Analiza wykonalności dla projektu pn.: Uporządkowanie nabrzeża rzeki Wisły w rejonie Wisła Obłaziec skomunikowanie terenów rekreacyjnych szlakiem pieszo rowerowym z pominięciem głównej drogi Bielsko-Biała, 2014
Zespół ekspertów w składzie: Karol Ciężak, Paweł Gałecki, Joanna Zalewska-Gałosz, Wojciech Gałosz, Izabela Kałczuga, Małgorzata Krzysztofik, Krzysztof Linek, Anna Ober, Roman Żurek 2
Spis treści Spis treści... 3 1. Charakterystyka projektu... 5 1.1. Tytuł i definicja projektu... 5 1.2. Lokalizacja projektu... 6 1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu... 9 2. Analiza terytorialna... 13 3. Zgodność z politykami strategicznymi... 16 4. Komplementarność projektu... 20 5. Analiza instytucjonalna... 21 5.1. Beneficjenci projektu... 21 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu... 21 6. Analiza techniczna i technologiczna... 22 7. Analiza specyficzna dla sektora... 25 7.1. Stan aktualny... 25 7.2. Stan projektowany... 25 8. Analiza wariantowa... 26 9. Analiza środowiskowa... 27 10. Analiza prawna i pomoc publiczna... 31 11. Analiza finansowo-ekonomiczna... 35 12. Wykonalność i trwałość projektu... 43 13. Analiza ryzyk i zagrożeń w projekcie... 44 14. Plan wdrożenia projektu... 46 15. Raport z konsultacji społecznych... 48 16. Zakończenie... 48 17. Bibliografia... 48 3
Spis rysunków Rysunek 1 Wisła na mapie Województwa Śląskiego... 6 Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu... 7 Rysunek 3 Lokalizacja projektu wskazana przez Beneficjenta podczas audytu terenowego... 8 Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik rezultatu... 11 Tabela 2 Wskaźnik produktu... 12 Tabela 3 Ludność w Wiśle wg miejsca zameldowania i płci... 14 Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Wiśle... 14 Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne... 20 Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami... 21 Tabela 7 Koszty przygotowania i realizacji projektu... 24 Tabela 8 Ocena porównawcza projektu: stan surowy stan z zastosowaniem rekomendacji środowiskowych (skala od -5 do +5)... 30 Tabela 9 Ryzyka środowiskowe w projekcie... 30 Tabela 10 Wycena i harmonogram w obszarze środowiskowym... 31 Tabela 11 Lista nieruchomości objętych projektem wraz ze wskazaniem czy istnieje podstawa dysponowania nieruchomością przez Beneficjenta... 32 Tabela 12 Harmonogram rzeczowo-finansowy... 36 Tabela 13 Kalkulacja kosztów operacyjnych w wybranych latach analizy... 38 Tabela 14 Obliczenie luki w finansowaniu... 39 Tabela 15 Obliczenie poziomu dofinansowania... 40 Tabela 16 Obliczenia wskaźników rentowności bez uwzględnienia dotacji... 41 Tabela 17 Obliczenia wskaźników rentowności z uwzględnieniem dotacji... 42 Tabela 18 Obliczenie ENPV i B/C... 43 Tabela 19 Ryzyka i zagrożenia w projekcie... 44 Tabela 20 Plan wdrożenia projektu... 47 4
1. Charakterystyka projektu 1.1. Tytuł i definicja projektu Uporządkowanie nabrzeża rzeki Wisły w rejonie Wisła Obłaziec skomunikowanie terenów rekreacyjnych szlakiem pieszo rowerowym z pominięciem głównej drogi Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego. Przedsięwzięcie obejmuje działania polegające na ochronie obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych i prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych, a także budowę i modernizację niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną i przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków. Przedsięwzięcie zintegrowane złożone jest z 35 wzajemnie komplementarnych inwestycji zaplanowanych do realizacji w Bielsku-Białej oraz powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim. Przedmiotem projektu jest modernizacja istniejących tras pieszo rowerowych biegnących wzdłuż rzeki Wisły, wykonanie węzłów komunikacyjnych na skrzyżowaniach tych tras z drogami i ciekami wodnymi (celem zapewnienia ciągłości przebiegu tras) oraz budowa i modernizacja kładek nad ciekami wodnymi. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Celem projektu jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej na obszarze Gminy Wisła poprzez: Stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym; Stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji ekologicznej. 5
1.2. Lokalizacja projektu Wisła jest gminą miejską położoną w południowej części województwa śląskiego, w powiecie cieszyńskim. Rysunek 1 Wisła na mapie Województwa Śląskiego Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/wisła_(miasto) 6
Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie powiatu Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://pl.wikipedia.org 7
Rysunek 3 Lokalizacja projektu wskazana przez Beneficjenta podczas audytu terenowego Źródło: Opracowanie własne 8
1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu W obszarze zainteresowania istnieje bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura pieszo rowerowa, jednak brak jest ciągłości tej infrastruktury, jak również połączenia z sąsiednimi gminami. Poza doliną Wisły w mieście Wisła w odległości 300 do 1 200 m rozciągają się tereny Krajobrazowego Parku Beskidu Śląskiego, a powyżej w rejonie Malinki obszar N2000, Beskid Śląski i poniżej w rejonie kamieniołomu Gaura druga część tego obszaru. Rzeka została zamieniona w kanał i stawy przepływowe o stanie hydromorfologicznym złym, a międzywale pozbawiane jest drzew i krzewów. Przyrodniczo teren jest mało wartościowy, od dawna zurbanizowany i przekształcony. Powyższy sytuacja wpływa na pogarszający się stan bioróżnorodności biologicznej na obszarze Gminy Wisła, wobec czego w przedmiotowym projekcie jako problem kluczowy określono: niewystarczający stopień ochrony bioróżnorodności biologicznej na obszarze Gminy Wisła. Mając na względzie konieczność znalezienia rozwiązania powyższego problemu jako cel projektu przyjęto ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej na obszarze Gminy Wisła. Cel projektu zgodny jest w tym zakresie z celem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w ramach osi priorytetowej VI OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW, w odniesieniu do priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. W tej osi priorytetowej, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4 wyznaczono jeden cel szczegółowy: Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Cel szczegółowy priorytetu inwestycyjnego 6.4 jest spójny z celami głównym i szczegółowym Umowy Partnerstwa, którymi są odpowiednio: zwiększenie konkurencyjności gospodarki oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Zgodnie z Projektem Szczegółowego Opisu Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (URPO WSL) na lata 2014-2020 w zakresie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (wersja 2.0 z maja 2014) przedmiotowy projekt wpisuje się w Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. W tej wersji dokumentu celem działania 5.4 jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej. Na etapie opracowania właściwego Studium Wykonalności należy odnieść się do zapisów URPO WSL 2014-2020, które aktualnie określają przykładowe rodzaje projektów odnoszące się do przedmiotowego projektu jako: 1. Budowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej wraz z prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych; 2. Ochrona obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych; 3. Budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych). 9
W ramach 1. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają ośrodki prowadzące statutową działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony bioróżnorodności, która związana jest z gatunkami rodzimymi stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach 2. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z ochroną obszarów przybrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych w celu stworzenia wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości, także dla ich zagospodarowania na cele turystyczne. W ramach 3. przykładowego rodzaju projektu wsparcie uzyskają projekty związane z czynną ochroną gatunków rodzimych stanowiącymi zasoby przyrodnicze województwa śląskiego. W ramach wszystkich typów projektów Beneficjent zobowiązany jest do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych. Przedmiotowy projekt wpisuje się w 2 przykładowy rodzaj projektu. Wskaźniki Planowanymi rezultatami wsparcia zgodnie z aktualnymi zapisami w Projekcie RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) w zakresie budowy, modernizacji i doposażenia ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej; ochrony obszarów nadwodnych (poprzez zagospodarowanie tych przestrzeni jako bezpiecznych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości) wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych (np. dla ich zagospodarowania na cele turystyczne), budowy i modernizacji niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych), będą: 1. Wzrost udziału obszarów chronionych w powierzchni obszarów ogółem; 2. Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; 3. Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. Niniejszy projekt spełnia odpowiednio zapisy punktów 2 i 3. 10
Tabela 1 Wskaźnik rezultatu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2019) 1. Udział powierzchni obszarów chronionych w powierzchni ogółem [%] GUS 0 Nie dotyczy 2. Wskaźnik mierzący: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 3. Wskaźnik mierzący: Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WSL na lata 2014 2020 (wersja 5.1) zostanie uzupełnione po opublikowaniu odpowiednich wskaźników RPO WSL 11
Tabela 2 Wskaźnik produktu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2018) 1. Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem [szt.] Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze 0 1 2. Łączna powierzchnia zrekultywowanych gruntów [ha] Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze 0 Nie dotyczy 3. Liczba wspartych form ochrony przyrody Źródło: URPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) [szt.] Sprawozdanie 0 Nie dotyczy Na dzień przygotowania niniejszego opracowania ani projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, ani projekt uszczegółowienia tegoż programu nie przewidują wskaźników innych niż te, które podano w tabelach. Wskaźniki określone w dostępnych projektach dokumentów nie są adekwatne do zaplanowanych typów działań, jak również nie pozwalają na zmierzenie rezultatów wsparcia, jakimi zgodnie z projektem RPO WSL na lata 2014-2020 (wersja 5.1) mają być: Powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej, wzmacnianie potencjału rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych; Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo zapewniającej z jednej strony lepszą ochronę wartości przyrodniczych, a jednocześnie przyczyniające się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej tych obszarów. W związku z powyższym, rezultaty te podano bez określenia nazwy wskaźnika. Jednocześnie przy wskaźniku Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem podano wartość 1, gdyż beneficjent zobowiązany będzie do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych w ramach projektu. Niezbędna będzie weryfikacja powyższych zapisów po opublikowaniu listy wskaźników obowiązujących dla tego typu projektu. Procedura raportowania i monitorowania wskaźników dostosowana będzie do Wytycznych z zakresu monitoringu i sprawozdawczości RPO Województwa Śląskiego 2014-2020. Obowiązki beneficjenta w zakresie sprawozdawczości będzie również określać umowa o dofinansowanie. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełniać będzie część wniosku o płatność dotycząca postępu rzeczowego i finansowego danego projektu (w tym informacja nt. postępu prac, osiągniętych 12
produktów). Wskaźniki produktu będą monitorowane co najmniej 1 raz na kwartał, natomiast wskaźniki rezultatu najpóźniej w rok po zakończeniu inwestycji. 2. Analiza terytorialna Wisła jest gminą miejską położoną w południowej części województwa śląskiego, w powiecie cieszyńskim. Miasto graniczy: od północy z miastami Ustroń i Szczyrk oraz gminą Brenna, od wschodu z gminami Lipowa, Radziechowy Wieprz i Milówka, od południa z gminą Istebna, od zachodu dzieli granicę z Republiką Czeską. Miasto Wisła zajmuje powierzchnię ponad 11 tys. ha. W skrajnych punktach rozciąga się na odległość 15 km z zachodu na wschód i 11 km z północy na południe. Tym samym jest największą gminą powiatu cieszyńskiego. Udział miasta w ogólnej powierzchni powiatu wynosi 15,1%. Geograficznie miasto położone jest w południowo-zachodniej części Beskidu Śląskiego, obejmuje źródliskową część doliny rzeki Wisły oraz jej górskie dopływy. Średnia wysokość, na której położone są doliny składające się na powierzchnię miasta to 430 m n.p.m., z najwyższym punktem szczytem Baraniej Góry 1 220 m n.p.m. i najniższym 400 m n.p.m. u wylotu przełomowej doliny Wisły w Wiśle Obłaziec. Największą część obszaru miasta stanowią lasy (8 077 ha). Ich udział w całkowitej powierzchni Wisły stanowi 73,3%. Tak wysoki stopień zalesienia gminy ma szereg konsekwencji. Z jednej strony podwyższa jej atrakcyjność turystyczną, z drugiej wpływa na zwiększenie kosztów inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej i kosztów podnoszenia standardu życia mieszkańców. Stanowi również przyczynę znacznego rozproszenia budownictwa. Powierzchnia użytków rolnych stanowi 17,9% ogólnego obszaru gminy. Dominują tu grunty rolne (1 134 ha) oraz łąki i pastwiska (846 ha). Pomimo statusu miasta, Wisła jest słabo zurbanizowana. Obszary zabudowane stanowią zaledwie 1,9% jej powierzchni (211 ha). Dla lokalizacji Wisły szczególnie ważne jest położenie w niedalekim oddaleniu od największych aglomeracji o niskim, własnym potencjale rekreacyjnym strefy wypoczynkowej tj. Górnośląski Okręg Przemysłowy i dla aglomeracji o wyższym potencjale rekreacyjnym strefy wypoczynkowej Bielsko- Biała. Umożliwia to w szczególności funkcjonowanie rozwiniętej turystyki weekendowej, obniżając problem sezonowości ruchu turystycznego obecny w wielu miejscowościach o podobnej charakterystyce jak Wisła. Wisła posiada niezwykle korzystne położenie z punktu widzenia walorów przyrodniczych. Leży ona w obrębie górnego odcinka korytarza ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym, związanego z doliną Wisły. Część obszarów miasta, najwyżej położonych zostało objęte programem NATURA 2000. Miasto Wisła usytuowane jest na obszarze wysokiej aktywności przyrodniczej, tj. w obrębie obszaru węzłowego o znaczeniu krajowym wraz z biocentrami, strefami buforowymi. 13
Tabela 3 Ludność w Wiśle wg miejsca zameldowania i płci Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 Ludność wg miejsca zameldowania i płci stan na 31 XII ogółem osoba 11 207 11 346 11 351 11 333 11 261 mężczyźni osoba 5 461 5 488 5 498 5 481 5 460 kobiety osoba 5 746 5 858 5 853 5 852 5 801 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS Według danych GUS na 31 grudnia 2013 r. Wisła liczyła 11 261 mieszkańców, natomiast jej powierzchnia wynosi 109 km². Gęstość zaludnienia stanowi aktualnie 102 os./km² i od kilku lat w związku z systematycznym niewielkim spadkiem liczby mieszkańców, ale zwiększającym się saldem migracji na 1 000 osób (2013 r. 6,0 a w 2009 r. 0,8) gęstość ta pozostaje na tym samym poziomie (w 2009 r. było 102 os./km²). Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Wiśle Wyszczególnienie j.m. 2009 2010 2011 2012 2013 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba 60,2 59,0 58,6 59,0 61,0 osoba 100,3 102,8 108,0 113,0 113,8 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 30,1 29,9 30,5 31,3 32,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS W strukturze ludności Wisły w 2013r. - 62,1% mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 17,7% osoby w wieku przedprodukcyjnym, a 20,2% osoby w wieku poprodukcyjnym. Od lat wzrasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013r. był dodatni, wyniósł 0,4 i ma tendencję rosnącą. Liczba pracujących w Wiśle to ogółem 2 164 osób (GUS, stan na 31.XII.2013r.). Pracujący na 1000 ludności w 2013r. stanowili 192 osób. Na koniec czerwca 2014r. stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 12%, w województwie śląskim 10,2%, w powiecie cieszyńskim 10%. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w tym czasie z Gminy Wisła to 517 osób. Analizując wcześniejsze okresy zauważalnym jest spadek bezrobocia (w 2012r. było 590 osób). 14
Gospodarka Według danych GUS BDL (stan na koniec 2013r.) podmioty gospodarki narodowej stanowiły w Wiśle ogółem 1 741 w tym z sektora publicznego 34, sektora prywatnego 1 707, a wśród nich sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 1 395 firm. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Wiśle są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy (328 firm), z sektora I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi (311), z sektora F budownictwo (290) oraz sektora H transport i gospodarka magazynowa (137). Zasoby mieszkaniowe Gminy Wisła stanowią 4 772 (wg GUS, stanu na XII 2013r.), w tym budynki mieszkalne to ogółem 3 069. Urządzenia sieciowe (dane GUS na 2013r.): Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej to 30,5 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 711 szt. Kanalizacja - długość czynnej sieci kanalizacyjnej to 74,9 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 1182 szt. Ludność w % ogółu ludności korzystająca z instalacji (GUS, 2012r.): wodociągowej - 38,2 kanalizacyjnej 57,5 gazowej 72,7 Infrastruktura społeczna Służba zdrowia: 6 przychodni; liczba ludności na 1 przychodnię w 2012r 1889 osób; apteki ogólnodostępne 4; liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną 2815. Placówki edukacyjne w Wiśle to: 5 przedszkoli dla 207 dzieci; 5 szkół podstawowych (dla 619 uczniów) oraz 1 gimnazjum (dla 271 uczniów). Placówki biblioteczne - biblioteki i filie ogółem 1, 1 919 czytelników w ciągu roku (GUS, 2013r.). Warunki do rekreacji rodzinnej i ekoedukacji Wisła jest miejscowością turystyczno wypoczynkową o stuletniej tradycji. Jej położenie, klimat i uroki krajobrazowe zachęcają ludzi do wypoczynku zarówno w zimie jak i w pozostałych porach roku. Turyści, przyjeżdżający do Wisły, mają do dyspozycji około 100 km szlaków turystycznych. Latem są to trasy o różnej skali trudności dla turystów pieszych i rowerzystów górskich. W zimie zaś oferuje piękne trasy dla narciarstwa śladowego i zjazdowego, ponad 20 wyciągów narciarskich (w tym większość oświetlonych tras). Na terenie miejscowości istnieje 5 skoczni narciarskich. Latem goście mają do dyspozycji otwarty basen kąpielowy, kryte baseny, liczne korty tenisowe i boiska sportowe (Ośrodek Sportowy Jonidło, Ośrodek Sportowy Start). Miasto Wisła posiada bogatą bazę turystyczno wypoczynkową. Stanowią ją liczne hotele, domy wczasowe, pensjonaty, gospodarstwa agroturystyczne i kwatery prywatne. Liczbę miejsc noclegowych szacuje się na ok. 9 tys., a rozmieszczone są w ponad 300 obiektach. 15
Podsumowanie Gmina miejska Wisła liczy 11 261 mieszkańców, jej powierzchnia wynosi 109 km². Gęstość zaludnienia stanowi 102 os./km² i od kilku lat pozostaje na równym poziomie. Narasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013 r. jest dodatni wyniósł 0,4 i ma tendencję rosnącą. Przybywa pracujących, zmniejsza się liczba bezrobotnych. W Wiśle dominują działalności gospodarcze dot. handlu, działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, budownictwa oraz transportu i gospodarki magazynowej. Wisła jest miejscowością turystyczno wypoczynkową, której położenie, klimat i uroki krajobrazowe zachęcają ludzi do wypoczynku zarówno w zimie jak i w pozostałych porach roku. Wykazana infrastruktura społeczna i techniczna Wisły stanowi istotną bazę działań projektowych zgodnych z przyjętą strategią rozwoju lokalnego. Jej potencjał i potrzeby wyznaczają kierunki istotnych działań określone w strategicznych dokumentach. 3. Zgodność z politykami strategicznymi Projekt jest zgodny z poniższymi celami i priorytetami dokumentów strategicznych na poziomie kraju, regionu, powiatu i gminy. Zgodność przedmiotowego projektu z dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, związanych z perspektywą finansową 2014+ prezentują poniżej wskazane zapisy odnoszące się do specyfiki projektu Beneficjenta: Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Priorytet: rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Działania: Konkurencyjność, Przeciwdziałanie zmianom klimatu, Czysta i efektywna energia. Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 Umowa Partnerstwa Cel główny zwiększenie konkurencyjności gospodarki; cel szczegółowy zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Cele polityki regionalnej do 2020: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ), w tym: 1.2.2. Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych; 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Krajowy Program Reform 2013 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (MG/MŚ) cel główny: zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę; cel szczegółowy: poprawa stanu środowiska (w tym ochrona wód i powietrza, racjonalna gospodarka odpadami, promocja technologii środowiskowych i zachowań ekologicznych). Strategia Rozwoju Kraju 2020 16
Cel II.6.4. Poprawa stanu środowiska; III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej. Polska 2030. Wyzwania rozwojowe Wyzwanie 5 - BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE, w tym: Wyzwania klimatyczne, Energetyka klimat. Dylematy, oś czasu i zadania. Osiągnięcie celów klimatycznych (radykalne ograniczenie emisji) oraz środowiskowych (zrównoważony rozwój poprawa lesistości, waloryzacja różnorodności biologicznej, ochrona światowych podziemnych zasobów wody, zmniejszenie deficytu wody); Poprawa stanu wód i zmniejszanie deficytu wody. Rekomendacje m.in.: dot. opracowania PLANU NA RZECZ OCHRONY ZASOBÓW NATURALNYCH I ŚRODOWISKA i wskazane tam działania wspierające w perspektywie długofalowej. Regionalne i lokalne dokumenty programowe odnoszące się do specyfiki przedmiotowego projektu: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020+ Obszar Priorytetowy (C) PRZESTRZEŃ. Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni. Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Kierunki działań tj.: 3. Wspieranie wdrażania rozwiązań w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w zlewni, w tym ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałania skutkom suszy; 5. Wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych i racjonalizacji ich wykorzystania; 9. Wspieranie działań zmierzających do zachowania i odtwarzania bioi georóżnorodności; 12. Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw pro środowiskowych; 13. Rekultywacja terenów zdegradowanych na cele środowiskowe. Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni. Kierunki działań tj.: 3. Tworzenie i rewitalizacja obszarów zieleni urządzonej oraz terenów rekreacyjnych; 8. Wsparcie działań podnoszących jakość planowania przestrzennego na poziomie regionalnym i lokalnym, w tym działań integracyjnych. Realizacja przedmiotowego projektu przyczyni się do spełnienia wskazanych celów, ponieważ swoim zakresem wpłynie na poprawę atrakcyjności i funkcjonalności przestrzeni w obszarze gminy i spełni założenia operacyjne wskazanych wyżej celów wojewódzkich. Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Południowego Województwa Śląskiego wraz ze Strategią Regionalnych Inwestycji Terytorialnych na lata 2014-2020 (Bielsko-Biała, wrzesień 2014 r.) Cel RIT I. Poprawa infrastruktury ochrony środowiska poprzez zabezpieczenie i wykorzystanie zasobów obszaru funkcjonalnego subregionu południowego wynikający z priorytetu III Strategii Rozwoju Subregionu Południowego: Rozwój infrastruktury i usług dla zrównoważonego rozwoju oraz jest spójny z jego celem operacyjnym III.1 Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet II Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Przedmiotowy projekt spełnia te zapisy, ponieważ poprawi infrastrukturę ochrony środowiska i wykorzysta lokalne zasoby naturalne gminy na rzecz ochrony środowiska i jego zrównoważonego rozwoju na tle całego Subregionu oraz województwa. Projekt RPO WSL 2014-2020 wersja 5.1 z dnia 10.04.2014 17
Oś Priorytetowa: VI Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6.4: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. Gmina niniejszym projektem planuje efektywnie wykorzystać swoje naturalne zasoby i chronić środowisko w obrębie objętym projektem z właściwym dostosowaniem się do wytycznych tego RPO WSL. Projekt Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO WSL 2014-2020 w zakresie EFRR w. 2.0 Oś Priorytetowa: IV Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Działanie 5.4 Ochrona różnorodności biologicznej. Niniejszy projekt w swoich założeniach realizować będzie przedsięwzięcia oparte na wytycznych programowych wskazanego URPO, ponieważ zakłada ochronę bioróżnorodności w obszarze objętym projektem i odnosi się w swoich efektach do celów tej części działań RPO WSL. Strategia Rozwoju Śląska Cieszyńskiego 2001-2016 CEL STRATEGICZNY1: Poprawa jakości życia mieszkańców śląska cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. Zwiększanie atrakcyjności śląska cieszyńskiego, jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. CEL OPERACYJNY 1.4: Współdziałanie gmin i powiatu celem opracowania procedur działań proekologicznych; CEL OPERACYJNY 1.7.Poprawa wizerunku i ładu przestrzennego powiatu. CEL STRATEGICZNY2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. CEL OPERACYJNY 2.3. Tworzenie infrastruktury technicznej dla turystyki z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju. CEL OPERACYJNY NR 2.4: Stworzenie spójnej na poziomie powiatu i gmin strategii zagospodarowania przestrzennego w obszarze ochrony środowiska, zawierającej określenie stref działań gospodarczych na terenie powiatu z wydzieleniem obszarów objętych całkowitą lub częściową ochroną przyrody. CEL OPERACYJNY 2.5. Promocja powiatu jako terenu, na którym przestrzegane są obowiązujące normy ochrony środowiska; 2.5.1. Dążenie do spełnienia norm czystości (powietrza, wody, gleb, etc.) ustanawianych przepisami ochrony środowiska. CEL STRATEGICZNY 3. Promowanie i podnoszenie prestiżu powiatu cieszyńskiego w skali kraju i Europy poprzez wzmacnianie działań mających na celu zachowanie przyrody. CEL OPERACYJNY 3.4: Popularyzacja różnorodnych form ochrony przyrody. Wykazane cele będą realizowane w niniejszym projekcie, ponieważ zaplanowane działania w zakresie: stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym i stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji rodzinnej są komplementarne do tych zapisów i kierunku rozwoju regionu. Strategia Rozwoju Powiatu Cieszyńskiego 2001-2016 Deklaracja misji: "Powiat Cieszyński, pielęgnując dziedzictwo kulturowe Śląska Cieszyńskiego dba o edukację i kulturę, jako fundamenty swego dalszego rozwoju, a zachowując wyjątkową atrakcyjność inwestycyjną podnosi standardy w ochronie środowiska oraz opiece zdrowotnej i społecznej" 18
CEL STRATEGICZNY 1: Poprawa poziomu życia mieszkańców powiatu cieszyńskiego, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia. zwiększanie atrakcyjności powiatu cieszyńskiego, jako miejsca osiedlania się i lokowania inwestycji. Cel operacyjny: 1.2. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu cieszyńskiego kształtowanie postaw proekologicznych. Cel operacyjny: 1.3. prowadzenie działań informacyjnych, promujących podejmowane w powiecie przedsięwzięcia ekologiczne. Cel operacyjny:1.4. Współdziałanie gmin i powiatu celem opracowania procedur działań proekologicznych; Cel operacyjny:1.7. Poprawa estetyki powiatu. CEL STRATEGICZNY 2: Zwiększanie dochodów z działalności turystycznej w powiecie cieszyńskim prowadzone zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Cel operacyjny: 2.3. Tworzenie infrastruktury technicznej dla turystyki, z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju. Cel operacyjny: 2.5. promocja powiatu, jako terenu, na którym przestrzegane są obowiązujące normy ochrony środowiska. Niniejszy projekt wpisuje się ze swoim zakresem działań, jako część zintegrowanych inwestycji w regionie w aspekcie ochrony środowiska, propagowania proekologicznych działań i postaw i jest w zgodzie z polityką rozwoju powiatu. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Wisły na lata 2007-2015 Plan wymaga aktualizacji, zawiera zadania mające służyć realizacji misji w okresie planowania 2007-2013. Plan operacyjny w obszarze: 2. Gospodarka i turystyka, wykazuje zadanie: j. Rozbudowa sieci tras turystycznych ( m.in. Trasa Wiślana, trasy transgraniczne). Przedmiotowy projekt poprzez stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji rodzinnej na obszarze wzdłuż rzeki Wisły uzupełnia i wzmacnia zadania z obszaru 2. Gospodarka i turystyka. Aktualizacja Gminnego Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Wisły na lata 2008-2011 z perspektywą do 2015 r. Obszar: Ochrona bioróżnorodności biologicznej i wzbogacenie walorów przyrodniczych (ochrona i renaturalizacja ekosystemów, ochrona elementów przyrody ożywionej i nieożywionej, zwiększenie powierzchni obszarów biologicznie czynnych). Obszar: Zagospodarowanie terenów antropogenicznych (tworzenie terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo rekreacyjnych, różne możliwości zagospodarowania terenu). Działania zaplanowane we wskazanych obszarach dokumentu pokrywają się z zaplanowanymi w przedmiotowym projekcie. Polityki horyzontalne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 - nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania tzw. polityk horyzontalnych: 19
W Artykule 7 Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji; W Artykule 8 Zrównoważony rozwój. Planowane działanie następująco wpływa na poszczególne polityki horyzontalne: Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Polityki horyzontalne Zrównoważony rozwój Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Zgodność projektu z politykami Realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na politykę zrównoważonego rozwoju przede wszystkim poprzez oddziaływanie na ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, przy korzystaniu z zasobów naturalnych nie należy kierować się jedynie zaspokajaniem własnych potrzeb, ale też brać pod uwagę przyszłe pokolenia i stan otaczającego środowiska. Przedmiotowy projekt spełnia te założenia oraz tej polityki horyzontalnej rozwoju UE, która skupia się także na takich elementach jak: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny. Do infrastruktury powstałej w ramach projektu zapewniony zostanie równy dostęp kobietom i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym różnych płci, wyznań i religii, rasy i narodowości. W pływ projektu na polityki pozytywny neutralny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia ramowego dla EFSI nr 1303/2013 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) oraz Projektu RPO WSL 2014-2020 (wersja 5.1) 4. Komplementarność projektu Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego, w związku z czym przedsięwzięciami komplementarnymi do niniejszego projektu będą wszystkie działania zaplanowane do realizacji w przedsięwzięciu zintegrowanym. Projekt jest komplementarny z innymi projektami, współfinansowanymi ze środków UE zmierzającymi do poprawy stanu środowiska naturalnego i atrakcyjności rekreacyjnej na obszarze Gminy Wisła. 20
Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami L.p. Nazwa projektu Podmiot realizujący Źródło finansowania Wartość brutto w PLN Stan realizacji przedsięwzię cia 1. Rozwój infrastruktury okołoturystycznej Miasta Wisły Gmina Wisła UE/Gmina Wisła 11 151 199,28 zrealizowany 2. Rewitalizacja obszaru pomiędzy rzeką Wisłą a potokiem Partecznik Gmina Wisła Środki własne RPO WSL na lata 2014-2020 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiety dla beneficjentów projektu. 500 000,00 planowany 5. Analiza instytucjonalna 5.1. Beneficjenci projektu Beneficjentem projektu będzie jednostka samorządu terytorialnego Gmina Wisła. Podstawę prawną w tym względzie określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142 poz. 1591 z późn. zm.). Gmina Wisła jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, powołaną do organizacji życia publicznego na swoim terytorium. Gmina wykonuje swoje czynności za pomocą Urzędu Miejskiego, będącego jednostką organizacyjną Gminy. Organem wykonawczym wskazanym w ustawie jest burmistrz, a uchwałodawczym Rada Miejska. Zadania i obowiązki Urzędu Miejskiego i jego komórek organizacyjnych określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Wiśle. Urząd funkcjonuje na podstawie wewnętrznego podziału organizacyjnego na wydziały, biura, Urząd Stanu Cywilnego i samodzielne stanowiska pracy. Beneficjentem pośrednim (ostatecznym) będą mieszkańcy gminy Wisła oraz turyści. Właścicielem wykonanej inwestycji w ramach projektu, będzie Beneficjent Gmina Wisła. 5.2. Wykonalność instytucjonalna projektu Beneficjent nie wskazał struktury, stanowisk i zakresu odpowiedzialności poszczególnych osób, które będą brały udział w realizacji projektu. Z uwagi na powyższe, nie jest możliwa pełna ocena przygotowania Beneficjenta do realizacji projektu, w szczególności poprzez ocenę czy Beneficjent posiada zdolność organizacyjną do wdrożenia projektu i jego utrzymania. Jednakże wskazane przez Beneficjenta doświadczenie w zrealizowaniu kilku projektów dofinansowanych ze środków unijnych daje możliwość uznania, iż istnieje potencjał do wdrożenia projektu. 21
6. Analiza techniczna i technologiczna Analiza stanu aktualnego Obszar objęty projektem znajduje w odległości ok. 500 m od pogranicza miejscowości Wisła z miejscowością Ustroń w gminie Wisła, w powiecie Cieszyńskim na odcinku pomiędzy drogą wojewódzką nr 941 ul. Ustrońska z drogą gminną ul. Dębowa, wzdłuż nabrzeży rzeki Wisła. Na moście drogi wojewódzkiej nr 941 ul. Ustrońska nad rzeką Wisła kończy się biegnąca od miejscowości Wisła trasa rowerowa prowadzona chodnikiem jezdni ul. Ustrońskiej. Przy przyczółku mostu od strony miejscowości Wisła znajdują się schody terenowe pozwalające na zejście do poziomu koryta rzeki Wisła lub przejście pod mostem w otworze konstrukcji żelbetowej przyczółka na drugą jego stronę w kierunku wschodnim. Przejście dalej w kierunku mostu kolejowego brzegiem jest bardzo trudne z uwagi na nieuporządkowane i niezagospodarowane tereny nadbrzeża Wisły po południowej jego stronie. Konstrukcja mostu posiada bardzo wąską część skrajną jezdni uniemożliwiającą bezpieczne przejście przez most, szerokość chodnika na moście wynosi ok. 1 m. Możliwość dotarcia do ul. Dębowej na której istnieje możliwość kontynuowania trasy rowerowej wymaga przejazdu drogą wojewódzką poprzez most i przejazd kolejowy. Trasa rowerowa z traktem pieszym z uwagi na połączenie pomiędzy miejscowościami Wisła i Ustroń wzdłuż biegu rzeki Wisła stanowi bardzo atrakcyjną i łatwo dostępną enklawę którą można wykorzystać na cele związane z aktywnym wypoczynkiem i edukacją ekologiczną. Opis wybranego wariantu technicznego/ technologicznego Przedmiotem projektu jest modernizacja istniejących tras pieszo rowerowych biegnących wzdłuż rzeki Wisły, wykonanie węzłów komunikacyjnych na skrzyżowaniach tych tras z drogami i ciekami wodnymi (celem zapewnienia ciągłości przebiegu tras) oraz budowa i modernizacja kładek nad ciekami wodnymi. Zaplanowane działania pośrednio wpłyną na ochronę zasobów przyrodniczych zlokalizowanych w obrębie inwestycji. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Celem komunikacyjnym jest połączenie istniejącej trasy rowerowej na odcinku pomiędzy mostem na drodze wojewódzkiej nr 941 nad rzeką Wisła z drogą gminną ul. Dębowa gdzie kontynuowana jest istniejąca trasa rowerowa. Tereny objęte projektem przez które planowane jest uciąglenie trasy są własnością: Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej oddział w Gliwicach; Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach; Polskich Kolei Państwowych; Właścicieli prywatnych. W ramach realizacji projektu przewiduje się wykonanie następujących robót: Podwieszenie do istniejącego mostu na drodze wojewódzkiej nr 941 nad rzeką Wisła konstrukcji kładki dla potrzeb ruchu rowerowego i pieszego w sposób niekolidujący z ruchem samochodowym celem przejazdu na północą część rzeki Wisła w kierunku miejscowości Ustroń. Budowa przejazdu ścieżki rowerowej i ciągu pieszego pod mostem kolejowym północnym brzegu rzeki Wisła. Budowa nowej utwardzonej ścieżki rowerowej i ciągów pieszych w rejonie północnego nadbrzeża rzeki Wisła z połączeniem z drogą gminną ul. Dębowa. 22
a) Podstawowe założenia projektowe: Właściwie (z punktu środowiskowego) poprowadzić ścieżkę pieszo rowerową żeby w maksymalnym stopniu uniknąć wycinki drzew, nawet poprzez miejscowe jej zwężenia. Stosować odpowiednio szerokości: 1,5 m gdy jest ona jednokierunkowa, 2,0 m gdy jest ona dwukierunkowa, 2,5 m gdy ze ścieżki jednokierunkowej mogą korzystać piesi; Dla budowy ścieżki pieszo rowerowej, proponuje się nawierzchnie szutrowo-żwirową lub przy użyciu wodno-przepuszczalnych materiałów; Należy do absolutnego minimum zredukować umacnianie brzegów dla potrzeb prowadzenia ścieżki. Ewentualne umocnienia realizować tylko w miejscach, gdzie w bezpośredni sposób zagrożona jest infrastruktura techniczna i bezpieczeństwo użytkowania ścieżki. Tam należy umocnienia maksymalnie odsunąć od nurtu. Warto zastanowić się nad umocnieniem brzegów za pomocą mat wegetacyjnych dzięki temu powierzchnia biologicznie czynna zostanie utrzymana i wzrośnie bioróżnorodność terenu, gdyż sprzyja to powstaniu nowych siedlisk na styku ląd/woda. Odpowiednio poprowadzić ścieżkę pieszo rowerową, tak by nie zmniejszyć dostępności cieku dla zwierząt zwłaszcza drobnych ssaków i płazów; Włączyć w projekt mechaniczne usuwanie i niszczenie roślin inwazyjnych są one jedną z głównych przyczyn zmniejszania się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt; Rozważyć obsadzenie obszarów nadrzecznych roślinnością rodzimych gatunków, lokalnego pochodzenia, pozyskanych z materiału genetycznego pochodzącego z odległości nie większej niż 25 km od obszaru projektowego; Projektowaną kładkę nad rzeką Wisła wykonać jako podwieszaną do konstrukcji mostu po jego północnej stronie stosując istniejące przejście w przyczółku mostu lub jako samonośną w przypadku braku zgody Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach. W przypadku projektowania konstrukcji samonośnej, stosować układ jednoprzęsłowy o nawierzchni ekologicznej np. drewnianej. W konstrukcji przyczółków kładki zaprojektować nisze, w których mogłyby gnieździć się ptaki; Stosować oświetlenie hybrydowe połączenie energii słonecznej i turbin wiatrowych w celu eliminacji budowy sieci kablowej ziemnej lub napowietrznej. W przypadku wykonania oświetlenia obiektów stosować wyłącznie oprawy lamp z ULOR=0, o zerowej emisji do górnej półsfery. Maksimum emisji musi przypadać na światło żółte i zielone (długości fali w zakresie 520-600 nm) o widmie ciągłym. Zaleca się zastosować zasilanie fotowoltaiczne; Wykonać "hotel dla owadów", budki dla ptaków oraz i innych organizmów cyklem życiowym związanych z wodą; Wyeksponować eko-edukacyjną rolę tras dydaktyczno-rekreacyjnych, opracować zwartą koncepcję wraz z urządzeniami wchodzącymi w interakcję z użytkownikiem ścieżki. b) Zalecenia dotyczące prac przygotowawczych i wykonawczych: Budowa, remont mostów i kładek nad rzeką, w rozumieniu 3 ust 1 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 3 sierpnia 2000 r.), wymaga uzyskania zgody Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych, a także uzyskania pozwolenia wodno-prawnego z uwagi na planowaną zmianę stosunków wodnych; 23
Budowa urządzeń wodnych jakimi są nadbrzeża w świetle definicji zawartej w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne art. 9 ust 1, pkt 19h są urządzeniem wodnym, na które zgodnie z art. 122, ust. 1 pkt. 3 jest wymagane opracowanie operatu wodno-prawnego i uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego; W przypadku stwierdzenia w drodze uzgodnień z Regionalną Dyrekcją Zarządu Gospodarki Wodnej, że teren objęty zagospodarowaniem nadbrzeży jest terenem zalewowym, konieczne jest na podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne zgodnie z art. 88l ust.1a. uzyskanie decyzji zwalniającej od zakazów Dyrektora RZGW, o której mowa w art. 88l ust. 1 Prawa wodnego. Na podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne zgodnie z art. 88l ust.1a. budowa, przebudowa lub remont drogi rowerowej oraz wyznaczenie szlaku turystycznego pieszego lub rowerowego wymaga zgłoszenia Dyrektorowi Zarządu Gospodarki Wodnej, w przypadku wcześniejszego stwierdzenia w drodze uzgodnień z w/w Instytucją że teren projektu jest terenem zalewowym. c) Ryzyko projektu: Beneficjent nie posiada sporządzonej dokumentacji projektowej, ani stosowanych uzgodnień i pozwoleń na realizację projektu. Opracowywana jest jedynie koncepcja architektoniczna. Beneficjent nie posiada własności terenów dla których planuje realizować projekt, konieczne jest uzyskanie zgód właścicieli na realizację projektu na ich terenie. d) Harmonogram prac przygotowawczych i wykonawczych: Uzyskanie zezwoleń i uzgodnień: od 0 do 300 dnia Opracowanie dokumentacji projektowej: od 300 do 450 dnia Uzyskanie pozwoleń na realizację: od 450 do 520 dnia Realizacja prac budowlanych: od 520 do 800 dnia Zakładany przez Beneficjenta termin realizacji zadania w okresie od 05.2015 do 12.2018 jest realny. Beneficjent powinien niezwłocznie rozpocząć procedurę pozyskiwania zgód na wejście w teren i uzyskania koniecznych uzgodnień oraz opracowania dokumentacji, czynności wskazanych w pkt b). Tabela 7 Koszty przygotowania i realizacji projektu L.p. Koszt Kwota netto Vat [23%] Kwota brutto 1. 2. 3. 4. 5. Przygotowanie dokumentacji (studium wykonalności) Wykonanie dokumentacji projektowej i uzyskanie zezwoleń Ekspertyzy, inwentaryzacje przyrodnicze i nadzory Szacunkowa wartość rzeczowej realizacji inwestycji Promocja wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną 20 000,00 4 600,00 24 600,00 200 000,00 46 000,00 246 000,00 200 000,00 46 000,00 246 000,00 3 635 041,00 836 059,43 4 471 100,43 10 000,00 2 300,00 12 300,00 6. Razem: 4 065 041,00 934 959,43 5 000 000,43 Źródło: Opracowanie własne 24
7. Analiza specyficzna dla sektora Elementami specyficznymi w projekcie są: Stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym; Stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji ekologicznej. 7.1. Stan aktualny Teren objęty projektem posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę pieszo rowerową i celowe jest jej uzupełnianie dla potrzeb rekreacji rodzinnej i edukacji ekologicznej. Wzdłuż Wisły od amfiteatru po obu brzegach istnieją ścieżki spacerowe. W rejonie ulicy Bursche na prawym brzegu ścieżka się kończy. Należy ją kontynuować, łącząc w jedną spójną sieć z sąsiednimi gminami. Miejsce to posiada bardzo bogate wartości krajobrazowe i bioróżnorodne znajdujące się w obrębie nadbrzeży rzeki Wisła. Z uwagi na fakt iż teren jest czynnie wykorzystywany rekreacyjnie, stwierdza się niedostateczne jego zagospodarowanie w tym kierunku, jak również brak eko-edukacyjnego podkreślenia elementów specyficznych występujących lokalnie. Teren od dawna jest urbanizowany i przekształcany pod funkcję turystyczną z pominięciem wartości specyficznych bioróżnorodnych które należy wyeksponować i poprawić. Elementy bioróżnorodne zostały stwierdzone przez ekspertów w analizie środowiskowej i działania objęte projektem mają na celu poprawę bioróżnorodności tego obszaru. Obszar projektu leży w sąsiedztwie: Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego; Obszaru Natura 2000 PLH240005 Beskid Śląski. 7.2. Stan projektowany Przedmiotem projektu jest modernizacja istniejących tras pieszo rowerowych biegnących wzdłuż rzeki Wisły, wykonanie węzłów komunikacyjnych na skrzyżowaniach tych tras z drogami i ciekami wodnymi (celem zapewnienia ciągłości przebiegu tras) oraz budowa i modernizacja kładek nad ciekami wodnymi. Będzie to część wiślanej trasy rowerowej. Jedynie racjonalne zagospodarowanie miejsca zapobiegnie inwazyjnemu niszczeniu występującej w tym terenie bioróżnorodności i uniemożliwi jego dalszą inwazyjną dewastację wskutek powstrzymania zabudowy terenu w celach wyłącznie turystycznych. Poprzez przewidziane w projekcie zadania takie jak podjęcie działań w celu ochrony unikatowych dziko rosnących gatunków roślin, uporządkowanie i zagospodarowanie zielenią nadbrzeży, budowę ścieżki pieszo rowerowej, kładki nad rzeką w celu możliwości bliższego wyeksponowania walorów przyrodniczych z dala od ruchu samochodowego, budowę obiektów małej architektury, budowę sieci oświetlenia ekologicznego, możliwe jest stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności. Dalsze pozostawienie terenów objętych projektem na niezorganizowane i niezaplanowane działania ludzkie polegające na braku wskazania i wydzielenia miejsc dla potrzeb rekreacji, narażą obszar na biologiczną degradację. Znaczący pozytywny wpływ na środowisko mogą mieć takie działania projektowe dotyczące środowiska naturalnego jak obsadzenie obszarów nadrzecznych roślinnością rodzimych gatunków. Znaczący pozytywny wpływ projektu na środowisko można osiągnąć w szczególności poprzez zaprojektowanie, utworzenie i utrzymanie "hotelu dla owadów" oraz włączenie do projektu 25
usuwania i niszczenia roślin inwazyjnych są one jedną z głównych przyczyn zmniejszania się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt; Poprzez racjonalne zagospodarowanie terenu, możliwa jest poprawa elementu specyficznego terenu jakim jest stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji ekologicznej. Podjęcie działań inwestycyjnych polegających na stworzeniu przestrzeni rekreacyjnej, połączenia ścieżką i kładką pieszo rowerową sąsiednich miejscowości, budowie obiektów małej architektury, przyczyni się do stworzenia w miejscu dotychczas niedocenionym przyrodniczo przestrzeni rekreacyjno-edukacyjnej i podjęcia funkcji edukacji ekologicznej. Przewiduje się możliwość rekreacyjno-edukacyjnego skorzystania z obiektu poprzez 1 200 rodzin rocznie. Dodatkowe umiejscowienie tablic dydaktycznych o tematyce związanej z występującą w rejonie bioróżnorodnością i wartością krajobrazową okolicy przyczyni się do wzmocnienia postaw ekologicznych mieszkańców. 8. Analiza wariantowa Do analizy wariantowości niniejszego przedsięwzięcia przyjęto trzy rozwiązania: Wariant I realizacja zakresu podanego przez Beneficjenta Zakres ten przewidywał wykonanie następujących robót: Podwieszenie do istniejącego mostu na drodze wojewódzkiej nr 941 nad rzeką Wisła konstrukcji kładki dla potrzeb ruchu rowerowego i pieszego w sposób niekolidujący z ruchem samochodowym celem przejazdu na północą część rzeki Wisła w kierunku miejscowości Ustroń; Budowę przejazdu ścieżki rowerowej i ciągu pieszego pod mostem kolejowym północnym brzegu rzeki Wisła; Budowę nowej utwardzonej ścieżki rowerowej łączącej istniejący most na drodze wojewódzkiej nr 941 nad rzeką Wisła i ciągów pieszych w rejonie drogi gminnej ul. Dębowa w Wiśle skąd istnieje ciągłość trasy rowerowej w kierunki miejscowości Ustroń. Wariant ten został odrzucony w następującego powodu: nie przewidziano działań, które mogłyby w znaczący sposób poprawić lokalną bioróżnorodność, co jest celem priorytetu w RPO WSL 2014-2020. Koszt tego wariantu wyniesie ok. 80% wartości ogólnych kosztów podanych w analizie technicznotechnologicznej rozdział nr 6. Wariant II - realizacja inwestycji w wariancie przyjętym do realizacji i opisanym w rozdziale 6 łącznie z rekomendacjami zawartymi w punkcie a) - podstawowych założeń projektowych, uwzględniających rekomendacje analizy środowiskowej rozdziału nr 9. Wariant III rozszerzenie zakresu zadania. Zakładał on większą realizację zadania poprzez budowę tarasu widokowego na ciągu ścieżki połączoną z budową ośrodka obiektu budynku edukacyjnego o tematyce związanej z lokalną bioróżnorodnością. 26