Rada Unii Europejskiej Bruksela, 26 września 2017 r. (OR. en) 12554/17 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 25 września 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: FIN 572 ECOFIN 749 ELARG 67 COWEB 116 COEST 246 MED 78 DEVGEN 205 COAFR 259 COASI 148 COLAC 88 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2017) 535 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie instrumentów finansowych wspieranych z budżetu ogólnego zgodnie z art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego stan na dzień 31 grudnia 2016 r. Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 535 final. Zał.: COM(2017) 535 final 12554/17 kkm DG G 2A PL
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 25.9.2017 r. COM(2017) 535 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie instrumentów finansowych wspieranych z budżetu ogólnego zgodnie z art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego stan na dzień 31 grudnia 2016 r. {SWD(2017) 312 final} PL PL
Spis treści 1. WPROWADZENIE... 3 2. PRZEGLĄD SPEKTRUM INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH... 4 3. ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH... 7 3.1. Obecna sytuacja gospodarcza... 7 3.2. Dzięki instrumentom finansowym można uzyskać więcej mniejszym nakładem środków... 7 3.3. Instrumenty finansowe mają większe oddziaływanie, jeżeli są stosowane w połączeniu z innymi środkami finansowymi... 8 4. ANALIZA PRZEKAZYWANYCH INFORMACJI... 10 4.1. Dźwignia finansowa instrumentów na lata 2007 2013... 10 4.2. Dźwignia finansowa instrumentów na lata 2014 2020... 13 4.3. Grupy docelowe, które otrzymały wsparcie... 17 4.4. Podział geograficzny uzyskanego finansowania... 19 4.5. Przykłady sukcesu... 23 5. WNIOSEK... 25 2
1. WPROWADZENIE Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie swoje roczne sprawozdanie w sprawie działalności związanej z instrumentami finansowymi na poziomie UE obejmującymi obszary polityki wewnętrznej i zewnętrznej UE, wspieranymi z budżetu Unii i zarządzanymi bezpośrednio lub pośrednio przez Komisję, zgodnie z wymogami art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego 1. Niniejsze sprawozdanie jest czwartym z kolei sprawozdaniem przedstawionym na podstawie tego przepisu 2. Sprawozdanie ma służyć jako dynamiczne narzędzie pomocne w procesie podejmowania decyzji, a jego celem jest zapewnienie na potrzeby Parlamentu Europejskiego i Rady kompletnego obrazu instrumentów finansowych utworzonych na poziomie UE i ich wyników zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Aby zwiększyć przydatność sprawozdania w tym zakresie, Komisja zaproponowała w ramach wniosku dotyczącego przeglądu rozporządzenia finansowego połączenie tego sprawozdania z pozostałymi dokumentami zawierającymi informacje na temat instrumentów finansowych UE 3 które są obecnie przedstawiane w różnych okresach tak, aby tworzyły one jedno sprawozdanie towarzyszące projektowi budżetu. Nowe sprawozdanie przewidziane we wniosku Komisji dotyczącym zmiany rozporządzenia finansowego 4 obejmowałoby nie tylko instrumenty finansowe, jak w przypadku obecnie obowiązujących sprawozdań przewidzianych w rozporządzeniu finansowym, ale również gwarancje budżetowe i pomoc finansową 5. Tego rodzaju udoskonalone sprawozdania można by wdrożyć od momentu wejścia w życie zmienionego rozporządzenia finansowego. Należy zauważyć, że instrumenty wspierane z budżetu Unii, ale wdrażane przez państwa członkowskie w ramach zarządzania dzielonego podlegają odrębnej sprawozdawczości. W odniesieniu do okresu programowania 2007 2013 roczne sprawozdanie podsumowujące w sprawie wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) było publikowane do dnia 1 października każdego roku 6. Począwszy od 2016 r. Komisja 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002, Dz.U. L 298 z 26.10.2012, s. 1. 2 COM(2016) 675 final z 24.10.2016; COM(2015) 565 final z 13.11.2015; COM(2014) 686 final z 30.10.2014. 3 Oprócz niniejszego sprawozdania w szczególności dokument roboczy na podstawie art. 38 ust. 5 rozporządzenia finansowego i dokument dostarczający informacji wymaganych na podstawie art. 49 ust. 1 lit. e) rozporządzenia finansowego. 4 Zob. wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2012/2002, rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1305/2013, (UE) nr 1306/2013, (UE) nr 1307/2013, (UE) nr 1308/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014, (UE) nr 283/2014, (UE) nr 652/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 541/2014/UE, COM(2016) 605 final z 14.9.2016, w szczególności proponowane nowe art. 39 ust. 4 i art. 242. 5 Pomoc finansowa została zdefiniowana we wniosku Komisji (zob. przypis 4) jako pomoc na rzecz państw członkowskich lub państw trzecich przyjmująca formę pożyczki lub linii kredytowej lub jakiegokolwiek innego instrumentu, który uznaje się za odpowiedni do zapewnienia skuteczności wsparcia, przy czym w tym celu Unia może pożyczać niezbędne środki finansowe na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych. 6 Sprawozdanie za 2015 r. jest dostępne pod adresem: 3
przedstawia podsumowania danych dotyczących postępu w zakresie wdrażania instrumentów finansowych w ramach zarządzania dzielonego, zgodnie z wymogami dotyczącymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych(efrr, EFS, Fundusz Spójności, EFRROW, EFMR) na podstawie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów 7. W odniesieniu do okresu programowania 2014 2020 pierwsze roczne sprawozdanie podsumowujące zostało opublikowane pod koniec 2016 r. 8. Przedmiotem odrębnych sprawozdań na mocy rozporządzenia w sprawie EFIS są również działania w zakresie finansowania i inwestycji objęte gwarancją budżetową EFIS, które nie są instrumentami finansowymi w rozumieniu rozporządzenia finansowego 9. Niniejszemu sprawozdaniu w sprawie instrumentów na poziomie UE towarzyszy dokument roboczy służb Komisji (SWD), w którym znajdują się szczegółowe informacje w odniesieniu do każdego instrumentu finansowego, wymagane w art. 140 ust. 8 lit. a) pkt l) rozporządzenia finansowego. Informacje te zestawiono w formie tabeli dla każdego instrumentu w załączniku 1 do niniejszego sprawozdania. Ponadto na stronie 4 dokumentu roboczego służb Komisji znajduje się tabela zbiorcza zawierająca ogólny wykaz instrumentów finansowych wchodzących w zakres niniejszego sprawozdania, wraz z informacjami prawnymi i finansowymi. 2. PRZEGLĄD SPEKTRUM INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Instrumenty finansowe oznaczają unijne środki wsparcia finansowego przekazywane z budżetu na zasadzie komplementarności w celu osiągnięcia określonego celu lub określonych celów polityki Unii. Instrumenty takie mogą przybierać formę inwestycji kapitałowych lub quasi-kapitałowych, pożyczek lub gwarancji lub innych instrumentów opartych na podziale ryzyka, a w stosownych przypadkach mogą być łączone z dotacjami 10. Aktualnie Komisja zarządza bezpośrednio lub pośrednio 35 instrumentami finansowymi. Na rysunku 1 poniżej ukazano, jak w ramach tych 35 instrumentów, przedstawionych według rodzajów (instrumenty kapitałowe, gwarancje, instrumenty mieszane), nacisk kładzie się na trzy główne cele strategiczne: małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) ( strategiczne grupy docelowe ), szeroko pojętą infrastrukturę do której zalicza się zarówno infrastrukturę materialną, jak i niematerialną, taką jak badania i innowacje ( strategiczne sektory docelowe ) oraz kraje objęte procesem rozszerzenia, europejską polityką sąsiedztwa lub współpracą na rzecz rozwoju ( strategiczne docelowe państwa trzecie ). Na rysunku 1 http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fei_2015.pdf 7 Art. 46 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. 8 Sprawozdanie, stan na dzień 31 grudnia 2015 r., jest dostępne pod adresem: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fi_1420_2015.pdf 9 Art. 16 18 rozporządzenia (UE) 2015/1017. W szczególności, art. 16 ust. 2 wymaga, aby EBI, we właściwych przypadkach we współpracy z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI), co roku przedkładał Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z działań EBI w zakresie finansowania i inwestycji objętych rozporządzeniem w sprawie EFIS. Sprawozdanie za 2015 r. można znaleźć tutaj: http://www.eib.org/attachments/strategies/efsi_2015_report_ep_council_en.pdf 10 Art. 2 lit. p) rozporządzenia finansowego. 4
wprowadzono ponadto podział na instrumenty ustanowione w wieloletnich ramach finansowych (WRF) na lata 2007 2013 (elipsy wewnętrzne) i instrumenty ustanowione w WRF na lata 2014 2020 (elipsy zewnętrzne), oraz ukazano relatywną wielkość instrumentów pod względem kopert budżetowych. 5
Rysunek 1: Instrumenty finansowe na lata 2007 2013 i 2014 2020, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mln EUR) Uwagi: Wykaz skrótów nazw instrumentów finansowych przedstawiono na końcu niniejszego dokumentu. W odniesieniu do inicjatywy na rzecz MŚP dane liczbowe obejmują wyłącznie wkład z EFRR. 6
7
Całkowity wkład Unii w instrumenty w latach 2007 2013 wyniósł niemal 5,7 mld EUR. W latach 2014 2020 całkowita koperta budżetowa przeznaczona na instrumenty finansowe wynosi niemal 9 mld EUR, z czego kwota ponad 4,9 mld EUR, czyli około połowa, została wykorzystana do końca 2016 r. 11. 3. ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH 3.1. Obecna sytuacja gospodarcza W kontekście gospodarczym w roku 2016, w którym wdrażano instrumenty finansowe, państwa członkowskie nadal odnotowywały niskie, ale dodatnie stopy wzrostu. Europa powoli, ale w sposób trwały wychodzi z kryzysu gospodarczego i finansowego. Utrzymują się jednak pewne słabości strukturalne i negatywne skutki kryzysu, które spowalniają dynamikę ogólnego ożywienia gospodarczego. Nie odnotowano znacznego wzrostu inwestycji, ani też nie oczekuje się, że taki wzrost nastąpi w kolejnych kilku latach, co wynika z niepewnej sytuacji politycznej i słabych perspektyw w zakresie średnio- i długoterminowego popytu. W szczególności wysokie zadłużenie sektora prywatnego i wysoki wskaźnik kredytów zagrożonych nadal ograniczają zdolność kredytową banków, co nie sprzyja wzrostowi gospodarczemu i stabilności finansowej. Wyzwania te w dalszym ciągu wymagają działań w celu ograniczenia uzależnienia gospodarki europejskiej od akcji kredytowej sektora bankowego. Dostęp do alternatywnego źródła finansowania, tj. kapitału własnego, pozostaje ograniczony, zwłaszcza w przypadku małych przedsiębiorstw. Bardziej szczegółową analizę sytuacji gospodarczo-finansowej, w której wdrażane są instrumenty finansowe, w tym informacje dotyczące przypadków niedopasowania poziomu płynności, przedstawiono w załączniku do dokumentu roboczego służb Komisji. 3.2. Dzięki instrumentom finansowym można uzyskać więcej mniejszym nakładem środków Zasadniczo środki finansowe dostępne na wsparcie dóbr objętych polityką UE są ograniczone, a skuteczniejsza realizacja celów publicznych wymaga dodatkowych zasobów. Instrumenty finansowe na poziomie Unii stanowią element zachęcający publiczne instytucje finansowe i inwestorów prywatnych do udzielania kredytów i pożyczek podmiotom gospodarki realnej, a zwłaszcza MŚP wyższego ryzyka. Instrumenty finansowe są niezwykle przydatne, jeżeli chodzi o mobilizację dodatkowych prywatnych i publicznych środków finansowych, gdyż w ich ramach za sprawą wykorzystania dźwigni finansowej ryzyko finansowania do pewnego stopnia jest dzielone z innymi podmiotami publicznymi lub prywatnymi. Mając na uwadze, że zasoby publiczne państw członkowskich pozostaną 11 Kwota ta obejmuje: środki powracające, wkład z EFIS na rzecz szeregu instrumentów finansowych, wkład z EFRR na rzecz inicjatywy na rzecz MŚP oraz połączenie LGTT i inicjatywy w zakresie obligacji projektowych (PBI) w instrument dłużny w ramach instrumentu Łącząc Europę. 8
ograniczone, większe wykorzystanie instrumentów finansowych, uzupełnionych o gwarancje budżetowe i w razie potrzeby o dotacje jest konieczne do pobudzenia dodatkowych inwestycji za pomocą środków z budżetu UE na potrzeby optymalizacji wpływu środków z budżetu na finansowanie polityki UE ( uzyskać więcej mniejszym nakładem środków ). W sekcji 4 poniżej przedstawiono analizę dźwigni finansowej w przypadku poszczególnych rodzajów instrumentów (wszystkie sektory razem). Dźwignia finansowa nie stanowi jednak jedynej formy wywierania wpływu: w ramach zachęcania pośredników finansowych do realizacji wspólnych celów poprzez zapewnienie zbieżności interesów stosowanie instrumentów finansowych wywiera również wpływ polityczny w różnych realiach i jurysdykcjach. Dodatkowo uzyskany zostaje wpływ instytucjonalny, w szczególności poprzez uruchomienie unijnej wiedzy eksperckiej w zakresie polityki wśród podmiotów instytucjonalnych należących do łańcucha wdrażania. Przyjmując takie założenia, można uznać, że instrumenty finansowe odegrały już istotną rolę, gdyż zostały nimi objęte ważne grupy docelowe, takie jak MŚP, innowacyjne przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa, a wsparcie w ich ramach zostało przeznaczone na projekty o dużym znaczeniu, realizowane w sektorach strategicznych takich jak transport i energia. Zastosowanie instrumentów finansowych przyczyniło się do eliminacji niedoskonałości rynku i umożliwiło uruchomienie znacznych dodatkowych zasobów pochodzących z sektora prywatnego i publicznego 12. 3.3. Instrumenty finansowe mają większe oddziaływanie, jeżeli są stosowane w połączeniu z innymi środkami finansowymi Na podstawie dotychczasowych doświadczeń we wdrażaniu instrumentów finansowych przede wszystkim należy zauważyć korzyści płynące z łączenia różnych źródeł finansowania UE w celu uzyskania większego oddziaływania kwot zainwestowanych w gospodarkę realną oraz większej elastyczności pod względem wdrażania i doboru celów. Ponadto konieczne może być łączenie instrumentów finansowych z dotacjami UE, a także z regionalnymi lub krajowymi środkami finansowymi, aby pokryć wydatki kapitałowe związane z projektami, które nie mogą być finansowane wyłącznie za pomocą instrumentów finansowych uwzględnionych w budżecie UE. Tego rodzaju możliwości łączenia zapewniono już w wieloletnich ramach finansowych na lata 2014 2020. Przykładowo instrumenty finansowe, które powstały w ramach programu Horyzont 2020 w zakresie badań naukowych i innowacji czy programu COSME dla MŚP, stosuje się w połączeniu z gwarancją z budżetu. Od samego początku odnotowano duży popyt na rynku zarówno na instrumenty finansowe programu COSME, jak i programu Horyzont 2020 ich 12 Przykładowo do końca 2016 r. główne instrumenty finansowe na szczeblu UE w latach 2007-2013 przeznaczone na wsparcie dla MŚP (CIP-GIF, CIP-SMEG 07 i RSI) oraz na wsparcie dla mikroprzedsiębiorstw i osób samozatrudnionych (EPMF), na które całkowity wkład z budżetu wyniósł 1,6 mld EUR, wsparły udzielenie pożyczek i kredytów na kwotę niemal 23 mld EUR oraz uruchomiły inwestycje kapitałowe na kwotę ponad 1,2 mld EUR, zwiększając dostęp do finansowania dla ponad 400 000 MŚP. 9
początkowa koperta została szybko wyczerpana. W związku z tym zdecydowano o wzmocnieniu tych instrumentów poprzez ekspozycję w ramach zdolności podejmowania ryzyka przez Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) 13 pierwszy filar planu inwestycyjnego dla Europy 14 15. Kolejnym przykładem jest łączenie zasobów z instrumentów finansowych na poziomie UE, EFIS i dotacji do celów pomocy finansowej w dziedzinie transportu w ramach instrumentu Łącząc Europę (CEF) tak, aby wypłata dotacji CEF była uzależniona od zatwierdzenia do finansowania w ramach EFIS lub zawarcia umowy o finansowanie z prywatnym podmiotem finansującym lub z krajowym bankiem prorozwojowym w terminie 12 miesięcy od zawarcia umowy o udzielenie dotacji. W dalszej perspektywie finansowanie projektów przy zastosowaniu tak zwanych platform inwestycyjnych w ramach EFIS to kolejny sposób finansowania zalecany ze względu na wyższą zdolność do mobilizacji środków finansowych związaną z łącznym wykorzystaniem różnych źródeł finansowania, tj. funduszy UE, zasobów własnych Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (grupy EBI), krajowych banków prorozwojowych, finansowania prywatnego, zasobów inwestorów instytucjonalnych, państwowych funduszy majątkowych itp., w celu zwiększenia kapitału udostępnianego na wsparcie realizacji projektów. Ponadto rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów 16 pozwala państwom członkowskim na łączenie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych ze środkami programów Horyzont 2020 i COSME w ramach wspólnych instrumentów finansowych. W swoim wniosku dotyczącym zmiany rozporządzenia finansowego Komisja zaleca, aby jeszcze bardziej ułatwić łączenie instrumentów 17. 13 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych, Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1. 14 Chociaż EFIS podlega szczegółowym procedurom sprawozdawczym, które określono w rozporządzeniu w sprawie EFIS, w ramach niniejszego sprawozdania uwzględniono jednak w dokumencie roboczym służb Komisji rozliczenia dodatkowych zasobów zapewnionych w ramach EFIS na potrzeby instrumentów finansowych. 15 Wdrażanie EFIS postępuje prawidłowo Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego zatwierdziła już 477 transakcji wspieranych w ramach tego funduszu, o łącznej wartości inwestycyjnej wynoszącej 183,5 mld EUR (58 % ogólnego celu polegającego na osiągnięciu poziomu 315 mld EUR do połowy 2018 r.), przy czym transakcje te obejmują wszystkie 28 państw członkowskich i oczekuje się, że skorzysta z nich 427 600 MŚP i spółek o średniej kapitalizacji. Aby jeszcze bardziej zwiększyć siłę oddziaływania EFIS, trwają negocjacje z Parlamentem Europejskim i Radą dotyczące proponowanego rozszerzenia zakresu stosowania EFIS o EFIS 2. 16 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006. 17 COM(2016) 605 final (zob. przypis 4). 10
4. ANALIZA PRZEKAZYWANYCH INFORMACJI Informacje na temat instrumentów finansowych przekazywane Radzie i Parlamentowi Europejskiemu na podstawie art. 140 ust. 8 rozporządzenia finansowego służą zapewnieniu przejrzystości i rozliczalności w zakresie wykorzystania pieniędzy podatników. W dokumencie roboczym służb Komisji przedstawiono wiele informacji na temat poszczególnych instrumentów, mając na uwadze w szczególności prawo władzy budżetowej do pełnego wglądu we wdrażanie budżetu UE w ramach instrumentów finansowych. Na podstawie tych informacji można również wyciągnąć pewne ogólne wnioski co do stopnia, w jakim udało się osiągnąć cele instrumentów finansowych, w szczególności jeżeli chodzi o główne założenie dotyczące tego typu instrumentów, czyli wykorzystanie dźwigni finansowej ( uzyskać więcej mniejszym nakładem środków ). Dowody zgromadzone do tej pory podczas wdrażania pokazały w szczególności, że w ramach instrumentów finansowych przekazano znaczne środki finansowe różnym beneficjentom końcowym będącym podmiotami gospodarki realnej. Z dowodów tych wynika zatem, że instrumenty finansowe zaspokajają w skuteczny sposób potrzeby gospodarki realnej w zakresie finansowania: wdrażane w ramach partnerstwa z instytucjami publicznymi i prywatnymi, instrumenty te korygują niedoskonałości rynku w zakresie dostarczania finansowania zewnętrznego. Wykresy 1 8 w poniższych sekcjach ilustrują wdrażanie instrumentów finansowych pod kątem zasobów budżetowych, efektu mnożnikowego, finansowania i inwestycji na rzecz gospodarki realnej w okresach WRF 2007 2013 i 2014 2020, na dzień 31 grudnia 2016 r., zarówno w ujęciu zbiorczym, jak i w rozbiciu na poszczególne kategorie finansowe (instrumenty dłużne, kapitałowe i mieszane). 4.1. Dźwignia finansowa instrumentów na lata 2007 2013 18 Do dnia 31 grudnia 2016 r. całkowity wkład Unii w te instrumenty w latach 2007 2013 wyniósł prawie 5,7 mld EUR i pozwolił zmobilizować finansowanie w wysokości około 81,7 mld EUR, jak również inwestycje na kwotę ponad 134 mld EUR, z których skorzystały strategiczne grupy i sektory docelowe w obszarach wewnętrznej i zewnętrznej polityki UE. Uzyskany łączny efekt mnożnikowy wynosi 14,4 (zob. wykres 1). 18 Jeśli chodzi o instrumenty finansowe na lata 2007 2013 Zagregowane zobowiązania oznaczają łączne zobowiązania budżetowe zaciągnięte w odniesieniu do danego instrumentu finansowego. Zobowiązania te obejmują nie tylko wykorzystane środki przeznaczone na określony cel podczas prac nad budżetem, ale także zasoby budżetowe takie jak wkłady EOG, wkłady państw trzecich będące warunkiem uczestniczenia przez nie w instrumencie finansowym lub kwoty przesunięte w ramach budżetu Unii na rzecz danego instrumentu finansowego. Uzyskane finansowanie odpowiada ilości środków finansowych przekazanych kwalifikującym się ostatecznym odbiorcom poprzez odpowiedni mechanizm finansowy, w tym część tego finansowania przypadającą na wkład Unii, tj. są to zagregowane zobowiązania budżetowe. Uzyskane inwestycje stanowią wydatki na inwestycje kapitałowe, które mają zostać dokonane przez ostatecznego odbiorcę; w wielu przypadkach są one reprezentowane przez łączną kwotę finansowania będącą do dyspozycji ostatecznego odbiorcy na cele inwestycji, w tym jego fundusze własne. 11
Wykres 1: Instrumenty finansowe na lata 2007 2013, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, FCP-FIS, EDIF GF 1, EFSE, RSL Turcja, GIF (CIP), Marguerite, ENEF w ramach EDIF, ENIF w ramach EDIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP, GEEREF, EFEE, GGF, NIF, IFCA i AIF, LAIF. Na wykresach 2 4 przedstawiono podział według rodzajów instrumentów w latach 2007 2013. 12
Wykres 2: Dłużne instrumenty finansowe na lata 2007 2013, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: SMEG 07, EPMF-G, RSI, RSFF, FCP-FIS, EDIF GF 1, EFSE, RSL Turcja. Wykres 3: Kapitałowe instrumenty finansowe na lata 2007 2013, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: GIF (CIP), Marguerite, ENEF w ramach EDIF, ENIF w ramach EDIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP, GEEREF. 13
Wykres 4: Mieszane (dłużno-kapitałowe) instrumenty finansowe na lata 2007 2013, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: EFEE, GGF, NIF, IFCA i AIF, LAIF. 4.2. Dźwignia finansowa instrumentów na lata 2014 2020 19 W latach 2014 2020 koperta budżetowa w wysokości niemal 9 mld EUR 20 przeznaczona jest na wsparcie finansowania wynoszącego ponad 88 mld EUR co oznacza średni efekt mnożnikowy wynoszący co najmniej 10 i inwestycje na kwotę 116,2 mld EUR (zob. wykres 5). Jak wskazano w poprzednim sprawozdaniu, niższy średni efekt mnożnikowy w porównaniu z instrumentami finansowymi z lat 2007 2013 wynika głównie z faktu, że do instrumentów finansowych na lata 2014 2020 należą produkty obejmujące większe ryzyko niż typowe instrumenty gwarancyjne z lat 2007 2013 ta zmiana ma na celu zapewnienie wartości dodanej wkładów Unii. Należy jednak również zauważyć, że efekt mnożnikowy zgłoszony dla instrumentów na lata 2007 2013 jest rzeczywistym uzyskanym efektem mnożnikowym, podczas gdy efekt mnożnikowy podany dla instrumentów na latach 2014 2020 jest spodziewanym efektem mnożnikowym 21. Oczekuje się, że wkład Unii wynoszący 19 W odniesieniu do instrumentów finansowych na lata 2014 2020 Koperta budżetowa oznacza środki na zobowiązania przewidziane na ten instrument w całym okresie jego trwania. Docelowe finansowanie oznacza docelową kwotę finansowania na rzecz kwalifikujących się ostatecznych odbiorców (część którego stanowi spodziewane finansowanie, czyli kwota finansowania, która jest spodziewana w wyniku zatwierdzonych operacji). Docelowe inwestycje oznaczają ukierunkowane wydatki inwestycyjne, które mają zostać dokonane przez ostatecznego odbiorcę (część którego stanowi spodziewana inwestycja, czyli kwota wydatków inwestycyjnych spodziewana w wyniku zatwierdzonych operacji). 20 Koperta na lata 2014 2020 obejmuje również środki na dwa programy na lata 2007 2013 (inicjatywa w zakresie obligacji projektowych i instrument gwarancji kredytowych dla projektów TEN-T), które w 2016 r. zostały połączone z nowym instrumentem dłużnym opartym na podziale ryzyka w ramach instrumentu Łącząc Europę. 21 W niektórych przypadkach rzeczywisty efekt mnożnikowy osiągnięty przez instrumenty na lata 2007 2013 przekroczył efekt spodziewany; jest zatem możliwe, że rzeczywisty efekt mnożnikowy instrumentów finansowych na lata 2014 2020 również ostatecznie przewyższy jego poziom spodziewany. 14
4,9 mld EUR, który został wykorzystany do dnia 31 grudnia 2016 r., powinien zmobilizować finansowanie w wysokości około 57 mld EUR, co będzie odpowiadać spodziewanemu efektowi mnożnikowemu na poziomie około 11,5 i oczekiwanej wysokości inwestycji wynoszącej około 85 mld EUR 22. Wykres 5: Instrumenty finansowe na lata 2014 2020, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: LGF w ramach COSME, inicjatywa UE na rzecz MŚP (dane liczbowe obejmują wyłącznie wkład z EFRR). EaSI, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, system poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, Duże projekty InnovFin, CEF DI, RSDI, system poręczeń 2, EFG, instrument kapitałowy w ramach instrumentu Łącząc Europę, instrument kapitałowy InnovFin, NCFF, łączenie tematyczne. W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji. Na wykresach 6 8 przedstawiono podział według rodzajów instrumentów (instrumenty dłużne, kapitałowe i mieszane) w latach 2014 2020. 22 Spodziewana wielkość finansowania i inwestycji jest na tym etapie ograniczona do kwot wynikających z umów już podpisanych przez podmioty, którym powierzono realizację, i pośredników finansowych / ostatecznych odbiorców. 15
Wykres 6: Dłużne instrumenty finansowe na lata 2014 2020, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: LGF w ramach COSME, inicjatywa UE na rzecz MŚP(dane liczbowe obejmują wyłącznie wkład z EFRR), EaSI, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, system poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, Duże projekty InnovFin, CEF DI, RSDI. W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji. Wykres 7: Kapitałowe instrumenty finansowe na lata 2014 2020, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) 16
Uwzględnione instrumenty: EFG, instrument kapitałowy w ramach instrumentu Łącząc Europę, instrument kapitałowy InnovFin. W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji. Wykres 8: Mieszane (dłużno-kapitałowe) instrumenty finansowe na lata 2014 2020, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mld EUR) Uwzględnione instrumenty: NCFF, łączenie tematyczne. W tym aktualizacje wstępnej koperty budżetowej oraz odpowiednich kwot finansowania i inwestycji. 17
4.3. Grupy docelowe, które otrzymały wsparcie Na wykresach 9 i 10 w odniesieniu do każdego okresu programowania przedstawiono podział zagregowanych zobowiązań według sektorów. Na wykresach kołowych MŚP stanowią odrębną strategiczną grupę docelową, natomiast infrastruktury materialna i niematerialna tworzą strategiczne sektory docelowe. Ograniczone finansowanie na rzecz strategicznych regionów docelowych nienależących do UE wynika z przedłużenia obowiązywania niektórych już istniejących zobowiązań w zakresie instrumentów finansowania zewnętrznego. Należy zauważyć, że w ramach bezpośredniego porównania wykresów 9 i 10 należy mieć na uwadze, że do końca 2016 r. zobowiązania z tytułu instrumentów w latach 2007 2013 zostały w większości zrealizowane, natomiast zobowiązania z tytułu instrumentów w latach 2014 2020 są wciąż realizowane. Wykres 9: Instrumenty finansowe na lata 2007 2013 zobowiązania budżetowe w rozbiciu na cele, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mln EUR) Strategiczne sektory docelowe: Marguerite, EFEE, GIF (CIP), RSI, RSFF, EPMF-G, FCP -FIS. Strategiczne grupy docelowe: SMEG 07. Strategiczne regiony docelowe nienależące do UE: IFCA, AIF, LAIF, GEEREF, EDIF GF 1, ENEF w ramach EDIF, ENIF w ramach EDIF, EFSE, GGF, wsparcie dla MŚP w ramach RSL Turcja, NIF, Wsparcie Instrumentu FEMIP. 18
Wykres 10: Instrumenty finansowe na lata 2014 2020 zobowiązania budżetowe w rozbiciu na cele, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. (w mln EUR) Strategiczne sektory docelowe: System poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego, instrument gwarancji kredytów studenckich, PF4EE, RSDI, instrument kapitałowy w ramach instrumentu Łącząc Europę, NCFF, InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, instrument poręczeń dla spółek o średniej i dużej kapitalizacji InnovFin, kapitał podwyższonego ryzyka dla MŚP InnovFin, EaSI. Strategiczne grupy docelowe: LFG w ramach COSME, inicjatywa UE na rzecz MŚP, EFG w ramach COSME Strategiczne regiony docelowe nienależące do UE: EDIF GF2, łączenie tematyczne. Należy zauważyć, że instrumenty wspierane z budżetu Unii, ale wdrażane przez państwa członkowskie w ramach zarządzania dzielonego podlegają odrębnej sprawozdawczości. W odniesieniu do okresu programowania 2007 2013 roczne sprawozdanie podsumowujące w sprawie wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) było publikowane do dnia 1 października każdego roku 23. Począwszy od 2016 r. Komisja przedstawia podsumowania danych dotyczących postępu w zakresie wdrażania instrumentów finansowych w ramach zarządzania dzielonego, zgodnie z wymogami dotyczącymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFRR, EFS, Fundusz Spójności, EFRROW, EFMR) na podstawie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów 24. W odniesieniu do okresu programowania 2014 2020 pierwsze roczne sprawozdanie podsumowujące zostało opublikowane pod koniec 2016 r. 25. Przedmiotem odrębnych sprawozdań na mocy rozporządzenia w sprawie EFIS są również działania w zakresie finansowania i inwestycji objęte gwarancją budżetową EFIS, które nie są instrumentami finansowymi w rozumieniu rozporządzenia finansowego 26. 23 Sprawozdanie za 2015 r. jest dostępne pod adresem: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fei_2015.pdf 24 Art. 46 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. 25 Sprawozdanie, stan na dzień 31 grudnia 2015 r., jest dostępne pod adresem: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/summary_data_fi_1420_2015.pdf 26 Art. 16 18 rozporządzenia (UE) 2015/1017. W szczególności, art. 16 ust. 2 wymaga, aby EBI, w stosownych przypadkach we współpracy z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI), co roku przedkładał Parlamentowi Europejskiemu i Radzie 19
4.4. Podział geograficzny uzyskanego finansowania Instrumenty finansowe mają różny zakres geograficzny określony w podstawie prawnej poszczególnych instrumentów. Ponadto, mając na uwadze, że instrumenty finansowe są zasadniczo uzależnione od popytu, przydział środków w ich ramach zależy od względnego zapotrzebowania na finansowanie. Na poniższych wykresach kołowych przedstawiono podział uzyskanego finansowania między państwa dla różnych klasyfikacji instrumentów (w ujęciu ogólnym i według WRF). Jak już wspomniano, przedłużono okres realizacji szeregu instrumentów finansowania zewnętrznego utworzonych w WRF na lata 2007 2013 tak, aby obowiązywały one w WRF na lata 2014 2020, w związku z czym część środków finansowych przekazanych do celów finansowania regionów nienależących do UE w ramach instrumentów finansowych UE na lata 2014 2020 jest proporcjonalnie mniejsza, gdyż środki te zostały już uwzględnione w latach 2007 2013. Wydaje się, że zwiększenie skali instrumentów finansowych w latach 2014 2020 w porównaniu z WRF na lata 2007 2013 było szczególnie korzystne dla dużych zachodnich państw członkowskich UE, w szczególności dla takich państw jak Francja i Włochy, które odnotowały znaczny wzrost udziału w całkowitym uzyskanym finansowaniu (z 4,9 % do 39,9 % w przypadku Francji i z 6,9 % do 15,6 % w przypadku Włoch). Tego rodzaju wysokie stopy wzrostu mogą jednak wynikać z wyżej wspomnianego małego udziału instrumentów finansowania zewnętrznego. Pozostały wzrost udziału Francji wynika głównie z jej uczestnictwa w latach 2007 2013 w inicjatywie w zakresie obligacji projektowych oraz instrumencie gwarancji kredytowych dla projektów TEN-T, które zostały połączone w instrument dłużny oparty na podziale ryzyka na lata 2014 2020 (CEF DI). sprawozdanie z działań EBI w zakresie finansowania i inwestycji objętych rozporządzeniem w sprawie EFIS. Sprawozdanie za 2015 r. można znaleźć tutaj: http://www.eib.org/attachments/strategies/efsi_2015_report_ep_council_en.pdf 20
Wykres 11: Instrumenty finansowe na lata 2007 2013 i 2014 2020 całkowite uzyskane finansowanie według geograficznych miejsc przeznaczenia, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. 21
Wykres 12: Instrumenty finansowe na lata 2007 2013 uzyskane finansowanie według geograficznych miejsc przeznaczenia, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. 22
Wykres 13: Instrumenty finansowe na lata 2014 2020 uzyskane finansowanie według geograficznych miejsc przeznaczenia, stan na dzień 31 grudnia 2016 r. 23
Jeżeli chodzi o przydział środków według rodzajów instrumentów (nieprzedstawiony na wykresie), biorąc pod uwagę rozkład geograficzny, z instrumentów dłużnych w głównej mierze korzystają duże państwa UE, takie jak Francja, Niemcy i Włochy, natomiast państwa trzecie (głównie w regionie Morza Śródziemnego) w dużej mierze korzystają z instrumentów kapitałowych i w szczególności z instrumentów mieszanych (dłużno-kapitałowych). 4.5. Przykłady udanych działań Zarówno podczas wcześniejszych okresów programowania, jak i obecnego okresu programowania Unia udzielała wsparcia przedsiębiorstwom i innym grupom docelowym, w szczególności MŚP; sektorom strategicznym, takim jak badania naukowe i innowacje, infrastruktura materialna i efektywność energetyczna, przedsiębiorczość społeczna, edukacja i kultura; a także państwom trzecim, czego efektem jest wiele przykładów sukcesu w obszarze przedsiębiorczości. Poniżej przedstawiono kilka tego rodzaju przykładów. MŚP: EFIS/COSME Instrument gwarancji kredytowych (LGF) Finansowanie z unijnego Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME), który wspiera wzrost w małych i średnich przedsiębiorstwach o większym ryzyku, pomogło polskiemu przedsiębiorstwu Presto Stal zajmującemu się hurtową sprzedaży stali wprowadzić nowe usługi. Model biznesowy przedsiębiorstwa Presto Stal z siedzibą w Klawkowie na północy Polski, opiera się na klientach lokalnych. W ostatnim czasie przedsiębiorstwo Presto Stal postanowiło rozszerzyć asortyment usług: wiązało się to z zakupem gruntu pod nową siedzibę i warsztat. Konieczne było dokonanie znacznych inwestycji, które stały się możliwe dzięki programowi COSME. Pożyczka z gwarancją UE zapewniła przedsiębiorstwu stabilność finansową przez cały okres realizowania projektu rozwojowego; obecnie powstają fundamenty pod nowe budynki. W rezultacie przedsiębiorstwo Presto Stal zatrudniło dodatkowy personel: w 2017 r. liczba pracowników ma wynieść 10 osób. https://ec.europa.eu/commission/sites/betapolitical/files/brochure-investment-plan-17x17-june17_pl.pdf Badania naukowe i innowacje: EFIS/ Horyzont 2020 system poręczeń dla MŚP w ramach InnovFin Zarabianie na życie nie zawsze oznacza wykonywanie ulubionego zajęcia. Nie dotyczy to jednak Matthieu Gobbiego i Jérôme a Giacomoniego. Podczas studiów na prestiżowej uczelni École Polytechnique w Paryżu podjęli oni decyzję, że będą zarabiać na życie, zajmując się tym, co ich pasjonuje, czyli statkami powietrznymi lżejszymi od powietrza i balonami na gorące powietrze. W 1993 r. w wieku 25 lat ci dwaj inżynierowie założyli przedsiębiorstwo Aerophile specjalizujące się w rozwoju przymocowanych do ziemi balonów wypełnionych helem. 24
Ponad 20 lat później przedsiębiorstwo stało się główną jednostką zależną obecnie znacznie większego przedsiębiorstwa Aerogroupe. Zatrudniając 110 pracowników i osiągając imponujące stopy wzrostu, Matthieu Gobbi i Jérôme Giacomoni zdołali wypracować pozycję globalnego lidera na rynku balonów na uwięzi, a ich oferta obejmuje różnego rodzaju balony. Obecnie oferowane przez nich produkty są dostępne w około 30 państwach na świecie, a jeden z ich balonów unosił się nawet podczas ostatnich Igrzysk Olimpijskich w Rio de Janeiro. W kluczowym punkcie rozwoju ich przedsiębiorstwa zdali sobie jednak sprawę, że nadszedł czas na dywersyfikację oferowanych przez nich produktów: od tamtej pory jednym z ich innowacyjnych pomysłów było stworzenie Aerobaru, czyli pierwszego latającego baru, w którym konsumenci mogą skosztować swojego napoju kilkanaście metrów nad ziemią. Kolejnym pomysłem było otwarcie parku rozrywki le Parc du Petit Prince inspirowanego powieścią Mały książę autorstwa Antoine a de Saint- Exupéry ego. Aby wesprzeć rozwój swojego przedsiębiorstwa, Matthieu Gobbi i Jérôme Giacomoni zabezpieczyli obligację gwarantowaną przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) w ramach EFIS, pierwszego filaru planu inwestycyjnego dla Europy. Tym samym w ramach planu inwestycyjnego dla Europy, inicjatywy UE mającej na celu generowanie nowych inwestycji w Europie poprzez wsparcie dla małych i średnich innowacyjnych przedsiębiorstw w połączeniu z InnovFin do celów gwarancji dla MŚP, otrzymali oni bezpośrednie wsparcie na realizację ich najnowszych planów biznesowych i utworzenie około 100 miejsc pracy sezonowej. http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/casestudies/efsi_innovfin_aerogroupe_france.htm?lang=-en Infrastruktura i efektywność energetyczna: Europejski Fundusz na rzecz Energii, Zmiany Klimatu i Infrastruktury 2020 (fundusz Marguerite) W ramach wkładu Unii z funduszu Marguerite wsparto (między innymi) nabycie 29 % udziałów w AS Latvijas Gāze (LG), zintegrowanego pionowo przedsiębiorstwa gazowego odpowiedzialnego za przesyłanie, dystrybucję, magazynowanie i dostawy gazu ziemnego na Łotwie. LG obsługuje i utrzymuje gazociągi przesyłowe i dystrybucyjne, a także podziemny magazyn gazu Inčukalns, trzeci co do wielkości magazyn w UE i strategiczny obiekt do celów bezpieczeństwa dostaw gazu w państwach bałtyckich. LG zapewnia również dostawy gazu ziemnego do ponad 400 000 klientów w kraju, a także dostarcza gaz klientom w Estonii, północno-zachodniej części Rosji i na Litwie. Przedsiębiorstwo sponsoruje dwa projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które poprawią bezpieczeństwo dostaw gazu w regionie. http://www.reuters.com/article/latvijas-gaze-ma-marguerite-eon-idusl8n15c3d3 Infrastruktura i efektywność energetyczna: Instrumenty finansowania prywatnego na rzecz efektywności energetycznej. (PF4EE) Czeski bank Komercni Banka (KB) jest pierwszym pośrednikiem finansowym, który podpisał porozumienie w ramach PF4EE. Jeden z projektów, będących efektem tego porozumienia, zakładał optymalizację systemu ogrzewania, izolacji ścian i okien 25
w małych i średnich przedsiębiorstwach działających w sektorze piekarniczym. Całkowity koszt projektu wyniósł około 300 000 EUR, z czego 20 % pokryto ze środków w ramach PF4EE, a sam projekt przyniósł oszczędność energii o wartości około 60 000 EUR rocznie. 5. WNIOSEK Instrumenty finansowe UE okazały się skuteczne (np. pod względem zasięgu) i opłacalne (np. ze względu na wykorzystanie efektu mnożnikowego) przy rozwiązywaniu problemów, które nadal utrzymują się w gospodarce UE w obszarze odpowiedniego dostępu do finansowania na rozsądnych warunkach. Instrumenty finansowe pozwalają na poszerzenie grona podmiotów gospodarki realnej korzystających ze środków z budżetu UE, w związku z czym Komisja szczegółowo zbada w szczególności w kontekście jej przygotowywanych wniosków dotyczących przyszłych WRF możliwość wzmocnienia istniejących instrumentów lub wprowadzenia nowych, aby wypełnić luki rynkowe lub poprawić nieoptymalne warunki inwestycyjne w przypadkach, gdy najbardziej odpowiednimi metodami wsparcia UE w mogą być finansowanie rynkowe objęte gwarancją UE, inwestycje kapitałowe lub innego rodzaju mechanizmy podziału ryzyka. Chociaż wsparcie finansowe niepodlegające zwrotowi nadal będzie konieczne, to jednak odpowiedniejszym i bardziej opłacalnym rozwiązaniem w niektórych obszarach polityki mogą być innowacyjne instrumenty finansowe lub gwarancje budżetowe typu EFIS. W Dokumencie otwierającym debatę na temat przyszłości finansów UE przypomina się, że instrumenty oparte na podziale ryzyka mogą odgrywać ważną rolę w wykonaniu budżetu w przyszłości, umożliwiając uzyskanie więcej mniejszym nakładem środków oraz uzyskując efekt dźwigni finansowej w ramach budżetu UE, szczególnie w okresie ograniczeń budżetowych 27. Podobnie pomimo silnych argumentów za zwiększeniem ilości zasobów budżetowych przeznaczonych na instrumenty finansowe, Komisja oceni jednak, w jakim stopniu można ograniczyć liczbę instrumentów, która obecnie jest wysoka. Jak przypomniano w Dokumencie otwierającym debatę na temat przyszłości finansów UE, jednym z wariantów rozwiązania tego problemu mogłoby być stworzenie jednego funduszu zapewniającego możliwości łączenia i obszary dla różnych dziedzin polityki 28. Jak widać na rysunku 1, szereg spośród obecnie obowiązujących 35 instrumentów jest skierowanych do tych samych segmentów, co może powodować powielanie się instrumentów i może być mylące dla beneficjentów oraz tworzyć zbędne obciążenia administracyjne. Zwróci się również należytą uwagę na zapewnienie, aby promotorzy projektów i docelowi beneficjenci instrumentów finansowych mieli dostęp do informacji na temat finansowania 27 Dokument otwierający debatę na temat przyszłości finansów UE, zob. w szczególności sekcja 4.2.2: https://ec.europa.eu/commission/publications/reflection-paper-future-eu-finances_pl 28 Zob. powyżej. 26
przy wsparciu UE, przekazywanych różnymi kanałami, takimi jak na przykład portal Dostęp MŚP do finansowania 29. Komisja będzie jednocześnie nadal starała się zachowywać równowagę, zapewniając stosowną rozliczalność, sprawozdawczość, odpowiednie monitorowanie i audyt, przy czym Komisja będzie dążyć do uzyskania jak najskuteczniejszego i wydajnego wdrażania instrumentów finansowych. Chociaż obecne ramy wdrażania instrumentów na lata 2014 2020 zawierają solidne przepisy dotyczące wymogów technicznych, przejrzystości, kontroli wewnętrznej, audytu i sprawozdawczości, należy stale dokonywać przeglądu ram regulacyjnych z myślą o dalszym ograniczeniu biurokracji, ułatwieniu wdrażania i dostosowaniu kształtu instrumentów finansowych do najskuteczniejszych i najbardziej aktualnych praktyk rynkowych. Komisja przeprowadza śródokresowe oceny poszczególnych instrumentów, zgodnie z wymogami określonymi w sektorowych podstawach prawnych. Wniosek Komisji dotyczący przeglądu rozporządzenia finansowego, obecnie będący przedmiotem negocjacji z Parlamentem Europejskim i Radą, oparto na zdobytych doświadczeniach do celów przygotowania podstaw następnej generacji instrumentów finansowych i gwarancji budżetowych tak, aby stworzyć najodpowiedniejsze otoczenie regulacyjne na potrzeby właściwego wdrażania służącego osiągnięciu uzgodnionych celów strategicznych. SKRÓTY NAZW INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH CCS - GF: CEF: CEF DI: Instrument kapitałowy w ramach instrumentu Łącząc Europę : CIP: COSME: EaSI - CBI: EaSI - G: System poręczeń na rzecz sektora kultury i sektora kreatywnego Instrument Łącząc Europę Dłużny instrument podziału ryzyka w ramach instrumentu Łącząc Europę Instrument kapitałowy w ramach instrumentu Łącząc Europę. Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji Program na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw Inwestycje na rzecz budowania zdolności w ramach programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych Mikrofinansowanie zatrudnienia i innowacji społecznych oraz przedsiębiorczość społeczna w ramach programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej EFEE: EFG w ramach COSME: Instrument kapitałowy na rzecz wzrostu w ramach programu COSME EFSE: Europejski Fundusz na rzecz Europy Południowo-Wschodniej 29 https://ec.europa.eu/growth/access-to-finance_pl 27
ENEF w ramach EDIF: ENIF w ramach EDIF: Fundusz rozwoju przedsiębiorczości w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i innowacji dla Bałkanów Zachodnich Fundusz wspierania innowacji w przedsiębiorstwach w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i innowacji dla Bałkanów Zachodnich Europejski instrument mikrofinansowy Progress system poręczeń EPMF - G: EPMF - FCP - FIS: Europejski instrument mikrofinansowy Progress Fonds Commun de Placement Fonds d Investissement Spécialisé FEMIP: Wsparcie dla Instrumentu Eurośródziemnomorskiego Partnerstwa i Inwestycji 7PR: Program ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego GEEREF: Globalny Fundusz Efektywności Energetycznej oraz Energii Odnawialnej GGF: Fundusz Ekologia na rzecz wzrostu GIF w ramach CIP: Instrument na rzecz Wysokiego Wzrostu i Innowacji w MŚP w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji IFCA i AIF: Instrument inwestycyjny dla Azji Środkowej oraz Instrument Inwestycyjny dla Azji LAIF: Instrument Inwestycyjny dla Ameryki Łacińskiej LGF w ramach COSME: Instrument gwarancji kredytowych w ramach Programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw NCFF: NIF: PF4EE: RSFF: RSI: RSL: SMEG07 w ramach CIP: WB EDIF GF1: Mechanizm finansowy na rzecz kapitału naturalnego Sąsiedzki fundusz inwestycyjny. Instrumenty finansowania prywatnego na rzecz efektywności energetycznej. Mechanizm finansowania oparty na podziale ryzyka w ramach 7PR. Instrument oparty na podziale ryzyka ((pilotażowy instrument gwarancyjny dla MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji ukierunkowanych na badania naukowe i innowacje) w ramach 7PR Wsparcie kredytowe w Turcji System poręczeń dla MŚP 2007 w ramach Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji Instrument gwarancyjny I w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i innowacji dla Bałkanów Zachodnich WB EDIF GF2: Instrument gwarancyjny II w ramach instrumentu rozwoju przedsiębiorczości i innowacji dla Bałkanów Zachodnich 28