Vademecum Polaków we Włoszech niezbędnikemigranta Nr 1 / 1-15 WRZEŚNIA 2012 Niniejsza publikacja została zrealizowana przez redakcję Naszego Świata przy współpracy z Fundacją SEMPER POLONIA i współfinasowana z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu na realizację zadania Współpraca z Polonią i Polakami za granicą Nie taka straszna włoska biurokracja, jak ja maluja,, Legalizacja pobytu we Włoszech Co zrobić, żeby pracować i studiować Prawa pobytowe obywateli polskich Jedynym wymogiem formalnym związanym z pobytem we Włoszech maksymalnie przez okres do trzech miesięcy jest dopełnienie obowiązku meldunkowego w ciągu 48 godzin od momentu przyjazdu. Ten, kto pragnie podjąć pracę zarobkową, studia lub z innych powodów che pozostać tu na dłużej musi wpisać się do rejestru mieszkańców strona II ponadto w tym numerze: Urzędnicy bywają omylni Jak odwołać się od decyzji administracyjnych Każdy, kto jest niezadowolony z decyzji administracyjnej, może jej treść kwestionować, odwołując się bezpośrednio do organu, który wydał decyzję, organu wyższego stopnia lub odwołując się na drodze sądowej w Regionalnym Sądzie Administracyjnym. Ponadto istnieje możliwość weryfikacji takich decyzji w trybie nadzwyczajnym strona V W następnym numerze: Historia Polskiego Cmentarza Wojskowego w Casamassima Nekropolia w Casamassima to jeden z pięciu polskich cmentarzy wojennych we Włoszech strona VI Prezentacja prężnie działających polskich stowarzyszeń w Lombardii Przedstawiamy: Związek Polaków w Mediolanie oraz Polsko-Włoskie Koło Kulturalne w Lombardii strona 11 Pracować we Włoszech Dowiecie się: jakie są podstawowe zasady nawiązania i wygaśnięcia stosunku pracy, jak założyć własną działalność gospodarczą, jak naliczane są pensje we Włoszech oraz gdzie uzyskać pomoc w przypadku sporu z pracodawcą Pytania i odpowiedzi Eksperci współpracujący z najpopularniejszym portalem dla imigrantów we Włoszech www.stranierinitalia.it odpowiedzą na pytania naszych czytelników dotyczące problemów związanych z pracą we Włoszech EDITORE: Stranieri in Italia S.r.l. Via Eleonora Duse, 53 Roma 00197 ITALY Email: editore@stranieriinitalia.it DISTRIBUZIONE ED ABONAMENTI: Email: distribuzione@stranieriinitalia.it TIPOGRAFIA: CENTRO STAMPA QUOTIDIANI Spa Via dell Industria 52, Erbusco - (BS) 25030, Italy
Nr 16 / 1-15 września 2012 II Informacje ogólne dotyczące praw pobytowych we Włoszech Obywatelom polskim, podobnie jak wszystkim obywatelom państw należących do Unii Europejskiej, przysługuje prawo do swobodnego przemieszczania się po wszystkich krajach UE, bez potrzeby posiadania wizy wjazdowej. Jedynym wymogiem jest obowiązek posiadania przy sobie dokumentu potwierdzającego tożsamość osoby wjeżdżającej (dowód lub paszport). Pobyt do trzech miesięcy we Włoszech Obywatel polski zamierzający pozostać we Włoszech maksymalnie przez okres do 3 miesięcy nie musi spełniać żadnych szczególnych formalności, poza spełnieniem obowiązku meldunkowego w ciągu 48 godzin od momentu przyjazdu. Należy jednak pamiętać, że każdy obywatel jest zobowiązany posiadać dokument tożsamości: ważny paszport lub dowód osobisty. Obowiązek meldunkowy Pobyt każdego cudzoziemca we Włoszech musi zostać zgłoszony policji w ciągu 48 godzin od jego przyjazdu. Pobyt osób zakwaterowanych w ośrodkach turystycznych (hotelach, pensjonatach i na campingach) zgłasza ich administracja. W przypadku osób będących gośćmi osób Pobyt każdego cudzoziemca we Włoszech musi zostać zgłoszony policji w ciągu 48 godzin od jego przyjazdu. prywatnych lub wynajmujących mieszkanie obowiązku meldunkowego musi dopełnić właściciel mieszkania lub osoba w nim zamieszkała. Pobyt powyżej trzech miesięcy Obywatel polski zamierzający pozostać na terenie Republiki Włoskiej przez ponad 3 miesiące zobowiązany jest wystąpić o wpis do rejestru mieszkańców (iscrizione anagrafica) do urzędu gminy (Ufficio del Comune) w miejscu swojego pobytu. Aby uzyskać ww. wpis, należy spełnić warunki określone przez prawo pobytowe. Pobyt ze względu na pracę lub prowadzenie działalności gospodarczej na terenie Włoch Aby uzyskać ww. wpis do rejestru mieszkańców (attestazione di iscrizione anagrafica), należy przedłożyć dokument potwierdzający legalne zatrudnienie lub prowadzenie zarejestrowanej działalności gospodarczej w Republice Włoskiej. Pobyt ze względu na naukę Należy przedłożyć dokumenty potwierdzające naukę w zarejestrowanych szkołach lub ośrodkach kształcenia oraz posiadanie środków finansowych (w wysokości określonej przez prawo) na pokrycie kosztów utrzymania we Włoszech siebie i swojej najbliższej rodziny, ubezpieczenia zdrowotnego obejmującego ewentualną konieczność leczenia we Włoszech. Minimalną wymaganą kwotą w 2012 roku jest suma 5.577 euro. Pobyt turystyczny Należy przedłożyć dokumenty poświadczające posiadanie środków finansowych (w wysokości określonej przez prawo) na pokrycie kosztów utrzymania we Włoszech siebie i swojej najbliższej rodziny, ubezpieczenia zdrowotnego obejmującego ewentualną konieczność leczenia we Włoszech. Minimalną wymaganą kwotą w 2012 roku jest suma 5.577 euro. Dokumenty stwierdzające posiadanie wymaganych środków finansowych to m.in.: zaświadczenie o pobieraniu emerytury, roczna deklaracja dochodowa, informacje o posiadanych papierach wartościowych, wyciąg z konta bankowego, książeczki oszczędnościowe. Praca sezonowa Obywatel polski pragnący pozostać we Włoszech tylko na czas związany z wykonywaną pracą sezonową, może wpisać się do rejestru mieszkańców tymczasowych. By uzyskać zaświadczenie wpisu tymczasowego, pracownik sezonowy powinien przedstawić: - ważną umowę o pracę lub deklarację pracodawcy, że zamierza zatrudnić wnioskodawcę (lettera di assunzione) lub dokument potwierdzający zgłoszenie zatrudnienia wysłane do biura pośrednictwa pracy (comunicazione al centro per l impiego); - polski ważny paszport lub dowód osobisty; - codice fiscale, czyli włoski numer identyfikacji podatkowej wydany przez Agenzia delle Entrate; - podanie o wpis tymczasowy. Wpis do rejestru mieszkańców tymczasowych wygasa najpóźniej po upływie roku od daty jego dokonania. Dokumenty wymagane przy składaniu podania o attestazione di soggiorno: Pobyt we Włoszech z innych powodów Prawo do legalnego pobytu we Włoszech przez okres przekraczający 3 miesiące przysługuje również w szczególnych sytuacjach osobom, które nie pracują, ani nie studiują we Włoszech. Obywatele krajów należących do Unii Europejskiej mogą legalnie przebywać na terytorium Republiki Włoskiej nawet, jeśli nie studiują tu, ani nie pracują, o ile posiadają określoną przez prawo minimalną wysokość środków finansowych, niezbędną do utrzymania się we Włoszech. Za wystarczającą kwotę, wskazywaną jako niezbędne minimum, uznaje się równowartość zasiłku socjalnego (assegno sociale). Stawkę tę co roku wylicza Istituto Nazionale della Previdenza Sociale (INPS), czyli zakład ubezpieczeń społecznych. W 2012 roku minimalny roczny dochód wynosi 5.577 euro. Dokumentami potwierdzającymi posiadanie ww. wymaganych zasobów są m.in. zaświadczenie o pobieraniu emerytury, roczna deklaracja podatkowa, informacja o posiadanych papierach wartościowych oraz środkach zgromadzonych na książeczkach oszczędnościowych i kontach bankowych. Warto wiedzieć: Zgodnie z rozporządzeniem Prezydenta Republiki nr 445 z dnia 28 grudnia 2000 r. możliwe jest tzw. samozaświadczanie (autodichiarazione) posiadanych zasobów materialnych. W przypadku, kiedy zamierzamy udokumentować posiadane środki finansowe poprzez oświadczenie własne, musimy pamiętać, iż zawarte w nim informacje muszą być na tyle dokładne, aby umożliwić dokonanie kontroli posiadanych zasobów przez odpowiednie włoskie urzędy. Obywatele UE pracujący we Włoszech i to zarówno pracownicy etatowi, jak i prowadzący własną działalność zachowują prawo do pobytu we Włoszech przekraczającego 3 miesiące, jeżeli: - ich aktywność zawodowa została zatrzymana z powodu choroby lub wypadku; - obywatel, który po roku pracy we Włoszech utracił ją nie ze swojej winy lub któremu po roku wygasła umowa o pracę i stał się bezrobotnym, oraz taki, który zarejestrował się w rejonowym centro per l'impiego (urzędzie dla bezrobotnych); - obywatel uczęszczający na szkolenia zawodowe (corsi di formazione professionale). (ms, dw) Niniejsze wydanie Naszego Świata zostało zrealizowane przy współpracy z Fundacją SEMPER POLONIA i współfinasowane z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu na realizację zadania Współpraca z Polonią i Polakami za granicą.
III Nr 16 / 1-15 września 2012 Diritto di soggiorno permanete, czyli prawo do stałego pobytu Pr a c o w n i c y e t a t o w i (lavoratori dipendenti): - zaświadczenie o zatrudnieniu z Centro per l impiego (comunicazione di assunzione del centro per l'impiego); - zaświadczenie o zapisaniu się do zakładu ubezpieczeń społecznych (certificato di iscrizione all'inps); - karta przychodów z ostatniego miesiąca (busta paga recente); - pokwitowanie uiszczenia składek INPS (ricevuta di versamento dei contributi all'inps); - umowa o pracę zawierająca numery identyfikacyjne INPS i INAIL (contratto di lavoro contenente i numeri identificativi INPS e INAIL). Pracownicy prowadzący własną działalność gospodarczą we Włoszech (lavoratori autonomi): - zaświadczenie o wpisaniu do Izby Handlowej (certificato di iscrizione alla Camera di Commercio); - zaświadczenie o nadaniu numeru partita IVA przez urząd skarbowy (attestazione di attribuzione della partita IVA da parte dell'agenzia delle Entrate); - w przypadku wykonawców wolnych zawodów niezbędne jest zaświadczenie o przynależności do zrzeszenia wykonawców danego zawodu (certificato di iscrizione al relativo). Obywatel pragnący pozostać we Włoszech tylko na czas pracy sezonowej może wpisać się do rejestru mieszkańców tymczasowych. St u d e n c i: - dokument potwierdzający bycie słuchaczem publicznej lub prywatnej uczelni (documentazione attestante l'iscrizione presso un istituto pubblico o privato riconosciuto); - ubezpieczenie zdrowotnie na co najmniej rok, uwzględniające leczenie na terytorium całego kraju; - dokument potwierdzający posiadanie określonej przez prawo minimalnej kwoty, niezbędnej do utrzymania się we Włoszech, np. wyciąg bankowy (documentazione dalla quale risulti disponibilità di risorse economiche sufficienti al soggiorno). Mascia Salvatore Danuta Wojtaszczyk Zasady wydawania attestazione di soggiorno reguluje dekret: D.Lgs n. 30 del 2007, a w szczególności artykuły 14, 15 i 16. Dokument ten stanowi w praktyce potwierdzenie legalizacji pobytu we Włoszech na stałe. Prawo do otrzymania attestazione di soggiorno permanente przysługuje obywatelom UE, którzy mają udokumentowane 5 lat pobytu we Włoszech (posiadają residenza od co najmniej 5 lat). Prawo to traci się w momencie opuszczenia kraju na okres przekraczający 2 lata. Warto wiedzieć: Każdy, kto nabył prawo do stałego pobytu we Włoszech, nie podlega wymaganiom stawianym imigrantom, którzy po raz pierwszy składają podanie o attestazione di soggiorno, co oznacza, że mają prawo pobytu bez względu na ich sytuację zawodową i zdolność finansową. Szczególne sytuacje, kiedy przysługuje permesso permanente Artykuł 15 cytowanego wyżej dekretu stanowi, że prawo do stałego pobytu we Włoszech przysługuje także osobie, która przebywa we Włoszech od mniej niż 5 lat, jeżeli: - legalnie pracowała we Włoszech (na etacie lub prowadząc własną działalność) i osiągnęła wiek emerytalny; - jest pracownikiem etatowym, który przeszedł na wcześniejszą emeryturę (pod warunkiem, że mieszka we Włoszech od co najmniej 3 lat i pracował przez ostatnie 12 miesięcy); - przebywa legalnie we Włoszech od co najmniej 2 lat i przysługuje jej renta inwalidzka z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; - przez 3 lata legalnie pracowała we Włoszech, po czym wyjechała do pracy do innego kraju UE, przy czym miejscem jej stałego zameldowania pozostają Włochy. Andrea De Rossi oprac.d.w Legalizacja pobytu członków rodziny Obywatel polski, który uzyskał wpis do rejestru osób zameldowanych, tj. otrzymał attestazione di soggiorno wydane przez terytorialne Biuro Ewidencji Ludności (Ufficio Anagrafe), może również zalegalizować pobyt najbliższych członków swojej rodziny. Zgodnie z przepisami prawa najbliższymi członkami rodziny są: małżonek i dzieci do 21 roku życia lub starsze, o ile pozostają na utrzymaniu rodziców, a także rodzice i teściowie. Należy jednak pamiętać, że obywatel pragnący zarejestrować członków swojej rodziny musi posiadać określone ustawowo zasoby materialne pozwalające na ich utrzymanie we Włoszech. Poniżej przedstawiamy minimalne środki finansowe (stawka określona przez INPS na 2012 rok), które należy udokumentować, aby zalegalizować pobyt rodziny: 5.577 euro - wnioskodawca + 1 członek rodziny 11.154 euro - wnioskodawca + 2 lub 3 członków rodziny 16.731 euro - wnioskodawca + 4 i więcej członków rodziny Warto wiedzieć: Przy wpisie do rejestru osób zameldowanych nie ma znaczenia narodowość członków rodziny, zatem obywatel Polski może zalegalizować pobyt we Włoszech członków rodziny, nawet jeśli nie posiadają oni obywatelstwa UE. M.S. i D.W Jak otrzymać Codice Fiscale? Jednym z dokumentów niezbędnych do uzyskania wpisu do rejestru osób zameldowanych we Włoszech, a także do podjęcia zatrudnienia i uzyskania dostępu do świadczeń publicznej służby zdrowia jest Codice Fiscale. Jest to jedna z pierwszych formalności, jakich należy dokonać po przyjeździe do Włoch. Codice Fiscale jest zarazem numerem identyfikacji podatkowej, jak i ewidencyjnym w spisie ludności. Kod ten składa się z 16 znaków alfanumerycznych. Pierwsze 15 zawiera informacje dotyczące imienia, nazwiska, daty i miejsca urodzenia, a 16 znak to litera kontrolująca, wybrana na zasadzie algorytmu z pierwszych 15 znaków. Codice Fiscale nadawane jest w urzędach Agenzia delle Entrate, po wypełnieniu odpowiedniego formularza i okazaniu ważnego dowodu osobistego lub paszportu. Procedura jest bezpłatna, a numer zostaje nadany automatycznie i od ręki. Do uzyskania numeru potrzebny jest jedynie paszport lub dowód osobisty. W przypadku niemowląt przyznanie numeru Codice Fiscale może także nastąpić w urzędzie miasta (Comune), do którego rodzice powinni zgłosić się (w ciągu 60 dni po urodzeniu) z aktem urodzenia. Adresy oddziałów Agenzia delle Entrate zlokalizowanych na terytorium całej Republiki Włoskiej znaleźć można na stronie internetowej www.agenziaentrate.it. Niespełnienie wymogów pobytowych W przypadku niespełnienia przez obywatela polskiego warunków dotyczących pobytu we Włoszech terytorialne Ufficio Anagrafe odmawia jego rejestracji. Zdarza się, że terytorialne Biuro Ewidencji Ludności (Ufficio Anagrafe) odmawia wpisu do rejestru obywatelom, którzy pragną pozostać we Włoszech na okres przekraczający 3 miesiące. Najczęstszym powodem odmowy jest złożenie niekompletnej dokumentacji potwierdzającej posiadanie prawa do legalnego pobytu na czas dłuższy niż kwartał roku. Zdarza się jednak, iż odmowna decyzja jest wynikiem błędu urzędnika analizującego wniosek. Od decyzji odmownej można się odwołać na drodze postępowania administracyjnego lub sądowego. Szerzej na ten temat piszemy w artykule na str. V.
Nr 16 / 1-15 września 2012 IV Bez włoskiego ani rusz Czy nasze dziecko otrzyma obywatelstwo włoskie po urodzeniu się w tym kraju? Oboje z żoną jesteśmy Polkami. Od 2 lat mieszkamy legalnie we Włoszech. Za miesiąc urodzi nam się dziecko. Czy przez sam fakt urodzenia się na terytorium Republiki Włoskiej stanie się jej obywatelem? Znajomość języka włoskiego jest praktycznie niezbędna do podjęcia pracy w Republice Włoskiej jak i funkcjonowania i w życiu codziennym. W większości włoskich miast organizowane są bezpłatne kursy języka włoskiego dla cudzoziemców. Niektóre z tych szkół oferują także kursy on line. Adresy szkół dostępne są na stronie internetowej na rządowym portalu dla integracji migrantów www.integrazionemigranti. gov.it Warty polecenia jest też kurs języka i kultury włoskiej o nazwie Dentro Italiano, zrealizowany przez DIDAEL S.P.A. przy współpracy z RAI International. Objaśnienia i instrukcje są dostępne w 6 językach: włoskim, angieskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim i portugalskim. Link: http://www.italica.rai.it/corso. php. Zasady nadawania obywatelstwa włoskiego, podobnie jak polskiego, oparte są przede wszystkim o prawo krwi. Zasadę prawa ziemi stosuje się jedynie pomocniczo. Zatem obywatelami Włoch są osoby, których przynajmniej jedno z rodziców posiada włoskie obywatelstwo. Kwestię nadania obywatelstwa włoskiego cudzoziemcowi reguluje ustawa z dnia 5 lutego 1992 roku (Legge 5 Febbraio 1992, N. 91/1992). Na jej mocy obywatelstwo włoskie może być przyznane: - potomkowi obywatela Włoch, tj. cudzoziemcowi, którego jedno z rodziców (lub też krewny drugiego stopnia w linii prostej np. dziadek) był w chwili urodzenia się dziecka obywatelem włoskimi, - ze względu na zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem włoskim, - w wyniku tzw. naturalizacji osobom, które od określonego czasu mieszkają legalnie we Włoszech. Jeżeli cudzoziemiec urodził się i legalnie przebywał we Włoszech, to na rok na rok przed ukończeniem 18 roku życia może wystąpić o nadanie mu włoskiego obywatelstwa. Cudzoziemiec, który zawarł zawiązek małżeński z obywatelem włoskim może wystąpić o nadanie mu obywatelstwa po dwóch latach małżeństwa, jeżeli jest Kwestię obywatelstwa włoskiego reguluje prawo krwi rezydentem we Włoszech lub po trzech latach, jeżeli mieszka za granicą. Okres ten zostaje skrócony o połowę, jeżeli małżonkom urodziły się dzieci lub zostały przez nich adoptowane. Polacy, jako obywatele Unii Europejskiej mogą wystąpić o obywatelstwo włoskie już po 4 latach udokumentowanego, legalnego pobytu we Włoszech oraz poda warunkiem, że spełniają dodatkowy warunek, jakim jest osiąganie określonych dochodów poprzez pracę zarobkową. Roczne dochody muszą przekraczać wartość tzw. assegno sociale, czyli minimalnej renty socjalnej. W 2012 roku ta minimalna wymagana suma wynosi 5.577 euro. M.S. i D.W. Nabyłem prawo do stałego pobytu, ale urzędniczka odrzuciła mój wniosek Mieszkam legalnie we Włoszech od 7 lat, jednak od roku nie mam stałej pracy. Udałem się do mojego urzędu gminy z wnioskiem o wydanie mi attestazione di soggiorno permanentne, załączając wymagane dokumenty. Jednak pracownica Biura Ewidencji Ludności nie przyjęła go, tłumacząc, iż muszę przedłożyć umowę o pracę i zaświadczenie o wysokości otrzymanej pensji z ostatniego miesiąca, aby otrzymać prawo do stałego pobytu. Co robić? Zasady wydawania attestazione di soggiorno reguluje dekret: D.Lgs n. 30 del 2007, a w szczególności artykuły 14, 15 i 16. Każdy, kto nabył prawo do stałego pobytu we Włoszech nie podlega wymaganiom stawianym imigrantom, którzy po raz pierwszy składają podanie o attestazione di soggiorno, co oznacza, że mają prawo pobytu bez względu na ich sytuację zawodową i posiadane zasoby materialne. Z opisanej sytuacji wynika, iż pracownica nie jest w pełni zaznajomiona z obowiązującymi przepisami. Sugerujemy ponowne udanie się do urzędu i domaganie się umotywowania na piśmie przyczyn odmowy przyjęcia wniosku lub umówienia spotkania z kierownikiem ufficio anagrafe, w celu uzyskania bezpośrednich wyjaśnień. M.S. i D.W. Włoski dowód osobisty i książeczka zdrowia Kolejne formalności do załatwienia, aby zamieszkać we Włoszech Po dokonaniu wpisu do rejestru mieszkańców, obywatel polski może otrzymać włoski dowód osobisty (carta d'identità). Dokument ten jest niezbędny, każdej osobie, której pobyt we Włoszech jest związany z pracą zarobkową lub nauką. Wydany dowód nie uprawnia jednak do przekraczania granicy Włoch (documento non valido per espatrio). Po otrzymaniu wpisu potwierdzającego zameldowanie obywatel polski nabywa także prawo do korzystania z publicznej służby zdrowia. Aby otrzymać książeczkę zdrowia (tessera sanitaria) oraz dokonać wyboru lekarza rodzinnego (medico di familia) należy udać się do rejonowej przychodni (ASL). Jestem żoną Włocha, jednak kiedy udałam się do urzędu, aby zarejestrować się spisie mieszkańców powiedziano mi, iż jako osoba niepracująca nie spełniam wymogów, aby zalegalizować mój pobyt. Czy to nie jakiś absurd? Jestem żoną Włocha, a mam kłopoty z legalizacją pobytu Istnieje kilka przepisów prawnych, na mocy których nikt nie może odmówić Pani zarejestrowania w spisie mieszkańców, nawet jeśli nie posiada Pani środków na własne utrzymanie. Wymogi, które Pani postawiono w urzędzie są niezgodne z włoską Konstytucją, a konkretnie z art. 3, który gwarantuje każdemu obywatelowi Włoch prawo do stanowienia rodziny, zatem odmowa wpisania Pani do rejestru narusza podstawowe prawo, jakiem przysługuje Pani mężowi. Może Pani dochodzić swoich praw na drodze administracyjnej i sądowej.
V Nr 16 / 1-15 września 2012 Regionalny Sąd Administracyjny - TAR Odwołanie od decyzji administracyjnych Każdy, kto jest niezadowolony z decyzji administracyjnej, może jej treść kwestionować, odwołując się bezpośrednio do organu, który wydał decyzję, organu wyższego stopnia lub odwołując się na drodze sądowej w Regionalnym Sądzie Administracyjnym Tribunale Amministrativo Regionale (TAR). Ponadto istnieje możliwość weryfikacji takich decyzji w trybie nadzwyczajnym. sxc.hu W pierwszym przypadku można odwołać się samemu (ricorso amministrativo), składając wniosek o ponowne rozpatrzenie, zmianę decyzji lub jej uchylenie. W przypadku odwołania na drodze sądowej wnioskodawca musi być reprezentowany przez adwokata. Stosowne pouczenie, gdzie i w jakim terminie można składać odwołanie, otrzymuje się na piśmie wraz z decyzją. Odwołanie w administracyjnym toku instancji (ricorso amministrativo): - zwyczajne (ordinario), składane bezpośrednio do organu, który wydał decyzję (ricorso in opposizione) lub do organu wyższego stopnia (ricorso gerarchico); - nadzwyczajne (straordinario), składane do Prezydenta Republiki. Motywem odwołania mogą być wady unieważniające decyzję z mocy prawa (vizi di legittimità), gdy organ administracyjny nie ma odpowiednich uprawnień do wydania decyzji, lub wady merytoryczne (vizi di merito), gdy decyzja nie jest adekwatna do zaistniałych faktów. Decyzje administracyjne ostateczne (atti definitivi) i nieostateczne (atti non definitivi) Odwołanie zwyczajne trzeba złożyć w ciągu 30 dni od otrzymania oficjalnego zawiadomienia o decyzji (notifica). Po tym terminie decyzja jest już ostateczna, tzn. nie można się od niej odwołać w administracyjnym postępowaniu, ale tylko na drodze sądowej lub w trybie nadzwyczajnym, bezpośrednio do Prezydenta Republiki. Do decyzji ostatecznych zaliczają się także: - decyzje wydane przez nadrzędny organ administracji publicznej np. burmistrza lub ministra; - decyzje wydane przez organy kolegialne np. komisji lekarskich; - decyzje uznane za ostateczne wg prawa np. zarządzenia prefekta w sprawie wywłaszczenia; - decyzje wydane w odpowiedzi na odwołanie się do organu, który wydał decyzję (ricorso in opposizione) i do organu wyższego stopnia (ricorso gerarchico). Odwołanie do organu wyższego stopnia (ricorso gerarchico) To typowe odwołanie zwyczajne od decyzji nieostatecznych, które trzeba złożyć osobiście lub wysłać listem poleconym (raccomandata a/r) w ciągu 30 dni od dnia oficjalnego zawiadomienia o decyzji. Odwołanie należy złożyć do organu, który wydał decyzję lub organu wyższego stopnia, np. do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odwołując się od decyzji Prefekta (Ministero dell'interno) lub do Prefekta odwołując się od decyzji Kwestora (Questore) czy Urzędu Miasta (Comune). W odwołaniu można prosić o wstrzymanie wykonania decyzji administracyjnej, jeśli istnieją ku temu ważne powody. W odpowiedzi na odwołanie organy administracji mogą: - uznać wniosek za nie do przyjęcia (inamissibile), jeśli decyzja zawiera nieprawidłowości; w przypadku, gdy te mogą być poprawione, wyznaczony jest termin do ich poprawy; - odrzucić wniosek (respingere), jeśli nie spełni się wymienionych warunków w podanym terminie lub jeśli wniosek zostanie uznany za bezpodstawny (infondato); - przyjąć wniosek, anulując lub zmieniając decyzję lub też przekazując akt do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, który wydał decyzję. Odpowiedź na odwołanie powinna nadejść w ciągu 90 dni od daty jego złożenia, powinna być uzasadniona i zakomunikowana wszystkim zainteresowanym stronom przez oficjalne zawiadomienie (notifica) lub list polecony (raccomandata a/r). Odwołanie do organu, który wydał decyzję (ricorso in opposizione) Można je składać w sprawach zatrudnienia pracowników państwowych, np. dotyczących klasyfikacji uczestników konkursu, kompetencji podwładnych, przyznawania etatów, itd. Postępowanie jest jednakowe jak w przypadku odwołania do organu wyższego stopnia (r. gerarchico). Odwołanie nadzwyczajne do Prezydenta Republiki Można je złożyć bez pośrednictwa adwokata w ciągu 120 dni od daty oficjalnego zawiadomienia (notifica), w przypadku odpowiedzi negatywnej już nie można się odwołać do żadnej instancji. Wniosek można złożyć osobiście, poprzez zawiadomienie oficjalne (notifica) czy listem poleconym (raccomandata a/r) do organu, który wydał decyzję lub do kompetentnego w tej sprawie ministerstwa. Odwołanie nadzwyczajne do Prezydenta Republiki nie jest możliwe w przypadkach: - przekroczeń przepisów drogowych (trzeba je kierować do sądów najniższej instancji, tzw. Giudice di pace); - spraw, które leżą w kompetencji sądów zwykłych; - spraw budżetowych leżących w kompetencji sądów specjalnych, np. Corte dei Conti; spraw podatkowych leżących w kompetencji Giudice Tributario, itp. Odwołanie sądowne w Tribunale Amministrativo Regionale (TAR) Od decyzji administracyjnej można się odwołać w ciągu 60 dni od daty oficjalnego powiadomienia o decyzji (notifica), także wysyłając oficjalne zawiadomienie wszystkim zainteresowanym stronom, a w ciągu następnych 30 dni należy złożyć wniosek do sekretariatu sądu TAR obowiązkowo za pośrednictwem adwokata. Decyzja sądowa TAR ma podobne skutki jak odpowiedź na odwołanie do organu wyższego stopnia (r. gerarchico). Warto pamiętać, że po upływie 90 dni, w przypadku braku odpowiedzi od organu rozstrzygającego, wniosek uznaje się za odrzucony i można odwoływać się już tylko na drodze sądowej w TAR lub złożyć odwołanie nadzwyczajne do Prezydenta Republiki. Takie postępowanie obowiązuje również w przypadku odrzucenia wniosku o odwołanie. Wyrok sądowy TAR wchodzi w życie z rygorem natychmiastowej wykonalności, ale można się od niego odwołać do Rady Państwa (Consiglio di Stato). Od wyroku drugiej instancji w niektórych przypadkach można jeszcze wnieść apelację do Sądu Kasacyjnego (Cassazione). opr. Agnieszka Gorzkowska We Włoszech sądy administracyjne pełnią przede wszystkim funkcje kontrolne nad prawomocnym charakterem aktów administracyjnych. Mogą one doprowadzić do ich unieważnienia. Pierwszą instancją w tym przypadku są Regionalne Sądy Administracyjne, a drugą instancją działy prawne Rady Państwa, a w przypadku regionu Sycylia Rady Sprawiedliwości Administracyjnej. Sędziowie administracyjni nie są częścią sądownictwa powszechnego i mają autonomiczny organ samorządowy. W zakresie kompetencji sędziego administracyjnego leży ocena sytuacji podmiotu (prawomocnego interesu podmiotu) z wyjątkiem przypadków wyłączności, kiedy to sędzia administracyjny staje się również sędzią praw podmiotowych. W przypadku konfliktu, pozytywnego lub negatywnego, zaistniałego w sytuacji prawnej między sędziami sądu szczególnego a sędzią sądu powszechnego, decyzję podejmuje sąd kasacyjny podczas wspólnego posiedzenia wszystkich działów. źródło: ec.europa.eu
Vademecum Polaków we Włoszech niezbędnikemigranta Nr 2 / 16-30 WRZEŚNIA 2012 Niniejsza publikacja została zrealizowana przez redakcję Naszego Świata przy współpracy z Fundacją SEMPER POLONIA i współfinasowana z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu na realizację zadania Współpraca z Polonią i Polakami za granicą Co zrobić, żeby podjąć zatrudnienie Ogólne informacje o prawie pracy 21 lipca 2006 r. Włochy zniosły wszelkie ograniczenia dla pracowników pochodzących z nowych państw UE, likwidując obowiązujące wcześniej procedury biurokratyczne związane z koniecznością uzyskania zgody na pracę. Od tej chwili warunki zatrudnienia obywateli UE są takie same jak dla obywateli Włoch. strona II Praca we Włoszech Zostań swoim szefem Lavoro autonomo, czyli samozatrudnienie We Wloszech, kwestia samozatrudnienia regulowana jest na mocy ustawy DL 185/2000. W związku z tym, obywatele polscy mający zamiar podjęcia pracy na zasadzie samozatrudnienia (lavoro autonomo) czynią to na zasadach obowiązujących wszystkich obywateli Unii Europejskiej. strona IV ponadto w tym numerze: W następnym numerze: Bój o Pizzo Corno Opis natarcia Pułku Ułanów Karpackich i 15. Pułku Ułanów Poznańskich w czasie bitwy o Monte Cassino na stanowiska łączące Linię Gustawa z Ryglem Sengera. strona VI Prezentacja działających polskich stowarzyszeń w Veneto i Friuli Venezia Giulia Przedstawiamy: Associazione Italo- Polacca Padova oraz Gripę polonijną Friuli Venezia Giulia w Udine. strona VIII Pracować we Włoszech Dowiecie się o zasiłku dla bezrobotnych oraz o opodatkowaniu dochodów z pracy we Włoszech, ulgach podatkowych i gdziemożna otrzymać pomoc i porady w ww. sprawach oraz o cassetto fiscale. Pytania i odpowiedzi Eksperci współpracujący z najpopularniejszym portalem dla imigrantów we Włoszech www.stranierinitalia.it odpowiedzą na pytania naszych czytelników dotyczące opodatkowania oraz prawach bezrobotnych we Włoszech. EDITORE: Stranieri in Italia S.r.l. Via Eleonora Duse, 53 Roma 00197 ITALY Email: editore@stranieriinitalia.it DISTRIBUZIONE ED ABONAMENTI: Email: distribuzione@stranieriinitalia.it TIPOGRAFIA: CENTRO STAMPA QUOTIDIANI Spa Via dell Industria 52, Erbusco - (BS) 25030, Italy
Nr 17 / 16-30 września 2012 II Informacje ogólne o prawie pracy we Włoszech 21 lipca 2006 r. Włochy zniosły wszelkie ograniczenia dla pracowników pochodzących z nowych państw UE, w tym z Polski, likwidując obowiązujące wcześniej procedury biurokratyczne związane z koniecznością uzyskania zgody na pracę. Od tej chwili warunki zatrudnienia obywateli UE są takie same jak dla obywateli Włoch. Zbiorowe umowy związkowe Prawo pracy we Włoszech reguluje Księga Piąta kodeksu cywilnego o pracy. Określa ona ogólne warunki pracy, urlopy czy wynagrodzenia. Oprócz tego, warunki pracy, obowiązki i prawa pracowników i pracodawców we Włoszech określone są przez zbiorowe umowy związkowe (CCNL - Contratto Colletivo Nazionale di Lavoro). Umowy te istnieją osobno dla poszczególnych sektorów działalności zawodowej, a każdy z sektorów jest dodatkowo podzielony na liczne kategorie. Legalnie działający pośrednik nie może brać pieniędzy od przyszłych pracowników CCNL mogą nieco odmiennie regulować warunki pracy w 14 sektorach: rolnictwo, chemia, mechanika, tekstylia, żywność i przemysł rolny, budownictwo, poligrafia i rozrywka, handel, transport, kredyty i ubezpieczenia, firmy usługowe, administracja państwowa, instytucje prywatne, inne. Sposoby poszukiwania pracy Włoskie urzędy pracy Odpowiednikiem polskich urzędów pracy we Włoszech są Centri per l`impiego. Urzędy pracy starają się pozyskiwać oferty pracy, a także przygotować ludzi do samodzielnego szukania zatrudnienia. Celem pośrednictwa pracy jest pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia, a pracodawcom w znalezieniu odpowiednich pracowników. Age n c j e p o ś r e d n i c t w a p r a c y Poszukując pracy, można także skorzystać z ofert pracy prezentowanych przez biura pośrednictwa pracy. Przed skorzystaniem z jej usług należy zawsze sprawdzić, czy znajduje się ona na liście licencjonowanych agencji. Jej legalność na terenie Włoch można sprawdzić na stronie włoskiego ministerstwa pracy: welfare.gov.it. Legalnie działający agent nie może brać pieniędzy za znalezienie pracy czy zarejestrowanie w swojej bazie danych. Nie może też żądać od nas żadnych oryginałów dokumentów. Prasa i internet Zatrudnienia we Włoszech można również szukać pośród ofert pracy zamieszczanych we włoskiej prasie oraz na włoskich portalach internetowych. Formy zatrudnienia Włoskie prawo pracy nie narzuca formy pisemnej umowy o pracę (contratto di lavoro), jednak przed podjęciem zatrudnienia w Italii najlepiej jest zawrzeć na piśmie ustalone warunki pracy. Sporządzenie umowy jest o tyle lepsze, że w momencie, gdy nie zostanie ona spisana pomiędzy stronami, może stanowić duże utrudnienie w przyszłości w udowodnieniu istnienia realnego stosunku pracy (rapporto di lavoro). Umowa na czas nieokreślony W momencie zatrudnienia, pracodawca zobowiązany jest do dostarczenia pracownikowi dokumentu (lettera di assunzione), w którym będą podane następujące informacje: dane pracodawcy i pracownika, data rozpoczęcia stosunku pracy i ewentualnie termin ważności umowy (w przypadku umowy na czas określony), długość trwania okresu próbnego, ilość czasu pracy w ujęciu dziennym lub tygodniowym, przysługująca ilość dni wolnych od pracy, dzień w którym pracownik będzie otrzymywał zapłatę, wysokość wynagrodzenia, kategorię pracowniczą, ewentualny stopień awansu zawodowego, a także warunki rozwiązania umowy. Lettera di assunzione musi zostać podpisana zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. Umowa na czas określony W większości przypadków, umowa o pracę we Włoszech jest zwykle podpisywana na czas nieokreślony, ale w szczególnych przypadkach możliwe jest zawarcie również umowy na czas określony. Podpisanie umowy terminowej dopuszczalne jest zwykle jedynie z powodów technicznych, organizacyjnych lub w zastępstwie pracownika, przy czym umowa ta powinna precyzować w jasny sposób powody jej zawarcia. W przypadku, gdy nie zostaną w niej ujęte powody jej zawarcia, zostanie potraktowana jak umowa na czas nieokreślony. Forma pisemna nie jest wymagana, gdy okres zatrudnienia nie przekracza 12 dni. Umowa na czas określony może zostać wznowiona tylko jeden raz, za zgodą pra- Problematyka zawodów regulowanych W kwestii zawodów regulowanych występuje spore zróżnicowanie między poszczególnymi krajami. We Włoszech do wykonywania zawodów wolnych regulowanych niezbędne jest uznanie dyplomu uzyskanego przez cudzoziemca za granicą. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej, obowiązek uznania przez władze włoskie uzyskanego w Polsce dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe istnieje tylko w przypadku tzw. zawodów regulowanych (professioni regolamentate). Zawody regulowane to te, których wykonywanie wymaga oprócz odpowiedniego wykształcenia również dodatkowego zezwolenia. Zaliczają się do nich m.in.: zawody techniczne, prawno-sądowe, administracyjno-ekonomiczne, medyczne oraz dziennikarze i publicyści, czyli te gdzie przedmiotem pracy są działania intelektualne. W niektórych zawodach, ze względu na ujednolicony system kształcenia na poziomie wspólnotowym, uznanie kwalifikacji przez państwo przyjmujące odbywa się automatycznie. Dotyczy to m.in.: lekarzy, pielęgniarek, położnych, lekarzy dentystów, lekarzy weterynarii, farmaceutów, architektów, adwokatów z krajów unijnych. Procedura uznania ogranicza się do przesłania dokumentów do właściwego ministerstwa, które sprawdza ich zgodność z normami. Pielęgniarki Wyjątkiem automatycznego uznania kwalifikacji zawodowych regulowanych stanowią uzyskane w Polsce dyplomy pielęgniarskie. Na stronie Konsulatu Generalnego w Mediolanie dowiadujemy się, że automatycznemu uznaniu podlegają wyłącznie dyplomy ukończenia studiów wyższych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo. W przypadku pielęgniarek i położnych, które ukończyły studia licencjackie kwalifikacje uznawane są w oparciu o zasadę praw nabytych, o ile osoba pracowała w zawodzie przez co najmniej 3 lata w okresie ostatnich 5 lat. Podobnie uznawane są kwalifikacje absolwentów szkół pomaturalnych, o ile mogą udowodnić zatrudnienie w zawodzie przez co najmniej 5 lat w okresie ostatnich 7 lat. Uznanie dyplomu w zawodach regulowanych jak np. inżynier, psycholog, nauczyciel, itp. nie odbywa się automatycznie. W przypadku znaczących różnic w okresie trwania lub programie nauki, do uzyskania prawa wykonywania zawodu na terenie Włoch może być konieczne udowodnienie posiadanego doświadczenia zawodowego, odbycie dodatkowych praktyk lub zdanie dodatkowego egzaminu. W przypadku zawodów nieregulowanych uznanie kwalifikacji zawodowych dokonuje pracodawca. Dlatego też ważne jest dokonanie legalizacji uzyskanych w Polsce dyplomów lub świadectw oraz ich tłumaczeń. opr. A.M. i A.F. Niniejsze wydanie Naszego Świata zostało zrealizowane przy współpracy z Fundacją SEMPER POLONIA i współfinasowane z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu na realizację zadania Współpraca z Polonią i Polakami za granicą.
III Nr 17 / 16-30 września 2012 TFR, czyli odprawa po rozwiązaniu stosunku pracy cownika oraz pod warunkiem, że pierwsza umowa była zawarta na okres krótszy niż 3 lata. Tylko i wyłącznie w takim wypadku, całkowity czas obowiązywania umowy, razem z jej jednokrotnym przedłużeniem, nie powinien przekroczyć 3 lat. Nowa umowa o pracę na czas określony może zostać podpisana ponownie z tym samym pracownikiem, jeśli od momentu wygaśnięcia pierwszej umowy upłynęło minimum 10 dni (w przypadku umowy zawartej na okres krótszy niż 6 miesięcy) oraz 20 dni w przypadku umowy. Obowiązki pracodawcy Pracodawca ma obowiązek poinformować o zatrudnieniu pracownika włoski Zakład Ubezpieczeń Spełecznych (INPS), przynajmniej 24 godziny przed rozpoczęciem pracy (także, jeżeli jest to dzień świąteczny). Niedopełnienie powyższego obowiązku powoduje nałożenie na pracodawcę pieniężnej sankcji w wysokości od 1.500 do 12.000 euro. Pracodawca jest także zobowiązany do wpłacania na rzecz pracownika składek ubezpieczeniowych do INPS-u i do INAIL-u (włoskiego Instytutu ds. ubezpieczeń od wypadków przy pracy). Włoskie prawo pracy nie narzuca formy pisemnej umowy o pracę, jednak przed podjęciem tutaj zatrudnienia najlepiej jest zawrzeć ją na piśmie Staże, praktyki zawodowe i szkolenia Jednym z największych problemów młodych ludzi jest wejście na rynek pracy. W ostatnim czasie coraz bardziej popularne metody zdobywania we Włoszech doświadczenia zawodowego oraz dokształcania są praktyki (apprendistato) oraz staże (stage). Zarówno praktyki, jaki i staże są formą zdobycia doświadczenia zawodowego przez osoby dopiero wkraczające na rynek pracy. Nie są to jednak pojęcia jednoznaczne, pomimo tego, że pracodawcy często stosują je wymiennie. We Włoszech praktyki regulowane są zgodnie z dekretem legislacyjnym nr 167 z 14 września 2011 roku, zwanym Testo Unico Apprendistato (Kodeks Praktyk). Mascia Salvatore Anna Malczewska Z dniem 1 stycznia 2007 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy dotyczące wypłaty odprawy po rozwiązaniu stosunku pracy, po włosku zwanej TFR lub liquidazione. Należy pamiętać, że wszyscy pracownicy w przypadku rozwiązania stosunku pracy (zarówno zwolnienie się jak i zwolnienie przez pracodawcę) mają prawo do jej otrzymania. Naliczanie odprawy Pierwszym krokiem jest ustalenie sumy rocznego wynagrodzenia, za każdy rok oddzielnie, dodając do tego trzynastą i czternastą pensję. Do obliczenia odprawy brane są także pod uwagę nieobecności z powodu wypadku, choroby, urlopu macierzyńskiego oraz urlopu okolicznościowego na ślub. Wysokość rocznego wynagrodzenia należy podzielić przez 13,5. Otrzymana kwota jest sumą przeznaczoną na odprawę. Kwota należna pracownikowi za każdy rok pracy jest rewaloryzowana na dzień 31 grudnia w oparciu o współczynnik równy 75% indeksu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (tzw. rivalutazione ISTAT) oraz stałe wyrównanie w wysokości 1.5% (0,125% na miesiąc). Zaliczka TFR Dość często zdarza się, że pracownicy proszą pracodawców o wypłacenie w ciągu roku zaliczki odprawy. Zgodnie z umowami zbiorowymi, pracodawca zobowiązany jest do zapłaty na wniosek pracownika 70% odprawy. O zaliczkę pracownik może prosić nie więcej niż raz w roku. Andrea De Rossi oprac. A.F. Czas pracy oraz prawo do urlopu Czas pracy We Włoszech maksymalny czas pracy nie może przekraczać limitów określonych przez prawo i umowy zbiorowe. W większości przypadków, ustawowy czas pracy we Włoszech wynosi 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo. W umowach zbiorowych została określona także wysokość dodatków, które przysługują pracownikowi za pracę w nadgodzinach i w porze nocnej. Należy pamiętać, że niezależnie od CCNL, nadgodziny nie mogą przekraczać 250 godzin rocznie. Jeżeli dany pracownik zatrudniony jest na więcej niż 6 godzin dziennie, przysługuje mu przerwa obiadowa. Każdy pracownik musi mieć także zapewniony w każdym tygodniu pracy 24 godzinny odpoczynek. Urlop Pracownik zatrudniony we Włoszech ma prawo do corocznego urlopu płatnego. W ciągu roku przysługują mu ustawowo 4 tygodnie urlopu wypoczynkowego. W większości przypadków, o przyznaniu płatnego urlopu decyduje pracodawca, biorąc pod uwagę interesy firmy oraz pracownika. Warto pamiętać, że nie może on zostać zastąpiony odszkodowaniem z tytułu niewykorzystanego urlopu. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy zostaje przerwany stosunek pracy. M.S. i A.F. Spory z pracodawcą Prawo pracownicze we Włoszech chroni wszystkich poszkodowanych pracowników, nawet tych, którzy pracują nielegalnie. Każdy osoba, która znalazła się w sytuacji, gdzie pracodawca nie wypłaca od dłuższego czasu pensji, nie dolicza do wynagrodzenia płatnych dni wolnych od pracy, nadgodzin, trzynastek, czternastych pensji, odpraw i nie opłaca składek na ubezpieczenie społeczne, może zwrócić się o pomoc bezpośrednio do związków zawodowych (CGIL (www.cgil.it), CISL (www.cisl.it), UIL (www.uil.it)). Związki te mają bardzo duże doświadczenie w prowadzeniu postępowań w sporze z pracodawcą. Jeszcze do niedawna, pierwszą fazą rozwiązania problemu była próba mediacji pomiędzy stronami. W chwili obecnej pracownik może oddać sprawę do sądu pracy przeciw nieuczciwemu pracodawcy od razu. W tym przypadku, z pomocą przyjdzie specjalizujący się w prawie pracy włoski adwokat. Lista obrońców z całego terytorium Włoch znajduje się np. na stronie internetowej Państwowej Rady Adwokackiej mieszczącej się przy włoskim Ministerstwie Sprawiedliwości Consiglio Nazionale Forense presso il Ministero Italiano della Giustizia (www.cnf. it). A.M. Jak naliczane są pensje we Włoszech? We Włoszech w odróżnieniu od większości państw europejskich nie jest określone wynagrodzenie minimalne. Wynagrodzenie określane dla każdego sektora przez zbiorowe umowy związkowe (CCNL). Pensja danego pracownika uzależniona jest od branży, sprawowanego stanowiska, stażu pracy, kwalifikacji oraz zakresu obowiązków. Większość CCNL przewiduje także 13 i 14 uposażenie. Warto przypomnieć, że tzw. trzynastka wypłacana jest w grudniu, a czternastka w czerwcu. Praca w w godzinach nadliczbowych jest wynagradzane dodatkowo, a ich wysokość. przewidziane jest każdorazowo w CCNL.
Nr 17 / 16-30 września 2012 IV Zostań swoim szefem Lavoro autonomo, czyli samozatrudnienie We Wloszech, kwestia samozatrudnienia uregulowana jest na mocy ustawy DL 185/2000. W związku z tym, obywatele polscy mający zamiar podjęcia pracy na zasadzie samozatrudnienia (lavoro autonomo) czynią to na zasadach obowiązujących wszystkich obywateli Unii Europejskiej. sphotoxpress.com Samozatrudnionie to inaczej działalność na własny rachunek, gdzie osoba fizyczna zobowazuje się, w zamian za wynagrodzenie, do wykonania dziela lub świadczenia usługi bez konieczności podporzadkowania się oraz przy samodzielnej organizacji pracy. Do tego rodzaju zatrudnienia zalicza się działalność przemysłową, zawodową (w Samozatrudnienie staje się coraz bardziej popularne wśród pracodawców, oznacza bowiem dla nich mniej formalności podatkowoubezpieczeniowych. tzw. wolnych zawodach regulowanych i nie regulowanych), rzemieślniczą i handlową, cechującą się stałością i ciągłością świadczonej pracy. Do działalności na zasadzie samozatrudnienia zalicza się również umowy o dzieło (contratti a progetto). Każdy cudzoziemiec pragnący prowadzić działalność na własny rachunek, winien spełniać także warunki, jeżeli taki wymóg wynika z przepisów miejscowego prawa, upoważniające go do wpisu na tzw. listy zawodowe (albo professionale). Obywatel polski przed nim założeniem firmy, powinien zbadać włoski rynek, który jest trudny, ale też bardzo atrakcyjny dla polskiego przedsiębiorcy z dobrym pomysłem na biznes. Co należy sprawdzić? Oprócz zbadania rynku, przed założeniem działalności gospodarczej w Italii powinno sprawdzić się m.in: - wymogi, jakie stawia ustawodawstwo włoskie w odniesieniu do wybranego rodzaju działalności; - wymogi sanitarne i lokalowe dla prowadzenia danej działalności; - wymogi związane z dostosowaniem lokalu użytkowego, w którym będzie wykonywana działalność; - wymogi związane z uzyskaniem zezwolenia bezpieczeństwa publicznego (autorizzazione di Pubblica Sicurezza). Communicazione Unica Od 1 kwietnia 2010 roku, obywatel polski zainteresowany podjęciem działalności na zasadzie samozatrudnienia winny jest ją zarejestrować w formie elektronicznej, wypełniając tzw. Comunicazione Unica. Ten rodzaj powiadomienia o rozpoczęciu działalności jest zbiorem dokumentów w formie elektronicznej (formularze do rejestru firm w Registro delle Imprese; formularze do urzędu skarbowego Agenzia delle Entrate; formularze do INPS oraz INAIL). Sporządzone oświadczenie (communicazione) jest ważne dla celów podatkowych, ubezpieczeniowych i odszkodowawczych. Po opatrzeniu go podpisem elektronicznym, zostaje przesłane do rejestru firm we właściwej izbie handlowej, która przekazuje je dalszym zainteresowanym instytucjom: urzędowi skarbowemu, zakładowi ubezpieczeń społecznych i zakładowi ubezpieczeń z tytułu wypadków przy pracy. W ciągu 5 dni właściwa izba handlowa wysyła informację o wpisie spółki do rejestru na adres poczty elektronicznej PEC (Posta Elletronica Certificata) spółki oraz na adres nadawcy dokumentacji. W ciągu 7 dni czynią to natomiast poszczególne zainteresowane instytucje, wysyłając informacje do spółki i do rejestru firm. Podpis elektroniczny Warunkiem złożenia Comunicazione Unica jest posiadanie podpisu elektronicznego oraz adresu Poczty Elektronicznej Certyfikowanej PEC. Należy pamiętać, że wszystkie dokumenty, które składają się na Comunicazione Unica muszą być opatrzone podpisem elektronicznym. Aby uzyskać podpis elektroniczny należy udać się do właściwej izby handlowej lub do akredytowanych przy CNIPA jednostek certyfikacyjnych (CNIPA - Centro Nazionale per Informatica nella Pubblica Amministrazione - Krajowe Centrum Informatyczne Administracji Publicznej). Posta Elettronica Certificata PEC Od 29 listopada 2011 wszystkie firmy, spółki, a także profesjonaliści tzw. wolnych zawodów wpisani do rejestru włoskiego Registro delle Imprese muszą posiadać PEC - Posta Elettronica Certificata (Poczta Elektroniczna Certyfikowana), na którą włoska Administracja Publiczna lub inne podmioty będą mogły przesyłać oficjalne komunikaty (articolo 16 della legge 185/2008). PEC umożliwia przyjmowanie i obsługę dokumentów elektronicznych podpisanych zarejestrowanym podpisem elektronicznym, zapewniając dostarczenie komunikatu równoważnego korespondencji poleconej A.R. andata e ritorno, czyli z przesłaniem do nadawcy potwierdzenia jej odbioru przez adresata. PEC zastępuje pocztę tradycyjną (papierową) oraz fax. Formy działalności gospodarczej we Włoszech Najbardziej popularnymi formami prawnymi dla prowadzenia działalności gospodarczej we Włoszech wśród cudzoziemców są spółki jednoosobowe, oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Inne rodzaje spółek we Włoszech: - spółki osobowe (zwykła socità semplice; jawna società in nome colletivo, S.n.c; zwykła społka komandytowa - società in commandita semplice, S.a.s.). - spółki kapitałowe (akcyjna - società per azioni, S.p.A.; komandytowo-akcyjna - società in accomandita per azioni, S.a.p.a; z ograniczoną odpowiedzialnością - (società a responsabilità limitata, S.r.l.). - firmy indywidualne (ditte individuali). - spółki spółdzielcze z ograniczoną odpowiedzialnością (societa cooperative a responsabilità limitata S.a R.L). Ubezpieczenie zdrowotne Prowadząc działalność gospodarczą na terenie Włoch i płacąc tu podatki związane z ww. działalnością, przedsiębiorcy przysługuje karta ubezpieczenia zdrowotnego, czyli tessera sanitaria. W celu jej uzyskania należy przedłożyć we właściwym terytorialnie ASL (Azienda Sanitaria Locale) dokument tożsamości, potwierdzenie zamieszkania na terenie Włoch, codice fiscale oraz dokument potwierdzający podjęcie działalności gospodarczej. opr. A.M. i A.F. Cambio di residenza in tempo reale Jeszcze do niedawna potrzeba było od 2 do 6 miesięcy na zmianę adresu zameldowania w Rzymie. Teraz dzięki wprowadzonym przez miasto nowemu systemowi praktykę będzie można załatwić przy okienku od ręki lub maksymalnie w ciągu 2 dni roboczych, jeśli podanie złożymy on line. Aby zmienić adres zamieszkania poprzez internet wystarczy skorzystać z serwisu dostępnego na stronie internetowej stolicy: www.comune.roma. it (klikając na banner Cambio di residenza). Ponadto wniosek o zmianę adresu zameldowania można złożyć osobiście w okienku, w rejonowym urzędzie dzielnicowym (municipio), poprzez fax lub listem poleconym. Należy pamiętać, że do wniosku należy dołączyć kserokopię ważnego dokumentu tożsamości. D.W.
V Nr 17 / 16-30 września 2012 Czy wypowiedzenie in blanco ma moc prawną? Pół roku temu otrzymałem zatrudnienie w firmie kurierskiej. Umowa jest na czas określony. W momencie, kiedy ją zawierałem wymuszono na mnie podpisanie pisma in blanco, w którym wypowiadam umowę o pracę. Czy ten dokument po wpisaniu przez prezesa firmy daty złożenia oraz daty rozwiązania umowy będzie prawomocne? Mariusz z Mediolanu Chociaż wypowiedzenia in blanco (wł. dimissioni in bianco) są nieważne z mocy samego prawa, problematyczne może być natomiast udowodnienie tego przed sądem pracy. Sugerujemy, aby zawiadomił pan na piśmie pracodawcę, że wycofuje uprzednio skierowane do niego pismo podpisane in blanco, bez daty wypowiedzenia Wymuszenie przez pracodawcę złożenia pisma in blanco (jako wypowiedzenia wymuszonego, złożone bez zamiaru rozwiązania umowy i niewywołujące żadnych skutków prawnych) stawia pracodawcę w trudnej sytuacji prawnej, dlatego wycofanie pisma nie jest dla pana ryzykowne. Redakcja Weszły w życie nowe przepisy Rozwiązanie umowy o pracę Zgodnie z ustawą 92/12 Reformy Pracy z dnia 18/07/2012 r. weszły w życie nowe przepisy rozwiązywania umowy o pracę przez pracownika, które mają zapobiec powszechnej praktyce podpisywania wniosku o rozwiązanie umowy o pracę bez konkretnej daty, już w momencie zatrudnienia pracownika. Według nowych przepisów nie wystarczy już zwykłe wypowiedzenie pisemne przedłożone pracodawcy, nawet jeśli zostanie ono wysłane listem poleconym. Aby rozwiązać umowę o pracę: 1. Pracownik musi osobiście potwierdzić pisemny wniosek o rozwiązanie umowy o pracę w jednym z poniższych urzędów: - Lokalnym Urzędzie Pracy (Direzione Territoriale del Lavoro), - Agencji Zatrudnienia (Centro per l Impiego), - w siedzibie wyznaczonej przez CCNL (contratto collettivo nazionale di lavoro układ zbiorowy pracy). 2. Pracownik przedkłada pracodawcy pisemny wniosek o rozwiązanie umowy o pracę, a następnie pracodawca powiadamia o tym telematycznie Agencję Zatrudnienia - Centro impiego (poprzez tzw. C.o. - comunicazioni obligatorie on line obowiązkowe komunikaty online), a następnie w ciągu 30 dni (pod rygorem nieważności) zwraca się do pracownika, aby to potwierdził w jednym z poniższych urzędów: - Lokalnym Urzędzie Pracy (Dtl - Direzione Territoriale del Lavoro), - Agencji Zatrudnienia (CPI - Centro per l Impiego), - w siedzibie wyznaczonej przez CCNL (contratto collettivo nazionale di lavoro układ zbiorowy pracy), lub podpisał komunikat telematycznie poprzez C.o.. Do podpisywania wypowiedzenia in blanco zmuszane są najczęściej kobiety - na wypadek, gdyby zaszły w ciążę Jeśli pracodawca nie zwróci się do pracownika o takie potwierdzenie, rozwiązanie umowy o pracę uznaje się za nieważne. Od momentu otrzymania prośby o urzędowe potwierdzenie wniosku o rozwiązanie umowy pracownik ma 7 dni na podpisanie komunikatu C.o. i rozwiązanie stosunku pracy. Pracownik ma jeszcze możliwość zgłoszenia sprzeciwu, składając jednocześnie wniosek o cofnięcie wypowiedzenia umowy o pracę. Jeśli tego nie uczyni, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę uznaje się w pełni za ważny. Agnieszka Gorzkowska Warunki podejmowania pracy sezonowej Włoskie Ministerstwo Pracy nie określa dla umów o pracę sezonową minimalnego tygodniowego czasu pracy ani wynagrodzenia, a co zatem idzie pracownicy sezonowi nie otrzymują statusu pracownika i dostępu do wszystkich świadczeń. Legalizacja pobytu Obywatel polski zamierzający pozostać we Włoszech maksymalnie przez okres do 3 miesięcy nie musi spełniać żadnych szczególnych formalności, poza spełnieniem obowiązku meldunkowego w ciągu 48 godzin od momentu przyjazdu. Osoby pragnące pozostać we Włoszech tylko na czas związany z wykonywaną pracą sezonową, może wpisać się do rejestru mieszkańców tymczasowych. Wpis ten wygasa najpóźniej po upływie roku od daty jego dokonania. By uzyskać zaświadczenie wpisu tymczasowego pracownik sezonowy powinien przedstawić: - ważną umowę o pracę lub deklarację pracodawcy, że zamierza zatrudnić wnioskodawcę (lettera di assunzione) lub dokument potwierdzający zgłoszenie zatrudnienia wysłane do biura pośrednictwa pracy (comunicazione al centro per l impiego); - polski ważny paszport lub dowód osobisty - codice fiscale, czyli włoski numer identyfikacji podatkowej - podanie o wpis tymczasowy. Codice Fiscale nadawane jest w urzędach Agenzia delle Entrate, po wypełnieniu odpowiedniego formularza i okazaniu ważnego dowodu osobistego lub paszportu. Procedura jest bezpłatna, a numer zostaje nadany automatycznie i od ręki. Do uzyskania numeru potrzebny jest jedynie paszport lub dowód osobisty. Adresy oddziałów Agenzia delle Entrate znaleźć można na stronie internetowej www.agenziaentrate.it. Należy pamiętać, że obywatele UE nie mają prawa do świadczeń opieki socjalnej (zasiłków rodzinnych, macierzyńskich, itp.) przez pierwsze trzy miesiące pobytu. oprac. Danuta Wojtaszczyk Czy pomocą domowym przysługuje zasiłek macierzyński? Colf i badanti mają prawo i obowiązek pójścia na urlop macierzyński dwa miesiące przed porodem i na trzy po rozwiązaniu, ale jeżeli otrzymają zaświadczenie potwierdzające ich dobry stan zdrowia, mogą pracować do końca 8 miesiąca ciąży. W tym okresie pracownica otrzymuje z INPSu 80% średniego wynagrodzenia dziennego. Uwaga: Pracownice mają prawo do otrzymania zasiłku tylko i wyłącznie w przypadku gdy: - przez 24 miesiące poprzedzające okres obowiązkowego urlopu, zostały wpłacane 52 składki tygodniowe, także w innych sektorach niż pomoc domowa; - przez 12 miesięcy poprzedzających obowiązkowy urlop macierzyński, zostało wpłaconych przynajmniej 26 składek tygodniowych, także w przypadku pracy w innych sektorach. Więcej informacji na temat zasad wypłacania zasiłków macierzyńskich dla pomocy domowych można uzyskać w INPS: (włoski Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Operatorzy bezpłatnej infolinii 803 164 rozmawiają również w języku polskim. Pod numer ten można dzwonić od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 20.00 oraz w soboty od 8.00 do 14.00. Mascia Salvatore, oprac. D.W. Każdy pracodawca zgodnie z artykułem 4 pkt. 6 dekretu 332/98 zobowiązany jest do przekazania pracownikowi zaświadczenia CUD (Certificazione Unica Redditi di lavoro dipendente) do 28 lutego następnego roku. Pracodawca nie przekazał mi zaświadczenia CUD istock.free W zaświadczeniu zawarte są informacje o dochodach uzyskanych w poprzednim przepracowanym roku, pobranych zaliczkach na podatek, zapłaconych składkach na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. W związku z tym, że zaświadczenie CUD potrzebne jest do złożenia rocznej deklaracji o zarobkach, pracownicy, którzy nie otrzymali ww. Dokumentu do końca lutego, powinni wysłać list polecony z potwierdzeniem odbioru do pracodawcy, w którym żądają przekazania zaświadczenia CUD, zaznaczając przy tym, że jeżeli nie zostanie ono dostarczone, sprawa zostanie skierowana do Agenzia delle Entrate (włoski urząd skarbowy). A.M.