 20 tys. mieszkańców a więc na bszarze dcelwym Prgramu Rzwju Biblitek, jest ich 10%. Uczniwie i studenci są więc bardz mcn nadreprezentwani. Niemal c dziesiąty użytkwnik kmputerów t bezrbtny. Jeżeli weźmiemy pd uwagę tylk użytkwników szesnastletnich lub starszych t dsetek ten rśnie d 12%. Tymczasem wg Diagnzy Spłecznej 2009 był ich w miastach i wsiach d 20 tys. mieszkańców kł 7%. Ostrżnie mżna więc cenić, że bibliteki skutecznie przyciągają sby bezrbtne i jak zaznaczn wcześniej kmputery częst służą im d pszukiwania pracy. Należy jednak pamiętać, że dsetek bezrbtnych w ppulacji zmienia się w czasie, czasem dść radykalnie a przytaczane dane pchdzą z różnych kresów czasu, więc prównanie t trzeba traktwać strżnie. Prównanie z danymi z Diagnzy pzwala też stwierdzić, że nawet birąc pd uwagę sby w wieku 16 lat i starsze, w biblitekach jest zdecydwanie za mał rlników t jedynie 2% sób, które wypełniły ankietę i aż 8% całej ppulacji wsi i miast d 20 tys. mieszkańców. Pdbnie dść duża grupa jaką są emeryci i renciści stanwiąca aż 28% ppulacji tych terenów, t jedynie 4% użytkwników biblitek mających pwyżej 16 lat. 6 Diagnza Spłeczna realizwana jest na próbie 16+, dlateg prównanie danych z danymi z badania wymaga wyłączenie sób młdszych niż 16 lat. 24

06 prfil użytkwników Wykres 10. Sytuacja spłeczn-zawdwa użytkwników kmputerów w biblitekach Uczeń Pracwnik umysłwy Student Bezrbtny Pracujšce - brak szczegółwych infrmacji Pracwnik fizyczny Niepracujšcy (np zajmujšcy się dmem, inne Nauczyciel Emeryt lub rencista Rlnik Wlny zawód, samdzielny specjalista Właciciel firmy Kadra kierwnicza Inna sytuacja brak danych 11% 9% 8% 6% 5% 5% 4% 4% 2% 1% 1% 1% 1% 0% 4 0% 10% 20% 30% 40% 50% Niedreprezentwani Nadreprezentwani Prfil użytkwników dpełnić należy infrmacją, że 37% sób wypełniających ankietę ma pdstawwe wykształcenie; 9% ma wykształcenie zawdwe; 36% wykształcenie średnie. Pzstałe 17% ma wyższe wykształcenie. Prównania sób starszych niż 15 lat z danymi dtyczącymi ppulacji z Diagnzy Spłecznej pkazuje, że użytkwnicy kmputerów w biblitece są dść dbrze wykształceni na tle ppulacji wsi i małych miasteczek. W biblitece mżna sptkać sby z wykształceniem zarówn wyższym jak i średnim dwukrtnie częściej niż na wsiach i w małych miastach. 25

06 prfil użytkwników Wykres 11. Wykształcenie mieszkańców wsi i miast d 20 tys. mieszkańców raz użytkwników biblitek Użytkwnicy kmputerów w biblitekach, tylk sby w wieku 16+ 25% 11% 9% 2 12% Pdstawwe 26% Diagnza Sp łeczna 2009. Wsie i miasta d 20 tys. mieszkańców Zawdwe Średnie 40% Wyższe 55% Prfil użytkwników biblitek jest stsunkw stały w czasie. W badanym kresie średnia wieku scyluje w każdym miesiącu między 23 a 29 latami. Trudn wskazać zarówn istnienie trendu bejmująceg cały kres mnitrwania jak i trendów seznwych np. w trakcie wakacji 2011 rku wyraźnie wzrósł średni wiek użytkwników, czeg nie widać był w 2010 rku. Wykres 12. Średni wiek ankietwanych - zmiana w czasie 30 25 20 24 27 25 27 25 26 26 25 24 23 29 29 27 27 25 25 28 24 29 28 2010 2011 15 10 STY LUT MAR KWI MAJ CZE LIP SI WRZ PAŹ LIS GRU Niec wyraźniejsze są różnice prprcji płci - dsetek kbiet wśród użytkwników waha się d 62% d 80%, chć także w tym wypadku trudn jest wskazać jakiś jednznaczny trend. Nie zmienia się jednak pdstawwa zależnść kbiet jest w biblitekach więcej. 26

MAR 2010 KWI 2010 MAJ 2010 CZE 2010 LIP 2010 SIĘ 2010 WRZ 2010 PAŹ 2010 LIS 2010 GRU 2010 STY 2011 LUT 2011 MAR 2011 KWI 2011 MAJ 2011 CZE 2011 LIP 2011 SIĘ 2011 WRZ 2011 PAŹ 2011 LIS 2011 06 prfil użytkwników Wykres 13. Prprcje płci wśród ankietwanych - zmiana w czasie 100% 35% 75% 24% 20% 24% Mężczyźni 35% 37% 31% 22% 27% 26% 36% 35% 27% 26% 3 38% 34% 30% 32% 37% 30% 50% 65% 25% 76% 80% 76% 65% 6 69% 78% 7 74% 64% 65% 7 74% 67% 62% 66% 70% 68% 6 70% 0% Kbiety 27