mi dzykulturowe Pakiet szkoleniowy
Witajcie w serii Pakietów Szkoleniowych T-Kit Niektórzy z Was zastanawiajà si zapewne, co oznacza angielski termin T-kit. Na to pytanie mo emy udzieliç co najmniej dwóch odpowiedzi. Pierwsza z nich jest prosta T-kit to skrót angielskiego wyra enia Training Kit (pakiet szkoleniowy). Druga odpowiedê wià e si z brzmieniem wyra enia t-kit. Wymawianie po angielsku s owo ticket (bilet), którego potrzebujemy, gdy wybieramy si w podró. I w aênie dlatego postaç przedstawiona na ok adce zwana Sniffy trzyma w r ku bilet na pociàg. Wybieraja si bowiem w podró, by odkryç nowe idee. Wyobra- amy sobie, e niniejszy pakiet jest narz dziem, którego ka dy z nas mo e u ywaç w swojej pracy. A dok adnie pakiet ten adresujemy do pracowników m odzie owych i szkoleniowców, oferujàc im teoretyczne i praktyczne narz dzia do pracy z m odzie à i szkolenia jej. Seria pakietów szkoleniowych T-Kit jest efektem trwajàcej rok wspólnej pracy osób z ró nych Êrodowisk kulturowych, zawodowych i organizacyjnych. Szkoleniowcy m odzie owi, liderzy m odzie owi z organizacji pozarzàdowych oraz autorzy zawodowo zajmujàcy si pisaniem tekstów wspó pracowali ze sobà, aby stworzyç publikacje na wysokim poziomie, które odpowiada yby potrzebom odbiorców, a równoczeênie uwzgl dnia yby ró ne uj cia do ka dego tematu w ca ej Europie. Niniejszy pakiet jest cz Êcià serii czterech tytu ów opublikowanych po raz pierwszy w roku 2000. Po nich w kolejnych latach uka à si nast pne pozycje. Pakiet jest jednà z publikacji Programu Partnerstwa na rzecz Szkolenia Pracowników M odzie owych (Partnership Programme on Youth Worker Training), prowadzonego przez Komisj Europejskà i Rad Europy. Oprócz pakietów szkoleniowych efektem partnerskiej wspó pracy tych dwóch instytucji sà kursy szkoleniowe, czasopismo Kojot ( Coyote ) i dynamiczna witryna internetowa. Wi cej informacji o efektach partnerskiej wspó pracy (nowe publikacje, og oszenia o kursach szkoleniowych itp.) oraz pakiety szkoleniowe w wersji elektronicznej mo na znaleêç w witrynie Programu Partnerstwa pod nast pujàcym adresem: www.training-youth.net. Publikacje Rady Europy F-67075 Strasburg Cedex Rada Europy i Komisja Europejska, listopad 2000 Przedruk materia u z niniejszej publikacji jest dozwolony wy àcznie na zasadach niekomercyjnych i w celach edukacyjnych pod warunkiem podania êród a. Niniejszy dokument nie w pe ni wyra a oficjalne stanowisko Komisji Europejskiej lub Rady Europy, ich paƒstw cz onkowskich czy organizacji wspó pracujàcych z tymi instytucjami. The Polish translation of the original T-Kit was founded and made by the Polish National Agency in 2002 with the permission of the Partnership Programme. The Polish National Agency assumes responsibility for the accuracy of the translation. Publikacja zasta a sfinansowana w roku 2002 ze Êrodków Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu Komisji Europejskiej w ramach Programu M ODZIE. Przek ad za zgodà Programu Partnerstwo. Narodowa Agencja Programu M ODZIE ponosi pe nà odpowiedzialnoêç polskiej wersji j zykowej z tekstem oryginalnym.
Koordynacja serii T-kit : Silvio Martinelli Redaktorzy niniejszego pakietu: Silvio Martinelli, Mark Taylor Autorzy niniejszego pakietu: (zob. równie ostatnià stron ) Arne Gillert Mohamed Haji-Kella Maria de Jesus Cascão Guedes Alexandra Raykova Claudia Schachinger Mark Taylor Komitet redakcyjny Bernard Abrignani Institut National de la Jeunesse et de l Education Populaire Elisabeth Hardt European Federation for Intercultural Learning Esther Hookway Lingua Franca Carol-Ann Morris European Youth Forum Heather Roy World Association of Girl Guides and Girl Scouts Sekretariat Sabine Van Migem (pomoc administracyjna) Genevieve Woods (Bibliotekarz) Ok adka i postaç Sniffy ego The Big Family Specjalne podzi kowania nale à si równie : Patrickowi Penninckx za koordynacj prac zwiàzanych z wydaniem serii T-kit, sta e wsparcie oraz zapewnienie powiàzaƒ z innymi projektami Umowy Partnerskiej; Anne Cosgrove i Lenie Kalibataite za wk ad w pierwszà faz projektu; wszystkim wydawcom i autorom, którzy wyrazili zgod na przedruk swych materia ów obj tych prawami autorskimi; wszystkim tym osobom choç wymienionym na koƒcu, ale równie wa nym które w ró nym charakterze, w ró nych momentach i w ró ny sposób przyczyni y si do tego, e ca e to przedsi wzi cie okaza o si mo liwe! Rada Europy DG IV Dyrektoriat M odzie y i Sportu Europejskie Centrum M odzie y w Strasburgu 30 Rue Pierre de Coubertin F-67000 Strasburg, Francja Tel: +33-3-8841 2300 Faks: +33-3-8841 2777 Europejskie Centrum M odzie y w Budapeszcie Zivatar ucta 1-3 H-1024 Budapeszt, W gry Tel: +36-1-2124078 Faks: +36-1-2124076 Komisja Europejska DG Edukacja i Kultura Wydzia D5: Polityka m odzie owa i Program M odzie Rue de la Loi, 200 B-1049 Bruksela, Belgia Tel: +32-2-295 1100 Faks: +32-2-299 4158
SPIS TREÂCI Wprowadzenie... 7 1. Uczenie si mi dzykulturowe a wartoêci wyst pujàce w Europie... 9 1.1 Czym jest Europa i dokàd zmierza... 9 1.1.1 Europa: koncepcja ró norodnoêci... 9 1.1.2 Kilka s ów o historii i wartoêciach instytucji europejskich... 10 1.1.3 Wyzwania dla Europy... 11 1.2 Nowe punkty wyjêcia... 12 1.3 M odzie i uczenie si mi dzykulturowe wyzwania... 15 2. Koncepcje uczenia si mi dzykulturowego... 17 2.1 Wprowadzenie... 17 2.2 Uczenie si... 17 2.3 Czym jest kultura? I co w zwiàzku z tym oznacza termin mi dzykulturowy?... 18 2.4 Poglàdy na kultur... 20 2.4.1 Model kultury jako góry lodowej... 20 2.4.2 Model wymiarów kultury Geerta Hofstede a... 20 2.4.3 Behawioralne komponenty kultury Edwarda T. i Mildred Reed Hallów... 23 2.4.4 Jacques Demorgon i Markus Molz o kulturze... 25 2.5 Uczenie si mi dzykulturowe... 30 2.6 Podsumowanie... 32 2.7 Edukacja mi dzykulturowa... 33 3. Ramy edukacyjne uczenia si mi dzykulturowego... 35 3.1 Rozwa ania ogólne... 35 3.2 Wybór, opracowywanie i adaptacja metod... 37 4. Metody... 39 4.1 Rozgrzewki... 39 4.1.1 Wprowadzenie... 39 4.1.2 Czy widzisz to, co ja? Czy ja widz to, co Ty?... 40 4.1.3 GRRR PHUT BUM... 41 4.1.4 60 sekund = 1 minuta czy te nie?... 42 4.1.5 Cebula ró norodnoêci... 43 4.2 åwiczenia indywidualne... 44 4.2.1 Wprowadzenie... 44 4.2.2 Moja droga do drugiego cz owieka... 44 4.2.3 Moje w asne lustro... 47 4.2.4 Twarzà w twarz z to samoêcià... 49 4.3 Dyskusja, argumentacja, konfrontacja... 51 4.3.1 Moje stanowisko... 51
4.3.2 Czy mo na handlowaç wartoêciami?... 54 4.3.3 Abigale... 56 4.4 Gry symulacyjne... 58 4.4.1 Kilka uwag praktycznych... 58 4.4.2 Limit 20... 59 4.4.3 Pytajmy, okazujàc zrozumienie i szacunek... 60 4.4.4 Derdianie... 62 4.5 Odgrywanie ról... 66 4.5.1 Odgrywanie ról jako metoda... 66 4.5.2 Zgadnij, kto przyjdzie na kolacj... 66 4.5.3 Stosunki mi dzy organizacjami mniejszoêciowymi... 67 4.6 Rozwiàzywanie problemów... 69 4.6.1 Problem dziewi ciu kropek... 69 4.6.2 åwiczenie z jajkiem... 71 4.6.3 Kto ma baterie?... 73 4.7 Badania i prezentacje... 75 4.7.1 Laboratorium kulturowe... 75 4.8 Ocena... 77 4.8.1 Uwagi ogólne... 77 4.8.2 Drzewo komunikacji... 78 4.8.3 Ekspresowy skok... 80 4.9 Inne rozmaite çwiczenia... 83 4.9.1 Wprowadzenie... 83 4.9.2 Âwiatowa sieç WWW... 83 4.9.3 Zeznania mi dzykulturowe... 85 4.9.4 Wielka gra o w adz... 87 4.9.5 Euro-Kolej a la carte... 88 5. Warsztaty... 89 5.1 Przygotowania do wymiany... 89 5.2 MniejszoÊç i wi kszoêç... 91 5.3 Rozwiàzywanie konfliktów mi dzykulturowych... 92 5.4 Jak zainteresowaç ludzi uczeniem si interkulturowym... 95 Za àcznik 1: Proponowany glosariusz terminów... 97 Za àcznik 2: Ocena pakietu szkoleniowego Uczenie si mi dzykulturowe.99 Za àcznik 3: Bibliografia... 101 Za àcznik 4: Dalsze kroki... 103