NORMALIZACJA W PROCESIE PRACY Studium podyplomowe z zakresu BHP 1
INFORMACJA NORMALIZACYJNA Ramy dla realizacji wielu aktualnych wyzwań tworzą normy. Określono w nich zasady dotyczące, np.: projektowania i konstrukcji, materiałów i urządzeń do procesów technologicznych, metodologii badań, bezpieczeństwa pracy i środowiska, bezpieczeństwa maszyn i urządzeń, warunków technicznych dostawy określonych wyrobów, zarządzania jakością itd. 2
BHP w NORMALIZACJI Ten temat wyjątkowo dobrze współgra z jednym z głównym celów współczesnej normalizacji - z bezpieczeństwem. Przedmiotem szczególnej uwagi w gospodarce stają się dzisiaj m.in.: ochrona zdrowia ludzi (pracowników), bezpieczeństwo państwa, bezpieczeństwo przeciwpożarowe, bezpieczeństwo wyrobów. 3
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY szeroko rozumiane Normalizacja dotycząca BHP to nie tylko systemy zarządzania bhp, ale cały szereg innych aspektów, np.: stosowanie ujednoliconej terminologii, bezpieczeństwo maszyn oraz urządzeń, sprzęt ochrony osobistej, systemy ochronne stosowane w atmosferach zagrożonych wybuchem, zagrożenia zdrowia (hałas, wibracje, ergonomia, niebezpieczne substancje itd.) Źródło: Wiadomości PKN. Normalizacja 2/2016 4
ISTOTA WPROWADZENIE Wprowadzenie NORMALIZACJI (1) (1) (1) NORMALIZACJA: sztuka upraszczania - rezultat świadomego działania, proces porządkowania, ograniczania różnorodności, sposób doskonalenia i ułatwiania codziennego życia dokonywanie wyboru jednej opcji lub jednego wariantu (uprzywilejowanego) i promowanie go w postaci normy. NORMA traktowana jest jako wspólny techniczny język biznesu w relacjach klient wytwórca. NORMALIZACJA PRACUJE W TLE Większość z nas żyje trochę nieświadomie w otoczeniu norm, choć intuicyjnie wyczuwamy ideę normalizacji. 5
NORMALIZACJA działalność mająca na celu uzyskanie optymalnego w danych okolicznościach stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących problemów istniejących lub możliwych do wystąpienia. (PN-EN 45020: 2009) 6
NORMA dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną ustalający - do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie PN-EN 45020:2009 7
POWINNY: mieć wysoki stopień akceptowalności pełne zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron w proces opracowywania norm, być spójne ze sobą, pozwalać na innowacje techniczne i konkurencję, być oparte na solidnych badaniach naukowych, regularnie być nowelizowane, użyteczne, gdziekolwiek jest to możliwe 8
dobry sposób na rozprzestrzenianie się informacji technicznych i nowych osiągnięć, jednoznaczna płaszczyzna porozumiewania się wytwórców z zamawiającymi, wzór dla produkcji, element konkurencyjności, narzędzie ułatwiające zarządzanie, sprawowanie nadzoru, eliminacja barier technicznych w handlu oraz narzędzie wspomagania wymiany towarowej, (1) 9
gwarancja bezpieczeństwa użytkownika, promocja jakości i niezawodności, podstawa obowiązkowej i dobrowolnej certyfikacji, narzędzie wdrażanie systemów zarządzania jakością, środowiskiem, bhp, energią, możliwość wykorzystywania doświadczeń wielu fachowców, (2) ważny element kształcenia pracowników. 10
NORMA TO DOKUMENT opisuje stan wiedzy technicznej na aktualnym poziomie (światowym, regionalnym, krajowym) w danej dziedzinie; przeznaczony do dobrowolnego stosowania; ułatwia przepływ wyrobów i usług między rynkami; stanowi podstawę relacji sfery gospodarczej, rządowej i społecznej przy spełnianiu określonych warunków bezpieczeństwa, jakości wyrobów i usług; chroniony prawem autorskim (jak filmy, muzyka, programy komputerowe, utwory literackie); nie jest informacją publiczną. www.pkn.pl 11
PN-EN 45020:2009 Terminologia ogólna - Normalizacja i dziedziny związane stanowi podstawę wzajemnych kontaktów uczestników procesu normalizacji oraz edukacji 12
SZCZEBLE NORMALIZACJI NORMALIZACJA MIĘDZYNARODOWA NORMALIZACJA REGIONALNA NORMALIZACJA KRAJOWA 13
NORMALIZACJA MIĘDZYNARODOWA ISO Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna IEC Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna ITU Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna 14
MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA NORMALIZACYJNA ISO 1947 (LONDYN) CZŁONKOWIE ISO : 163 (grudzień 2016) CZŁONKOWIE RZECZYWIŚCI : 120 krajowych jednostek normalizacyjnych (PKN od 1947 r). Prawo głosu CZŁONKOWIE KORESPONDENCYJNI: 38 krajów, organizacje w krajach rozwijających się, nie posiadających własnych krajowych jednostek normalizacyjnych. Status obserwatora CZŁONKOWIE WSPIERAJĄCY: 5 krajów, organizacje w krajach o bardzo słabej gospodarce. Status obserwatora Źródło : ISO in figures 15
Działalność ISO finansowana ze składek członkowskich ustanawianych proporcjonalnie do produktu krajowego brutto Działalność ISO koordynuje - Sekretariat Generalny STRUKTURA ORGANIZACYJNA ISO OBEJMUJE: Komitety Techniczne (TC), Podkomitety Techniczne (SC) oraz Grupy Robocze (WG), tzn. wszystkie organy robocze działające w strukturze organizacyjnej TC/SC grupujące niezależnych ekspertów, których rekomendują krajowe organizacje normalizacyjne z różnych krajów, także grupy ad hoc, zespoły zadaniowe itp.) Siedziba ISO: Szwajcaria Genewa Języki oficjalne: angielski, francuski, rosyjski ZBIÓR NORM ISO: 22000 (grudzień 2016) 16
OPRACOWYWANIE NORM ISO UCZESTNICY PROCESU TWORZENIA NORM: KOMITETY TECHNICZNE TC-238 (Raport ISO) MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE RZĄDOWE I POZARZĄDOWE Projekty ISO przyjęte przez Komitet Techniczny (TC) są przesyłane organizacjom członkowskim do głosowania. Publikacja w postaci normy ISO wymaga akceptacji co najmniej 75% organizacji uczestniczących w głosowaniu. 17
NORMY ZWIĄZANE Z ZARZĄDZANIEM (1) ISO 9000 System zarządzania jakością Podstawy i terminologia ISO 14001 Systemy zarządzania środowiskowego -- Wymagania i wytyczne stosowania ISO 26000 Odpowiedzialność społeczna ISO 50001 Zarządzanie energią ISO 31000 Zarządzanie ryzykiem ISO 22000 Zarządzanie bezpieczeństwem żywności ISO 27001 Zarządzanie bezpieczeństwem informacji ISO 20121 Systemy zarządzania zrównoważonym rozwojem zdarzeń - Wymagania i wytyczne stosowania 18
ISO opracowała pierwszą na świecie normę dotyczącą BHP (planowane zatwierdzenie w 2018) ISO 45001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy - Wymagania i wytyczne Norma : umożliwi firmom poprawę wydajności systemu bhp przy zapobieganiu urazom i problemom zdrowotnym; pozwoli na integrację z systemami zarządzania funkcjonującymi w organizacji. Źródło: Wiadomości PKN. Normalizacja 4/2017 19
ISO 26000 Odpowiedzialność społeczna (wdrożona w Polsce jako PN-ISO) Dotyczy odpowiedzialności organizacji za wpływ podejmowanych przez nią decyzji i działań na społeczeństwo oraz środowisko, poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie w takich obszarach, jak: ład organizacyjny, prawa człowieka, praktyki z zakresu pracy, środowisko, uczciwe praktyki operacyjne, zagadnienia konsumenckie, zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej. 20
INTELIGENTNE MIASTA PN-ISO 37120:2015 Zrównoważony rozwój społeczny - Wskaźniki usług miejskich i jakości życia. Inicjatywa normalizacyjna na rzecz transformacji miasta w miasto inteligentne. Źródło: Wiadomości PKN. Normalizacja 10/2017 21
ZRÓWNOWAŻONE ZAKUPY ISO 20400 - pierwsza norma ISO dotycząca zakupów. Norma podaje wytyczne dotyczące wprowadzenia zrównoważonych rozwiązań do strategii i procesu zakupów organizacji, definiuje takie zasady zaopatrzenia zrównoważonego jak: odpowiedzialność, przejrzystość, poszanowanie praw człowieka oraz zachowania etyczne. To od kogo kupuje organizacja ma co najmniej taki sam wpływ na jej wydajność jak to, co kupuje. Pewność co do dostawców przynosi wymierne i etyczne korzyści(warunki pracy, zarządzanie ryzykiem, wpływ na środowisko). Korzyści ze zrównoważonych zakupów mogą być dalekosiężne. Rozpoczęto już prace nad polską wersją normy. Będzie wdrożona do zbioru PN w 2019 roku jako PN-ISO 20400. Normę ISO 20400 w oryginale można kupić w sklepie PKN. www.pkn.pl 22
MIĘDZYNARODOWA KOMISJA ELEKTROTECHNICZNA - IEC 1906 (LONDYN) Organizacja, która przygotowuje i publikuje normy międzynarodowe dla wszystkich technologii elektrycznych, elektronicznych i pokrewnych, znanych pod wspólną nazwą "elektrotechnika". Blisko 20 000 ekspertów z przemysłu, handlu, rządowych laboratoriach testowych i badawczych, uczelni i grup konsumenckich. 23
MIĘDZYNARODOWA KOMISJA ELEKTROTECHNICZNA zrzesza 167 krajów (2016) ORGANIZACJE CZŁONKOWSKIE: 83 (Raport IEC) w tym PKN od 1926 r. CZŁONKOWIE STOWARZYSZENI: 84 Siedziba ISO: Szwajcaria Genewa Języki oficjalne: angielski, francuski, rosyjski Komitety techniczne i podkomitety (212 razem) oraz 1500 grup Roboczych (Raport IEC 2016) Pierwszy Prezydent IEC: Lord Kelvin (Wielka Brytania) Nagroda Lorda Kelvina 24
MIĘDZYNARODOWA UNIA TELEKOMUNIKACYJNA ITU 1895 Agenda ONZ normalizuje rynek telekomunikacyjny i radiokomunikacyjny SIEDZIBA ISO: Szwajcaria Genewa Państwa członkowskie (w tym Watykan): 193 Członkowie sektorowi (firmy funkcjonujące na rynku telekomunikacji i radiokomunikacji): 700 25
WPROWADZANIE ISO DO PN opracowanie PN identycznej pod względem treści i sposobu prezentacji z wprowadzaną normą lub opracowanie PN zmodyfikowanej w stosunku do normy wprowadzanej, przy czym modyfikacje włączone do PN mogą: zmieniać treść postanowień, wprowadzać dodatkowe lub eliminować określone postanowienia, wprowadzać rozwiązania alternatywne. 26
EUROPEJSKIE ORGANIZACJE NORMALIZACYJNE - kompetentne w obszarze dobrowolnej normalizacji technicznej; ustanawiają normy europejskie i tworzą europejski system normalizacyjny CEN EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACYJNY CENELEC EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACYJNY ELEKTROTECHNIKI ETSI - EUROPEJSKI INSTYTUT NORM TELEKOMUNIKACYJNYCH 27
CEN - EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACYJNY organizacja aktywna we wszystkich dziedzinach poza elektrotechniką i telekomunikacją. Rok utworzenia: pierwsze prace 1961r. (Paryż), oficjalne utworzenie 1974r. (Bruksela) Członkowie i afilianci (organizacje normalizacyjne). Języki oficjalne: angielski, francuski, niemiecki Raport CEN liczba TC 314; liczba WG -1497; liczba EN 907; łączna liczba EN - 14 739 28
CENELEC EUROPEJSKI KOMITET NORMALIZACYJNY ELEKTROTECHNIKI organizacja aktywna w dziedzinie elektrotechniki. Rok utworzenia: 1959 r. Belgia - Bruksela Członkowie i afilianci (organizacje normalizacyjne) Języki oficjalne: angielski, francuski, niemiecki 29
ETSI EUROPEJSKI INSTYTUT NORM TELEKOMUNIKACYJNYCH organizacja aktywna w dziedzinie telekomunikacji, prywatne stowarzyszenie typu non-profit. Rok utworzenia: 1988 Francja Sophia Antipolis (Park Nauki na Riwierze Francuskiej) Członkowie: producenci, operatorzy sieci, jednostki badawcze, znaczący użytkownicy - w Polsce: Polkomtel S.A; Telekomunikacja Polska S.A (Orange Polska) 30
Podstawowy dokument normatywny CEN/CENELEC, funkcjonujący w Unii Europejskiej. Opracowanie normy EN nigdzie nie skutkuje wprost obowiązkiem jej stosowania. (1) Normy EN wdrażane są do norm krajowych bez zmian, wymagają wycofania norm sprzecznych z nimi. 31
CEN CENELEC - ETSI wspierając działania Rady Europy utworzyły wspólną grupę roboczą ds. edukacji normalizacyjnej. ROSNĄCA ŚWIADOMOŚC NORMALIZACYJNA PRZYNOSI KORZYŚCI WSZYSTKIM UCZESTNIKOM RYNKU EUROPEJSKIEGO 32
BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA ZDROWIA Wspólnota Europejska - duża aktywność w zakresie tworzenia prawa bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, w tym dyrektyw. Wdrażanie dyrektyw wspomagane jest normami europejskimi EN, które są opracowywane na zlecenie Komisji Europejskiej. 33
HARMONIZACJA TECHNICZNA ZA POMOCĄ DYREKTYW Dyrektywa ustawa o charakterze obowiązującym dla krajów członkowskich w zakresie wyników, lecz pozostawiająca instytucjom krajowym wybór formy wdrożenia. Przyjęcie dyrektywy(europejskiego tekstu prawnego) oznacza przeniesienie jej do prawa krajowego. Dyrektywy starego podejścia do harmonizacji technicznej w Unii Europejskiej Dyrektywy nowego podejścia do harmonizacji technicznej w Unii Europejskiej Określenie szczegółowe specyfikacji technicznych dla pewnych grup wyrobów Określenie tylko zasadniczych wymagań dotyczących zdrowia, środowiska, bezpieczeństwa oraz ochrony konsumenta 34
dotyczą wyrobów, które mają być po raz pierwszy wprowadzone do obrotu i przeznaczone do użytku; określają one dokładnie zakres wyrobów, których dotyczą (często uwzględniają listy wyjątków), uwzględniają zasadnicze wymagania (najczęściej podane w załącznikach) dotyczące bezpieczeństwa użytkowania wyrobów (eliminacji zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi oraz zwierząt, mienia, czy 35 środowiska).
DYREKTYWY NOWEGO PODEJŚCIA (2) WDRAŻANIE DYREKTYW 1. Wytwórca dowodząc zgodności z wymaganiami prawa korzysta z podanych w dyrektywie procedur oceny zgodności, dokonując wyboru odpowiednio do wymagań. 2. Wytwórca stosuje normy zharmonizowane z dyrektywami; jest to prostsza procedura. Wytwórca w tym przypadku korzysta z przywileju domniemania zgodności z prawem. www.pkn.pl 36
NORMY A PRAWO EUROPEJSKIE Wytwórca wyrobu może przy wprowadzaniu dyrektyw Nowego Podejścia (NP) posłużyć się gotowymi receptami - zharmonizowanymi Normami Europejskimi, które opracowywane są w ramach europejskich organizacji normalizacyjnych. Normy te są tak opracowane, aby ich pozwalało na spełnienie zasadniczych wymagań dyrektyw. Źródło: POLSKA NORMALIZACJA MÓJ BIZNES? PKN 2010 37
NORMY A PRAWO EUROPEJSKIE Norma zharmonizowana z dyrektywą Nowego Podejścia jest jedną, ale nie jedyną drogą osiągnięcia zgodności z wymaganiami zasadniczymi dyrektywy. Innym sposobem osiągnięcia zgodności z wymaganiami zasadniczymi dyrektywy są moduły (procedury oceny zgodności), określone w DECYZJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY (2008). Źródło: POLSKA NORMALIZACJA MÓJ BIZNES? PKN 2010 38
ZNAK "CE" Wyroby spełniające wymagania dyrektyw i norm zharmonizowanych z nimi są znakowane znakiem CE. Mimo dobrowolności norm zharmonizowanych z dyrektywami Nowego Podejścia zaleca się ich stosowanie, jeśli takie normy istnieją, ponieważ jest to najłatwiejszy, najpewniejszy i najtańszy sposób wykazania zgodności wyrobu z zasadniczymi wymaganiami. 39
Fakt, że zgodność z europejskimi normami zharmonizowanymi oznacza niemal automatycznie zgodność z wymaganiami dyrektyw - stanowi istotny atut dla tych norm. Oficjalne wykazy norm zharmonizowanych dla poszczególnych dyrektyw Nowego Podejścia: 40
ISTOTNE ZMIANY W NORMALIZACJI KRAJOWEJ W latach transformacji ustrojowej wprowadzono w polskiej normalizacji: ważne zmiany - dostosowanie normalizacji krajowej do normalizacji europejskiej. Te zmiany były i są bezpośrednio związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. 41
USTAWA O NORMALIZACJI (2002) 1/4 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA POLSKIEGO SYSTEMU NORMALIZACYJNEGO WPROWADZAJĄCEGO SYSTEM NORMALIZACJI POWSZECHNEJ Funkcjonowanie odrębnej krajowej jednostki PKN poza strukturami administracji rządowej. Stworzenie warunków wykorzystania przez organy administracji rządowej - PN jako instrumentów realizacji swoich zadań. PN mogą być przywoływane w przepisach, jednak sposób ich przywołania powinien zachowywać dobrowolność stosowania normy. Halina Pawlowska 42 Źródło: Wydawnictwo PKN NORMALIZACJA 2010
USTAWA O NORMALIZACJI (2002) 2/4 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PKN Normy opracowują KT (organy techniczne, autonomiczne, wolne od administracyjnych wpływów na treść normy). Główne zadanie KT: prowadzenie prac normalizacyjnych, które mają na celu wdrożenie norm EN i/lub ISO do zbioru PN. Możliwość udziału wszystkim zainteresowanych w procesie normalizacji, wolny dostęp do członkostwa w KT, możliwość zgłaszania propozycji prac normalizacyjnych oraz możliwość uczestnictwa w opiniowaniu pr PN (w ankiecie powszechnej). Halina Pawlowska Źródło: Wydawnictwo PKN NORMALIZACJA 2010 43
USTAWA O NORMALIZACJI (2002) 3/3 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA POLSKIEGO SYSTEMU NORMALIZACYJNEGO Ustalenie tylko jednego rodzaju normy Polskiej Normy (PN), zatwierdzanej przez Prezesa PKN, opracowywanej z zastosowaniem zasady konsensu, powszechnie dostępnej i stosowanej dobrowolnie. Źródło: Wydawnictwo PKN NORMALIZACJA 2010 44
Polski Komitet Normalizacyjny Jednostka budżetowa Prezes PKN powołany przez Prezesa Rady Ministrów na okres 5 lat Rada Normalizacyjna działa przy PKN (kadencja 4 lata); w jej skład wchodzą przedstawiciele: organów administracji rządowej, ogólnopolskich organizacji gospodarczych, ogólnopolskich organizacji pracodawców, organizacji, których celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów, ogólnopolskich organizacji zawodowych i naukowo - technicznych, szkół wyższych i nauki. Halina Pawlowska 45
TRZON SYSTEMU NORMALIZACJI KOMITET TECHNICZNY (KT) - ciało złożone z przedstawicieli: podmiotów gospodarczych, administracji rządowej, instytucji, stowarzyszeń, jednostek badawczych, organizacji zawodowych i konsumenckich, zainteresowanych udziałem w normalizacji. KTodpowiada za opracowanie PN, podejmuje ostateczne decyzje merytoryczne w kwestii postanowień norm. 46
CZŁONKOWIE KT Podmioty działające i zarejestrowane na terenie RP, zainteresowane zakresem tematycznym danego KT, w liczbie nie mniej niż 5 i nie więcej niż 35 podmiotów. Członkowie KT są powoływani przez Prezesa PKN na czas nieokreślony i realizują zadania KT poprzez swoich reprezentantów. W skład KT wchodzą: specjaliści - reprezentanci podmiotów oraz pracownik PKN - konsultant KT. 47
GŁOSOWANIE w KT każdy podmiot jako członek KT ma jeden głos bez względu na liczbę osób, które go w Komitecie Technicznym (KT) reprezentują, jeśli przewodniczący i sekretarz KT reprezentują ten sam podmiot, to podmiot może być delegować 3 osoby, ale tylko jedna z nich ma prawo głosu. 48
promowanie normalizacji, wpływanie na zmianę percepcji norm przez biznes tak, aby normy były postrzegane jako ważny element zapewnienia jakości, bhp, efektywności, innowacyjności, zrównoważonego rozwoju, poszukiwanie możliwości finansowania norm przez środowisko zainteresowane daną tematyką norm, profesjonalne traktowanie zadań przy poparciu kierownictwa firmy - podmiotu delegującego swojego przedstawiciela do KT. 49
KOMITETY TECHNICZNE Działalność KT wynika z podstawowej zasady dobrowolnej normalizacji normy tworzą zainteresowani na własne potrzeby i z własnych środków. PKN nie wpływa na treść merytoryczną Polskich Norm. Źródło: POLSKA NORMALIZACJA MÓJ BIZNES? PKN 2010 50
RANGA KOMITETU TECHNICZNEGO PKN jako koordynator działalności w zakresie normalizacji przykłada dużą wagę do działania KT. Bez pracy KT nie ma procesu normalizacji, nie ma norm, nie ma wdrożenia Norm Europejskich do krajowej gospodarki. Na działalność KT podobnie jak na działalność wszystkich organizacji - zasadniczy wpływ mają kadry. 51
TAK! Wskazane jest opracowywanie norm niższego poziomu zgodnie z zasadami sztuki normalizacyjnej, które regulują zagadnienia techniczne i inne, np. normy przedsiębiorstw (zakładowe), normy grupy firm związanych ze sobą różnymi porozumieniami czy umowami. Takie normy mogą stanowić odpowiedniki dawnych norm branżowych 52
PROCES OPRACOWANIA NORMY ocena i przyjęcie propozycji tematu opisanego w karcie nowego tematu, opracowanie projektu normy, ankieta adresowana i powszechna, rozpatrzenie uwag i uzgodnienie normy, zatwierdzenie normy, publikacja normy. www.pkn.pl 53
ANKIETA POWSZECHNA Udostępnienie projektu normy wszystkim potencjalnym zainteresowanym w celu uzyskania opinii o nim i ewentualnego zgłoszenia uwag. Polski Komitet Normalizacyjny jako członek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opracowywania Norm Europejskich. Ankieta projektu EN oraz ETSI EN jest jednocześnie ankietą projektu przyszłej Polskiej Normy. www.pkn.pl 54
ANKIETA POWSZECHNA PROJEKTÓW NORM oficjalne ogłoszenie na www.pkn.pl WYKAZU PROJEKTÓW NORM DO ANKIETY POWSZECHNEJ Dla każdego projektu normy określony jest termin zgłaszania uwag. Uwagi do projektów norm PN należy zgłaszać do właściwych tematycznie Sektorów PKN wyłącznie w wersji elektronicznej (na specjalnych formularzach) przez naciśnięcie Zgłoś uwagi przy danym projekcie PN na Wykazie projektów do ankiety. www.pkn.pl 55
WYCOFYWANIE NORM z zastąpieniem (przy nowelizacji normy lub np. gdy wprowadza się EN, wtedy konieczne jest wycofanie zastępowanych krajowych norm sprzecznych), bez zastąpienia (norma traci aktualność). WYCOFANIE NORMY OZNACZA ZAWSZE WYŁĄCZENIE JEJ ZE ZBIORU NORM AKTUALNYCH. 56
WYCOFYWANIE NORM Faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z prawnym zakazem stosowania normy wycofanej (zależy to od uzgodnień między wytwórcą a zamawiającym). Normy wycofane są dostępne w ARCHIWUM AKT NOWYCH. Prezentują mniej nowoczesne z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego rozwiązania niż normy aktualne, ale jednak rozwiązania te nie są błędne... źródło: wykładnia PKN pismo 2002 r. 57
PRAWA AUTORSKIE DO NORM Zgodnie z ustawą o normalizacji PN są chronione jak utwory literackie; a autorskie prawa majątkowe do nich przysługują PKN. Warunki wykorzystywania praw autorskich do PN zostały uregulowane w Regulaminie przedruków. POLSKIE NORMY NIE MAJĄ STATUSU INFORMACJI PUBLICZNEJ i nie podlegają udostępnieniu w trybie ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej. 58
ZMIANA 1 NUMERACJI PN Zapisy numerów PN ujednolicono w 2010 r. Zmiana nr normy: stary nr - PN-85/H-83105 nowy nr - PN-H-83105:1985 Wg nowego zapisu numeru należy podawać odwołania do norm, wyszukiwać normy w katalogach i wyszukiwarkach internetowych. UWAGA: Zmianie nie ulegają numery norm PN na egzemplarzach wydrukowanych wcześniej. 59
ZMIANA 2 NUMERACJI PN W 2013 roku PKN wprowadził nowe zasady numeracji Polskich Norm (PN). Nowy numer referencyjny normy zawiera także miesiąc publikacji normy, np. PN-EN 12345:2013-03, w którym 03 oznacza miesiąc publikacji normy. Nr normy jest zakończony literą (E, P, F, D), która oznacza wersję językową : E - angielską, P- polską, F- francuską, D - niemiecką. LITERA PO NUMERZE REFERENCYJNYM NORMY NIE JEST ELEMENTEM SKŁADOWYM JEJ NUMERU, podawana jest dla ułatwienia. www.pkn.pl 60
gromadzenie norm tematycznie związanych z profilem działania firmy, emitowanie norm na stanowiska pracy i ich aktualizacja, opiniowanie prpn związanych z profilem działania firmy oraz opracowywanie ZN, aktywny udział w pracach właściwego KT, współudział w opracowywaniu norm w obszarze międzynarodowym i regionalnym 61
NORMALIZACJA W ZAKŁADZIE (1) nie jest zaliczana do podstawowej działalności, ma charakter wspomagający, jest dostrzegana przez kierownictwo wtedy, gdy pojawiają się trudności związane z brakiem możliwości spełnienia wymagań zamówienia, ze względu na nieznajomość postanowień normy, np. PN-EN. 62
ZARZĄDZANIE NORMAMI Ustalony sposób prowadzenia zbioru norm, ich rejestrowania (kartoteka, baza komputerowa), Ustalona metoda dostarczania ich użytkownikom, Okresowy przegląd norm, ich aktualizacja, usuwanie norm wycofanych, wprowadzanie zmian i poprawek do norm, Zapewnienie dostępności norm i rzetelności uzyskiwania informacji o normach, Opracowanie ZN, katalogu ZN (element kampanii reklamowej, czy marketingu). 63
KOMPLET WZORCOWY traktowany jako podstawowa baza informacji normalizacyjnej KOMPLET ROBOCZY baza wypożyczeń norm dla zainteresowanych komórek organizacyjnych firmy NORMY MUSZĄ BYĆ EWIDENCJONOWANE KARTOTEKA BAZA DANYCH 64
Miesięcznik INFORMACJA O PRZEBIEGU I WYNIKACH PRAC NORMALIZACYJNYCH Dostarcza informacji o: ankiecie powszechnej projektów PN, ankiecie powszechnej PN przewidzianych do wycofania, opublikowanych oraz wycofanych PN, opublikowanych dokumentach normalizacyjnych CEN i CENELEC, opublikowanych normach ISO. Źródło: www.pkn.pl 65
ŹRÓDŁA INFORMACJI NORMALIZACYJNEJ PKN baza własna PZN - POLSKI ZASÓB NORMALIZACYJNY, międzynarodowa baza PERINORM informacje o normach i projektach norm, przepisach technicznych i dokumentach normatywnych (normy ISO, EN, austriackie, belgijskie, czeskie, francuskie, niemieckie, holenderskie, szwajcarskie, tureckie, brytyjskie, amerykańskie, australijskie, japońskie, południowoafrykańskie) katalogi norm. www.pkn.pl 66
ŹRÓDŁA INFORMACJI NORMALIZACYJNEJ Katalog Polskich Norm na CD z prostą w obsłudze wyszukiwarką w wersji: - jednostanowiskowej, - sieciowej. Kontakt z właściwym KT - możliwość uzyskania aktualnej informacji o normach z danej tematyki, pozyskania pełnej informacji o grupie norm komplementarnie związanych z danym tematem, zapoznanie się z planami KT na przyszłość, interpretacja postanowień norm. 67
BAZA PERINORM - wiodąca baza (informacje o normach z 23 państw) Tworzona przez konsorcjum AFNOR, BSI, DIN przy współpracy z Komisją Europejską. Zajmuje się modernizacją bazy zgodnie z trendami rynkowymi. Przewidywane w przyszłości wprowadzenie pełnych tekstów norm. Wyszukiwanie norm z bazy w jęz. angielskim, francuskim i niemieckim. Polskie Normy od 1997 r. w bazie PERINORM 68
INTERNET- WAŻNE ŹRÓDŁO INFORMACJI O NORMALIZACJI strony internetowe europejskich organizacji normalizacyjnych i międzynarodowych, m.in. programy prac normalizacyjnych KT. strona internetowa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl 69
WAŻNE ŹRÓDŁO INFORMACJI NORMALIZACYJNEJ WIADOMOŚCI PKN. NORMALIZACJA CZASOPISMO W WERSJI INTERNETOWEJ OD 2011 r. W latach 1926-2011 - forma papierowa jako czasopismo NORMALIZACJA 70
WIADOMOŚCI PKN. NORMALIZACJA NUMERY SPECJALNE 71
72
CZYTELNIE NORM PKN Warszawa Katowice - Łódź Korzystanie ze zbiorów bezpłatne 73
CZY MOŻNA KOPIOWAĆ PN? POLSKIE NORMY KORZYSTAJĄ Z OCHRONY TAK JAK UTWORY LITERACKIE. PRAWA AUTORSKIE DO NORM MA PKN. Kopiowanie PN może odbywać się jedynie za zgodą PKN i tylko w uzasadnionych przypadkach (np. oryginały norm ulegają szybkiemu zniszczeniu) oraz gdy dotyczą tylko pewnych fragmentów PN (tablice, rys.). Kopie PN mogą być wykorzystywane tylko wewnątrz organizacji, nie mogą służyć celom komercyjnym. 74
www.pkn.pl Obejmuje m.in. informacje : o PKN; normalizacja; Polskie Normy; produkty; usługi; na skróty Uwzględnia także: Sklep Wiedza PZN BIP Wiadomości PKN Komunikaty Prezesa PKN Edukacja Strefa dla Samorządów Strefa dla MŚP 75 Eurokody
EUROPEJSCY MENEDŻEROWIE DZIĘKI UDZIAŁOWI W PROCESIE NORMALIZACJI WYKORZYSTUJĄ WIEDZĘ Z NORM JUŻ NA PRZEDPOLU PRODUKCJI ZNAJĄC JAKIE ROZWIĄZANIA SĄ PROPONOWANE. Firma OBECNA W KT MOŻE W PROJEKCIE NORMY ZASTOPOWAĆ PEWNE ZAPISY, KTÓRE MOGŁYBY ZMUSIĆ TĘ FIRMĘ DO PONOSZENIA NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH. Warto trzymać rękę na pulsie, to może oznaczać być albo nie być na konkurencyjnym rynku. 76
CZAS NA KOMPLEMENTARNĄ PROMOCJĘ NORMALIZACJI (1) wachlarz potrzeb kierownictwa firm na wieloaspektową wiedzę jest znaczny; pracodawcy poszukują pracowników z zasobami wiedzy z różnych dziedzin (w tym z zakresu normalizacji), którzy potrafią podjąć i unieść oraz zrealizować innowacyjne przedsięwzięcia rynkowe, 77
CZAS NA KOMPLEMENTARNĄ PROMOCJĘ NORMALIZACJI (2) istnieje realna potrzeba promowania postanowień norm w gospodarce i biznesie przez wykorzystywanie norm w publikacjach, prezentacjach, referatach, bazach wiedzy oraz szkoleniach, targach, posterach i wystawach, wprowadzenie przedmiotu NORMALIZACJA do programu studiów. 78
STRATEGIA ZARZĄDZANIA FIRMĄ Najważniejsza kwestia, na jakiej powinni się skupić menedżerowie firm oraz przedstawiciele władzy to uwzględnienie wiedzy pochodzącej z norm w swoich działaniach strategicznych. Źródło: Wiadomości PKN. Normalizacja 12/2016 79