Aspekty zagadnienia 1. Zjawisko fundamentalizmu biblijnego 2. Fundamentalistyczna lektura Biblii i jej charakterystyczne cechy 3. Zagrożenia płynące z fundamentalistycznej lektury Biblii
1. Fundamentalizm jako ruch religijny
Chrześcijaństwo fundamentalizm biblijny zjawisko wielopostaciowe i trudne do zdefiniowania Szerokie rozumienie: Tradycjonalizm Integryzm Pietyzm Neoortodoksja Ruchy charyzmatyczne Opus Dei Świadkowie Jehowy
Pozachrześcijańskie Ortodoksyjni Żydzi Fundamentalistyczne ruchy islamskie Niektóre grupy hinduistyczne
Reformacja Początki Sens wyrazowy (sens littéral) tekstu biblijnego Ruchy ortodoksyjne wewnątrz Kościołów protestanckich
USA Druga połowa XIX w. Wynik postaw antymodernistycznych wewnątrz Kościołów ruch fundamentalistyczny był przejawem reakcji obronnej protestantów wobec roszczeń egzegezy liberalnej Amerykańscy adwentyści. Christian Catholic Apostolic Church
dokument Papieskiej Komisji Biblijnej Wydana w Rzymie w 1993r. Polskie wydanie: Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Pisma Świętego w Kościele (IPŚWK) Przemówienie Jana Pawła II w setną rocznicę ogłoszenia encykliki Providentissimus Deus i pięćdziesiątą rocznicę encykliki Divino afflante Spiritu
O interpretacji prawidłowej (fragm. Przemówienia Jana Pawła II):
Początki fundamentalizmu: Kongres biblijny w Niagara ( stan NY) 1895r. Egzegeci protestanccy. Sprzeciw wobec badań szkoły historycznokrytycznej. Pięć punktów fundamentalizmu fundamentów wiary.
Pięć Punktów Fundamentalizmu 1. Bezbłędność werbalna Pisma Świętego. 2. Bóstwo Jezusa Chrystusa. 3. Jego dziewicze poczęcie. 4. Nauka ekspiacji zastępczej ( zastępcza ofiara zadośćuczynna Jezusa Chrystusa). 5. Zmartwychwstanie ciał w czasie ponownego przyjścia Chrystusa.
2. Fundamentalistyczna lektura tekstów biblijnych Założenie: absolutne przekonanie, iż Pismo Święte powinno być czytane i interpretowane dosłownie ( we wszystkich szczegółach). Interpretacja wyrazowa. Wszelkie szczegóły i kwestie (włącznie z geograficznymi, historycznymi, naukowymi) są prawdziwe. Biblia dziełem pisanym słowo po słowie przez Ducha Świętego.
Rozumienie autorstwa Biblii Wyłącznym autorem jest Bóg. Negacja elementu ludzkiego.
Charakterystyczne cechy Lekceważenie historycznie uwarunkowanej postaci tekstu biblijnego, w tym: 1. Frazeologię, 2. Możliwość zaistnienia sensu symbolicznego, 3. Sensu metaforycznego, 4. Sensu ponadwyrazowego, 5. Tendencyjność i ideologizacja przekładu. 6. Kwestionowali wcześniejszą tradycję teologiczną.
Charakterystyczne cechy c.d. 1. Lekceważą formy literackie. 2. Ówczesne sposoby myślenia. 3. Istnienie relektur. 4. Nie akceptują faktu, że hagiografowie mieli ograniczone zdolności intelektualne i poznawcze. 5. Odrzuca analizę filologiczną oryginalnego tekstu biblijnego.
Charakterystyczne cechy c.d. Redukują pracę egzegetów do roli tłumaczy (zapominają przy tym, że tłumaczenie Biblii jest już dziełem egzegety). Prowadzi do fałszywej teologii, ignorującej fakt Wcielenia i jego trwałe konsekwencje. Odrzucenie wspólnoty wiary ( Kościół) jako miejsce formowania się Pisma Świętego.
Przykład interpretacja Księgi Rodzaju Fundamentaliści nie mogli pogodzić obrazu stworzenia świata opisanego w Biblii (stworzyli własną wizję zwaną kreacjonizmem naukowym ) oraz tego prezentowanego przez teorię ewolucji, W konsekwencji tego, postanowili odrzucić wyniki nauk empirycznych
3. Zagrożenia płynące z fundamentalizmu Rosnąca popularność fundamentalistów (zwłaszcza USA). Zagrożenie: tajemnicy Wcielenia Słowa i istoty chrześcijaństwa (np. przez nietolerancję, agresję, rasizm). Podawanie iluzorycznych odpowiedzi na pytania egzystencjalne.
Zagrożenia płynące z fundamentalizmu c.d. Przez wyeliminowanie ludzkiego autorstwa Biblii, fundamentaliści nie dopuszczają krytyki. Wszelką krytykę tego kierunku nazywają modernistyczną i liberalną. Tworzy się walka religii ze światem nauki. Przez dosłowne czytanie Biblii wiele osób ma problemy z pogodzeniem jej sensu z innymi prawdami, przez co rezygnuje z wiary.
Zagrożenia płynące z fundamentalizmu c.d. Przybieranie form antykościelnych: lekceważy wyznanie wiary, dogmaty i praktyki liturgiczne, nauczanie Kościoła i jego funkcji
Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej stwierdził, że ostatecznie taka interpretacja Biblii prowadzi do samobójstwa myślowego