Polskie ośrodki naukowe w międzynarodowej sieci kooperacji

Polskie ośrodki naukowe w międzynarodowej sieci kooperacji Agnieszka Olechnicka, Adam Płoszaj Seminarium EUROREG 23 kwietnia 2015

Wprowadzenie BIBLIOMETRIA(NAUKOMETRIA) PRZESTRZENNA PROGRAM BADAŃ

Rozwój nauki vs. Publish or Perish Liczba publikacji naukowych podwaja się co około dziewięć lat (8-9% każdego roku) (Źródło: Nature 2014)

Zalew danych i informacji Jedną z chorób obecnego stulecia jest nadmiar książek; świat jest nimi tak obciążony, że nie sposób przetrawić obfitości jałowych treści, które rodzą się co dzień

Zalew danych i informacji Jedną z chorób obecnego stulecia jest nadmiar książek; świat jest nimi tak obciążony, że nie sposób przetrawić obfitości jałowych treści, które rodzą się co dzień Barnaby Rich, 1613 Źródło: Derek J. de SollaPrice, Mała nauka wielka nauka. Warszawa 1967, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 64

Zalety badania nauki przy wykorzystaniu danych bibliometrycznych Big data pełna populacja możliwość analizy w czasie rzeczywistym w naszym przypadku: 5,3 mln artykułów i 13,9 mln afiliacji (2000-2013) Obiektywizm brak ingerencji w rzeczywiste procesy inny pierwotny cel baz bibliometrycznych Szczegółowość danych specjalizacja 250 wąskich dziedzin nauki dokładne adresy: badania przestrzenne, w tym współpracy identyfikacja jednostek (też nauka firmy) źródło finansowania badań sieci cytowań itd.

Pułapki interpretacyjne danych bibliometrycznych Artykuł jeden z wielu produktów sektora nauki; konsekwencje procesu publikacyjnego; ilość vs. jakość. Cytowanie jakość/oddziaływanie/popularność; podstawą jedna baza bibliometryczna; brak kontekstu; citation amnesia; pominięcie przez inkorporację; time lag względem publikacji. Współautorstwo udział we współpracy i jej intensywności; rola poszczególnych autorów; proces współpracy: motywacja, trudności; efekty; wycinek współpracy.

Poziomy badań bibliometrycznych (oraz naukometrycznych) mikro Czasopisma Autorzy Jednostki naukowe Zespoły badawcze mezo Miasta Regiony Obszary transgraniczne makro Poziom globalny Dziedziny nauki Kraje Obiecująca nisza badawcza: naukometria przestrzenna (spatial scientometrics) Frenken, K., Hardeman, S., & Hoekman, J. (2009). Spatial scientometrics: Towards a cumulative research program. Journal of Informetrics, 3(3), 222-232

Udział artykułów afiliowanych w poszczególnych krajach, SCOPUS 1999-2003 2004-2008 Royal Society (20122), Knowledge, networks and nations: Global scientific collaboration in the 21st century, s. 17.

Introduction Artykuły na 100 tys. mieszkańców 2010

Introduction Liczba cytowań jednego artykułu 2010

WSPÓŁPRACA NAUKOWA jako obszar badań naukometrii przestrzennej

Wzrost udziału publikacji z udziałem co najmniej jednego autora zagranicznego (SCOPUS, świat) Royal Society (20122), Knowledge, networks and nations: Global scientific collaboration in the 21st century, s. 46.

Średnia liczba autorów jednego artykułu 6 5 4 3 2 1 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie WoS; artykuły z 36 krajów europejskich.

Średnia liczba afiliacji przypadająca na jeden artykuł 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie WoS; artykuły z 36 krajów europejskich.

Granice współpracy W marcu 2010 roku czasopismo Physics Letters B opublikowało artykuł 3222liczbą autorów z 32 państw. Dotyczył on wielokrotności pobierania cząsteczek mierzonej za pomocą detektora ATLAS w Wielkim Zderzaczu Hadronów w Genewie. Projekt poznania ludzkiego genomu zaangażował tysiące badaczy z 20 instytucjiz 6 krajów. Dzięki temu poznanie sekwencji wszystkich komplementarnych par zasad tworzących ludzki genom było możliwe w ciągu zaledwie 13 lat. (Royal Society, 2011)

Dlaczego następuje wzrost współpracy? rosnąca interdyscyplinarność prowadzonych badań pogłębianie się podziału pracy w nauce rosnące koszty prowadzenia badań konieczność dzielenia się infrastrukturą strategia publish or perish Źródło: opracowanie własne na podstawie (Archibugi, Iammarino 2002; Sonnenwald 2007; Ponds 2009; Katz, Martin 1997, Royal Society 2011)

Dlaczego warto zajmować się współpracą naukową? Teoria i empiria Efekty Granice Luka współpracy współpracy poznawcza Praktyka Polityka naukowa UE i poszczególnych państw skierowana jest na wzmacnianie ponadregionalnej współpracy naukowej Polityka innowacyjna wspiera współpracę w granicach regionów (inteligentne specjalizacje).

WSPÓŁPRACA NAUKOWA W REGIONACH UE wzorce, uwarunkowania, efekty

Wizualizacja sieci współpracy: graf AT11 AT12 AT13 AT21 AT22 AT31 AT32 AT33 AT34 BE22 BE25 BE31 BG31 BG32 BG33 BG34 BG41 BG42 CZ01 CZ02 CZ03 CZ04 CZ05 CZ06 CZ07 CZ08 DE11 DE13 DE14 DE22 DE23 DE25 DE26 DE27 DE41 DE71 DE72 DE73 DE80 DE91 DE92 DE93 DE94 DEA1 DEA3 DEA4 DEA5 DEB1 DEB2 DEB3 DED2 DED4 DEE0 DEG0 EE00 FR71 GR23 HU10 HU21 HU22 HU23 HU31 HU32 HU33 ITC3 LT00 LU00 LV00 PL11 PL12 PL21 PL22 PL31 PL32 PL33 PL41 PL42 PL51 PL52 PL61 PL62 PL63 RO11 RO12 RO21 RO22 RO31 RO32 RO41 RO42 SI01 SI02 SK01 SK02 SK03 SK04 CH01 CH05 CH06 CH07 BE10 BE21 BE22 BE23 BE24 BE32 BE33 BE34 BE35 CY00 CZ01 DE11 DE12 DE14 DE21 DE24 DE30 DE42 DE50 DE60 DE91 DE94 DEA2 DEC0 DED2 DED5 DEF0 DK01 DK02 DK03 DK04 DK05 ES11 ES12 ES13 ES21 ES22 ES23 ES24 ES30 ES41 ES42 ES43 ES51 ES52 ES53 ES61 ES62 ES70 FI13 FI18 FI19 FI1A FI20 FR10 FR21 FR22 FR23 FR24 FR25 FR26 FR30 FR41 FR42 FR43 FR51 FR52 FR53 FR61 FR62 FR63 FR71 FR72 FR81 FR82 FR83 GR11 GR12 GR13 GR14 GR21 GR22 GR23 GR24 GR25 GR30 GR41 GR42 GR43 IE01 IE02 ITC1 ITC2 ITC4 ITD1 ITD2 ITD3 ITD4 ITD5 ITE1 ITE2 ITE3 ITE4 ITF1 ITF2 ITF3 ITF4 ITF5 ITF6 ITG1 ITG2 MT00 NL11 NL12 NL13 NL21 NL22 NL23 NL31 NL32 NL33 NL34 NL41 NL42 NO01 NO02 NO03 NO04 NO05 NO06 NO07 PL34 PL41 PL43 PT11 PT15 PT16 PT17 PT18 PT20 PT30 SE11 SE12 SE21 SE22 SE23 SE31 SE32 SE33 CH01 CH02 CH03 CH04 UKC1 UKC2 UKD1 UKD3 UKD4 UKD6 UKD7 UKE1 UKE2 UKE3 UKE4 UKF1 UKF2 UKF3 UKG1 UKG2 UKG3 UKH1 UKH2 UKH3 UKI1 UKI2 UKJ1 UKJ2 UKJ3 UKJ4 UKK1 UKK2 UKK3 UKK4 UKL1 UKL2 UKM2 UKM3 UKM5 UKM6 UKN0

Wizualizacja sieci współpracy: mapa z grafem liczba artykułów z WoS afiliowanych w podregionie 21824 7000 2000 liczba wspólnych artykułów 601-891 451-600 301-450 201-300 101-200 10-100 samodzielne współpraca krajowa współpraca zagraniczna współpraca krajowa i zagraniczna

Introduction Odsetek artykułów z co najmniej jedną zagraniczną afiliacją 2010

Introduction 0,50 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Zmiana odsetka artykułów z co najmniej jedną zagraniczną Articles per afiliacją capita 2000-2010 2010 (2000=100)

Centralność stopnia węzła degree centrality

Centralność stopnia węzła degree centrality

Introduction Degree (weighted) centrality 2010

Introduction 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Change of degree (weighted) Articles per centrality capita 2000-2010 2010 (2000=100)

Stopień bliskości closeness centrality

Introduction Closeness centrality 2010

Introduction 0,80 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Change of closeness centrality Articles per capita 2000-2010 2010 (2000=100)

Centralność pośrednictwa betweeness centrality

Centralność pośrednictwa betweeness centrality

Introduction Betweeness centrality 2010

Introduction 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 zmiana betweeness Articles centrality per capita 2010 2000-2010 (2000=100)

Korelacje 2010 Liczba artykułów Artykuły per capita Liczba artykułów 0,621 0,409 Artykuły per capita 0,621 0,497 Średnie cytowania artykułu 0,409 0,497 Odsetek międzynarodowych 0,245 0,386 0,588 Degree centrality 0,969 0,607 0,481 Closeness centrality 0,729 0,683 0,588 Betweeness centrality 0,852 0,697 0,436 Nakłady na B+R per capita (-2t) 0,504 0,695 0,469 Średnie cytowania jednego artykułu

Korelacje 2010 Liczba artykułów Artykuły per capita Liczba artykułów 0,621 0,409 Artykuły per capita 0,621 0,497 Średnie cytowania artykułu 0,409 0,497 Odsetek międzynarodowych 0,245 0,386 0,588 Degree centrality 0,969 0,607 0,481 Closeness centrality 0,729 0,683 0,588 Betweeness centrality 0,852 0,697 0,436 Nakłady na B+R per capita (-2t) 0,504 0,695 0,469 Średnie cytowania jednego artykułu

Korelacje 2010 Liczba artykułów Artykuły per capita Liczba artykułów 0,621 0,409 Artykuły per capita 0,621 0,497 Średnie cytowania artykułu 0,409 0,497 Odsetek międzynarodowych 0,245 0,386 0,588 Degree centrality 0,969 0,607 0,481 Closeness centrality 0,729 0,683 0,588 Betweeness centrality 0,852 0,697 0,436 Nakłady na B+R per capita (-2t) 0,504 0,695 0,469 Średnie cytowania jednego artykułu

Współpraca międzynarodowa i cytowania 16 14 12 Średnie cytowania artykułów 10 8 6 4 2 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Odsetek artykułów międzynarodowych

Współpraca międzynarodowa i cytowania 16 14 AT BG BE CY Średnie cytowan nia artykułów 12 10 8 6 CZ DK ES FR HU IT LU DE EE FI GR IE LT MT 4 NL PT PL RO 2 SE SI 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 SK LV UK Odsetek artykułów międzynarodowych

Współpraca międzynarodowa i cytowania 16 14 Średnie cytowan nia artykułów 12 10 8 6 IT PL 4 2 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Odsetek artykułów międzynarodowych

Zmienna wyjaśniana: liczba artykułów na mieszkańca R R Square Adjusted R Square Standard error of the estimate Durbin- Watson statistic 0.883 0.779 0.772 0.474 1.967 Independent variables Unstandardized coefficients Standardized coefficients B Standard error Beta Significance Constant -0.001 0.029 0.963 Share of international articles -0.023 0.036-0.023 0.524 Normalized Degree -0.040 0.059-0.040 0.504 Closeness Centrality -0.007 0.066-0.007 0.914 Betweeness Centrality 0.196 0.077 0.198 0.012 GDP per capita 0.372 0.050 0.359 0.000 GERD (% GDP) 0.146 0.057 0.148 0.011 GERD per article -0.340 0.041-0.344 0.000 R&D personnel (% of active population) 0.391 0.062 0.395 0.000

Zmienna wyjaśniana: liczba artykułów na mieszkańca R R Square Adjusted R Square Standard error of the estimate Durbin- Watson statistic 0.883 0.779 0.772 0.474 1.967 Independent variables Unstandardized coefficients Standardized coefficients B Standard error Beta Significance Constant -0.001 0.029 0.963 Share of international articles -0.023 0.036-0.023 0.524 Normalized Degree -0.040 0.059-0.040 0.504 Closeness Centrality -0.007 0.066-0.007 0.914 Betweeness Centrality 0.196 0.077 0.198 0.012 GDP per capita 0.372 0.050 0.359 0.000 GERD (% GDP) 0.146 0.057 0.148 0.011 GERD per article -0.340 0.041-0.344 0.000 R&D personnel (% of active population) 0.391 0.062 0.395 0.000

Zmienna wyjaśniana: średnie cytowania artykułów R R Square Adjusted R Square Standard error of the estimate Durbin- Watson statistic 0.815 0.665 0.654 0.587 1.589 Independent variables Unstandardized coefficients Standardized coefficients B Standard error Beta Significance Constant 0.013 0.037 0.715 Share of international articles 0.311 0.045 0.311 0.000 Normalized Degree 0.172 0.074 0.173 0.020 Closeness Centrality 0.498 0.082 0.500 0.000 Betweeness Centrality -0.413 0.096-0.415 0.000 GDP per capita 0.552 0.062 0.528 0.000 GERD (% GDP) 0.251 0.071 0.252 0.000 GERD per article -0.140 0.051-0.141 0.006 R&D personnel (% of active population) -0.365 0.077-0.365 0.000

Zmienna wyjaśniana: średnie cytowania artykułów R R Square Adjusted R Square Standard error of the estimate Durbin- Watson statistic 0.815 0.665 0.654 0.587 1.589 Independent variables Unstandardized coefficients Standardized coefficients B Standard error Beta Significance Constant 0.013 0.037 0.715 Share of international articles 0.311 0.045 0.311 0.000 Normalized Degree 0.172 0.074 0.173 0.020 Closeness Centrality 0.498 0.082 0.500 0.000 Betweeness Centrality -0.413 0.096-0.415 0.000 GDP per capita 0.552 0.062 0.528 0.000 GERD (% GDP) 0.251 0.071 0.252 0.000 GERD per article -0.140 0.051-0.141 0.006 R&D personnel (% of active population) -0.365 0.077-0.365 0.000

Podsumowanie 1. Współpraca naukowa jest coraz powszechniejsza 2. Europejskie regiony są istotnie zróżnicowane ze względu na wzorce, uwarunkowania i efekty współpracy naukowej 3. Znaczenie współpracy naukowej (i badań współpracy) dla 3. Znaczenie współpracy naukowej (i badań współpracy) dla polityk publicznych

Pytania?

a.olechnicka@uw.edu.pl a.ploszaj@uw.edu.pl www.euroreg.uw.edu.pl