Polski System Ochrony Zdrowia: problemy pacjentów, szczególnie osób starszych i dzieci - perspektywa lekarza Prof. Piotr Czauderna
ZDROWIE JEDNA Z NAJWAŻNIEJSZYCH WARTOŚCI DLA POLAKÓW Zmiana języka (zamiast pacjent świadczeniobiorca ) rodzi głębokie patologie, bowiem świadczeniobiorca jest klientem systemu, a nie jego podmiotem, któremu należy się leczenie i opieka w ramach możliwości oferowanych przez publiczną ochronę zdrowia. Dalsze urynkowianie ochrony zdrowia pogłębia jedynie, i tak już głęboko posunięty, proces dehumanizacji medycyny.
Niska satysfakcja obywateli z systemu opieki zdrowotnej: 62% Polaków negatywnie ocenia ogólną jakość opieki zdrowotnej, podczas gdy w innych krajach UE jest to średnio 27%. Najgorzej oceniane są ambulatoryjna opieka specjalistyczna oraz dostęp do badań diagnostycznych: Prawie ¼ chorych oczekuje na ambulatoryjną wizytę u lekarza specjalisty ponad 6 miesięcy W Polsce na 1 lekarza przypada o 50% więcej wizyt pacjentów niż wynosi średnia dla UE Polska zajmuje 3-cie miejsce od końca w UE w zakresie długości kolejek na planowe zabiegi chirurgiczne oraz niezaspokojonych potrzeb w odniesieniu do wizyt lekarskich
Polska jako jeden z nielicznych krajów, objętych Europejskim Konsumenckim Indeksem Zdrowia (EHCI), miała w 2014 r. wynik gorszy niż rok wcześniej, mimo iż ponownie zajęła 31. miejsce w badaniu, w którym oceniano 37 europejskich systemów ochrony zdrowia. Wyprzedza nas nawet Albania!!!
Zagubienie pacjenta w systemie (informacyjne i emocjonalne) wynikające z: znacznego stopnia skomplikowania systemu, braku czytelnej informacji dla pacjentów o zasadach współpracy w ramach łańcucha opieki zdrowotnej, tj. podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), ambulatoryjnej, opieki specjalistycznej (AOS), opieki szpitalnej oraz opieki długoterminowej, często zmieniających się regulacji i przepisów, pomniejszenia roli i ograniczenia działania lekarza POZ ograniczanie jego możliwości diagnostycznych, np. przez NFZ tradycyjny kult lekarza specjalisty
Brak dostatecznego upodmiotowienia pacjenta (tzw. patient empowerment): lekarz i pacjent winni być partnerami, co jak wskazują zagraniczne badania, przyczynia się do skuteczniejszego leczenia i bardziej efektywnej profilaktyki zdrowotnej brak świadomości tego problemu w środowisku medycznym i jego paternalistyczny stosunek do pacjenta niedostateczna dostępność wiarygodnej informacji medycznej, która umożliwia pacjentowi podjęcie świadomych decyzji diagnostyczno-terapeutycznych, np. brak portali internetowych przeznaczonych dla pacjentów zawierających zweryfikowane informacje medyczne
PROBLEMY PACJENTÓW Z PERSPEKTYWY LEKARZA Wysoki udział wydatków na ochronę zdrowia w budżecie gospodarstw domowych, sięgający nawet 30% całości wydatków: Dotyczy to w szczególności leków, których zakup stanowi znaczne obciążenie dla 41% gospodarstw domowych. Skutkuje to niewykupywaniem części leków przez pacjentów Bardzo ograniczony dostęp do innowacyjnych leków (jeden z najgorszych w całej UE) i technologii medycznych
PROBLEMY PACJENTÓW W WIEKU STARSZYM (GERIATRYCZNYCH) Wyzwania demograficzne i społeczne wynikające ze starzejącego się społeczeństwa, jak i mniejszej liczby rodzących się dzieci, a także zmieniającego się modelu rodziny i sprawowania opieki na osobami starszymi Brak kompleksowych programów wsparcia i pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych, także w zakresie pielęgnacyjnym: problem niskich zasiłków pielęgnacyjnych Także opieka medyczna nad osobami starszymi jest niedostateczna, co jest wynikiem braku opracowania i wdrożenia systemowych rozwiązań.
PROBLEMY PACJENTÓW W WIEKU STARSZYM (GERIATRYCZNYCH) Wielochorobowość wymagająca specjalistycznej opieki Bardzo mała liczba geriatrów w Polsce - 270 lekarzy posiadających specjalizację (w tym w swojej profesji pracuje jedynie 40) oraz około 300 pielęgniarek wyspecjalizowanych w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego. Brak oddziałów geriatrycznych czy jednak to jest najlepsze rozwiązanie? Niedostateczna wiedza nt. geriatrii wśród lekarzy, szczególnie POZ Problem polipragmazji, prowadzący do występowania niezamierzonych interakcji lek lek lub lek pożywienie
PROBLEMY PACJENTÓW W WIEKU STARSZYM (GERIATRYCZNYCH) Brak refundacji przez system procedur, które stwarzałyby na poziomie POZ możliwość całościowej oceny geriatrycznej pacjenta (jest ona refundowana przez NFZ jedynie w lecznictwie zamkniętym) Nadmierna liczba chorych kierowana do diagnostyki szpitalnej z powodu małych możliwości przeprowadzenia badań przez lekarza rodzinnego POZ, a także wskutek zbyt niskiego finansowania diagnostyki na poziomie AOS.
PROBLEMY PACJENTÓW W WIEKU STARSZYM (GERIATRYCZNYCH) Niewydolny system opieki długoterminowej, hospicyjnej i paliatywnej przyczyniający się do częstszych hospitalizacji, co skutkuje ciągłym brakiem łóżek w oddziałach internistycznych. LIMITOWANIE DOSTĘPU DO OPIEKI HOSPICYJNEJ, TAK STACJONARNEJ, JAK I DOMOWEJ, ŹLE ŚWIADCZY O NASZYM SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA!
PROBLEMY PACJENTÓW DZIECIĘCYCH Praktyczna likwidacja medycyny szkolnej Brak opieki pielęgniarskiej, stomatologicznej oraz lekarskiej w szkołach Brak wystarczającego i kompleksowego wsparcia dla dzieci niepełnosprawnych, z ciężkimi wadami wrodzonymi oraz ich rodzin w 2009 r. odsetek osób z niepełnosprawnością wynosił 3,5% w grupie wieku 0 14 lat; 4,4% w grupie 15 19 lat Malejąca popularność szczepień ochronnych wskutek nieuzasadnionych obaw (narasta liczba rodziców uchylających się od szczepień dzieci)
PROBLEMY PACJENTÓW DZIECIĘCYCH Niedostateczne objęcie populacji dzieci i młodzieży programami przesiewowymi i profilaktycznymi Problemy epidemiologiczne: Dramatycznie narastający problem otyłości skutkujący cukrzycą i zespołem metabolicznym u dzieci W 2009 r. otyłość stwierdzano u 16,4% dzieci w wieku 6 19 lat i odsetek ten zwiększa się o ok. 2 3% na dekadę Malejąca sprawność fizyczna dzieci i młodzieży
PROBLEMY PACJENTÓW DZIECIĘCYCH Problemy epidemiologiczne c.d. Fatalny stan uzębienia >>> Brak systematycznej opieki stomatologicznej W 2012 r. wolnych od próchnicy było tylko ok. 14% 6-latków Urazowość u dzieci i młodzieży Wciąż nie powstały centra urazowe i oparzeniowe dla dzieci Nadal niedostateczna profilaktyka urazów, zwłaszcza utonięć i wypadków komunikacyjnych Narastający problem agresji i samobójstw >>> Niezadawalający system opieki nad dziećmi ze schorzeniami psycho-społecznymi
PROBLEMY PACJENTÓW DZIECIĘCYCH Brak dostępu dzieci z nowotworami i chorobami rzadkimi do nowych europejskich programów terapeutycznych wskutek braku woli rozwiązania problemu organizacji niekomercyjnych badań klinicznych Trudności administracyjno-prawne Kategoryzacja badań klinicznych i związanych z nimi wymogów pod kątem stopnia ich ryzyka Brak rejestracji wielu podstawowych leków dla populacji dziecięcej Trudności finansowe Ubezpieczenie pacjentów Monitoring badania Organizacja zgłaszania badań niepożądanych
ZDROWIE NIE JEST TOWAREM JAK KAŻDY INNY! Medycyna jest najszlachetniejszą ze sztuk - Hipokrates z Kos Dziękuję Państwu za uwagę!