Instrukcja dla portalu wiedzy

Instrukcja dla portalu wiedzy Poniżej przekazujemy Państwu prostą instrukcję poruszania się po zasobie portalu wiedzy. Powinna ona rozjaśnić niektóre kwestie działania wyszukiwarki oraz ułatwić korzystanie z naszego produktu. Nie powinny obawiać się jej przede wszystkim osoby słabiej obeznane z działaniem programów komputerowych. Dołożyliśmy wszelkich starań, by tekst instrukcji był jak najbardziej klarowny, a także położyliśmy nacisk na bezpośrednią interakcję użytkownika z wyszukiwarką. Momentami instrukcja przybiera formę samouczka, który poprzez zamieszczone przykłady działań wyjaśnia kolejne poziomy możliwości bazy. Zapraszamy więc do lektury i zapoznania się z poszczególnymi punktami. Liczymy, że po zapoznaniu się z jej treścią każdy użytkownik będzie mógł bez większych problemów skorzystać z danych zgromadzonych dzięki naszemu systemowi. Spis treści 1. Podstawowe informacje oraz elementy interface'u... 2 2. Funkcje mapy klasztorów... 3 3. Funkcje wyszukiwarki ogólnej... 5 4. Rekord klasztoru... 8 5. Funkcje wyszukiwarki szczegółowej... 9 6. Schematyczny układ bazy dla użytkownika oraz opcja Zobacz też... 11 7. Inne możliwości przeszukiwania baz danych... 13 8. Pomoc techniczna... 16 1

1. Podstawowe informacje oraz elementy interface'u Istnieją dwa sposoby wyszukiwania danych w naszej bazie: tradycyjny poprzez wbudowaną wyszukiwarkę oraz graficzny poprzez mapę klasztorów. W celu wyboru jednego z nich należy po wejściu na stronę www.kasaty.pl wybrać zakładkę Portal wiedzy bądź też kliknąć na ikonę Wejście do portalu wiedzy, czyli do baz danych i map. Fot. 1 Strona główna portalu kasaty Obydwa przyciski przenoszą nas na stronę stanowiącą interface całej bazy danych. Od góry znajdziemy tu: 1.) ogólną wyszukiwarkę, 2.) link graficzny przenoszący użytkownika na stronę Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, 3.) link graficzny do interaktywnej mapy klasztorów (wyszukiwarka graficzna), 4.) statystykę zewidencjonowanych w bazie klasztorów, 5.) interface dla dwóch interaktywnych wykresów, które umożliwiają poznanie m.in. trendu przeprowadzonych kasat w wybranym przez użytkownika odcinku czasowym (domyślnie ustawiony jest przedział lat 1778 1918). Z prawej strony widnieje też pasek Kategorii wyszukiwania, którego funkcje są omówione w punkcie 3.2. Fot. 2 Zakładka portalu wiedzy 2

Fot. 3 Widok jednego z wykresów interaktywnych 2. Funkcje mapy klasztorów Wyszukiwarka graficzna umożliwia dzięki zaznaczonym na mapie punktom dotarcie bezpośrednio do interesującego nas klasztoru. Wystarczy kliknąć na element nr 3.) by przenieść się do jej interface'u. Po przejściu widzimy w centralnej oraz prawej części ekranu 5.) mapę z pogrupowanymi klasztorami. Możliwe jest również wyszukiwanie zaawansowane za pośrednictwem paska 6.) znajdującego się zawsze po lewej stronie ekranu (zob. punkt 2.c.). By zobaczyć dokładniejszą lokalizację klasztorów w interesującej nas partii mapy należy przybliżyć jej obszar za pomocą rolki myszki bądź 7.) przycisków ekranowych +/- znajdujących się w prawym dolnym rogu ekranu. Nad nimi widoczna jest także legenda objaśniająca w sposób graficzny rodzaj prezentowanej na mapie placówki. Jeżeli zainteresuje nas dany klasztor należy kliknąć na jego symbol. W zależności od zapisanych w bazie informacji będziemy mieli możliwość wyboru dalszych opcji. Fot. 4 Mapa ogólna 3

Przykład 1. W przypadku zaprezentowanego poniżej klasztoru w Koronowie mamy trzy opcje do wyboru: 8.) link Koronowo (Byszewo), Cystersi, św. Jana Ewangelisty przeniesie nas bezpośrednio do wpisu poświęconego temu zgromadzeniu (o dalszych możliwościach przeszukiwania zawartych w nim informacji zobacz punkt 5.1.); 9.) link: pokaż dependencje filtruje mapę i pokazuje wszystkie powiązane i podpięte pod ten klasztor dependencje (Byszewo); 10.) link: pokaż architekturę poklasztorną filtruje mapę i pokazuje rozmieszczenie w terenie podpiętych pod ten klasztor przykładów architektury. Fot. 5 Przybliżenie na dany klasztor Poprzez pasek boczny 6.) możliwe jest zdefiniowanie kilku poziomów filtrów, które wpłyną na wyniki wyszukiwania. Przykład 2. Zaznaczmy jedno zgromadzenie np. Jezuitów. Po jego wyborze z rozwijanej listy klikamy na czerwony przycisk Pokaż. Liczba wyświetlonych i pogrupowanych klasztorów została znacznie ograniczona. Do warunków wyszukiwania dodajmy teraz opcję Główna miejscowość, która to znajduje się w zakładce Placówka, wpisując Lwów i klikając przycisk Pokaż. Mapa skadruje się do tej miejscowości, a wyszukiwarka pokaże nam wszystkie placówki jezuickie ze Lwowa. Możemy dowolnie wybierać liczbę filtrów przez co uzyskamy różne wyniki. Fot. 6 Wybór klasztorów jezuickich w obrębie Lwowa 4

Pamiętajmy jednak, że jeżeli zdefiniujemy elementy, których nie ma w bazie, lub też nałożymy wykluczające się wzajemnie filtry wyświetli się nam komunikat: Brak klasztorów spełniających kryteria wyszukiwania. Fot. 7 Monit informujący o niespełnieniu warunków wyszukiwania Ważne: Przy wykonaniu nowej kwerendy podczas jednej sesji pamiętajmy o każdorazowym czyszczeniu ręcznym pól wyboru, gdyż wyszukiwarka zapamiętuje ostatni zdefiniowany układ filtrów. 3. Funkcje wyszukiwarki ogólnej a. W celu rozpoczęcia wyszukiwania informacji przy użyciu wyszukiwarki ogólnej należy wpisać żądane hasło w jej pole oznaczone na fot. 2 jako punk 1.). Prosimy przy korzystaniu z wyszukiwarki ogólnej używać jak najprostszej formy hasła, jak np.: Dominikanie; Reformaci Boćki; Wilno Bernardynki; Św. Michała, Mińsk, Międzyrzecz Ostrogski, itp. Ważne: Więcej słów to więcej wyników wyszukiwania, które nie zawsze mogą odpowiadać naszym intencjom. Wynika to z układu oraz funkcjonowania bazy, co pokrótce prezentuje punkt 6 niniejszej instrukcji. Dopiero doprecyzowanie warunków wyszukiwania poprzez skorzystanie z wyszukiwania szczegółowego pozwoli na odfiltrowanie rekordów niespełniających naszych wymagań (zob. punkt 4.b.). b. Po wpisaniu interesującego nas hasła do wyszukiwarki i zatwierdzeniu tej operacji klawiszem Enter bądź też skorzystaniem z ikony lupy znajdującej się po prawej stronie jej pola tekstowego otrzymujemy przefiltrowany zestaw wpisów, które zawierają słowa podane przez nas. Przykład 3. Interesują nas franciszkanie z Gniezna. Wpisujemy w pole wyszukiwarki: Franciszkanie Gniezno i aktywujemy wyszukiwanie. Pierwsze wyświetlone rekordy są poświęcone wpisom dotyczącym zakonom franciszkańskim w naszej bazie. Dopiero pod nimi znajduje się poszukiwany przez nas wpis odnoszący się do konkretnego zgromadzenia franciszkańskiego w Gnieźnie. Klikając na jego tytuł przechodzimy do właściwego rekordu poświęconego temu klasztorowi. 5

Fot. 8 Wyniki wyszukiwania dla hasła: Franciszkanie Gniezno c. Jeżeli chcemy ograniczyć wyniki wyszukiwania zaprezentowane przez wyszukiwarkę ogólną, gdyż np. interesuje nas konkretna grupa materiałów skatalogowanych w jednej z podbaz możemy posłużyć się filtrami znajdującymi się po prawej stronie na czarnym pasku bocznym. Istnieje możliwość przeszukania całej bazy lub kilku wybranych (zob. przykład 4.1.), bądź też można ograniczyć się do konkretnej grupy materiałów tylko z jednego klasztoru (zob. przykład 4.2.). Prześledźmy to na przykładzie druków: Przykład 4.1. Poszukujemy druków, które pierwotnie znajdowały się na stanie klasztorów franciszkanów konwentualnych. Pierwszy sposób polega na wpisaniu hasła Franciszkanie do wyszukiwarki ogólnej, a następnie z dostępnego po prawej stronie czarnego paska bocznego powinien nastąpić wybór kategorii Druki. Druga możliwość to wybór najpierw poprzez pasek boczny kategorii Druki (po jej wyborze napis na belce zmienia kolor na czerwony), a następnie w polu wyszukiwarki ogólnej wpisanie hasła Franciszkanie oraz jego zatwierdzenie. Obydwie drogi doprowadzą nas do tego samego etapu poszukiwań. Fot. 9 Uzyskane wyniki wyszukiwania druków pochodzących z klasztorów franciszkanów konwentualnych 6

Uwaga do przykładu 4.1. Jeżeli chcielibyśmy oprócz bazy druków otrzymać jeszcze rekordy z bazy np. Aktów-dokumentów-rękopisów należy wykonać następujące czynności: Po wyborze Druków i ich załadowaniu przez bazę należy kliknąć również na kategorię Akta-dokumenty-rękopisy. Jeżeli obydwie z nich są podświetlone na czerwono oznacza to, że wyszukiwarka będzie szukać podanego przez nas hasła wyłącznie w tych bazach. Możemy ten zestaw dowolnie modyfikować dołączając następne bazy. Jeżeli chcielibyśmy w pewnym momencie zrezygnować z wyboru którejś z nich wystarczy wrócić do poprzedniej strony wyszukiwarki, a następnie odznaczyć jedną z kategorii kolejnym kliknięciem i upewnić się czy napis zmienił kolor na biały. Fot. 10 Właściwe zaznaczeni kategorii Akta-dokumenty-rękopisy oraz Druki (czerwone litery na pasku bocznym) Przykład 4.2. Interesują nas tylko druki pochodzące z klasztoru franciszkanów w Gnieźnie. Powtarzamy zatem czynności z przykładu 3. Kolejno klikamy na wpis poświęcony temu zgromadzeniu [ Franciszkanie, Gniezno, /Wniebowzięcia NMP/ ] (opis ekranu zob. pkt. 4), a następnie wybieramy za pomocą paska bocznego kategorię Druki. Wyszukiwarka przedstawi nam listę druków przypisanych tylko do tego klasztoru. Fot. 11 Druki przypisane do klasztoru franciszkanów w Gnieźnie 7

4. Rekord klasztoru Wśród dostępnych rekordów, które są stworzone na potrzeby naszej bazy szczególne miejsce zajmują wpisy poświęcone klasztorom. Zawarte w nich treści zostały pogrupowane oraz zwinięte w wydzielone sekcje, które po kliknięciu umożliwiają zapoznanie się z zamieszczonymi w nich informacjami. Fot. 12 Sekcje dostępne dla klasztoru franciszkanów w Gnieźnie Fot. 13 Pozostałe informacje znajdujące się pod rozwijanymi sekcjami Poniżej wiersza Linki mogą również znajdować się zdjęcia oraz dokumenty podpięte pod dany klasztor. Po ich kliknięciu wyświetla się umieszczona grafika w większej rozdzielczości, bądź też przeglądarka rozpoczyna pobieranie pliku tekstowego. 8

5. Funkcje wyszukiwarki szczegółowej a. Opcje wyszukiwania szczegółowego są indywidualnie zmodyfikowane dla każdej z baz. Pozwalają one na doprecyzowanie wyników wyszukiwania i indywidualne skonfigurowanie dodatkowych warunków w ramach dostępnych kategorii. By z nich skorzystać należy wybrać z paska bocznego znajdującego się po prawej stronie jedną z kategorii baz, bądź też po wpisaniu w pole wyszukiwarki ogólnej danego hasła, jego zatwierdzeniu i po wstępnym przefiltrowaniu wyników można skorzystać z dodatkowych opcji wyszukiwania. Fot. 14 Dostępne opcje wyszukiwania szczegółowego dla bazy Aktów-dokumentów-rękopisów b. Wyszukiwanie przy użyciu obydwu typów wyszukiwarek (ogólnej oraz szczegółowej) dobrze obrazuje przykład znanego nam tytułu dzieła. Przykład 5. Znamy dokładny tytuł jednego z rękopisów: Sumariusz dokumentów majątkowych klasztoru dominikanów w Lublinie z XVII-XIX wieku. Po jego dokładnym przepisaniu bądź też przeklejeniu do pola wyszukiwarki ogólnej dostaniemy wiele tysięcy rekordów. Na pierwszej stronie wyników wyszukiwania nie odnajdziemy żadnego wpisu, który by dotyczył tego hasła. W takim wypadku należy użyć możliwości wyszukiwarki szczegółowej. 9

Fot. 15 Wyświetlone przez wyszukiwarkę ogólną wyniki wyszukiwania hasła: Sumariusz dokumentów majątkowych klasztoru dominikanów w Lublinie z XVII-XIX wieku Ponieważ wiemy, że jest to rękopis klikamy na kategorię Akta-dokumenty-rękopisy. Lista rekordów powinna się znacząco ograniczyć, ale nie zawsze otrzymamy na pierwszym miejscu to co chcemy odnaleźć. W przypadku naszego wpisu jesteśmy jednak w komfortowej sytuacji ponieważ wiemy, że pochodził on z klasztoru dominikanów w Lublinie. W opcjach Filtrowania zawansowanego (pola wyświetlone pod oknem wyszukiwarki ogólnej) z rozwijanej listy przypisanej kategorii Klasztor szukamy dominikanów z Lublina. Po ich odnalezieniu klikamy na wpis Dominikanie. Lublin, /św. Stanisława bpa/ oraz zatwierdzamy wyszukiwanie przyciskiem Pokaż. Fot. 16 Wyniki wyszukiwania szczególowego z wykorzystaniem zdefioniowanego klasztoru dominikanów w Lublinie Otrzymujemy odfiltrowane wpisy odnoszące się do tego zgromadzenia. Przykład ten pokazuje jednak, iż musimy użyć dodatkowego wyznacznika (chociaż interesujący nas wpis jest już na pierwszej stronie i możemy go wybrać z listy dostępnych rekordów), by precyzyjnie do niego trafić. Najlepszym sposobem jest 10

skopiowanie tytułu z wyszukiwarki ogólnej do pola kategorii Regestr / Tytuł ujednolicony. Po jego zatwierdzeniu przyciskiem ekranowym bądź klawiszem Enter wyszukiwarka dostarczy nam tylko jeden wynik wyszukiwania, którym jest oczywiście nasze hasło. Fot. 17 Wyniki wyszukiwania szczególowego z wykorzystaniem pola: Regestr / Tytuł ujednolicony. 6. Schematyczny układ bazy dla użytkownika oraz opcja Zobacz też Można powiedzieć, że wyszukiwarka bazy działa dla użytkownika w układzie pionowyn tzn. każde podane hasło jest przepuszczane przez każdą z baz, a wyszukiwarka ogólna wyświetla wszystkie wyniki dostępne poprzez pszeszukanie pól zdefioniowanych jako kluczowe. Wyszukiwarka szczegółowa pozwala zaś na ograniczenie wyników tego wyszukiwania. Przez to, że baza główna składa się z kilku odrębnych baz, nie ma obecnie możliwości automatycznego łączenia informacji pomiędzy nimi. Hasło Baza klasztorów Baza bibliograficzna Baza aktówdokumentówdruków Baza druków Baza muzykaliów Baza archiwaliów urzędowych Baza architektury Baza ogrodów i parkó Baza zgromadzeń Wyniki Fot. 18 Schematyczny układ obrazujący odniesienie zadanego hasła do zasobu poszczególnych baz w wyniku którego wyszukiwarka przedstawia ostatecznie wyniki wyszukiwania 11

By przynajmniej częściowo zredukować ten efekt stworzono opcję ręcznego łączenia poszczegółnych rekordów ze sobą. Opcja Zobacz też zdefioniowana jest przez administratora, natomiast użytkownik może z niej skorzystać, gdy widnieje ona na pasku bocznym, pod informacjami dotyczącymi ilości powiązanych materiałów. Działa ona wówczas na zasadzie linku, który przenosi użytkownika pomiędzy powiązanymi opcjami. Połączenie to działa oczywiście w obie strony. Baza muzykaliów Baza dokumentów Baza ostatnich zakonników Fot. 19 Schemat ukazujący połączone ręcznie informacje z baz muzykaliów oraz ostanich zakonników z pominięciem bazy dokumentów (brak zdefiniowanego powiązania akurat z tą bazą) Przykład 6. Podczas przeglądania wpisów zamieszczonych w bazie archiwaliów urzędowych przy haśle: Bernardyni, Kowno, О взыскании с помещ. Мацянского долга Ковенскому Бернардинскому и Францисканскому м-рям [O odzyskaniu od włościanina Maciańskiego długu względem bernardyńskiego oraz franciszkańskiego klasztoru w Kownie], zauważamy pojawienie się opcji Zobacz też. Dzięki niej możemy bezpośrednio przenieść się do rekordu: Franciszkanie, Kowno, О взыскании с помещ. Мацянского долга Ковенскому Бернардинскому и Францисканскому м-рям a przez to odniesienie mamy możliwość zapoznania się z innymi wpisami poświęconymi franciszkanom z Kowna. Fot. 20 Przykładowy rekord zawierający zdefiniowaną opcję Zobach też (czarna belka po prawej stronie ekranu) 12

Uwaga: powyższy przykład obrazuje sytuację, gdy tytuł ujednolicony odnosi się do więcej niż jednego wpisu. Dla takich rekordów przyjęto w bazie archiwaliów zasadę, że są one dublowane i łączone z odpowiednimi klasztorami, gdyż materiały takie są świadectwami dla więcej niż jednego zgromadzenia. Funkcja Zobacz też jest tu więc wykorzystana do ręcznego połączenia takich wpisów. Opcja ta pozwala jednak na dowolne łączenia haseł oraz materiałów zamieszczonych w różnych bazach. 7. Inne możliwości przeszukiwania baz danych a. Korzystając często z wyszukiwarki zauważymy, że na czarnym pasku bocznym po prawej stronie pojawi się opcja Ostatnio wyszukiwane, dzięki której od razu po kliknięciu na jedno z niedawno wpisanych haseł przejdziemy do jego wyszukiwania. Jeżeli więc często przeszukujemy pewne klasztory np. karmelitanek bosych bądź karmelitów bosych nie będziemy musieli za kazdym razem wpisywać tego hasła w pole wyszukiwarki ogólnej. Fot. 21 Przykłady ostatnio wyszukiwanych haseł b. Bazy można też przeszukiwać w sposób dość tradycyjny, rekord po rekordzie. W tym celu należy wybrać jedynie interesującą nas bazę. Wyświetlą się wówczas wszystkie rekordy. Jeżeli nie przeraża nas ich ilość możemy przeglądać poszczególne strony zawierające listę pogrupowanych rekordów, ale też możemy z poziomu wybranego wpisu przejść do poprzedniego lub następnego. Przykład 7. Mamy zamiar wrócić do rozpoczętej przez nas wcześniej ręcznej kwerendy wpisów zewidencjonowanych w bazie muzykaliów. Ostatni przeglądnięty przez nas rekord znajdował się na stronie 14. Po wybraniu jedynie bazy muzykaliów za pomocą rolki zjeżdżamy na koniec strony i w polu wyboru pod ostatnim rekordem wpisujemy 14, zatwierdzając to klawiszem Enter. 13

Fot. 22 Wybór 14 strony wyszukiwania w bazie muzykaliów Otrzymujemy listę wpisów z 14 strony. Może nie jesteśmy do końca pewni, który ostatni wpis z Krzeszowa przeglądaliśmy: Msza B-dur, Kyrie eleison, 1838 r. czy też Msza B-dur, Kyrie eleison, 1840 r.. Wybierany więc pierwszy z nich i przechodzimy do jego treści. Fot. 23 Strona nr 14 z listą zewidencjonowanych muzykaliów Po zapoznaniu się z treścią wpisu rozpoznajemy, że był to ostatni przeglądany przez nas jakiś czas temu wpis. Nie musimy jednak cofać się do strony z listą rekordów. Wystarczy, że klikiemy na przycisk Następny wpis >>, by przejść do kolejnego wpisu. Gdy tylko najedziemy na tę opcję, w formie podpowiedzi, wyświetli nam się skrócony tytuł kolejnego wpisu. Po kliknięciu na przycisk przejdziemy do tego rekordu. 14

Fot. 24 Ulokowanie przycisków ekranowych poprzedni oraz następny wpis c. W kolejnych krokach przeszukiwania bazy możemy także skorzystać z podpowiedzi dostępnych dzięki graficznym lupom dołączonym do niektórych haseł. Przykład 8. Po wpisaniu w pole wyszukiwarki ogólnej hasła Jezuici, wchodzimy w rekord poświęcony klasztorowi w Samborze. Jeżeli po rozsunięciu belki Lokalizacja geograficzna klikniemy na ikonę lupy w wierszu Główna miejscowość, wyświetli nam się dymek zawierający informację o hasłach spełniających ogólne warunki wyszukiwania (miejscowość Sambor). Przy nazwie każdej z baz na czerwono w nawiasach mamy podaną liczbę odnalezionych przez wyszukiwarkę wpisów łamaną przez całkowitą liczbę rekordów w tych bazach. Fot. 25 Lista z podpowiedziami dla miejscowości Sambor 15

Jeżeli teraz z tego poziomu klikniemy na np. Architekturę przejdziemy do proponowanej listy 10 rekordów. Wyświetlone zostaną wszystkie wpisy z tej bazy, które zawierają w polach przeszukiwania hasło Sambor lub jego odmianę. Fot. 26 Rekordy zaczerpnięte z bazy architektóry, które w polu Główna miejscowość zawierają nazwę Sambor 8. Pomoc techniczna Na tym kończymy instrukcję poruszania się pomiędzy poszczególnymi bazami danych portalu wiedzy. Mamy nadzieję, że powyższe przykłady pozwoliły Państwu na zapoznanie się z możliwościami naszego systemu. W razie dodatkowych pytań bądź też ewentualnych problemów technicznych prosimy o bezpośredni kontakt z biurem projektu, najlepiej poprzez formularz kontaktowy zamieszczony na naszej stronie internetowej. 16