SPIS TREŚCI Podstawowe charakterystyki dysz Wydajność a ciężar właściwy Funkcjonowanie dysz Zasady doboru pomp Wielkość rozpylanych kropli, terminologia, ciśnienie robocze oraz materiał dysz Zużycie dysze, lepkość, temperatura oraz napięcie powierzchniowe Spadek ciśnienia Wskazówki konserwacji dysz Wagi, miary, formuły Ogólne zasady bezpieczeństwa A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A10 A11 A12 A1
PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI DYSZ Dysza to precyzyjny element zaprojektowany z myślą o uzyskaniu zamierzonego efektu w konkretnym zastosowaniu. Pomocą w doborze najwłaściwszej dyszy może być poniższe zestawienie podstawowych charakterystyk rozpylania. Odwiedź youtube.com/sprayingsystems, aby zobaczyć prezentacje. Obraz strumienia pokazany po prawej uzyskano w naszym laboratorium z wykorzystaniem warstwowej analiz y rozkładu strumienia. (LSI - Laser Sheet Images). Strumień lasera sprzężony z kamerą, skierowany poprzecznie do rozpylanej cieczy, analizuje rozkład rozpylonej cieczy. Rozkład strumienia jest wprost proporcjonalny do rozkładu powierzchniowego rozpylonego materiału (czerwony: wysokie; niebieski: niskie; czarny kolor: brak cząstek). Rozkład objętościowy jest zazwyczaj podobny do rozkładu powierzchniowego tych dysz w zależności miejscowego rozkładu wielkości kropel. DYSZE O STRUMIENIU STOŻKOWYM PEŁNYM Wbudowane w dyszę łopatki wirowe kształtują strumień stożkowy pełny Krople od średnich do dużych Typowe zastosowania: Wtrysk chemikaliów Zwalczanie pyłu Ochrona przeciwpożarowa Chłodzenie metalu Mycie/płukanie DYSZE PEŁNOSTOŻKOWE O KWADRATOWYM PRZEKROJU POPRZECZNYM STRUMIENIA WYCINEK OBRAZU LASEROWEGO Kąt rozpylania: 15 do 125 Wbudowane w dyszę unikalne łopatki tworzą strumień stożkowy pełny o kwadratowym przekroju strumienia Jednolity rozkład strumienia na całej powierzchni natrysku Strumień składa się z kropli od średnich do dużych DYSZE PŁASKOSTRUMIENIOWE (ZWĘŻONE) Tworzą strumień płaski o zbieżnych końcach W kolektorach natryskowych dla uzyskania równomiernego pokrycia na całej powierzchni działania powinny być montowane na zakładkę DYSZE O STRUMIENIU IGŁOWYM Wytwarzają strumień igłowy (punktowy) z największą siłą nacisku (na jednostkę powierzchni) Typowe zastosowania: Chłodzenie powietrza/gazu Chłodzenie i szybkie chłodzenie Zmniejszanie zapylenia Tłumienie pożaru Typowe zastosowania: Powlekanie Chłodzenie Nawilżanie Mycie Typowe zastosowania: Znakowanie Operacje wymagające laminarnych strumieni Kąt rozpylania: 52 do 105 Kąt rozpylania: 15 do 110 Kąt rozpylania: 0 DYSZE DO ATOMIZACJI, DWUCZYNNIKOWE I ZE WSPOMAGANIEM POWIETRZNYM Wytwarzają różne strumienie stożkowe i płaskie (przez atomizację cieczy sprężonym powietrzem) Zmieszanie wewnętrzne pozwala uzyskać bardzo drobne krople Typowe zastosowania: Powlekanie Chłodzenie przez odparowanie Zwilżanie Nawilżanie Kąt rozpylania: 18 do 360 DYSZE DO ATOMIZACJI (ROZPYLANIE HYDRAULICZNE, DROBNA MGŁA) Wytwarzają strumień drobnokroplisty o małej wydajności w kształcie stożka pustego (bez użycia sprężonego powietrza) Typowe zastosowania: Zwalczanie zapylenia Chłodzenie przez odparowanie Nawilżanie Suszenie rozpyłowe Kąt rozpylania: 35 do 165 A2
WYDAJNOŚĆ I CIĘŻAR WŁAŚCIWY WYDAJNOŚĆ WYDAJNOŚĆ DYSZY ZMIENIA SIĘ WRAZ CIŚNIENIEM Zależność między ciśnieniem a przepływem przy zadanej średnicy wylotu opisana jest wzorem: Q 1 (P 1 ) n Q ~ 2 (P 2 ) n Q = natężenie przepływu (galon/min lub l/min) P = ciśnienie cieczy (psi lub bar) n = wykładnik potęgowy zależny od rodzaju dyszy Zastosuj wzór dla przybliżonego obliczenia nieznanego przepływu lub ciśnienia, gdy inne zmienne są znane. Wykładnik n, zależny od typu dyszy, można obliczyć ze stosunku wartości ciśnienia do wartości natężenia przepływu. Przykład: Do obliczenia natężenia przepływu wody standardowej dyszy pełnostożkowej 1/4G-10 przy ciśnieniu 10 bar, sprawdź dane w karcie katalogowej. Znajdziesz tam: Kąt rozpylania 65⁰ Kąt rozpylania 65 Przepływ (Q1) przy 40 psi = 1.9 galon/min Ciśnienie (P 1 ) = 40 psi Ciśnienie (P 2 ) = 150 psi Otrzymamy dla Q 2 = 3.5 galon/min Q 2 = Q 1 1.9 galon/min = (P 1 / P 2 ) n (40 / 150).46 Przepływ (Q 1 ) przy 3 bar = 7.5 lpm Ciśnienie (P 1 ) = 3 bar Ciśnienie (P 2 ) = 10 bar Otrzymamy dla Q 2 = 13 lpm Q 2 = Q 1 = 7.5 lpm (P 1 / P 2 ) n (3 / 10).46 WYKŁADNIK POTĘGOWY DLA SPECYFICZNYCH TYPÓW DYSZ CIĘŻAR WŁAŚCIWY Ponieważ ciężar właściwy wpływa na natężenie przepływu, katalogową wydajność dysz należy pomnożyć przez współczynnik przeliczeniowy jak pokazano poniżej. W niniejszych rozważaniach traktujemy ciężar właściwy cieczy jako stosunek masy danej objętości cieczy do tej samej objętości wody. Ciężar właściwy wody jest definiowany jako 1. Rozpylając inną ciecz należy w kalkulacjach dotyczących przepływu uwzględnić ciężar właściwy. 1 Q 2 = Q 1 (woda) x c.wł. Korzystając z poprzedniego przykładu: Ciecz jest cięższa od wody jej ciężar właściwy wynosi 1.4 Przepływ wody przy ciśnieniu 150 psi=3.5 galon/min Cięższa ciecz (Q 2 ) = Q 1 (woda)*1/ 1.4 3.5 gpm * 1 Q 2 = = 2.95 gpm (galon/min) 1.4 Rozpylana ciecz jest cięższa od wody i ma ciężar właściwy 1.4 Natężenie przepływu wody przy 10 bar =13 l/min Ciężka ciecz (Q 2 ) = Q 1 (woda)*1/ 1.4 Q 2 = 13 lpm * 1 1.4 = 11 lpm WSPÓŁCZYNNIK PRZELICZENIOWY W ZALEŻNOŚCI OD CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO Typ dyszy Dysze wklęsłostożkowe wszystkie Dysze pełnostożkowe bez wkładek wirowych serie 15⁰ i 30⁰ Dysze płaskostrumieniowe wszystkie Dysze pełnostrumieniowe (punktowe) wszystkie Dysze spiralne wszystkie Dysze pełnostożkowe standardowe dysze prostokątne, owalne i o dużej wydajności Wykładnik n.50.46 WSPÓŁCZYNNIK PRZELICZENIOWY Woda WSPÓŁCZYNNIK PRZELICZENIOWY W ZALEŻNOŚCI OD CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO Dysze pełnostożkowe szerokokątne i kwadratowe szerokokątne Na stronie spray.com/sprayware zamieszczono kalkulator online do obliczenia natężenia przepływu i zasięgu strumienia..44 CIĘŻAR WŁAŚCIWY CIECZY Ważne: Ciężar właściwy cieczy wpływa głównie na wydajność dysz. Ponieważ wydajności katalogowe dysz odnoszą się do wody należy, w razie rozpylania innych cieczy, pomnożyć wartości katalogowe przez współczynnik przeliczeniowy wg. wykresu lub posłużyć się równaniem. Współczynnik przeliczeniowy uwzględnia jedynie wpływ ciężaru właściwego cieczy na wydajność dyszy. Nie uwzględnia innych czynników, które również mogą wpływać na jej wydajność. A3
Funkcjonowanie dysz KĄT ROZPYLANIA I SZEROKOŚĆ NATRYSKU Dla podanych w tabeli kątów rozpylania obliczono przybliżoną szerokość natrysku przy założeniu, że cieczą rozpylaną lub rozprowadzaną jest woda. W rzeczywistych warunkach efektywny kąt rozpylania zmienia się wraz z odległością. Ciecze robocze o lepkości większej niż lepkość wody formują względnie mniejsze kąty (w skrajnych przypadkach nawet strumień ciągły) w zależności od lepkości, kalibru dyszy i ciśnienia rozpylania. Ciecze o napięciu powierzchniowym mniejszym niż napięcie powierzchniowe wody są rozpylane pod szerszymi kątami niż to podano w tabeli. Wartości tabelaryczne są wartościami teoretycznymi obliczonymi dla danego kąta rozpylania i wysokości natrysku. W obliczeniach założono stałość kształtu strumienia na całej jego długości. W praktyce kąt rozpylania nie jest stały. Jeśli szerokość natrysku jest wartością krytyczną, należy poprosić o szczegółowe dane. Przykład: Dysza o kącie rozpylania 65 rozpyla strumień na szerokość 40 z odległości 51 od natryskiwanej powierzchni WYSOKOŚĆ NATRYSKU KĄT ROZPYLANIA TEORETYCZNA SZEROKOŚĆ TEORETYCZNA SZEROKOŚĆ NATRYSKU DLA RÓŻNYCH ODLEGŁOŚCI OD WYLOTU DYSZY W CALACH (CM) Kąt rozpylania 2 5 4 10 6 15 8 20 10 25 12 30 15 40 18 50 24 60 30 70 36 80 48 100 5 10 15 20 25.2.4.5.7.9.4.9 1.3 1.8 2.2.4.7 1.1 1.4 1.8.9 1.8 3.5 4.4.5 1.1 1.6 2.1 2.7 1.3 4.0 5.3 6.7.7 1.4 2.1 2.8 3.5 1.8 3.5 5.3 7.1 8.9.9 1.8 3.5 4.4 2.2 4.4 6.6 8.8 11.1 1.1 2.1 3.2 4.2 5.3 5.3 7.9 10.6 13.3 1.3 3.9 5.3 6.6 3.5 7.0 10.5 14.1 17.7 1.6 3.1 4.7 6.4 8.0 4.4 8.8 13.2 17.6 22.2 2.1 4.2 6.3 8.5 10.6 5.2 10.5 15.8 21.2 26.6 5.2 7.9 10.6 13.3 6.1 12.3 18.4 24.7 31.0 3.1 6.3 9.5 12.7 15.9 7.0 14.0 21.1 28.2 35.5 4.2 8.4 1 16.9 21.2 8.7 17.5 26.3 35.3 44.3 30 35 40 45 50 1.1 1.3 1.5 1.7 1.9 2.7 3.2 3.6 4.1 4.7 2.1 2.5 2.9 3.3 3.7 5.4 6.3 7.3 8.3 9.3 3.2 3.8 4.4 5.0 5.6 8.0 9.5 10.9 12.4 14.0 4.3 5.0 5.8 6.6 7.5 10.7 1 14.6 16.6 18.7 5.4 6.3 7.3 8.3 9.3 13.4 15.8 18.2 20.7 23.3 6.4 7.6 8.7 9.9 11.2 16.1 18.9 21.8 24.9 28.0 8.1 9.5 10.9 12.4 14.0 21.4 25.2 29.1 33.1 37.3 9.7 11.3 13.1 14.9 16.8 26.8 31.5 36.4 41.4 46.6 12.8 15.5 17.5 19.9 22.4 32.2 37.8 43.7 49.7 56.0 16.1 18.9 21.8 24.8 28.0 37.5 44.1 51.0 58.0 65.3 19.3 22.7 26.2 29.8 33.6 42.9 50.5 58.2 66.3 74.6 25.7 30.3 34.9 39.7 44.8 53.6 63.1 72.8 82.8 93.3 55 60 65 70 75 2.1 2.3 2.5 2.8 3.1 5.2 5.8 6.4 7.0 7.7 4.2 4.6 5.1 5.6 6.1 10.4 11.6 12.7 14.0 15.4 6.3 6.9 7.6 8.4 9.2 15.6 17.3 19.1 21.0 23.0 8.3 9.2 10.2 11.2 12.3 20.8 23.1 25.5 28.0 30.7 10.3 11.5 12.7 14.0 15.3 26.0 28.9 31.9 35.0 38.4 12.5 13.8 15.3 16.8 18.4 31.2 34.6 38.2 42.0 46.0 15.6 17.3 19.2 21.0 23.0 41.7 46.2 51.0 56.0 61.4 18.7 20.6 22.9 25.2 27.6 52.1 57.7 63.7 70.0 76.7 25.0 27.7 30.5 33.6 36.8 62.5 69.3 76.5 84.0 92.1 31.2 34.6 38.2 42.0 46.0 72.9 80.8 89.2 98.0 107 37.5 41.6 45.8 50.4 55.2 83.3 92.4 102 112 123 50.0 55.4 61.2 67.2 73.6 104 115 127 140 153 80 85 90 95 100 3.4 3.7 4.0 4.4 4.8 8.4 9.2 10.0 10.9 11.9 6.7 7.3 8.0 8.7 9.5 16.8 18.3 20.0 21.8 23.8 10.1 11.0 12.0 13.1 14.3 25.2 27.5 30.0 32.7 35.8 13.4 14.7 16.0 17.5 19.1 33.6 36.7 40.0 43.7 47.7 16.8 18.3 20.0 21.8 23.8 42.0 45.8 50.0 54.6 59.6 20.2 22.0 24.0 26.2 28.6 50.4 55.0 60.0 65.5 71.5 25.2 27.5 30.0 32.8 35.8 67.1 73.3 80.0 87.3 95.3 30.3 33.0 36.0 39.3 43.0 83.9 91.6 100 109 119 40.3 44.0 48.0 52.4 57.2 101 110 120 131 143 50.4 55.0 60.0 65.5 71.6 118 128 140 153 167 60.4 66.0 72.0 78.6 85.9 134 147 160 175 191 80.6 88.0 96.0 105 114 168 183 200 218 238 110 120 130 140 150 5.7 6.9 8.6 10.9 14.9 14.3 17.3 21.5 27.5 37.3 11.4 13.9 17.2 21.9 29.8 28.6 34.6 42.9 55.0 74.6 17.1 20.8 25.7 32.9 44.7 42.9 52.0 64.3 82.4 112 22.8 27.7 34.3 43.8 59.6 57.1 69.3 85.8 110 149 28.5 34.6 42.9 54.8 74.5 71.4 86.6 107 137 187 34.3 41.6 51.5 65.7 89.5 85.7 104 129 165 224 42.8 52.0 64.4 82.2 112 114 139 172 220 299 51.4 62.4 77.3 98.6 143 173 215 275 68.5 83.2 103 171 208 257 85.6 104 200 243 103 229 286 160 170 22.7 45.8 56.7 114 45.4 91.6 113 229 68.0 170 90.6 227 113 284 Na stronie spray.com/sprayware zamieszczono kalkulator online do obliczenia natężenia przepływu i zasięgu strumienia. A4
WYTYCZNE DOBORU POMPy POMPY Wszystkie operacje związane z użyciem dysz wymagają przepływu cieczy. Przepływ może być wywołany grawitacyjnie, pneumatycznie lub pompami mechanicznymi. Należy zaznaczyć, że systemy pompowe zapewniają przepływ, a nie ciśnienie. Ciśnienie jest rezultatem ograniczenia przepływu. Na wylocie pompy pracującej bez oporu ciśnienie wynosi 0 bar. Gdy przepływ zostanie ograniczony, powstanie ciśnienie w przewodzie. Główne odmiany pomp to pompy wyporowe i odśrodkowe. Są oczywiście również inne rodzaje pomp, ale zasady funkcjonowania są takie same jak dla pomp wyporowych i wirowych. Pompy wyporowe Za każdym suwem tłoka czy nurnika lub obrotem wału do systemu dostarczana jest pewna stała objętość cieczy. Na przykład pompy tłokowe, pompy nurnikowe, pompy perystaltyczne i pompy zębate. Pompy wyporowe wytwarzają wysokie ciśnienie i niezależnie od charakterystyki systemu zapewniają stały przepływ cieczy. Pompy muszą być wyposażone w zawór przelewowy i bezpieczeństwa. Pompy odśrodkowe Pompy te zwykle składają się z dużej łopatki (wirnika), który jest obracany (za pomocą wału) wewnątrz obudowy. Geometria wirnika i obudowy powoduje ruch cieczy po stycznej. Ciecz przemieszcza się do części komory o mniejszej objętości i stąd trafia do systemu rurowego. Pompy tego rodzaju pracują zazwyczaj na niskim ciśnieniu i dużej wydajności. Mogą również składać się z wielu stopni dla zwiększenia osiąganego ciśnienia. Mogą być uruchomiane przy zablokowanym wylocie pompy. Pompy wydzielają ciepło i mogą powodować kawitację cieczy, ale nie wytworzą ciśnienia jak pompy wyporowe. Należy jednak stosować zawory przelewowe i bezpieczeństwa dla ochrony innych elementów składowych systemu. WPŁYW POMP NA DOBÓR DYSZ Natężenie przepływu i wymagane przez system ciśnienie wpływają na wybór pomp. Istnieje wiele odmian, typów i wielkości pomp, poniższe ogólne zasady doboru powinny okazać się pomocne. Wysokie natężenia przepływu wymagają zazwyczaj pomp wirowych Wysokie ciśnienie wymaga zastosowania pomp wyporowych Pompy z napędem o zmiennej częstotliwości mogą być opcją; pozwalają na płynną regulację prędkości i natężenia przepływu Odnośnie cieczy. Ciężar właściwy cieczy wpływa na natężenie przepływu pompy, podobnie jak na natężenie przepływu dysz Sprawność pompy, wydzielane ciepło, dostępna moc, warunki eksploatacji i konserwacji winne być również rozważone CIŚNIENIE (stopa lub metr) PROCENT 100 90 80 70 60 WYDAJNOŚĆ PRZEPŁYW (galon/min lub l/min) NATĘŻENIE PRZEPŁYWU I CIECZ WIROWE WYPOROWE WIROWE WYPOROWE 50 40 80 LEPKOŚĆ SPRAWNOŚĆ percent 70 60 WIROWE WYPOROWE 50 40 CIŚNIENIE (psi lub bar) A5
informacje techniczne WIELKOŚĆ ROZPYLANYCH KROPLI, TERMINOLOGIA, CIŚNIENIE ROBOCZE ORAZ MATERIAŁ DYSZ WIELKOŚĆ KROPLI (ATOMIZACJA) Dokładne dane o wielkości kropel są istotne dla oceny efektywności działania dysz, szczególnie w takich dziedzinach jak: chłodzenie gazu, kondycjonowanie gazu, gaszenie pożarów czy suszenie rozpyłowe. Każdy strumień składa się z wielu kropel różnej wielkości. Dla pełnego scharakteryzowania strumienia należy określić udziały poszczególnych klas wielkości kropli w całym strumieniu. Rozkład kropel zależy od kształtu strumienia i rodzaju dyszy. Najdrobniejsze krople wytwarzają dysze o rozpyle pneumatycznym, największe zaś dysze hydrauliczne o strumieniu stożkowym pełnym. RZECZYWISTY WYMIAR KROPLI 500 µm 1200 µm 5500 µm 1 = 25,400 µm 1 mm = 1,000 µm µm = mikrometr Właściwości cieczy, wydajność dyszy, ciśnienie rozpylania, kąt rozpylania wpływają również na wielkość kropli. Niskie ciśnienie rozpylania powoduje tworzenie dużych kropel. Odwrotnie, wysokie ciśnienia dają małe krople. W ramach każdego typu dysz, dysze najmniejsze dają najmniejsze krople, a dysze największe największe krople. WIELKOŚĆ KROPLI W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU STRUMIENIA, WYDAJNOŚCI DYSZY I CIŚNIENIA ROBOCZEGO Rodzaj strumienia Rozpylanie pneumatyczne Rozpylanie drobnokropliste 10 psi (0.7 bar) 40 psi (2.8 bar) 100 psi (7 bar) Wydajność VMD Wydajność VMD Wydajność VMD gpm lpm mikron gpm lpm mikron gpm lpm mikron.005.02.02.08 20 100.22.83 375.008 8.03.43.03 30.1 1.6 15 200 110 330 12 45 400.05.69.2 110 290 WIELKOŚĆ KROPLI TERMINOLOGIA Nazewnictwo jest często głównym powodem nieporozumień i zamieszania wokół pojęcia wielkości kropli. Dla ścisłego porównania kropel wytwarzanych przez różne dysze należy stosować te same rodzaje średnic umownych. Wielkość kropli podaje się zazwyczaj w mikronach. Poniżej zestawiono najczęściej stosowane średnice umowne i ich definicje. D V0.5 : ŚREDNIA OBJĘTOŚCIOWA ŚREDNICA (VMD) Mediana objętościowa D v0.5 definiuje wielkość kropli w zależności od objętości rozpylonej cieczy. 50% całej rozpylonej cieczy składa się z kropel o większej średnicy a pozostałe 50% ma mniejszą średnicę. D V0.9 D v0.9 Wartość gdzie 90% całej objętości rozpylonej cieczy składa się z kropel o średnicach mniejszych lub równych tej wartości. Taki pomiar jest najbardziej odpowiedni gdy jest wymagane pełne odparowanie cieczy. D 32 : ŚREDNICA SAUTERA (SMD) Definiuje stopień dokładności rozpylania w zależności od całkowitej powierzchni wszystkich kropel tworzących strumień. Średnica Sautera jest to średnica kropli, której stosunek objętości do powierzchni jest taki sam, jak stosunek objętości wszystkich kropli stanowiących strumień do powierzchni wszystkich kropli strumienia razem wziętych. Pełne dane o rozmiarach kropli są dostępne dla wszystkich rodzajów dysz. Dodatkowe dane można uzyskać u miejscowego przedstawiciela Spraying Systems Co. CIŚNIENIE ROBOCZE W tabelach szczegółowych tego katalogu podano najczęściej stosowane zakresy ciśnienia roboczego dla odnośnych dysz lub akcesoriów Skontaktuj się z lokalnym przedstawicielem Spraying Systems Co. jeśli Państwa aplikacja wymaga ciśnień wykraczających poza zakresy podane w niniejszym katalogu. Strumień stożkowy pusty.05 12.19 45 360 3400.10 24.38 91 300 1900.16 38.61 144 200 1260 RODZAJE MATERIAŁÓW Strumień płaski Strumień stożkowy pełny.05 5.10 12.19 18.9.38 45 260 4300 1140 4300.10 10.19 23.38 38.72 87 220 2500 850 2800 Dysze dobrano dla zobrazowania pełnego zakresu możliwych wielkości kropel..16 15.8.30 35.61 60 1.1 132 190 1400 500 1720 Dla każdego typu dysz dobrano standardowe materiały uznane za najwłaściwsze ze względu na zastosowania najczęściej związane z tego typu dyszą. Standardowe materiały obejmują: mosiądz, stal, różne stale nierdzewne, hartowane stale nierdzewne, wiele odmian tworzyw sztucznych oraz różne węgliki. Na specjalne życzenie możemy dostarczyć dysze w innych materiałach. A6
ZUŻYCIE DYSZE, LEPKOŚĆ, TEMPERATURA ORAZ NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE ZUŻYCIE DYSZ Zużycie dysz objawia się głównie przez zwiększenie natężenia przepływu i pogorszenie jakości rozpylania. W dyszach płaskostrumieniowych o eliptycznych otworach wylotowych następuje zwężenie strumienia. W innego typu dyszach zmienia się rozkład wewnątrz strumienia bez wyraźnej zmiany pola natrysku. Wzrost natężenia przepływu dyszy może się czasami objawić spadkiem ciśnienia w instalacji, szczególnie w przypadku zastosowania pomp tłokowych. Twarde materiały cechuje z reguły większa odporność na zużycie. W tabeli obok zamieszczono względne współczynniki odporności na ścieranie różnych materiałów. Tablica może być pomocna w doborze odpowiednich materiałów na dysze, wkłady i/lub ustniki rozpylaczy. Dostępne są również materiały o zwiększonej odporności na korozję. Odporność materiałów na korozję zależy od chemicznych właściwości rozpylanej cieczy, zaś agresywność korozyjna cieczy zależy od temperatury i stopnia koncentracji czynnika. Przy doborze materiału należy rozważyć te czynniki na równi z odpornością korozyjną i chemiczną zastosowanego materiału. ORIENTACYJNE WSKAŹNIKI ODPORNOŚCI NA ŚCIERANIE Rodzaj materiału Współczynnik odporności na ścieranie Mosiądz 1 Polypropylen 12 Stal nierdzewna 46 HASTELLOY 46 Hartowana stal nierdzewna 1015 Stellite 1015 Ceramika 90200 Węgliki 180250 Patrz ZAREJESTROWANE ZNAKI TOWAROWE I WŁASNOŚCIOWE, strona i1. LEPKOŚĆ Lepkość dynamiczna jest właściwością cieczy utrudniającą zmianę kształtu lub wzajemnego położenia cząstek będących w ruchu. Lepkość cieczy wpływa głównie na formowanie strumienia, w mniejszym stopniu na wydajność dyszy. Wyższa lepkość cieczy 100 cp lub wyżej wymaga wyższego minimalnego ciśnienia dla zapoczątkowania kształtowania strumienia i powoduje zmniejszenie kąta rozpylania w porównaniu do wody. NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE Powierzchnia cieczy ma tendencję do przyjmowania możliwie najmniejszego wymiaru, zachowuje się jak napięta membrana. Każda cząstka powierzchni cieczy oddziałuje na sąsiednią cząstkę lub na stykający się z nią obiekt. Siła oddziaływania leży w płaszczyźnie powierzchni i jest proporcjonalna do jednostki długości. Dla wody w temperaturze 21 C (70 F) wynosi 73 dyn/. Napięcie powierzchniowe wpływa głównie na minimalne ciśnienie rozpylania, kąt rozpylania i wielkość kropli. Wpływ napięcia powierzchniowego jest bardziej widoczny w niskich temperaturach roboczych. Właściwości napięcia powierzchniowego są bardziej widoczne przy niższcyh ciśnieniach roboczych. Wyższe napięcie zmniejsza kąt rozpyłu, szczególnie w dyszach pustostożkowych i płaskostrumieniowych. Niskie napięcie pozwala na pracę na niższym ciśnieniu roboczym. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PRACĘ DYSZ W poniższej tabeli przedstawiono wpływ różnych czynników na pracę dysz, efekty mogą się różnić w zależności od rodzaju i wielkości dyszy. W niektórych przypadkach dochodzi do wzajemnego znoszenia skutków działania występujących czynników. Na przykład w dyszach o strumieniu stożkowym pustym wzrost temperatury rozpylanej cieczy spowoduje zwiększenie natężenia przepływu, jednocześnie maleje lepkość, a to wpływa na zmniejszenie przepływu. Charakterystyka dyszy Zwiększone ciśnienie robocze Wzrost ciężaru właściwego Wzrost lepkości Wzrost temperatury Wzrost napięcia cieczy powierzchniowego Jakość strumienia Lepszy Nieistotny Gorsza Lepszy Nieistotny Wielkość kropli Maleje Nieistotny Rośnie Maleje Rośnie Kąt rozpylania Rośnie, później maleje Wydajność Rośnie Maleje Nieistotny Maleje Rośnie Maleje Pełny/pusty stożek rośnie Płaski maleje W zależności od rozpylanej cieczy i rodzaju dyszy Bez znaczenia Nacisk strumienia Rośnie Nieistotny Maleje Rośnie Nieistotny Prędkość kropli Rośnie Maleje Maleje Rośnie Nieistotny TEMPERATURA Wartości podane w katalogu odnoszą się do rozpylania wody w temperaturze 21 C (70 F). Chociaż zmiana temperatury cieczy nie wpływa bezpośrednio na pracę dysz to często wpływa na lepkość, napięcie powierzchniowe i ciężar właściwy a te wielkości mają wpływ na pracę dysz. Zużycie Rośnie Nieistotny Maleje W zależności od rozpylanej cieczy i rodzaju dyszy Bez znaczenia A7
Spadek ciśnienia SZACUNKOWA STRATA CIŚNIENIA W ARMATURZE I OSPRZĘCIE Wydajności znamionowe zaworów, filtrów i osprzętu podano przy założeniu 5% spadku ciśnienia (odniesionego do maksymalnego ciśnienia roboczego). Na stronie spray.com/sprayware zamieszczono kalkulator online spadków ciśnienia. W razie potrzeby poproś o pomoc w miejscowym biurze sprzedaży. PRZYBLIŻONA STRATA CIŚNIENIA W ZŁĄCZKACH RUROWYCH (wyrażona w jednostkach długości rur prostych). Skorzystaj z załączonej tabeli do określenia długości zastępczej rurociągu. Średnica nominalna (in.) Średnica wewnętrzna in. (mm) Zawór odcinający OTWARTY ft. (m) Zawór kulowy OTWARTY ft. (m) 45 Kolanko ft. (m) Trójnik ft. (m) Kolanko lub trójnik z redukcją1/2 ft. (m) Trójnik z bocznym wylotem ft. (m) 1/8.269 (6.8).15 (.05) 8.0 (2.4).35 (.11).40 (.12).75 (.23) 1.4 (.43) 1/4.364 (9.2).20 (.06) 11.0 (3.4).50 (.15).65 (.20) 1.1 (.34) 2.2 (.67) 1/2.622 (15.8).35 (.11) 18.6 (5.7).78 (.24) 1.1 (.34) 1.7 (.52) 3.3 (1.0) 3/4.824 (21).44 (.13) 23.1 (7.0).97 (.30) 1.4 (.43) 2.1 (.64) 4.2 (1.3) 1 1.049 (27).56 (.17) 29.4 (9.0) 1.2 (.37) 1.8 (.55) (.79) 5.3 (1.6) 1-1/4 1.380 (35).74 (.23) 38.6 (11.8) 1.6 (.49) 2.3 (.70) 3.5 (1.1) 7.0 (2.1) 1-1/2 1.610 (41).86 (.26) 45.2 (13.8) 1.9 (.58) 2.7 (.82) 4.1 (1.2) 8.1 (2.5) 2 2.067 (53) 1.1 (.34) 58 (17.7) 2.4 (.73) 3.5 (1.1) 5.2 (1.6) 10.4 (3.2) 2-1/2 2.469 (63) 1.3 (.40) 69 (21) 2.9 (.88) 4.2 (1.3) 6.2 (1.9) 12.4 (3.8) 3 3.068 (78) 1.6 (.49) 86 (26) 3.6 (1.1) 5.2 (1.6) 7.7 (2.3) 15.5 (4.7) 4 4.026 (102) 2.1 (.64) 113 (34) 4.7 (1.4) 6.8 (2.1) 10.2 (3.1) 20.3 (6.2) 5 5.047 (128) 2.7 (.82) 142 (43) 5.9 (1.8) 8.5 () 12.7 (3.9) 25.4 (7.7) 6 6.065 (154) 3.2 (.98) 170 (52) 7.1 (2.2) 10.2 (3.1) 15.3 (4.7) 31 (9.4) PRZEPŁYW POWIETRZA PRZEZ RURY STALOWE ( w SCFM i Nm/min) Zastosowane ciśnienie psig Średnica nominalna rury przepływ w (scfm) Zastosowane ciśnienie Średnica nominalna rury przepływ w (Nl/min) 1/8" 1/4" 3/8" 1/2" 3/4" 1" 1-1/4" 1-1/2" 2" 2-1/2" 3" bar 1/8" 1/4" 3/8" 1/2" 3/4" 1" 1-1/4" 1-1/2" 2" 2-1/2" 3" 5.5 1.2 2.7 4.9 6.6 13.0 27 40 80 135 240 0.3 14.2 34.0 76.5 139 187 370 765 1130 2265 3820 6796 10.8 1.7 3.9 7.7 11.0 21 44 64 125 200 370 0.7 22.7 48.1 110 218 310 595 1245 1810 3540 5665 10480 20 1.3 3.0 6.6 13.0 18.5 35 75 110 215 350 600 1.4 36.8 85.0 187 370 525 990 2125 3115 6090 9910 16990 40 2.5 5.5 12.0 23 34 62 135 200 385 640 1100 2.8 70.8 155 340 650 960 1755 3820 5665 10900 18120 31150 60 3.5 8.0 18.0 34 50 93 195 290 560 900 1600 4.1 99.1 227 510 965 1415 2630 5520 8210 15860 25485 45305 80 4.7 10.5 23 44 65 120 255 380 720 1200 2100 5.5 133 297 650 1245 1840 3400 7220 10760 20390 33980 59465 100 5.8 13.0 29 54 80 150 315 470 900 1450 2600 6.9 164 370 820 1530 2265 4250 8920 13310 25485 41060 73625 A8
Spadek ciśnienia PRZEPŁYW WODY PRZEZ RURĘ STALOWĄ STRATA CIŚNIENIA Przepływ Strata ciśnienia w psi dla różnych średnic rur odniesiona do 10 ft. długości rury Przepływ Strata ciśnienia w barach dla różnych średnic rur odniesiona do 10 m długości rury gpm 1/8" ¼" 3/8" ½" ¾" 1" 1¼" 1½" 2" 2½" 3" 3½" 4" 5" 6" 8" lpm 1/8" ¼" 3/8" ½" ¾" 1" 1¼" 1½" 2" 2½" 3" 3½" 4" 5" 6" 8".3.42 1.07.4.70.16 1.5.16.04.5 1.1.24 2.26.06.6 1.5.33 2.5.40.08.8 2.5.54.13 3.56.12.03 1.0 3.7.83.19.06 4.96.21.05.02 1.5 8.0 1.8.40.12 6 2.0.45.10.03 2.0 13.4 3.0.66.21.05 8 3.5.74.17.05.01 2.5 4.5 1.0.32.08 10 1.2.25.08.02 3.0 6.4 1.4.43.11 12 1.7.35.11.03 4.0 11.1 2.4.74.18.06 15.54.17.04.01 5.0 3.7 1.1.28.08 20.92.28.07.02 6.0 5.2 1.6.38.12 25 1.2.45.11.03 8.0 9.1 2.8.66.20.05 30 2.1.62.15.04.01 10 4.2 1.0.30.08 40 1.1.25.08.02 15 2.2.64.16.08 60.54.16.04.02.006 20 3.8 1.1.28.13.04 80.93.28.07.03.009 25 1.7.42.19.06 100.43.12.05.01 30 2.4.59.27.08 115.58.14.06.015 35 3.2.79.36.11.04 130.72.18.08.02.01 40 1.0.47.14.06 150.23.10.03.012 45 1.3.59.17.07 170.29.13.04.016 50 1.6.72.20.08 190.36.16.05.02 60 2.2 1.0.29.12.04 230.50.23.07.03.009 70 1.4.38.16.05 260.32.09.04.01 80 1.8.50.20.07 300.38.11.04.02.007 90 2.2.62.25.09.04 340.50.14.06.02.009 100 2.7.76.31.11.05 380.61.18.07.03.01 125 1.2.47.16.08.04 470.28.11.04.02.009 150 1.7.67.22.11.06 570.39.15.05.03.01 200 2.9 1.2.39.19.10 750.64.26.09.04.02.007 250.59.28.15.05 950.14.06.03.01 300.84.40.21.07 1150.19.09.05.02 400.70.37.12.05 1500.16.08.03.01 500.57.18.07 1900.13.04.02 750.39.16.04 2800.09.03.009 1000.68.27.07 3800.16.06.02 2000 1.0.26 7500.23.06 Zalecane wartości przepływów podano w zaznaczonym obszarze. Dla rur dłuższych niż 10 ft. (3 m) strata ciśnienia jest proporcjonalna do długości. Dla rur o długości 50 ft. (15 m) strata ciśnienia jest w przybliżeniu 5-krotną wartością tabelaryczną. A9
WSKAZÓWKI KONSERWACJI UTRZYMANIE DYSZ NATRYSKOWYCH Dysza jak każdy precyzyjny element zużywa się z czasem. Zużycie dysz może być trudne do wykrycia. Mała zmiana w działaniu może spowodować problemy z jakością produktu, powodować marnotrawstwo wody, chemikaliów i energii elektrycznej. Koszty używania wypracowanych dysz mogą być znaczące i mogą sięgać dziesiątków tysięcy złotych rocznie i więcej. Wczesne wykrycie zużytej dyszy może zapobiec znacznej utracie zysków. Korzystając z dysz których wydajność jest o 15% większa od wydajności znamionowej* WODA CHEMIKALIA UTYLIZACJA ŚCIEKÓW Nadmiar 1,701,835 galonów (6,442,146 litrów) 170,165 galonów (644,145 litrów) 1,872,000 galonów (7,086,291 litrów) Koszt zbędnego nadmiaru US $4,680 US $170,164 US $7,956 CAŁKOWITY KOSZT KORZYSTANIA ZE ZUŻYTYCH DYSZ: US $182,800 * Całkowity przepływ 100 galonów/min (379 l/min). Koszt wody US $2.75/1000 galonów (3785 litrów) Koszt chemikaliów US $1.00 na galon (litr), stopień rozcieńczenia 10:1. Roczny czas pracy 2080 godzin. Zwiększonych kosztów energii, wybraków i przestojów spowodowanych pogorszeniem jakości nie ujęto w kalkulacji. WYKRYWANIE ZUŻYTYCH DYSZ Oględziny dysz nie wystarczą; nawet znacznie zużyte dysze nie są w ten sposób do wykrycia. Ilustrują to poniższe fotografie. Rozpylacz z lewej strony jest nowy i pracuje prawidłowo. Rozpylacz z prawej strony jest zużyty i jego wydajność przekracza o 30% wydajność znamionową dyszy. Tej różnicy nie można wykryć wzrokowo dopiero pomiary na stole rowkowym wykażą tę różnicę. DOBRA ZUŻYTYA OZNAKI ZUŻYCIA DYSZ: Jakość natrysku i zwiększenie odpadów. Sprawdź równomierność pokrycia, chłodzenia, suszenia lub czyszczenia i zmiany temperatury, zawartość pyłu i wilgoci Zmiana natężenia przepływu: Pompy wirowe: odczyt przepływomierza lub pomiar ilości zebranej cieczy (w zadanym czasie i ciśnieniu) i porównanie z pomiarem przeprowadzonym na nowej dyszy/ach Pompy wyporowe: ciśnienie w przewodzie zasilającym spadnie, przepływ jest stały Ciśnienie w kolektorach: Pompy wirowe: sprawdź, czy zużycie cieczy wzrosło. Ciśnienie natrysku będzie prawdopodobnie niezmienione Pompy wyporowe: sprawdź, czy ciśnienie tłoczenia spadło, czy spadł nacisk strumienia na płaszczyznę roboczą. Przepływ cieczy będzie prawdopodobnie niezmieniony. Wzrost ciśnienia może świadczyć o zapchaniu dysz. Pogorszenie jakości strumienia. Sprawdź zmiany w jakości strumienia. Sprawdź kąt i szerokość rozpylania na płaszczyźnie roboczej WYMIANA ZUŻYTYCH DYSZ Regularna kontrola i konserwacja dysz pomogą zidentyfikować zużyte dysze i wydłużyć okres ich eksploatacji. Jednak proces zużywania występuje z czasem i jedynym rozwiązaniem jest wymiana zużytych dysz. Kilka wytycznych pomocnych w określeniu optymalnego okresu wymiany dysz: Czy zużyta dysza wpływa na produkt lub jakość procesu technologicznego? Jeśli tak, wymień dysze nim pojawią się zmiany Czy oszczędna gospodarka wodą jest priorytetem? Jeśli tak, wymień dysze nim pojawią się zmiany Ile kosztuje eksploatacja zużytych dysz? Ile wynosi dodatkowy koszt wody, chemikaliów, energii elektrycznej i usuwanie ścieków w porównaniu z kosztami wymiany dysz? Czy precyzja natrysku ma istotne znaczenie dla całego procesu technologicznego? Jeśli tak, można ustalić z góry daty wymiany dysz np. na roczne albo półroczne okresy konserwacji Więcej informacji znajdziesz na dysze.pl lub poproś lokalnego przedstawiciela o pomoc w opracowaniu planu konserwacji dysz. A10
WAGI, MIARY, FORMUŁY TABELE PRZELICZENIOWE PRZELICZNIKI JEDNOSTEK OBJĘTOŚĆI ³ Fluid Ounce Pound of Water Litr US Gallon Cubic Foot (ft 3 ) m³ ³.034 2.2 x 10 3.001 4 x 10 4 3.53 x 10 5 1.0 x 10 6 Fluid Ounce 29.4.065.030 7.81 x 10 3 1.04 x 10 3 2.96 x 10 5 Pound of Water 454 15.4.454.12.016 4.54 x 10 4 Litr 1000 33.8 2.2.264.035.001 US Gallon 3785 128 8.34 3.785.134 3.78 x 10 3 Cubic Foot (ft 3 ) 28320 958 62.4 28.3 7.48.028 m³ 1.0 x 10 6 3.38 x 10 4 2202 1000 264 35.3 PRZELICZNIKI JEDNOSTEK CIŚNIENIA -CIECZ lb/in 2 (psi) Ft Water Kg/Cm 2 Atm Bar Inch Mercury kpa (kilopas) lb/in 2 (psi) 2.31.070.068.069 2.04 6.895 Ft Water.433.030.029.030.882 2.99 Kg/Cm 2 14.2 32.8.968.981 29.0 98 Atm 14.7 33.9 1.03 1.01 29.9 101 Bar 14.5 33.5 1.02.987 29.5 100 Inch Mercury.491 1.13.035.033.034 3.4 kpa (kilopas).145.335.01.009.01.296 PRZELICZNIKI JEDNOSTEK DŁUGOŚCI micron mil mm ft m micron.039.001 1.0 x 10 4 3.94 x 10 5 mil 25.4 2.54 x 10 2 2.54 x 10 3.001 8.33 x 10 5 mm 1000 39.4.10.0394 3.28 x 10 3.001 10000 394 10.394.033.01 2.54 x 10 4 1000 25.4 2.54.083.0254 ft 3.05 x 10 5 1.2 x 10 4 305 30.5 12.305 m 1.0 x 10 6 3.94 x 10 4 1000 100 39.4 3.28 Różne przeliczniki Różne formuły Jednostka Przelicznik Jednostka Formula uncja 28.35 g Fahrenheit ( F) = 9/5 ( C) + 32 funt.4536 kg Celsius ( C) = 5/9 ( F) 32 Horsepower.746 kw Obwód koła = 3.1416 x Dia. British Thermal Unit.252 k Powierzchnia koła =.7854 x (Dia.) 2 2 6.452 2 Objętość kuli =.5236 x (Dia.) 3 ft 2.09290 m 2 Powierzchnia kuli = 3.1416 x (Dia.) 2 WYMIARY Wymiary podane w katalogu są jednostkami nominalnymi. A11
OGÓLNE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PRZECZYTAJ PONIŻSZE WSKAZÓWKI: Instrukcje dotyczące bezpieczeństwa obsługi należy przeczytać przed uruchomieniem dysz. Niezastosowanie się do tego może spowodować poważne lub śmiertelne obrażenia. Stosując ciecz pod ciśnieniem należy zachować odpowiednie środki bezpieczeństwa. Ciecz pod ciśnieniem może wnikać do skóry i powodować poważne obrażenia. Należy zasięgnąć natychmiast porady lekarza. W instalacjach ciśnieniowych ciśnienie robocze nie może być wyższe od ciśnienia dopuszczalnego najsłabszego elementu. Przestrzegaj dopuszczalnych wartości ciśnienia i natężenia przepływu. Przed przystąpieniem do konserwacji upewnij się, czy linie zasilające urządzenia w ciecz są wyłączone, a przewody z ciekłymi chemikaliami suche i bez ciśnienia. Spraying Systems Co. usilnie zaleca stosowanie odpowiedniego sprzętu ochronnego podczas prac z potencjalnie niebezpiecznymi chemikaliami. Sprzęt ten obejmuje (ale też nie jest do nich ograniczony): Czapka ochronna Okulary ochronne lub osłona twarzy Chemoodporne rękawice i fartuch Koszula z długimi rękawami i długie spodnie Przed uruchomieniem upewnij się, że połączenia są bezpieczne i wytrzymają obciążenia i siły reakcji. PAMIĘTAJ: aby uważnie przeczytać etykietę na wyrobie i przestrzegać wszystkich wskazówek producenta. Przestrzegać temperatur dopuszczalnych dla wszystkich zastosowanych urządzeń. Urządzenia wystawione na działanie wysokich temperatur dotykać dopiero po ich wystudzeniu lub używać sprzętu ochronnego. Stosowanie środków chemicznych wymaga ścisłego przestrzegania zasad BHP. Przestrzegaj zaleceń dostawcy/producenta chemikaliów zawartej w Karcie Charakterystyki Materiału. Nie należy używać żadnych urządzeń niezgodnie z ich przeznaczeniem. Niewłaściwe użycie może spowodować obrażenia ciała lub zniszczenie produktu. Spraying Systems Co. nie jest producentem ani dostawcą środków chemicznych stosowanych w dyszach i nie odpowiada za skutki ich użycia. Ze względu na dużą liczbę substancji chemicznych i różne ich oddziaływanie, nabywca i użytkownik urządzeń powinien sprawdzić odpowiedniość zastosowanego materiału do potencjalnych zagrożeń. A12