Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) 75 Palenie tytoniu wœród studentów Pañstwowej Wy szej Szko³y Zawodowej w Tarnowie kierunek pielêgniarstwo i informatyka Tobacco smoking among students from High Vocational School on Tarnów - nurse and informatic courses MA GORZATA KO PA 1/, ANETA GROCHOWSKA 1/, BARBARA KUBIK 1/, MA GORZATA SCHLEGEL-ZAWADZKA 2/ 1/ Zak³ad Pielêgniarstwa Instytutu Ochrony Zdrowia Pañstwowej Wy szej Szko³y Zawodowej w Tarnowie 2/ Zak³ad ywienia Cz³owieka, Instytut Zdrowia Publicznego, Wydzia³ Nauk o Zdrowiu, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego Wstêp. Palenie tytoniu jest powa nym problemem spo³ecznym w Polsce. W szczególny sposób dotyczy on m³odzie y i studentów, poniewa wczesne rozpoczêcie palenia zwi¹zane jest z ryzykiem wyst¹pienia chorób odtytoniowych. Zjawisko palenia tytoniu wœród m³odzie y akademickiej ma charakter grupowy. Nie jest to najczêœciej na³óg nikotyny, ale wynika z preferowanego i akceptowanego stylu bycia m³odzie y. Cel pracy. Celem badañ by³a ocena skali nikotynizmu i jego negatywnych nastêpstw wœród studentów PWSZ w Tarnowie, kierunek pielêgniarstwo i informatyka. Zwrócono szczególn¹ uwagê na problem biernego palenia w tej populacji. Materia³ i metodyka. Badaniami objêto 205 studentów PWSZ w Tarnowie: 105 studentów pielêgniarstwa i 100 studentów kierunku informatyka. Badania przeprowadzono za pomoc¹ autorskiego kwestionariusza ankiety, oraz wykorzystano Test uzale nienia od nikotyny Fagerstroma oraz Test motywacji do zaprzestania palenia wg Schneider. Wyniki. W badaniach wziê³o udzia³ 200 studentów Pañstwowej Wy szej Szko³y Zawodowej w Tarnowie, w wieku 19-23 lata, œrednio 21 lat. Wiek inicjacji nikotynowej waha³ siê pomiêdzy 13 a 18 r.. zarówno wœród jednej, jak drugiej grupy badanej. Analiza uzyskanego materia³u pozwoli³a na stwierdzenie, e 60% badanych studentów pali papierosy. Wœród studentów informatyki 80% stanowi³y osoby pal¹ce, wœród studentów pielêgniarstwa 40%. Studenci informatyki palili niezale nie od obecnoœci innych osób, nara aj¹c tym samym osoby bliskie na bierne palenie 27%. Natomiast studenci pielêgniarstwa zwracali uwagê, eby nie paliæ w obecnoœci innych osób 20%. Wœród palaczy przewa ali mê czyÿni. Wnioski. Uzyskane wyniki pozwoli³y stwierdziæ, e czêstotliwoœæ palenia wœród studentów pielêgniarstwa by³a mniejsza ni wœród studentów informatyki, na co mo e mieæ wp³yw zdobywana wiedza medyczna. Studenci informatyki mieli mniejsz¹ motywacjê do rzucenia palenia ni studenci pielêgniarstwa (Test motywacji do zaprzestania palenia). S³owa kluczowe: palenie tytoniu, studenci, Introduction. Smoking is a serious social problem in Poland. In a very specific way it affects youth and students, because starting smoking at the early age is connected with a high risk of smoking diseases. The fact of smoking among academic youth has a group character. It is not a smoking habit but it becomes the prefered and accepted way of manner among youth. Aim. The aim of the research was the valuation of the scale of smoking and it's negative consequences among students from Higher Vocational School in Tarnow; both: nursing and computer science studies. Research was mainly focused on passive smoking among this population. Material and Methods. The research included 200 students from Higher Vocational School in Tarnow: 100 from nursing studies and 100 from computer science studies. Research was based on author's questionnaire and Fagerstrom Test of Addiction to Smoking and Schneider Test of Stop Smoking. Results. The research included 200 students of Higher Vocational School in Tarnow: 100 students of nursing and 100 students of computer studies at the age 19-24, medium age 21 years. The age of smoking initiation has ranged between 13-18 years old in both groups. The analysis of received material allowed to demonstrate that 60% of examined students smoke. Among students of computer science 80% were smokers and among nursing students 40 % smoked. Computer science students smoked independently from presence of others, as well exposed them to passive smoking 27%. Nursing students paid attention to smoke not in prsesence of others 20%. Smokers were mostly males. Conclusion. The results allowed to claim that the frequency of smoking among nursing students was lower then among computer science students, probably because nursing students based their behaviour on their medical knowledge. Computer science students had smaller motivation to stop smoking than nursing students had (Test of Stop Smoking Motivation). Key words: smoking, students. Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (supl.3) www.phie.pl Adres do korespondencji / Address for correspondence Ma³gorzata Ko³pa Instytut Ochrony Zdrowia PWSZ, ul. Mickiewicza 8, 33-100 Tarnów e-mail: MalgorzataKolpa@interia.pl
76 Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) Wstêp Palenie papierosów uzale nia, w zwi¹zku z czym, uznano ten na³óg za schorzenie przewlek³e. Uznaje siê, e 21 chorób ma ustalony zwi¹zek z tym na³ogiem. Wœród nich wymienia siê gruÿlicê, choroby nowotworowe, choroby uk³adu kr¹ enia, odmê i przewlek³e zapalenie p³uc, oskrzeli i dróg oddechowych, grypê, wrzody oraz problemy zdrowotne noworodków [1]. Wed³ug Ball'a palenie papierosów stanowi najwiêksze pojedyncze zagro enie zdrowotne na œwiecie [2]. Co roku na naszym globie umiera z powodu chorób odtytoniowych oko³o 4 miliardy ludzi [3]. W Polsce moda na palenie papierosów rozpoczê- ³a siê na prze³omie XIX i XX wieku. Wtedy to spo ycie tytoniu gwa³townie zaczê³o rosn¹æ, by w latach 80 ubieg³ego wieku osi¹gn¹æ jeden z najwiêkszych poziomów na œwiecie. Pali³o w tym okresie 62% doros³ych mê czyzn i 30% doros³ych kobiet. Na ka dego doros³ego Polaka przypada³o rocznie 3600 sztuk wypalonych papierosów [4]. Obecnie palenie papierosów w Polsce jest nadal wielkim problemem spo³ecznym. Dotyczy nie tylko osób doros³ych, lecz rozpowszechni³o siê równie wœród m³odzie y [5]. Regularnie w naszym kraju pali papierosy oko³o 10 milionów osób, z czego, prawie po³owa ponad 20 lat [6]. Ka dego roku 100 tysiêcy zgonów ma bezpoœredni zwi¹zek z paleniem papierosów. Dotyczy to g³ównie osób w wieku 35-69 lat. Rok rocznie rozpoczyna palenie oko³o 180 tysiêcy nieletnich dziewcz¹t i ch³opców. Szacuje siê, e wypalaj¹ rocznie 3-4 miliardy sztuk papierosów [3,7]. Wœród m³odych ludzi stosunkowo du a grupa dokonuje wyboru zachowañ antyzdrowotnych o negatywnych konsekwencjach dla siebie jako jednostki i spo³eczeñstwa. Na ogó³ m³odzie uwa a, e o sile charakteru, o tym czy jest siê akceptowanym, lubianym lub podziwianym przez innych œwiadcz¹ zachowania, które manifestuj¹ pseudo doros³oœæ lub pseudo odwagê. Do wyboru takich zachowañ przyczynia siê z jednej strony zmniejszenie wp³ywu rodziców i pedagogów na zachowania m³odzie y w okresie dorastania, chêæ pokazania siê wœród rówieœników, bycia podziwianym, stania siê bardziej doros³ym, a z drugiej minimalna wiedza m³odych ludzi na temat skutków podejmowanych przez siebie dzia- ³añ. Niewielu spoœród nastolatków dostrzega korzyœci p³yn¹ce z faktu, e mo na mieæ swoje zasady postêpowania, byæ uczciwym, odpowiedzialnym, prawym a zarazem nie traciæ przywileju beztroski i zabawy [8]. Cel pracy Celem podjêtych badañ by³a próba oceny skali i przyczyn nikotynizmu wœród studentów dwóch ró - nych kierunków studiów, ich wiedza o konsekwencjach zdrowotnych palenia tytoniu Materia³ i metody Badania zosta³y przeprowadzone w 2007 roku, w Pañstwowej Wy szej Szko³y Zawodowej w Tarnowie, wœród 205 losowo wybranych studentów kierunku pielêgniarstwa oraz kierunku informatyki tej e uczelni. Do grupy badanej zalicza³y siê zarówno osoby pal¹ce jak i te, które nie pal¹. Badania przeprowadzono za pomoc¹ autorskiego kwestionariusza ankiety, oraz wykorzystano Test uzale nienia od nikotyny Fagerstroma oraz Test motywacji do zaprzestania palenia wg Schneider. W analizie zebranego materia³u dokonano procentowych obliczeñ czêstotliwoœci odpowiedzi na pytanie, natomiast w ocenie statystycznej wykorzystano elementy statystyki opisowej przy u yciu pakietu statystycznego Statistica 7,2 Pl (firmy StatSoft, USA), Wyliczaj¹c wartoœci œrednie wykorzystano skalê dwustopniow¹: 1=nie, 2=tak oraz skale wy sze w zale - noœci od iloœci udzielanych odpowiedzi. Ró nice w odpowiedziach pomiêdzy grupami, w ramach tej samej p³ci oceniono testem nieparametrycznym U Manna-Whitneya. Oceny statystyczne przyjmowano na poziomie a=0,05. Na zaproponowan¹ analizê statystyczn¹ istotny wp³yw mia³ udzia³ mê czyzn i kobiet w poszczególnych grupach tj. 7 mê czyzn (6,7%) w grupie studiuj¹cych pielêgniarstwo oraz 72 w grupie informatyków (72%). St¹d w analizie statystycznej porównano jedynie otrzymane odpowiedzi w ramach tej samej p³ci. Wyniki i ich omówienie Grupa badawcza liczy³a ogó³em 205 osób w wieku 19-23 lat. W grupie tej 105 studentów to osoby studiuj¹ce pielêgniarstwo, natomiast pozosta³e 100 to studenci informatyki. Z uwagi na p³eæ w grupie studentów pielêgniarstwa dominowa³y kobiety 98 osób (93,1%), a w grupie informatyków wiêkszoœæ stanowili mê czyÿni 72 (72%). Strukturê wieku, p³eæ oraz miejsce zamieszkania badanych przedstawia tabela 1. Styl ycia wielu Polaków nadal charakteryzuj¹ zachowania antyzdrowotne, do których, zaliczamy palenie tytoniu, bêd¹ce jednym z wa niejszych czynników zagro enia zdrowia nie tylko w Polsce, ale i na œwiecie. Rozpowszechnienie na³ogu palenia tytoniu niezale nie od wieku i p³ci stwarza koniecznoœæ podejmowania badañ celem okreœlania skali zjawiska, konsekwencji zdrowotnych, jego uwarunkowañ i in-
Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) 77 Tabela1. Charakterystyka grup badanych Table 1. Characteristics of studied groups % % Charakterystyka badanych Studenci pielêgniarstwa Studenci informatyki /Characteristics of studied groups /Students of nursing /Students of informatics N N P³eæ/Gender Kobiety/Women 98 93,3 28 28 Mê czyÿni/men 7 6,7 72 72 ¹cznie/Total 105 100 100 100 Wiek/Age Kobiety/Women 19-23 19-23 Mê czyÿni/men 19-23 19-23 Miejsce zamieszkania/domicile Miasto/Town 42 40 74 75 Wieœ/Country 63 60 25 25 nych. Na podstawie przeprowadzonych badañ mo - na stwierdziæ, e, ten antyzdrowotny nawyk jest doœæ rozpowszechnionym zjawiskiem wœród studentów. W badanej grupie 205 studentów PWSZ w Tarnowie palenie papierosów potwierdza ogó³em 62,7% (128 osób), z czego 26,7% (20 osób) z kierunku pielêgniarstwo i 36% (36 osób) z kierunku informatyka (rys.1). Wyniki badañ wskazuj¹, e, palenie papierosów wœród studentek informatyki jest istotnie czêœciej rozpowszechnione ni w grupie kobiet studiuj¹cych pielêgniarstwo (p<0,00001) (tab. 2). Na pytanie jak czêsto pal¹ papierosy 19 studentów pielêgniarstwa (20%) odpowiedzia³o e robi to okazjonalnie, codziennie równie 19 (20%), zaœ wœród studentów informatyki 47 osób (47%) pali kilka razy dziennie i tyle samo kilka razy w ci¹gu tygodnia (47%). Iloœæ wypalanych dziennie papierosów przez studentów jest zró nicowana. Wiêkszoœæ odpowiedzia³a, e pali mnie ni 10 sztuk, przy czym procentowy udzia³ odpowiedzi na to pytanie jest zdecydowanie wy szy w grupie studiuj¹cych informatykê - 67 osób (67%) ni pielêgniarstwo 45 osób (47%). Na uwagê zwraca wczesny wiek inicjacji tytoniowej w grupie studentów informatyki, którzy zaczynali paliæ w 13 r.. Studenci pielêgniarstwa podejmowali pierwsze próby palenia tytoniu nieco póÿniej, œrednio w wieku 17 lat. Dla 45 (47%) studentów pielêgniarstwa najczêstszym powodem siêgniêcia po papierosa by³a ciekawoœæ, z tego samo powodu 33 (33%) studentów informatyki zapali³o pierwszego papierosa. Analiza przyczyn siêgania po papierosa wœród kobiet wykaza- ³a, e informatyczki siêgaj¹c po papierosa istotnie czêœciej kierowa³y siê ciekawoœci¹, ni studentki pielêgniarstwa (p<0,0001) (tab. 2). Przebywanie w otoczeniu ludzi pal¹cych papierosy, brak pozytywnych wzorów zachowañ w kwestii palenia ze strony bliskich jest jedn¹ z przyczyn siêgania po papierosa. Potwierdzaj¹ to wyniki badañ w³asnych. Ankietowani (104 osoby) wœród bliskich pal¹cych wymieniali najczêœciej ojca 53%, rodzeñstwo 47% (96 osób), przyjació³ 53% (108 osób). Rodzeñstwo kobiet studiuj¹cych pielêgniarstwo istotnie rzadziej jest dotkniête na³ogiem ni rodzeñstwo studentek informatyki (p<0,021), wœród których czêstotliwoœæ palenia papierosów jest wy sza (tab. 2). Ponadto 27 (27%) studentów informatyki rozpoczê³o palenie w wyniku presji œrodowiska. Studenci pielêgniarstwa subiektywnie ocenili swoj¹ wiedzê o szkodliwoœci na³ogu palenia, przed jego podjêciem. Jako du ¹ oceni³o 45 badanych (47%). Studenci informatyki stwierdzili, e nie posiadali takiej wiedzy przed podjêciem palenia 56 osób (56%). Z R S G ÃR È RJyáHP VWXGHQFLLQIRUPDW\NL VWXGHQFLSLHO JQLDUVWZD Z S R G ÃR È UDNSáXFD FKVHUFD UDNNUWDQL Ryc. 1. Czêstoœæ palenia papierosów wœród badanych / Frequency of smoking among tested students VWXGHQFLSLHO JQLHUVWZD VWXGHQFLLQIRUPDW\NL Ryc. 2. Choroby odtytoniowe / Awareness of smoke-related diseases
78 Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) Tabela 2. Analiza odpowiedzi na wybrane pytania w zakresie, których, wyst¹pi³y ró nice istotnie statystyczne pomiêdzy grupami badanych kobiet Table 2. Replies to selected questions in which significant differences appeared between studied groups of women Pytanie/Question Parametr/Parameter Kobiety/Women Ocena istotnoœci ró nic miêdzy grupami Studentki pielêgniarstwa Studentki Informatyki kobietami /Students of nursing /Students of informatics /Sig-nificance p<0,05 Czy Pan/i pali papierosy? X±SD 2,57±1,24 N=98 4,00±0,00 N=28 <0,00001 (Skala: 1-nigdy nie pali³a, 2- nie, min-max 1-4 4-4 3-pali³a, ale przesta³a, 4-tak) /Do you smoke? (scale: 1-never, 2-I do not, 3-I smoked but no longer do it, 4- I do). Czy ciekawoœæ spowodowa³a X±SD 1,75±0,44 N=98 1,25±0,44 N=28 0,0002 e zacz¹³ Pan/i paliæ?/ min-max 1-2 1-2 (Skala: 1-nie, 2 -tak) /Was it curiosity which prompted you to begin smoking? (scale: 1- no, 2-rather not, 3-rather yes, 4- yes) Czy wiedzia³ Pan/i e nikotyna X±SD 3,65±0,70 N=56 2,50±1,14 N=28 0,0003 uzale nia? (Skala:1-nie, 2-raczej nie, min-max 2-4 1-4 3-raczej tak, 4-tak) /Did you know that nicotine induces dependency?(scale: 1-I did not, 2- rather not, 3- rather yes, 4- yes) Dlaczego Pan/i zapali³a pierwszego X±SD 1,38±1,00 N=56 2,25±0,84 N=28 0,0001 papierosa? (Skala 1-chêæ spróbowania, min-max 1-4 1-3 2-namowa, 3-dla szpanu, 4-nieumiejêtnoœæ odmowy) /Why did you light the first cigarette? (scale: 1-to try, 2- I was persuaded, 3- for show-up, 4- I could not say no). Czy ktoœ w Pana/i otoczeniu pali X±SD 1,21±0,41 N=98 1,50±0,51 N=28 0,021 papierosy? (Skala: 1-nie, 2-tak) min-max 1-2 1-2 /Does anybody in your vicinity smoke? (scale: 1- yes, 2- no) Czy w Pana/i rodzinie wystêpowa³y X±SD 1,29±0,45 N=98 1,25±044 N=28 0,021 choroby tytoniozale ne? (1-rak krtani, min-max 1-1 1-2 2-rak p³uca, 3-rak nerki, 4-rak pêcherza mocz.) /Was your family affected by tobacco-linked diseases? (1-laryngeal cancer, 2-lung cancer, 3-renal cancer, 4- bladder cancer) Czy wed³ug Pana/i pielêgniarka mo e X±SD 4,07±0,80 N=98 3,50±0,88 N=28 0,015 mieæ wp³yw na rzucenie palenia min-max 3-5 2-4 przez pacjentów? (Skala: -nie, 2-raczej nie, 3-raczej tak, 4-tak) /Do you think that a nurse may induce quitting of smoking by patients? (1- no, 2- rather not, 3- rather yes, 4- yes) Czy potrafi³by Pan/i pomóc osobie X±SD 3,07±0,71 N=98 2,5±0,51 N=28 0,0006 chc¹cej rzuciæ palenie? (Skala: 1-nie, min-max 2-4 2-3 2-raczej nie, 3-raczej tak, 4-tak) /Would you be able to help a person who wants to quit smoking? (1-no, 2-rather not, 3- rather yes, 4- yes) X-œrednia arytmetyczna; SD-odchylenie standardowe; min-max - minimum-maksimum, n - liczba odpowiedzi
Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) Okolicznoœci, w których zapalony zosta³ pierwszy papieros, w jednej i drugiej grupie badanej by³y podobne: imprezê, dyskotekê wskaza³o 25 (27%) studentów pielêgniarstwa, a w grupie informatyków 33 (33%). Je eli chodzi o sytuacje, w których najczêœciej studenci zapalali papierosa to zarówno jedna, jak i druga grupa poda³a, e czyni³a to w momencie zdenerwowania: 25 osób (27%) z pielêgniarstwa, 53 (53%) z informatyki. Obydwie badane grupy staraj¹ siê nie paliæ papierosów w obecnoœci niepal¹cych oraz pytaj¹ czy mog¹ zapaliæ. Jednak e jednoczeœnie, a 27 (27%) studentów informatyki poda³o, e pali niezale nie od obecnoœci innych, co w ogóle nie zaistnia³o u studentów pielêgniarstwa. Wiêkszoœæ studentów pielêgniarstwa uczestnicz¹cych w badaniu by³a w wiêkszym stopniu œwiadoma chorób tytoniozale nych ni studenci informatyki. Wysoki odsetek (73%) tj 76 przysz³ych pielêgniarek i pielêgniarzy uwa a, e, palenie papierosów przyczynia siê najczêœciej do rozwoju raka p³uc, 42 (40%) osoby wskaza³o na choroby serca, oraz raka krtani 49 (47%) (rys. 2). Ró nica w poziomie wiedzy z zakresu schorzeñ najczêœciej spowodowanych u ywaniem nikotyny jest szczególnie widoczna w odpowiedziach kobiet. Studentki pielêgniarstwa istotnie czêœciej wskazywa³y wy ej wymienione choroby jako konsekwencje zdrowotne palenia ni studentki informatyki (p<0,044). Przysz³e pielêgniarki s¹ bardziej ni informatyczki przekonane, e potrafi³yby pomóc uzale nionym uwolniæ siê od na³ogu palenia (tab. 2). Œwiadczy to w pewnym sensie o pog³êbieniu wiedzy w czasie edukacji medycznej wynikaj¹cej z programu studiów z promocji zdrowia i zdrowia publicznego, gdzie problemy na³ogów s¹ szeroko i wnikliwie omawiane Analiza danych z Testu uzale nienia od nikotyny wskaza³a, e u ankietowanych obu kierunków przewa a³ bardzo niski, niski i œredni poziom uzale - nienia. Odpowiednio 13%, 7%, 13% dla kierunku pielêgniarstwo oraz 20%, 20% i 27% dla kierunku informatyki. Wysokiego poziomu uzale nienia w badanej grupie nie stwierdzono. Analizuj¹c wyniki testu motywacji stwierdzono, e studenci pielêgniarstwa maj¹ wiêksz¹ motywacjê do rzucenia palenia. S¹ œwiadomi nastêpstw, jakie niesie za sob¹ palenie tytoniu Dyskusja Papierosy s¹ legalnie dostêpne dla osób doros³ych, czyli tych, którzy ukoñczyli 18 lat ycia. W Polsce do niedawna pali³o papierosy 12 milionów osób, w tym 60% doros³ych mê czyzn i 30% kobiet. Obecnie liczba ta zmniejszy³a siê do 9 milionów. Na g³owê przeciêtnego Polaka przypada 2500-3000 papierosów 79 rocznie [9]. Pocz¹tki na³ogu nie rozpoczynaj¹ siê jednak po ukoñczeniu 18 roku ycia. Jak wynika z wielu badañ przeprowadzanych w Polsce i na œwiecie coraz czêœciej palenie papierosów rozpoczyna siê ju w szkole podstawowej. Z badañ statystycznych wynika, e w wieku 7-10 lat rozpoczyna palenie 1% dziewcz¹t i 6% ch³opców. W wieku 11-13 lat pali ju 9% dziewcz¹t i 23% ch³opców, a w wieku 14 do 16 lat pali 59% dziewcz¹t i 51% ch³opców [5]. W powy szej pracy na uwagê zwraca fakt wczesnej inicjacji papierosowej w œrodowisku studentów informatyki. Œrednia wieku rozpoczêcia palenia to 13 r... Najbardziej nara one na siêgniêcie po papierosa s¹ osoby m³ode, cechuj¹ce siê brakiem pewnoœci siebie, nieposiadaj¹ce umiejêtnoœci radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, rozwi¹zywaniem konfliktów, asertywnoœci i zdrowego spêdzania wolnego czasu. Papieros pozwala na rozluÿnienie i prze³amanie niepewnoœci i nieœmia³oœci. Wielu m³odych ludzi uwa- a, e palenie papierosów przyspiesza wejœcie w doros³oœæ. Kolejnym powodem jest potrzeba autonomii, któr¹ m³ody cz³owiek osi¹ga stopniowo przez zmniejszanie wiêzi z rodzicami, ograniczanie ich wp³ywu oraz przejmowanie odpowiedzialnoœci za w³asne czyny. Ciekawoœæ to naturalna cecha okresu dorastania. Wielu nastolatków siêga po papierosy tylko po to by sprawdziæ jak to bêdzie. Wielu rodziców próbuje na si³ê uchroniæ swoje dzieci przed paleniem. Zwiêksza to tylko ciekawoœæ oraz chêæ autonomii, co potwierdzi³y wyniki badañ w³asnych, zbie ne z wynikami innych autorów [8,12], a w zwi¹zku z tym chêæ zapalenia papierosa [8]. Nasi respondenci zapalili pierwszego papierosa na imprezie, dyskotece 33%. Zrobili to z ciekawoœci 54% i dla szpanu 33%. To potwierdzi³o powy sze doniesienia o powodach rozpoczêcia palenia. Pomimo aktualnie posiadanej przez cz³owieka wiedzy o przyczynowym zwi¹zku palenia z trzema g³ównymi grupami schorzeñ bêd¹cych w czo³ówce przyczyn umieralnoœci (choroby uk³adu sercowo-naczyniowego, nowotwory z³oœliwe, przewlek³e zapalenia uk³adu oddechowego), nikotynizm jest nadal powa nym problemem spo³ecznym [10]. Studenci pielêgniarstwa posiadali wiedzê na temat szkodliwoœci palenia 47% i schorzeñ tytoniozale nych 53%. Wœród studentów informatyki tylko 7% mia³o przed podjêciem palenia, wiedzê o jego skutkach. Mo e dlatego te, wiêksza grupa tego kierunku w³aœnie deklaruje, e pali papierosy 80%. Analizuj¹c odpowiedzi testu Fagerstroma, mo - na zauwa yæ, e obydwie badane grupy cechuje niski i œredni poziom uzale nienia. Badanie potwierdzi³o ogólne doniesienia statystyczne, e wœród palaczy przewa aj¹ osoby mieszkaj¹ce w mieœcie. Losowo wybrani studenci pielêgniar-
80 Probl Hig Epidemiol 2007, 88 (suplement 3) stwa PWSZ w Tarnowie palili w 40%, co œwiadczy o rozpowszechnieniu na³ogu wœród pielêgniarek naszej uczelni. Podobne badania donosz¹, e pali 14,4% studentów pielêgniarstwa Akademii Medycznej w odzi, 12,5% PWSliP w om y, 48,5% w Krakowie. W opinii Makowskiej, wybór profilu studiów medycznych w za³o eniu dokonywaæ powinni kandydaci o ukszta³towanej ju postawie prozdrowotnej z nastawieniem na pielêgnowanie i potêgowanie przede wszystkim w³asnego zdrowia. [11]. Potwierdzeniem tego stanowiska s¹ wyniki badañ zaprezentowane w powy szej pracy, które wykaza³y, e grupa pal¹cych studentów pielêgniarstwa by³a ni sza w odniesieniu do respondentów z kierunku informatyki. Celem weryfikacji tego zjawiska nale a³oby kontynuowaæ badania i powiêkszyæ ocenian¹ grupê oraz rozszerzyæ o inne kierunki. Wnioski 1. Czêstoœæ palenia tytoniu pomiêdzy studentami pielêgniarstwa a studentami informatyki, zdecydowanie wy sza u tych drugich w zestawieniu procentowym iloœci odpowiedzi, pozwala s¹dziæ, e kszta³cenie m³odzie y na kierunkach medycznych sprzyja zachowaniom prozdrowotnym. 2. Wiedza z zakresu konsekwencji zdrowotnych nikotynizmu wœród studentów pielêgniarstwa jest zdecydowanie wy sza ni w grupie studentów informatyki. 3. Pal¹cy studenci informatyki maj¹ mniejsz¹ motywacjê do rzucenia palenia, ni studenci pielêgniarstwa. Piœmiennictwo / References 1. uszczyñska A. Zmiana zachowañ zdrowotnych. GWP, Gdañsk 2004. 2. Ball S. Papieros na ³awie oskar onych. Medyk, Warszawa 1998. 3. Karczewski J. Higiena-podrêcznik dla studentów pielêgniarstwa. Czelej, Lublin 2002. 4. Jethon Z, Grabowski A. Medycyna zapobiegawcza i œrodowiskowa. PZWL, Warszawa 2000. 5. Korczak C. Higiena-podrêcznik dla szkó³ medycznych. PZWL, Warszawa 1998. 6. Koplan K. Rzuæ palenie razem z nami. Centrum Onkologii, Warszawa 2000. 7. Karnas K. Problem palenia tytoniu. Magazyn Pielêgniarki i Po³o nej. 1998; 4:17-19. 8. Zaj¹czkowski K. Uzale nienia od substancji psychoaktywnych. WSiP, Warszawa 2003. 9. Walewski P. Tylko nie pal. Jestem. 1998,06,16. 10. Karski JB, S³oñska Z, Wasilewski WB. (red) Promocja zdrowia. Sanmedia, Warszawa 1994, 263-270. 11. Makowska B. Palenie tytoniu wœród kobiet uczelni o profilu medycznym. Prob Hig Epidemiol 2006; 87: 51. 12. Soko³owska B. Problem palenia tytoniu wœród m³odzie y a oddzia³ywania rodziny. Ann. Univ. Mariae Curie-Sk³odowska 59, Supl. 14, 518, 212-216.