Zwyrodnienie plamki żółtej - AMD Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD - Age-Related Macular Degeneration) jest bardzo częstą przyczyną nieodwracalnej utraty wzroku u osób po 50 roku życia. Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. U podstawy tego schorzenia leżą zmiany, jakie zachodzą w tętnicach odżywiających siatkówkę. Dochodzi tu do zmian w ich ścianie, co skutkuje gorszym odżywieniem siatkówki, a w rezultacie pogorszeniem widzenia centralnego. Objawy choroby u poszczególnych pacjentów mogą się różnić, u niektórych występują nieznaczne trudności w widzeniu, u innych niemożliwe staje się wykonywanie podstawowych czynności takich jak gdzie czytanie, pisanie czy oglądnie telewizji. Jednak w przeważającej liczbie przypadków nie dochodzi do całkowitej ślepoty gdyż choroba dotyczy części centralnej pola widzenia. Wyróżniamy dwa typy AMD: - AMD tzw. mokre, wilgotne (związane z powstawaniem nowych naczyń krwionośnych) - AMD suche (niemające związku z powstawaniem nowych naczyń krwionośnych) MOKRE zwyrodnienie plamki żółtej (AMD mokre) może mimo agresywnego leczenia doprowadzić do utraty wzroku, dowiedziono jednak iż leczenie może powodować zahamowanie bądź zatrzymanie tego procesu. AMD mokre wiąże sie z tworzeniem nowych naczyń w celu poprawy dostaw krwi do siatkówki pozbawionej tlenu z tkanek. Niestety, nowe naczynia są bardzo delikatne i łatwo ulegają uszkodzeniu, powodując krwawienie i uszkodzenia otaczających tkanek oraz powstanie blizn, co prowadzi do utraty wzroku. AMD mokre występuje u około 10% pacjentów, którzy cierpią na zwyrodnienie plamki żółtej. 1 / 6
Suche zwyrodnienie plamki żółtej (AMD suche), chociaż bardziej powszechne, zazwyczaj postępuje wolniej prowadząc do stopniowej utraty wzroku. Charakterystyczna jest obecność tzw. druzów małych, żółtawych złogów w obrębie siatkówki. Kolejnym objawem może być hiperpigmentacja lub depigmentacja siatkówki. Pacjenci z ta postacią AMD maja wysokie ryzyko rozwinięcia zaawansowanej postaci AMD Czynniki ryzyka AMD: - - Wiek - - Płeć żeńska - - Uwarunkowania genetyczne - - Nadciśnienie tętnicze - -Cukrzyca - - Sposób odżywiania - - Długotrwałe narażenie na promienie słoneczne - - Palenie tytoniu - - Niedobór witaminy C, E, cynku, selenu - -Niedobór luteiny i astaksantyny - - Jasny kolor tęczówki- Objawy AMD - - Zniekształcone widzenie linii prostych - - Trudności czytania lub wykonywania zadań, które wymagają dostrzegania szczegółów - - Problemy z widzeniem centralnym ( środka obrazu) 2 / 6
- - zniekształcenie linii prostych, krawędzi oglądanych przedmiotów (mogą się wydawać faliste, giętkie) - - Trudności w rozróżnianiu kolorów Wykrywanie i diagnozowanie AMD Chorobę stwierdza się podczas badania okulistycznego, dlatego osoby po 55-tym roku życia powinny regularnie kontrolować oczy. Jednym z często wykonywanych badań jest test Amslera pozwalający określić stan plamki żółtej oraz jej okolicy. Innym pomocnym w diagnozowaniu choroby badaniem jest angiografia fluoresceinowa - kontrastowe badanie naczyń krwionośnych dna oka. W celu wykonania badania pacjentowi podaje się dożylnie barwnik, aby następnie przy użyciu specjalnego aparatu wykonać zdjęcia dna oka. Leczenie AMD Nie ma udowodnionej terapii medycznej w leczeniu AMD suchego. Lekarz powinien regularnie badać oczy pod katem wilgotnego zwyrodnienia plamki żółtej. W wybranych przypadkach mokrego zwyrodnienia plamki żółtej tj. w przypadkach, w których zmiany nie dotyczą plamki żółtej można zastosować, fotokoagulacje do uszczelnienia lub zamknięcia krwawiących naczyń. Niestety fotokoagulacja nie jest w stanie przywrócić utraconego pola widzenia, może natomiast zapobiegać dalszej utracie pola widzenia. Nowa metoda leczenia jest terapia fotodynamiczna stosowana szczególnie w przypadkach, kiedy zmiany dotyczą plamki żółtej. Terapia ta polega na wcześniejszym podaniu substancji fotouczulającej, która gromadzi, się w proliferujących naczyniach. Następnie naczynia te są poddawane działaniu światła laserowego, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia naczyń 3 / 6
oraz ich zamknięcia. Niestety to działanie nie jest w stanie przywrócić utraconego pola widzenia jednakże jest pomocne przy zapobieganiu dalszym jego stratom. Leczenie to jest znacznie mniej szkodliwe niż fotokoagulacja, jednak ma bardzo ograniczone wskazania. Wczesna diagnoza ma kluczowe znaczenie dla pomyślnego leczenia mokrego zwyrodnienie plamki żółtej. Pacjenci mogą pomóc lekarzowi we wczesnym wykryciu zmian poprzez kontrolę wzroku w domu przy udziale testu Amslera. Sposób odżywiania a zwyrodnienie plamki żółtej Ostatnie badania wykazały istotny związek pomiędzy sposobem odżywiania a rozwojem zwyrodnienia plamki żółtej. Dowiedziono naukowo, iż u osób, które stosują dietę bogatą w owoce i warzywa (zwłaszcza zielone warzywa liściaste) rzadziej występują zwyrodnienia plamki żółtej. Konieczne jest przeprowadzenie większej ilości badań, aby uzyskać informacje czy stosowanie suplementów żywieniowych może zapobiec progresji u pacjentów z istniejącą już chorobą. AMD - wskazówki dla pacjentów Jeśli zdiagnozowane zostało zwyrodnienie plamki żółtej ( AMD), kilka prostych zmian w stylu życia może mieć pozytywny wpływ na zdrowie Twojej siatkówki. Monitorowanie pola widzenia testem Amslera. 4 / 6
Regularne wykonywanie testu polegającego na zaznaczaniu własnego pola widzenia pozwala na wykrycie we wczesnym stadium zmian, które mogą wymagać leczenia. Przyjmowanie multiwitaminy z cynkiem. Przeciwutleniacze, cynk i luteina są niezbędnymi składnikami odżywczymi, jakie znajdują się w siatkówce. Przyjmuje się, że u osób z AMD może wstępować niedobór wyżej wymienionych składników odżywczych. Dieta bogata w warzywa liściaste. Obejmuje ona pokarmy o dużej zawartości i aktywności przeciwutleniaczy: szparagi, brokuły, brukselka, kapusta, kalarepa, ciemnozielona sałata, szpinak. Ochrona oczu Nie należy zapominać o ochronie oczu za pomocą okularów, które zawierają filtry UV. Promieniowanie ultrafioletowe może powodować uszkodzenie komórek pigmentu w siatkówce. Rzucenie palenia Osoba cierpiąca na zwyrodnienie plamki żółtej powinna bezwzględnie zaprzestać palenia papierosów ponieważ osłabia ono tkanki oraz zmniejsza wydajność układu naczyń krwionośnych siatkówki. 5 / 6
Aktywność fizyczna Wykonywanie regularnych ćwiczeń, rozpoczynających się rozgrzewką, a kończących łagodną gimnastyką relaksującą organizm, w których wzrasta długość i intensywność wykonywanych ćwiczeń. Jest to najbardziej efektywny sposób na wzmocnienie układu sercowo-naczyniowego co poprawia ogólną zdrowia organizmu i zwiększa wydajność układu krążenia. Test Amslera jest bardzo prosta metodą badania widzenia, przeprowadzaną zarówno przez okulistę jak i możliwą do przeprowadzenia samodzielnie przez pacjenta w warunkach domowych. Do badania tego używa się siatki Amslera. Jest to kawałek papieru w kształcie kwadratu o boku 10 cm z narysowanymi na czarnym lub białym tle odpowiednio czarnymi lub białymi liniami, które tworzą siatkę kwadratów o boku 5 mm. W samym centrum jest punkt, na który jest skierowana oś widzenia pacjenta. Test ten służy do wykrywania zniekształceń obrazu, mroczków. Dzięki temu można, okreslić którego miejsca dotoczy zmiana oraz jej rozległość. Najważniejsze zasady podczas przeprowadzania tego testu to: - Odpowiednio dobre oświetlenie - Używanie okularów, jeżeli pacjent powinien je stosować - Odpowiednia odległość oka od siatki - Ok 15 cm - Patrzenie w punkt centralny - Zasłonięcie drugiego oka Dla każdego oka test przeprowadza się oddzielnie.w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości lub zmian (tj. mroczków, falistych linii itp.)pacjent powinien skontaktować się ze specjalistą. 6 / 6