OTWARTE INNOWACJE W FIRMACH BIOFARMACEUTYCZNYCH STUDIUM PRZYPADKU FIRMY ASTRAZENECA

Podobne dokumenty
PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00

Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów

W jaki sposób park technologiczny może wspomóc transfer wiedzy na Mazowszu. Michał Dzierżawski Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny S.A.

Anna Ober Aleksandra Szcześniak

Nazwa Beneficjenta: Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie

Klastry wyzwania i możliwości

MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Zmień taktykę przejdź do ofensywy! Staw czoła cyfrowej transformacji!

Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.

OTWARTE INNOWACJE PRODUKTOWE DIAGNOZA ZJAWISKA W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH

Open innovation. "It is not enough just to be innovative. It is essential to be innovative all the time." Pinelli, Ernst & Young, 2012

Biuro Rozwoju i Kooperacji PL

AUTYSTYCZNE POSTAWY POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW W ZAKRESIE INNOWACJI. Prof. dr hab..maria Romanowska Warszawa,

Rozwój inteligentny Rozwój zrównoważony Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu

Nauka, Biznes, Innowacje Klaster Interdyscyplinarne Partnerstwo na rzecz Innowacyjnego Rozwoju Transportu i Infrastruktury

Jednostka Koordynująca Wdrażanie RIS. Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego Ustalenia strategiczne

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG)

Konferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego

Wewnątrzinstytucjonalne formy wsparcia badań i komercjalizacji wiedzy w jednostkach naukowych - wyniki badań

Kierunki wspierania. Wyniki projektu Insight 2030

Screening i ranking technologii

INNOWACJE OTWARTE W POLSKIM PRZEMYŚLE SPOŻYWCZYM

OGÓLNOPOLSKI KLASTER INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Obecne i nowe usługi polskiego systemu wsparcia MŚP

Uroczyste podpisanie umów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata Toruń, r.

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, stycznia 2014 r.

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat

Innowacje. Ewolucja czy rewolucja w przedsiębiorstwie? Łukasz Pyzioł Orkla Care Polska S.A.

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz

Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski

Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich?

Własność intelektualna w procesie budowy i rozwoju spółek spin-off

Bank partnerem wspierającym innowacyjne rozwiązania klientów

KLASTER DESIGNU, INNOWACJI I MODY

Pragmatyczne innowacje na podstawie TRIZ jako element budowania przewagi konkurencyjnej innowacyjnych firm

Przypomnienie celów i metodyki cyklu Konferencji PG i gospodarka Pomorza wspólne wyzwania rozwojowe

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny

Ewaluacja ex ante programu sektorowego INNOMED

Prezentacja zakresu usług. Kompleksowe doradztwo w transferze technologii i komercjalizacji wyników prac badawczych. Warszawa, październik 2014

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

FINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA

Wsparcie przedsiębiorców w latach możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza i inteligentne specjalizacje regionu

ZARZĄDZANIE WIEDZĄ W OTWARTYCH INNOWACJACH WYKORZYSTANIE MĄDROŚCI TŁUMU. Dr hab. Agnieszka Sopińska prof. SGH Warszawa,

Ezine 4. Zapraszamy do współpracy. Małe przypomnienie, czym jest CEO? CEO Kurs szkoleniowy CEO Multiplayer event w Szczecinie...

Regulamin Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego

Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej

BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP

Strategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus

Rola technologii w strategicznych transformacjach organizacji. Borys Stokalski

Oferta usług rozwojowych dla branży medycznej KLASTER MedSilesia

Polityki klastrowe - doświadczenia zagraniczne i wnioski dla Polski. Powiązania z inteligentnymi specjalizacjami

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie

Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie

Konkursy dla przedsiębiorców w ramach ZIT WrOF

Więcej niż agencja badawcza ASM CENTRUM BADAŃ I ANALIZ RYNKU.

MYŚL GLOBALNIE, DZIAŁAJ GLOBALNIE. dr Katarzyna Blanke- Ławniczak

Aktywne formy kreowania współpracy

Innowacyjność jako obszar polityki rozwoju Małopolski STRATEGIA MAŁOPOLSKA 2020

Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza wraz z inteligentną specjalizacją regionu. Warszawa, 26 listopada 2013 r.

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku

Innowacje społeczne innowacyjne instrumenty polityki społecznej w projektach finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

UCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r.

Stowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA. Toruń, r.

Partnerzy regionalni Wrocławskiego Parku Technologicznego w realizacji celów statutowych

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014

FUNDUSZE UE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA Działania realizowane przez PARP

TWÓJ BIZNES, NASZE KNOW-HOW

WSPARCIE WIELKOPOLSKIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W RAMACH WRPO Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

Zarządzanie w zakresie odpowiedzialnych innowacji

I oś priorytetowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego Szczecinek, 24 września 2015r.

REGIONALNE ŚRODKI NA WSPIERANIE DZIAŁÓW R&D. Mariusz Frankowski p.o. Dyrektora Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Przedsiębiorczość na wsi współczesne wyzwania i koncepcja rozwoju

Spis treści. Innowacyjność w Europie i Polsce. Innowacyjność w Europie, Japonii i USA. Science2Business. To wymyślił Polak

Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych. Radlin, 14 marca 2014 r.

WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF

Fundusze unijne dla przedsiębiorców wdrażane przez PARP, ze szczególnym uwzględnieniem dofinansowania na tworzenie i świadczenie e-usług

WSPÓŁCZESNA ANALIZA STRATEGII

Wsparcie działalności innowacyjnej przedsiębiorców i współpracy nauki z biznesem w ramach RPO WKP

Geneza Projektu Leśne Centrum Informacji Ryszard Szczygieł Pełnomocnik Dyrektora IBL ds. projektu LCI Instytut Badawczy Leśnictwa

Inteligentne specjalizacje Województwa Małopolskiego. Szanse i możliwości rozwoju przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków RPO WM

Bartosz Pilitowski Gdański Park Naukowo-Technologiczny Instytut Socjologii UMK

Strategia Lizbońska droga do sukcesu zjednoczonej Europy, UKIE, Warszawa 2002, s

Kompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój.

Wprowadzenie do Funduszy Europejskich na lata

Wsparcie dla innowacji

GROW - Bridging Business and Science

Wiedza klienta. Przykłady wykorzystania DR PRZEMYSŁAW TOMCZYK KATEDRA MARKETINGU

Możliwości dofinansowania w nowej perspektywie na projekty badawczo-rozwojowe oraz innowacje

Sieć Regionalnych Obserwatoriów Specjalistycznych. Gliwice, 21 listopada 2013 r.

Klastry- podstawy teoretyczne

Szanowni Państwo, Mamy przyjemność zaproponować Państwu szkolenie z zakresu:

NA CO MOGĄ LICZYĆ DOLNOŚLĄSCY PRZEDSIĘBIORCY W 2017 ROKU PLAN NABORÓW W I PÓŁROCZU 2017 ROKU

PLANY I PROGRAMY STUDIÓW

ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing

Polskie Stowarzyszenie HR Business Partner

NARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off

Transkrypt:

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 341 2017 Alina Kozarkiewicz AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Zarządzania Katedra Zarządzania Organizacjami, Kadrami i Prawa Gospodarczego akozarki@agh.zarz.edu.pl Izabela Baster AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Zarządzania doktorant izabela.baster.918@zarz.agh.edu.pl OTWARTE INNOWACJE W FIRMACH BIOFARMACEUTYCZNYCH STUDIUM PRZYPADKU FIRMY ASTRAZENECA Streszczenie: Celem artykułu jest prezentacja modelu otwartych innowacji oraz analiza zakresu jego adaptacji w przemyśle biofarmaceutycznym. W pierwszej części przedstawiono model otwartych innowacji oraz jego znaczenie dla innowacyjności współczesnych organizacji. W drugiej części pracy zaprezentowano wyniki badań własnych opartych na studium przypadku, którego przedmiotem była firma AstraZeneca, znajdująca się w czołówce firm biofarmaceutycznych na świecie. Przeanalizowano zakres adaptacji modelu w odniesieniu do działalności badawczo-rozwojowej oraz wspierania innowacyjności. Przedstawiono przykłady otwartych innowacji odnoszące się do typów modeli procesów, różnych form relacji oraz wykorzystania nowych technologii informatycznych. Słowa kluczowe: otwarte innowacje, firmy biofarmaceutyczne, innowacyjność, nowe technologie. JEL Classification: G34, M19. Wprowadzenie W przemyśle biofarmaceutycznym, który stanowi gałąź przemysłów wysokiej technologii, innowacyjność stanowi fundament działalności badawczo- -rozwojowej. Wobec coraz większych kosztów prac badawczo-rozwojowych, zmniejszającej się produktywności oraz skracającego się cyklu życia produktu budowanie przewagi konkurencyjnej wymusiło na firmach biofarmaceutycznych adaptację nowej koncepcji tworzenia innowacji opartej na współpracy i wymianie wiedzy [Gassmann i Reepmeyer, 2005; Chiaroni, Chiesa i Frattini, 2008].

Otwarte innowacje w firmach biofarmaceutycznych 191 Celem artykułu jest prezentacja koncepcji otwartych innowacji oraz analiza zakresu jej adaptacji w przemyśle biofarmaceutycznym. W pierwszej części pracy zostanie w sposób syntetyczny zaprezentowana idea otwartych innowacji, jej geneza i rozwój, a także znaczenie dla innowacyjności współczesnych organizacji. W tej części rozważań zostaną także omówione najważniejsze modele procesów innowacyjnych. Następnie koncepcja otwartych innowacji zostanie zaprezentowana w kontekście wyzwań związanych z rozwojem wybranego, innowacyjnego sektora, tzn. przemysłu biofarmaceutycznego. W drugiej części pracy zostaną przedstawione wyniki badań własnych opartych na studium przypadku. Jako przedmiot analizy wybrano innowacyjną firmę biofarmaceutyczną znajdującą się w czołówce największych firm tego sektora na świecie Astra- Zeneca. Procesy innowacyjne tej firmy wykorzystują założenia modeli otwartych innowacji, są zorientowane na współpracę w sektorze, w tym zarówno na udostępnianie własnych osiągnieć, jak i bazowanie na odkryciach innych podmiotów. 1. Otwarte innowacje Już w badaniach przeprowadzonych w latach 50. dowiedziono, że kosmopolityczność rozumiana jako budowanie możliwie największych sieci kontaktów z potencjalnymi źródłami innowacji jest jednym z najważniejszych elementów, na podstawie których można uszeregować prawdopodobieństwo sukcesu w innowacyjności [Carter i Williams, 1957]. Natomiast w ubiegłym stuleciu podejście oparte na tworzeniu innowacyjnych rozwiązań w oparciu o własne zasoby, określane mianem zamkniętych innowacji, zostało wyparte przez nowy model 1 w zarządzaniu innowacjami wprowadzony przez Chesbrougha model otwartych innowacji. Definicja zaproponowana przez niego mówi o otwartych innowacjach jako celowym wykorzystaniu przepływów (przypływu i odpływu) wiedzy do przyspieszenia innowacji wewnętrznych i rozszerzaniu rynku do ich wykorzystania zewnętrznego. Chesbrough zwrócił uwagę na fakt, że nie ma możliwości zgromadzenia wszystkich najlepszych pracowników u siebie, w związku z tym pomysły, które powstały na zewnątrz, pomagają tworzyć wartość dodaną dla organizacji. Podkreślił on jednocześnie, że ekspansja działalności badawczo-rozwojowej odnosi się nie tylko do generowania wiedzy, 1 Należy podkreślić, że w literaturze stosowane są zamiennie określenia typu idea, model, koncepcja lub paradygmat otwartych innowacji. Chesbrough, autor terminu otwarte innowacje, propaguje określenie paradygmat otwartych innowacji.

192 Alina Kozarkiewicz, Izabela Baster ale również jej wymiany nie powinno się czerpać korzyści jedynie z udostępnienia innym praw do swojej własności intelektualnej, ale również należy sięgać po patenty innych. W ten sposób, dążąc do optymalnego wykorzystania pomysłów zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, zwiększa się szansę na osiągnięcie sukcesu. Chesbrough wskazał na korelację między modelem biznesowym opartym na zaangażowaniu zewnętrznych uczestników a wzrostem produktywności. Zaakcentował również korzyść płynącą z możliwości partycypacji w kosztach innych podmiotów, a przez to obniżenie wydatków związanych z działalnością badawczo-rozwojową [Chesbrough, 2003, 2006]. Pojęcie otwartych innowacji ewoluowało i obecnie w literaturze przedmiotu można odnaleźć definicje proponowane przez innych autorów. Według Laursena i Saltera [2004] otwarte innowacje rozumiane są jako otwartość odnosząca się do różnych zewnętrznych źródeł aktywności innowacyjnej firmy. Zgodnie z tą logiką im większa liczba zewnętrznych źródeł, tym większa otwartość firmy. Natomiast West i Gallagher [2006] opisali otwarte innowacje jako ciągłe badanie wewnętrznych i zewnętrznych źródeł innowacji, co integruje badania z możliwościami i zasobami firmy. Podstawą rozwoju koncepcji otwartych innowacji stało się przeświadczenie, że miejsce powstawania wiedzy i nowych idei nie jest dokładnie tym miejscem, w którym powstają nowe produkty lub technologie, ani tym, w którym odbywa się ich komercjalizacja [Kozarkiewicz, 2010]. Otwarte innowacje są w zamyśle udostępnianiem przez firmy swoich procesów innowacji, poszukiwaniem daleko poza własnymi obszarami oraz dopracowaniem zarządzania różnorodnymi powiązaniami i relacjami w sieciach na wszystkich możliwych płaszczyznach. Na bazie otwartych innowacji powstają koncepcje wykorzystujące zakładaną ideę współpracy, otwartości, dzielenia się wiedzą w obszarze wykorzystywania pomysłów i rozwiązań. W modelu otwartych innowacji rola zewnętrznych partnerów ujawnia się zarówno na etapie generowania, jak i selekcji pomysłów oraz przekształcania ich w innowacyjne rozwiązania, komercjalizacji oraz dyfuzji innowacji [Rojek, 2014]. 2. Modele otwartych procesów innowacyjnych W literaturze przedmiotu model otwartych innowacji analizowany jest wielowątkowo. Jednym z kontekstów jest ujęcie procesowe. W ramach otwartych innowacji można wyróżnić trzy modele procesów innowacyjnych: dośrodkowe, odśrodkowe oraz mieszane [Chesbrough, 2003].

Otwarte innowacje w firmach biofarmaceutycznych 193 Otwarta innowacyjność dośrodkowa odnosi się do procesu absorbcji wiedzy, pomysłów i technologii z otoczenia, zwiększając efektywność własnej działalności innowacyjnej. Odbywa się to w sposób odpłatny przez zakup licencji, patentów, przejęcia innego przedsiębiorstwa bądź jego części, jak również nieodpłatny. Otwarta innowacyjność odśrodkowa polega na wykorzystywaniu otoczenia do komercjalizacji rozwiązań wytworzonych w ramach własnych struktur poza dotychczasowy model biznesowy. Dokonuje się to na skutek przeniesienia prawa własności, udzielenia licencji, patentów czy know-how; proces ten właściwy jest również tworzeniu nowych podmiotów, które w całości lub części są przez dane przedsiębiorstwo finansowane [Enkel, Gassmann i Chesbrough, 2009; Bianchi i in., 2010]. Otwarta innowacyjność mieszana zakłada tworzenie formalnych i nieformalnych sieci oraz podejmowanie kooperacji z zewnętrznymi interesariuszami na różnych etapach procesu innowacyjnego. Przepływ innowacji odbywa się poprzez współpracę przedsiębiorstw w ramach sieci biznesowych lub aliansów strategicznych [Chesbrough i Schwartz, 2007; Baloh, Jha i Awazu, 2008]. W ramach współpracy dochodzi do wymiany wiedzy, wzajemnego uczenia się oraz dzielenia się korzyściami wynikającymi ze wspólnie opracowanych rozwiązań. Innowacyjność mieszana łączy innowacyjność dośrodkową z innowacyjnością odśrodkową. Podmioty z jednej strony mogą korzystać z zasobów wiedzy partnerów, z drugiej zaś muszą udostępniać część własnych rozwiązań na rzecz wspólnego projektu oraz dzielić się tymi rozwiązaniami z innymi podmiotami. Poziom przepływu wiedzy oraz kierunek przepływu zależny jest od specyfiki projektu i relacji pomiędzy zaangażowanymi uczestnikami. W niektórych sytuacjach współpraca może przyjmować postać peer-to-peer, gdzie każdy z uczestników ma równorzędną pozycję [Sopińska, 2013]. 3. Otwarte innowacje w sektorze biofarmaceutycznym Otwarte innowacje propagujące współpracę i interakcje z zewnętrznymi podmiotami w celu przepływu wiedzy stanowią istotny czynnik innowacyjności przedsiębiorstw z sektora wysokich technologii. Generowanie i rozwój innowacyjnych pomysłów jest integralną częścią prac o charakterze badawczo- -rozwojowym, które stanowią jeden z filarów działalności największych firm biofarmaceutycznych.

194 Alina Kozarkiewicz, Izabela Baster 3.1. Współpraca a otwarte innowacje w sektorze biofarmaceutycznym Rosnące wymagania otoczenia biznesowego wymusiły na największych firmach biofarmaceutycznych przedefiniowanie modeli biznesowych i zmianę charakteru współpracy z zewnętrznymi podmiotami [Gassmann i Reepmeyer, 2005]. Na początku XXI w. dostrzeżono i opisano w literaturze przedmiotu nowy trend w tym obszarze, zwracając uwagę na znaczenie powiązań, budowania relacji, wymiany i zarządzania przepływem wiedzy. Tym samym nastąpiło przekształcenie modeli biznesowych z badaj i rozwijaj się na łącz i rozwijaj się, gdzie nawiązując do modelu otwartych innowacji wyznaczonym celem strategicznym jest pozyskiwanie innowacji spoza firmy [Huston i Sakkab, 2006]. Wspólne opracowanie produktów, konfigurowanie systemów produkcyjnych, fuzje technologii, nawiązywanie współpracy w ramach aliansów strategicznych, klastrów, konsorcjów sektorowych, sieci tematycznych i stowarzyszeń branżowych mogą stanowić ilustracje najważniejszych zmian, które nastąpiły w sektorze biofarmaceutycznym w wyniku wdrożenia takiego nowego modelu [Inaueni i Schenker-Wicki, 2011]. Jednocześnie stopień otwartości w zakresie udostępniania i pozyskiwania wiedzy jest osadzony w kontekście specyfiki sektora wysokich technologii, gdzie główne wyzwania stanowią doskonalenie przepływów wiedzy do i z firmy, jej komercjalizacja, a także kwestie własności intelektualnej oraz dyskontowania korzyści [Dushnitsky i Shaver, 2009]. 3.2. Dostęp do nowych technologii Literatura przedmiotu wskazuje na ogromną rolę, jaką odgrywają w procesie badawczo-rozwojowym w biofarmacji takie dziedziny jak bioinformatyka, proteomika, farmakogenetyka, biologia molekularna, wysokowydajne badania przesiewowe (HTS) czy chemia kombinatoryczna [Gassmann, Reepmeyer i von Zedtwitz, 2004]. Nowe technologie usprawniają proces tworzenia innowacyjnych pomysłów oraz przekształcania wiedzy w rozwiązania, które wspierają procesy badawczo-rozwojowe [Gassmann i Reepmeyer, 2005]. Jednym z najważniejszych czynników, który obniżył koszty związane z dostępem do innowacji tworzonych przez podmioty zewnętrzne, są nowe narzędzia i kanały komunikacji, takie jak społeczności online, crowdsourcing oraz platformy internetowe [Khanna, 2012].

Otwarte innowacje w firmach biofarmaceutycznych 195 4. Studium przypadku firmy biofarmaceutycznej AstraZeneca 4.1. Wybór metody badawczej Jako metodę badawczą w badaniach nad otwartymi innowacjami firm biofarmaceutycznych wybrano studium przypadku. Dokonując wyboru metody badawczej, uwzględniono przede wszystkim fakt, że takie podejście badawcze zaoferuje wgląd w badane zjawisko w jego realnym kontekście. Ważną zaletą studium przypadku jest także możliwość wykorzystywania wielu różnorodnych źródeł pozyskiwania i sposobów analizowania informacji. Co również ważne, wybrane podejście badawcze daje możliwość połączenia badania o charakterze ilustratywnym, eksploratywnym i wyjaśniającym [Yin, 1989]. Przyjęta metoda badawcza pozwala na wieloaspektową analizę pojedynczego przypadku firmy biofarmacuetycznej i analizę modeli procesów innowacyjnych stosowanych w tej firmie w ostatnich latach. 4.2. Charakterystyka firmy AstraZeneca AstraZeneca jest globalną, innowacyjną firmą biofarmaceutyczną, znajdującą się w światowej czołówce największych firm sektora wysokich technologii. Jak podkreśla się w materiałach informacyjnych udostępnianych przez firmę na jej stronach internetowych, AstraZeneca z myślą o pacjentach opracowuje i wytwarza nowoczesne leki pomagające zwalczać choroby, które stanowią największe wyzwania współczesnej medycyny. Współpraca ze środowiskiem akademickim, partnerami z branży oraz instytucjami rządowymi stanowi jedną ze strategii firmy AstraZeneca, która ma wzmocnić jej działalność badawczo-rozwojową i zapewnić przywództwo naukowe w takich dziedzinach terapeutycznych jak onkologia, kardiologia czy pulmonologia. Firma ma zasięg globalny, posiada centra naukowo-badawcze w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Japonii oraz Chinach. W Polsce jest obecna od ponad 20 lat. W 1992 r. powołano polskie przedstawicielstwo firmy Astra, które w 1998 r. zmieniło nazwę na Astra Pharmaceuticals Poland Sp. z o.o. Po konsolidacji firmy z Zeneca Polska Sp. z o.o. została utworzona po dziś dzień obowiązująca nazwa AstraZeneca Pharma Poland. W 2011 r. w Warszawie zostało utworzone pierwsze w tej części Europy i piąte na świecie Centrum Operacyjne Badań Klinicznych firmy AstraZeneca.

196 Alina Kozarkiewicz, Izabela Baster 4.3. Implementacja modelu otwartych innowacji w AstraZeneca Działalność innowacyjna firmy AstraZeneca opiera się na założeniach modelu otwartych innowacji i jest zorientowana na szeroki proces kreatywnej współpracy, w tym zarówno na udostępnianie własnych osiągnieć, jak i bazowanie na odkryciach innych podmiotów w celu ich dalszego wykorzystania. Analizując modele procesów innowacyjnych stosowanych przez firmę AstraZeneca, można zidentyfikować trzy opisane powyżej modele badana firma wykorzystuje idee modeli dośrodkowych, odśrodkowych oraz modele mieszane. Na przykład przejęcie przez AstraZeneca innej firmy biofarmaceutycznej ZS Pharma, rozwijającej nowe technologie wykorzystywane w farmacji stanowi przykład pozyskiwania innowacyjnych rozwiązań z otoczenia, co jest charakterystyczne dla modelu otwartej innowacji dośrodkowej. Natomiast podjęcie współpracy z inną firmą z tego samego sektora Aspen Global Incorporated może stanowić przykład otwartej innowacyjności odśrodkowej, która pozwoliła na komercjalizację leków AstraZeneca poza Stany Zjednoczone. W ramach otwartej innowacyjności mieszanej, w której to podmioty z jednej strony mogą korzystać z zasobów wiedzy partnerów, z drugiej zaś muszą udostępniać część własnych rozwiązań na rzecz wspólnego projektu oraz dzielić się tymi rozwiązaniami z innymi podmiotami, AstraZeneca oraz Bayer HealthCare były pionierami współpracy opartej na wzajemnym udostępnieniu bibliotek substancji badanych oraz wykorzystaniu ich pod kątem dalszych prac badawczo- -rozwojowych. Istotnym komponentem modelu otwartych innowacji jest współpraca, współfinansowanie i wspieranie prac badawczych prowadzonych na uniwersytetach i w ośrodkach badawczych, a także integrowanie wiedzy pochodzącej z różnych źródeł. Co należy podkreślić, AstraZeneca współpracuje z podmiotami z każdego regionu świata. W przypadku Azji typowym przykładem jest współpraca z National Health Innovation Centre w Singapurze, która pozwala wspierać innowacyjność w obszarze badań klinicznych. Oparta jest na udostępnieniu badaczom informacji o substancjach badanych, tak aby mogli oni składać do NHIC autorskie pomysły wykorzystania ich w celach dalszych badań. Instytucja ta ocenia pomysły pod kątem naukowym oraz potencjału komercyjnego, a następnie zapewnia finansowanie projektom wyłonionym w tym procesie. Przykładem współpracy z europejskimi instytucjami badawczymi zorientowanej na wsparcie innowacyjności w sektorze wysokich technologii jest utworzenie w 2016 r. konsorcjum pod nazwą Apollo Therapeutics Fund, w skład którego wchodzą firmy biofarmaceutyczne, w tym również AstraZeneca, oraz trzy

Otwarte innowacje w firmach biofarmaceutycznych 197 światowej klasy uniwersytety, Imperial College London, University of Cambridge i University College London. W ramach tej współpracy akademickie badania przedkliniczne są wspierane przez konsorcjum, tak aby na kolejnym etapie działalności badawczo-rozwojowej projekty te mogły zostać przejęte przez jedną z firm biofarmaceutycznych lub udostępnione poza konsorcjum. Innym przykładem partnerstwa wspierającego innowacyjne rozwiązania jest współpraca nawiązana z University of Cambridge Judge Business School s Entrepreneurship Centre w ramach programu Pitch@Palace. Jest to inicjatywa umożliwiająca kojarzenie przedsięwzięć z sektora technologicznego będących we wczesnych fazach rozwoju z mentorami i potencjalnymi partnerami biznesowymi. Do tej pory ok. 75 firm typu start-up skorzystało ze wsparcia, jakie oferuje AstraZeneca w ramach Pitch@Palace. AstraZeneca jest także obecna w innych częściach świata. Firma dołączyła również do the U.S. President s Emergency Plan for AIDS Relief, która jest inicjatywą rządu amerykańskiego wspierającą walkę z HIV/AIDS. Wspiera także walkę z problemem nadciśnienia w Afryce. W ramach tej formy aktywnego angażowania się firma włącza się w wysiłki mające na celu przeprowadzenie badań przesiewowych pod kątem nadciśnienia w tym rejonie świata. Jak podkreślano, bardzo istotnym elementem w implementacji koncepcji otwartych innowacji jest wspomaganie procesów innowacyjnych przez wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych i komunikacyjnych. Powszechny dostęp do nowych technologii informacyjnych wywarł wpływ na wybór narzędzi, jakimi posługują się firmy biofarmaceutyczne chcące nawiązać współpracę przy tworzeniu nowych leków i metod leczenia. W procesie tym wykorzystywane są narzędzia, które usprawniają przekształcanie wiedzy w rozwiązania innowacyjne, takie jak strona internetowa stworzona przez firmę w 2014 r. poświęcona różnym formom współpracy podejmowanej przez AstraZeneca ze środowiskiem akademickim, partnerami z branży oraz instytucjami rządowymi. W ten sposób firma umożliwiła powszechny dostęp do informacji o wybranych substancjach badanych w ramach własnej działalności oraz programów partnerskich, otwierając się na współpracę łączącą wiedzę, kreatywność, pasję z zapleczem biznesowym. Innym przykładem narzędzia, za pomocą którego firma udostępniania swoje osiągnięcia, jest stworzona przez IBM w 2011 r. platforma internetowa Strategic IP Insight Platform. Platforma gromadzi dane dotyczące 2,4 mln substancji badanych, w tym również firmy AstraZeneca, 4,7 mln patentów oraz 11 mln abstraktów z biomedycznych czasopism naukowych i w ramach promowania innowacyjności, tworzenia nowych produktów została przekazana amerykańskiemu Narodowemu Instytutowi Zdrowia National Institutes of Health.

198 Alina Kozarkiewicz, Izabela Baster Podsumowanie Zdolności adaptacyjne firm do szybko zmieniających się warunków otoczenia lub wręcz do ich kreowania warunkują ich przetrwanie i zbudowanie przewagi konkurencyjnej. Przewaga istnieje jednak zawsze temporalnie i wymaga skutecznych metod i narzędzi służących do jej podtrzymania i obrony. Aby sprostać rosnącym wymaganiom otoczenia gospodarczego XXI w., podejście do innowacji w firmach biofarmaceutyczych, przez lata oparte na traktowaniu wiedzy w sposób hermetyczny, zaczęło ewoluować w kierunku otwartych innowacji. W artykule przestawiono model otwartych innowacji oparty na różnych formach interakcji i wymianie wiedzy umożliwiający tworzenie innowacji oraz zaprezentowano adaptację modelu w kontekście działalności firmy biofarmaceutycznej AstraZeneca. Przeprowadzona analiza wskazuje na szeroki zakres adaptacji modelu otwartych innowacji, co stanowi jeden z czynników stymulujących prace badawczo-rozwojowe oraz sposób wymiany technologii i wiedzy. Przedstawiono przykłady odnoszące się do wszystkich trzech typów modeli procesów otwartych innowacji, różnych form relacji oraz wykorzystania nowych technologii informatycznych i komunikacyjnych. Literatura Baloh P., Jha S., Awazu Y. (2008), Building Strategic Partnerships for Managing Innovation Outsourcing, Strategic Outsourcing: An International Journal, Vol. 1. Bianchi i in. (2010), Enabling Open Innovation in Small- and Medium-sized Enterprises: How to Find Alternative Applications for Your Technologies, R&D Management, Vol. 40. Carter C.F., Williams B.R. (1957), Industry and Technical Progress: Factors Governing the Speed of Application of Science, Oxford University Press, Oxford. Chesbrough H. (2003), Open Innovation: The New Imperative for Creating and Profiting from Technology, Harvard Business School Publishing, Cambridge, MA. Chesbrough H., Schwartz K. (2007), Innovating Business Models with Co-development Partnerships, Research-Technology Management, Vol. 50. Chesbrough H., Vanhaverbeke W., West J. (2006), Open Innovation: Researching a New Paradigm, Oxford University Press on Demand. Chiaroni D., Chiesa V., Frattini F. (2008), Patterns of Collaboration along the Biopharmaceutical Innovation Process, Journal of Business Chemistry, Vol. 5. Dushnitsky G., Shaver J.M. (2009), Limitations to Interorganizational Knowledge Acquisition: the Paradox of Corporate Venture Capital, Strategic Management Journal, Vol. 30.

Otwarte innowacje w firmach biofarmaceutycznych 199 Enkel E., Gassmann O., Chesbrough H. (2009), Open R&D and Open Innovation: Exploring the Phenomenon, R&D Management, Vol. 39. Gassmann O., Reepmeyer G. (2005), Organizing Pharmaceutical Innovation: from Science-based Knowledge Creators to Drug-oriented Knowledge Brokers, Creativity and Innovation Management, Vol. 14. Gassmann O., Reepmeyer G., Zedtwitz M. von (2004), Innovating Pharma Innovation [w:] H. Pacl, G, Festel, G. Wess (eds.), The Future of Pharma R&D Challenges and Trends, Festel Capital, Huenenberg. Huston L., Sakkab N. (2006), Connect and Develop, Harvard Business Review, Vol. 84. Inauen M., Schenker-Wicki A. (2011), The Impact of Outside-in Open Innovation on Innovation Performance, European Journal of Innovation Management, Vol. 14. Khanna I. (2012), Drug Discovery in Pharmaceutical Industry: Productivity Challenges and Trends, Drug Discovery Today, Vol. 17. Kozarkiewicz A. (2010), Współczesne trendy w innowacyjności: w kierunku otwartych innowacji, Przegląd Organizacji, nr 5. Laursen K., Salter A. (2004), Searching High and Low: What Types of Firms Use Universities as a Source of Innovation? Research Policy, Vol. 33. Rojek D. (2014), Otwarte innowacje jako model interaktywnego zarządzania innowacjami, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, seria Administracja i Zarządzanie, nr 101. Sopińska A. (2013), Otwarte innowacje bazujące na mądrości tłumu podstawa sukcesu współczesnego przedsiębiorstwa, Zarządzanie i Finanse, nr 4. West J., Gallagher S. (2006), Challenges of Open Innovation: the Paradox of Firm Investment in Open-source Software, R&D Management, Vol. 36. Yin R.K. (1989), Case Study Research: Design and Methods, Sage, Newbury Park, CA. OPEN INNOVATION IN BIOPHARMACEUTICAL COMPANIES CASE STUDY OF ASTRAZENECA Summary: The purpose of this article is to present an open innovation model and explore its application in the pharmaceutical industry. In the first part, the article presents the open innovation framework and its implications for innovation in pharmaceutical companies. In the second part, the case study research results of one the world s leading biopharmaceutical companies, AstraZeneca are presented. The paper investigates the adoption of the model with regards to drug discovery and development process and promoting an innovative approach. It examines different modes of open innovation, types of initiatives undertaken by the company, and the incorporation of novel technologies. Keywords: open innovation, pharmaceutical companies, innovation, new technologies.