WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-XI.431.1.52.2013 Kraków, 20 stycznia 2014 r. Pani Janina Ćwik Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej Zespół Kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przeprowadził w dniach od 5 do 8 sierpnia 2013 roku kontrolę kompleksową w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Dobrej. Zakres kontroli obejmował: strukturę organizacyjną Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej, realizację programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania oraz pracę socjalną z klientem Ośrodka. Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także wyjaśnienia złożone przez Panią i pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały w protokole, podpisanym przez Panią 1 października 2013 roku. W trakcie kontroli oceniano pracę Jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie ocenę pozytywną z nieprawidłowościami. Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Panią Kierownik o podjęcie działań zmierzających do usunięcia uchybień bądź nieprawidłowości opisanych poniżej: 1. Aktualnie Ośrodek działa w oparciu o Statut stanowiący załącznik do Uchwały Nr XX- 171/12 Rady Gminy Dobra z dnia 1 marca 2012 r. w sprawie nadania statutu Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Dobrej. Zmiany w Statucie wprowadzono uchwałą Nr XXB/215/12 Rady Gminy Dobra z dnia 13 sierpnia 2012 r. w sprawie zmian w statucie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej. W 7 ust. 1 pkt 9 Statutu naliczenie i wypłacanie dodatków mieszkaniowych zaliczono do grupy zadań zleconych, co pozostaje w sprzeczności z art. 9a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734 z późn. zm.), z którego wynika, iż jest to zadanie własne gminy. Uchwałą z 13 sierpnia 2012 roku do 1 ust. 1 Statutu dodano lit. h w brzmieniu: "przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych, wynikających z ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (...)". O ile sama treść 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
ww. jednostki redakcyjnej nie budzi wątpliwości, to jej umieszczenie w 1 ust. 1 Statutu wydaje się być nie do końca prawidłowe, gdyż pozostałe jednostki redakcyjne 1 obejmują wykaz aktów prawnych na podstawie których działa Ośrodek, a lit. h opisuje jedno z zadań realizowanych przez Ośrodek (które jest zresztą już opisane w 7 ust. 1 pkt 10 Statutu). Przygotowanie projektu zmian w Statucie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej zawierającego następujące zmiany: - wykreślenie w 7 ust. 1 pkt 9 Statutu i wprowadzenie zapisu dotyczącego naliczenia i wypłacania dodatków mieszkaniowych do innej jednostki redakcyjnej oraz określenie go jako zadania własnego gminy, - nadanie w 1 ust. 1 lit. h Statutu brzmienia: h) ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 poz. 1228 z późn. zm.).. 2. Od 20 marca 2012 roku w Ośrodku obowiązywał Regulamin Organizacyjny Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej wprowadzony Zarządzeniem Kierownika Nr 021/3/2012 z 20 marca 2012 roku. 6 ust. 9 ww. Regulaminu przewiduje rozpatrywanie skarg na działanie Kierownika Ośrodka przez Wójta Gminy, co pozostaje w sprzeczności z zapisem art. 229 pkt 3 Kodeksu postępowania administracyjnego (cyt. Jeżeli przepisy szczególne nie określają innych organów właściwych do rozpatrywania skarg, jest organem właściwym do rozpatrzenia skargi dotyczącej zadań lub działalności: (...) 3) wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada gminy (...) )". Z 23 ww. Regulaminu wynika, iż do wyłącznej kompetencji Kierownika należy podpisywanie decyzji dotyczących przyznawania i wypłacania świadczeń, podczas gdy 7 ust. 1 ww. regulaminu daje takie upoważnienie innemu pracownikowi posiadającemu stosowne upoważnienie. Dokonanie zmian w Regulaminie Organizacyjnym Ośrodka poprzez: - zmianę zapisu 6 ust. 9 i prawidłowe określenie organu właściwego do rozpatrywania skarg na Kierownika Ośrodka, - wykreślenie w 23 zapisu, iż do wyłącznej kompetencji Kierownika należy podpisywanie decyzji dotyczących przyznawania i wypłacania świadczeń. 3. W Ośrodku na dzień kontroli zatrudnionych było 4 pracowników socjalnych w wymiarze 4 etatów. W roku 2012 było zatrudnionych 5 pracowników socjalnych w wymiarze 5 etatów. Wszyscy pracownicy posiadają stosowne kwalifikacje. W stosunku do liczby mieszkańców Gminy (9 709 mieszkańców) Ośrodek nie spełnia normy określonej w art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej. Ponadto, Ośrodek zatrudnia mniej pracowników niż przewiduje 4 ust. 4 Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka. Jak wyjaśnił Kierownik: W 2012 roku ośrodek zatrudniał 5 pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby mieszkańców gminy, natomiast po odejściu 1 pracownika socjalnego na emeryturę w dniu 27 XII.2012 r., zatrudnienie to zostało zmniejszone do 4 pracowników, mimo iż kierownik GOPS złożył zapotrzebowanie na środki w celu zabezpieczenia w 2013 r. środków na zatrudnienie nowego pracownika po odejściu pracownika na emeryturę. W związku z tym, że wystąpiła potrzeba zatrudnienia Asystenta Rodziny, ośrodek w miejsce pracownika socjalnego otrzymał środki na zatrudnienie Asystenta Rodziny na Umowę zlecenia, natomiast nie otrzymał dodatkowych środków na pracownika socjalnego z uwagi na ograniczone środki finansowe jakimi dysponuje gmina.. 2
Z uwagi na pewną sztywność zapisu art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej, ustawodawca przewiduje (od 1 stycznia 2015 roku) możliwość zastosowania innego kryterium dotyczącego ilości pracowników socjalnych w gminie. Przy jego zastosowaniu ośrodek pomocy społecznej zatrudnia pracowników socjalnych zatrudniony w pełnym wymiarze czasu proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących. Jednak również przy zastosowaniu tego kryterium gmina Dobra zatrudnia zbyt małą liczbę pracowników socjalnych, co można stwierdzić na podstawie analizy sprawozdania resortowego MPIPS-03. W dziale 3 wiersz 6 określono, iż pomoc w postaci pracy socjalnej jest udzielana 149 rodzinom, w tym 7 wyłącznie w tej formie. Jednocześnie z wiersza 1 tego działu wynika, że pomocą w formie świadczeń pieniężnych objętych jest 666 osób/rodzin. Oznacza to, że 79 % osób pobierających świadczenia pieniężne nie zostało objętych pomocą w formie pracy socjalnej, czyli 524 osoby uzyskały pomoc wyłącznie w formie świadczenia pieniężnego). Ograniczenie się w przypadku większości klientów do udzielania jedynie pomocy w formie pieniężnej i nie realizowanie pracy socjalnej ogranicza efektywność udzielanej pomocy. Niższy poziom zatrudnienia pracowników socjalnych skutkuje koncentracją pracy Ośrodka na przyznawaniu podstawowych świadczeń pieniężnych, może też bezpośrednio wpływać na jakość prowadzonej pracy socjalnej. Biorąc pod uwagę również fakt, iż każde nowe zadanie, to dodatkowy wysiłek i obciążenia dla pracownika socjalnego, zabezpieczenie właściwej liczby pracowników tej grupy zawodowej wydaje się być istotnym czynnikiem sprzyjającym prawidłowemu i skutecznemu funkcjonowaniu Ośrodka. W kwestionariuszach wywiadów środowiskowych, zapisy odnoszące się do pracy socjalnej są ogólnikowe, a w kilku skontrolowanych przypadkach brak zapisów w tym zakresie, pozostawiana jest pusta rubryka. Występowały również przypadki opisania pracy socjalnej jako przeprowadzenie wywiadu, co jest błędne, gdyż czynność ta, jak i zebranie dokumentacji związana jest z przygotowaniem do pracy z klientem (planem pracy), a nie faktycznie realizowaną pracą socjalną na rzecz klientów Ośrodka. Zintensyfikowanie pracy socjalnej oraz podniesienie jej jakości, poprzez zatrudnienie pracowników socjalnych w liczbie wynikającej z normy przewidzianej ustawą o pomocy społecznej. 4. Art. 16b ustawy o pomocy społecznej, dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r., Nr 81, poz. 440) zmieniającej ustawę o pomocy społecznej z dniem 3 maja 2011 r. stanowi: Art. 16b. 1. Gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów społecznych, a samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej. 2. Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności: 1)diagnozę sytuacji społecznej; 2)prognozę zmian w zakresie objętym strategią; 3)określenie: a) celów strategicznych projektowanych zmian, b) kierunków niezbędnych działań, c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, d) wskaźników realizacji działań.. Uchwałą Nr XXXIV/254/06 Rady Gminy Dobra z dnia 28 lutego 2006 r. uchwalono Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Dobra na lata 2005-2013. Wykonanie uchwały powierzono Wójtowi Gminy Dobra. Strategia nie zawiera prognozy zmian w zakresie objętym strategią, ram finansowych oraz harmonogramu realizacji zadań. Strategia nie zawiera konkretnych wskaźników 3
monitoringu realizowanych zadań, a zawarte rozważania dotyczące monitoringu (2 zdania) sformułowane są na ogólnym poziomie. Po wejściu w życie przepisu art. 16 b ustawy o pomocy społecznej do dnia przeprowadzenia kontroli nie dokonano aktualizacji strategii. W konsekwencji, w obecnym kształcie, strategia ta nie zawiera wszystkich elementów wymaganych. Ponadto, obejmuje zadania, które od 2012 roku winny normować dokumenty przewidziane w art. 176 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem tj. gminnego programu wspierania rodziny. Opracowanie projektu gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych (obowiązującej od 2014 roku) zawierającego wszystkie elementy, o których mowa w art. 16b ustawy o pomocy społecznej. 5. Zgodnie ze zmianą do ustawy o pomocy społecznej, wprowadzoną ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887), obowiązującą od 1 stycznia 2012 roku, w chwili obecnej do zadań własnych Gminy o charakterze obowiązkowym należy m.in. prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych. Jak ustalono, na terenie gminy Dobra nie utworzono do tej pory takiego mieszkania. Zgodnie z art. 53 ust. 3 ww. ustawy mieszkanie tego typu może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego. Należy dodać, że ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 251, poz. 1844 z późn. zm.) umożliwia prowadzenie mieszkań chronionych także przez organizacje pożytku publicznego. W przypadku trudności z utworzeniem mieszkania chronionego, można rozważyć podjęcie realizacji zadania wspólnie z sąsiednią gminą. Podjęcie działań zmierzających do utworzenie mieszkania chronionego, o którym mowa w art. 17 ust.1 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej. 6. Zasiłek okresowy przyznawano najczęściej na okres od dwóch do trzech miesięcy, a na okres 1 miesiąca - 19 % wydanych decyzji. Zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej: Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego: (...), natomiast ust. 5 stwierdza, że: Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.. Przy zastosowaniu wykładni literalnej istnieje możliwość przyznawania zasiłku okresowego na jeden miesiąc, gdyż w ustawie o pomocy społecznej brak przepisu zakazującego wprost takiego postępowania. Trzy podstawowe świadczenia pieniężne z pomocy społecznej: zasiłek stały, zasiłek okresowy i zasiłek celowy tworzą pewien system pomocy dla osoby/rodziny, zróżnicowany miedzy innymi czasookresem pobierania poszczególnych typów zasiłków. Wymienione przez ustawodawcę powody, z jakich przysługuje pomoc w formie zasiłku okresowego nie są incydentalne, a wręcz przeciwnie, wskazana jest np. długotrwała choroba. W przypadku bezrobocia czy też niepełnosprawności trudno jest mówić, że występują one przez jeden miesiąc. W ramach tego systemu do zaspokajania pojedynczych potrzeb jak i przejściowych problemów winna być przyznawana pomoc w formie zasiłku celowego. Jeśli chodzi o zasiłek okresowy, wprawdzie ustawodawca nie wprowadza w tej kwestii ograniczeń, pozostawiając to w gestii organu przyznającego świadczenie, gdyż zgodnie z art. 38 ust. 5 okres, na jaki jest przyznawany zasiłek, ustala ośrodek pomocy społecznej, 4
na podstawie okoliczności sprawy. Jednakże przyznawanie świadczenia w ramach swobodnego uznania, nie oznacza, iż może on być przyznawany w sposób dowolny. Wydawanie decyzji o przyznaniu zasiłku okresowego na okres jednego miesiąca jedynie w przypadkach uzasadnionych, gdy sytuacja osoby lub rodziny wskazuje, iż zaistniałe problemy mają charakter incydentalny i jednorazowa pomoc jest wystarczająca. 7. Jak wynika ze sprawozdania MPiPS, za rok 2012 opieką w postaci specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi objęto 1 osobę. Zrealizowano 46 świadczeń, a koszt ich realizacji wyniósł 920 zł. Koszt 1 godziny w 2012 roku wynosił 20 zł. Faktycznie do GOPS Wojewoda Małopolski przekazał 1400 zł, natomiast zwrócono 480 zł. Przeanalizowano kartę pracy opiekunki w zakresie realizacji usług w poszczególnych miesiącach 2012 roku, co zostało przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 1 Ilość wykonanych godzin usług opiekuńczych w poszczególnych miesiącach Miesiąc Dorota O. II 18 III 18 IV 4 Razem 40 Z karty pracy za luty wynika, że odbyto 12 wizyt po 90 min. - razem 18 h zegarowych. Za luty rozliczono 24 godziny, co wynika z przedłożonego przez zleceniobiorcę rachunku. Według oświadczenia opiekunki wpisany czas był wynikiem błędu, a w rzeczywistości wizyty trwały po 2 godziny zegarowe. W sytuacji gdy istnieją rozbieżności między wyjaśnieniami osoby wykonującej usługi z sierpnia 2013 roku, a treścią dokumentów sporządzanych na bieżąco w trakcie wykonywania usług (z lutego 2012 roku) uznano, iż należy oprzeć się na treści dokumentów. Zapisy w karcie za luty 2012 roku są sporządzone w formacie typu 1.02.2012 15.00-16.30. Popełnienie 12 razy z rzędu tego samego błędu jest mało prawdopodobne. Wyjaśnienia przedstawione po upływie 19 miesięcy od złożenia wpisu, w sytuacji gdy strona składająca oświadczenie wiedziała, iż pobrała wynagrodzenie za 24 godziny, a dokumenty potwierdzają jedynie wykonanie 18 godzin, nie mogą zostać uwzględnione. W konsekwencji należy stwierdzić, iż z tytułu udzielenia pomocy w formie specjalistycznych usług opiekuńczych pobrano dotację w kwocie wyższej od należnej o 120 zł (6 godzin x 20 zł). Przy rozliczaniu ilości wykonanych godzin specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi jako miernik stosowanie godziny zegarowej (60 min.), a nie godziny szkolnej (45 min.). Konieczne jest prowadzenie precyzyjnej ewidencji czasu pracy opiekunek. Zgodnie z art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), proszę o zwrot dotacji celowej pobranej w 2012 roku w dziale - 852 Pomoc Społeczna, rozdział rozdziale 85228 Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, 2010, i pobraną w nadmiernej wysokości w kwocie 120 zł wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych obliczonymi od dnia przekazania z budżetu państwa dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem, na rachunek Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego NBP O/O Kraków Nr konta: 79 1010 1270 0011 1122 3100 0000. 5
8. Wydatki na realizację programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania w rozbiciu miesięcznym przedstawia tabela 2. Tabela 2 Wydatki na realizację programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania w rozbiciu miesięcznym Środki Koszt realizacji Miesiąc wydatkowane programu z dotacji Styczeń 14.406,00 8.015,00 Luty 16.460,00 2.187,00 Marzec 21.243,00 14.586,00 Kwiecień 14.286,00 13.830,00 Maj 18.858,00 18.266,00 Czerwiec 20.204,00 18.763,00 Lipiec 54,00 54,00 Sierpień 0 0 Wrzesień 16.845,00 13.411,00 Październik 19.796,00 14.201,00 Listopad 21.518,00 19.211,00 Grudzień 15.213,05 9.847,58 Razem 178.883,05 132.371,58 Z powyższej tabeli wynika, iż w okresie trwania roku szkolnego wydatkowano na realizację programu 178 829 zł, a więc 99,9 % środków przeznaczonych na realizację programu. Średnio w miesiącu w okresie roku szkolnego na realizację programu wydatkowano 17 882,90 zł, podczas gdy w lipcu 54 zł, a w sierpniu 0 zł. Jak wynika z ustnych wyjaśnień Kierownika kwota wydatkowana w lipcu była kwotą przeznaczoną na zapłatę rachunków za żywienie w okresie I półrocza 2012 roku. Oznacza to, iż w okresie wakacji program dożywiania nie był realizowany, gdyż wydatkowana w okresie 2 miesięcy kwota 54 zł była przeznaczona na zapłacenie rachunków za wyżywienie w okresie I półrocza 2012 roku. Faktyczny brak realizacji programu dożywiania w miesiącach wakacyjnych potwierdza tabela 3. Tabela 3 Ilość osób samotnie gospodarujących /rodzin objętych pomocą w ramach realizację programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" Ilość dzieci otrzymujących pomoc w formie Ilość osób dorosłych otrzymujących Ilość osób samotnie gospodarujących/ Ilość osób samotnie gospodarujących/ rodzin, które Miesiąc posiłku * pomoc w formie rodzin, które otrzymały pomoc posiłku otrzymały pomoc w formie pomocy w formie zasiłku rzeczowej celowego Styczeń 378 0 0 0 Luty 383 0 0 0 Marzec 385 0 0 0 Kwiecień 389 0 0 0 Maj 373 0 0 0 Czerwiec 385 0 0 0 6
Lipiec 1 0 0 0 Sierpień 0 0 0 0 Wrzesień 332 0 0 0 Październik 345 0 0 0 Listopad 352 0 0 0 Grudzień 341 0 0 0 Razem 3663 0 0 0 Podczas gdy w okresie I półrocza w miesiącu pomocą było objętych średnio: 382 dzieci w formie posiłku, to w okresie wakacji pomoc tej nie otrzymywał nikt. Nie prowadzono dożywiania w formie gorącego posiłku dla dzieci w okresie wakacyjnym. Jak wyjaśnił Kierownik: Z uwagi na brak chętnych ze strony dzieci jak i rodziców nie było prowadzone dożywianie w okresie wakacji. Okres wakacji dzieci spędzają chętnie z rodzicami, wyjeżdżają na kolonie lub do rodziny, jak również w tym okresie rodzice zapewniają im posiłek.. Zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania", pomoc ta ma być w pierwszej kolejności udzielana w formie posiłku gorącego, w celu zapewnienia zdrowego żywienia. Należy zwrócić uwagę, iż przewidziana w art. 48 ustawy o pomocy społecznej pomoc w formie jednego gorącego posiłku nie powinna być ograniczona w przypadku większości dzieci jedynie do trwania okresu roku szkolnego. Również brak realizacji programu w wakacje nie znajduje uzasadnienia na gruncie obowiązujących przepisów. Jeżeli w czerwcu pomocą było objętych 385 dzieci, a we wrześniu 332 dzieci, to trudno przypuszczać, aby w okresie wakacji w ich rodzinach nastąpił taki wzrost dochodu, aby większość dzieci dożywianych w okresie I półrocza przestały spełniać przesłanki do otrzymania pomocy i jednocześnie zaczęły je z powrotem spełniać we wrześniu. Jeżeli nie można było objąć dzieci pomocą w formie posiłku, to przynajmniej część rodzin można było objąć pomocą w formie zasiłku. Podjęcie działań mających na celu realizację programu w okresie wolnym od nauki. 9. W przypadku osób dorosłych pomoc w formie posiłku nie prowadzono, gdyż: Nie obejmowano dożywianiem osoby dorosłe z uwagi na brak chętnych jak również zapewnienie posiłku przez najbliższych domowników.. Jak wynika z tabeli 3 nie otrzymywali również pomocy w formie zasiłku celowego. Podjęcie działań mających na celu objęcie pomocą w formie gorącego posiłku osób dorosłych, a w przypadku braku możliwości przyznawanie pomocy w formie zasiłków na zakup żywności lub świadczenia rzeczowego. 10. Zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Pomoc państwa w zakresie dożywiania (Dz. U. Nr 267, poz. 2259 z późn. zm.) pomoc w formie dożywiania ma być w pierwszej kolejności udzielana w formie posiłku gorącego, w celu zapewnienia zdrowego żywienia. Podczas kontroli ustalono, iż we wszystkich placówkach oświatowych na terenie Gminy program wieloletni,,pomoc państwa w zakresie dożywiania dla dzieci i młodzieży ze szkół i przedszkoli był realizowany w formie gorącego posiłku. Z placówkami oświatowymi na terenie gminy wydającymi posiłki zawarto stosowne porozumienia. Zgodnie z 1, przedmiotem zawieranego porozumienia jest przygotowanie i wydawanie jednego gorącego posiłku z wyłączeniem dni wolnych od zajęć dla uczniów objętych programem dożywiania. W porozumieniu określono zasady rozliczeń finansowych między szkołą a Ośrodkiem oraz zastrzeżono, konieczność dokumentowania poniesionych wydatków. W porozumieniu brak jest zapisów dotyczących sprawowania nadzoru nad prawidłowością realizacji zawartych porozumień. Stwierdzono również, że Ośrodek nie monitorował realizacji celów określonych w ww. ustawie, między innymi poprzez brak zapisu w zawartych z placówkami oświatowymi 7
umowach (porozumieniach) mówiącego o tym, że posiłki powinny być urozmaicone, o odpowiedniej wartości odżywczej oraz przygotowane zgodnie z zasadami żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży. Kolejnym elementem świadczącym o sposobie prowadzenia nadzoru nad jakością posiłków w ramach realizacji Programu jest prawidłowo opracowany jadłospis (tygodniowy lub dekadowy plan żywienia). Prawidłowy jadłospis powinien zaspokajać indywidualne potrzeby żywieniowe osoby dla której jest przeznaczony. Jadłospis jest praktyczną realizacją zrównoważonej diety dostarczającej optymalnej ilości niezbędnych składników pokarmowych poprzez celowo dobrane do ich przyrządzenia produkty spożywcze. Zawarta w jadłospisie informacja o gramaturze potraw oraz ich kaloryczności pozwala na ocenę, czy żywienie jest zgodne z zalecanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie normami. Wzmożenie nadzoru nad podmiotami realizującymi dożywianie dzieci i młodzieży poprzez bieżący monitoring jadłospisów. 11. Decyzją z 16 lutego 2012 r. (znak OPS-5011/18/12) przyznano zasiłek okresowy w kwocie 764,06 zł na okres od 1 lutego 2012 r. do 30 kwietnia 2012 r. (przypadek XXVI). Dochód rodziny obliczono prawidłowo na 226,89 zł, ale w druku wywiadu jako dochód z zasiłku rodzinnego wpisano 100 zł, podczas gdy rodzina otrzymała zasiłki w kwocie 330 zł. Kwota 100 zł wynika z dokonania odliczenia 230 złotych składek na KRUS. O ile samo dokonanie odliczenia jest prawidłowe, to sposób opisania tego w druku wywiadu nie jest czytelny. Precyzyjne opisywanie w rodzinnych wywiadach środowiskowych dochodu strony z zaznaczeniem dokonywanych odliczeń. 12. 26 lipca 2012 r. do GOPS wpłynął wniosek klienta o przyznanie pomocy na dożywianie dla 2 dzieci (przypadek XXVI). Wywiad środowiskowy przeprowadzono 20 sierpnia 2011 r. Wywiad przeprowadzono z naruszeniem 14 dniowego terminu, o którym mowa w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712). Przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych z zachowaniem terminów określonych w 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego. 13. Decyzją z 15 listopada 2012 r. (znak OPS-5011/118/4/12) przyznano zasiłek celowy w kwocie 600 zł na zakup opału (przypadek XXVI). Dochód rodziny obliczono na 544,88 zł (108,98 zł na osobę w rodzinie), ale nie dokonano odliczenia 244 złotych składek na KRUS. Dochód powinien wynosić 300,88 zł (60,18 zł na osobę w rodzinie). Błąd ten nie miał wpływu na prawo do świadczenia w formie zasiłku celowego. Przy obliczaniu dochodu świadczeniobiorcy dokonywanie odliczeń przewidzianych w art. 8 ust. 3 i 4 ustawy o pomocy społecznej. 14. Jak ustalono, zapisy w kwestionariuszach wywiadów środowiskowych odnoszące się do pracy socjalnej prowadzonej z osobą lub rodziną są ogólnikowe i bardzo do siebie podobne, o przykładowej treści: przeprowadzenie wywiadu, rozeznanie sytuacji rodziny, odwiedziny środowiskowe, rozmowy indywidualne. Ponadto, stwierdzono w kilku skontrolowanych przypadkach (IV, VII, XI, XII, XIV, XX, XXVII, XXIX) brak zapisów dotyczących pracy socjalnej, w wywiadach pozostawiano pustą rubrykę. Zaznaczyć należy, iż zaliczanie do pracy socjalnej przeprowadzenie wywiadu, czy też rozeznanie sytuacji rodziny jest niewłaściwe, gdyż są to czynności niezbędne do ustalenia planu pomocy, a nie faktycznie 8
realizowaną pracą socjalną na rzecz klientów Ośrodka. Brak właściwego udokumentowania prowadzonej pracy socjalnej uniemożliwia dokonania obiektywnej oceny, czy podejmowane działania są adekwatne do problemów i oczekiwań danego klienta. Analiza skontrolowanych akt wykazała również brak dokumentacji dotyczącej zobowiązywania stron do poszukiwania pracy oraz do okazywania efektów w jej poszukiwaniu przez osoby bezrobotne. Proszę o podjęcie działań w celu zintensyfikowania pracy socjalnej i podniesienia jej jakości oraz dokumentowanie jej w sposób odzwierciedlający faktyczną pracę wykonaną na rzecz danej osoby lub rodziny w kwestionariuszu rodzinnego wywiadu środowiskowego. 15. W prowadzonych postępowaniach stwierdzono, że w przypadku osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym w sentencji decyzji przyznającej zasiłek stały umieszczano zapis o treści objęty ubezpieczeniem zdrowotnym w wysokości 9% kwoty zasiłku stałego w okresie pobierania świadczenia. Ustawa o pomocy społecznej, ani ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, nie nadają Ośrodkowi Pomocy Społecznej prawa do wydawania decyzji w tej sprawie. Wpis o podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu nie jest częścią rozstrzygnięcia decyzji przyznającej zasiłek stały i ma wyłącznie charakter informacyjny. Informacja o opłacaniu składek powinna znaleźć się w pouczeniu do decyzji lub powinna być przekazywana stronie odrębnym pismem. Nie uwzględnianie w sentencji decyzji przyznających zasiłek stały wraz ze składkami na ubezpieczenie zdrowotne informacji o objęciu ubezpieczeniem zdrowotnym. 16. Kontrola wykazała, że Ośrodek dostarcza stronom decyzje w siedzibie Ośrodka lub za pokwitowaniem listownym przez pocztę. Jak ustalono dwie skontrolowane decyzje, opatrzone rygorem natychmiastowej wykonalności zostały doręczone ze znaczącym opóźnieniem od dnia ich wydania: - OPS-5012/54/12 z 10 lutego 2012 roku (przypadek I), wysłana listownie za pokwitowaniem odbioru 20 lutego 2012 roku; - OPS-5010/15/2012 z 19 października 2012 roku (przypadek V), wysłana listownie za pokwitowaniem odbioru 29 października 2012 roku. Doręczanie stronom decyzji niezwłocznie po ich wydaniu, zgodnie z zapisami Rozdziału 8 Działu I Kodeksu postępowania administracyjnego. 17. Kontrolne wywiady środowiskowe przeprowadzano zasadniczo zgodnie z normą zawartą w art. 107 ust.4 ustawy o pomocy społecznej, czyli nie rzadziej, niż co 6 miesięcy, za wyjątkiem wywiadu kontrolnego do decyzji nr: OPS-5010/3/2010 z 13 sierpnia 2010 roku (przypadek II), przeprowadzonego 27 czerwca 2012 roku, po upływie 7 miesięcy od poprzedniego wywiadu; OPS-5010/12/1/12 z 8 lutego 2012 roku (przypadek III), przeprowadzonego 5 października 2012 roku, po upływie 8 miesięcy od poprzedniego wywiadu. Powyższe jest niezgodne z normą zawartą w art. 107 ust. 4 cyt. w przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany danych. W przypadku świadczeń o charakterze stałym, sporządzanie kontrolnych wywiadów środowiskowych w terminach zgodnych z normą zawartą w art. 107 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej. 9
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Jako osoba kierująca jednostką organizacyjną pomocy społecznej ośrodkiem pomocy społecznej, który zgodnie z art. 110 ustawy o pomocy społecznej jest powołany do realizacji zadań pomocy społecznej, jest Pani odpowiedzialna za ewentualne nieprawidłowości w jego działaniu. O sposobie realizacji powyższych wniosków proszę mnie poinformować w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informuję Panią Kierownik, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Pani uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pani zobowiązana: 1. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków; 2. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Z up. Wojewody Małopolskiego (-) mgr inż. Małgorzata Lechowicz Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Wójt Gminy Dobra 10