Rzepak ozimy Powierzchnia uprawy rzepaku ozimego w naszym kraju, według danych GUS, wynosiła w ostatnich latach 635-900 tys. ha. Szacunki wskazują, że powierzchnia uprawy rzepaku ozimego może w przyszłości wzrosnąć do 1 mln ha. Plonowanie odmian rzepaku ozimego bardziej niż u innych gatunków uprawnych, jest wypadkową wielu czynników, zwłaszcza glebowych, agrotechnicznych i pogodowych, które charakteryzują się określona specyfiką w regionach kraju, a w przypadku warunków atmosferycznych dużą zmiennością. Istotny w uprawie rzepaku jest aspekt agrotechniczny, i znaczenie w strukturze zasiewów, zwłaszcza gdy dominują w niej zboża. Rzepak jest gatunkiem o najwyższym zainteresowaniu hodowli. Świadczą o tym ilości odmian zgłaszanych do badań rejestrowych, oraz ilości odmian wpisywanych rokrocznie do rejestru krajowego. Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 111 odmian rzepaku ozimego ( 39 odmian populacyjnych i 72 odmiany mieszańcowe). W Krajowym rejestrze tylko 12 odmian pochodzi od krajowych hodowców, a pozostałe 99 od zagranicznych. Doświadczenia z rzepakiem ozimym w woj. lubelskim były prowadzone w trzech punktach doświadczalnych: w Ciciborze, Bezku i Palikijach. Najlepiej plonującymi odmianami były: Bonanza, SY Polana, DK Impression i Garou. Tabela 1. Rzepak ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru 2015 Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączeni a do LOZ Kod kraju pochodz enia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce 1 ES Valegro 2014 FR Euralis Nasiona sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 60-449 Poznań 2 Monolit 2008 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul Głowna 20 99-307 Strzelce 3 Aixer 2014 DE Bayer sp. z o.o. ; Al. Jerozolimskie 158 02-326 Warszawa 4 Brendy 2013 PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin 5 ES Scarlet 2013 FR Euralis Nasiona sp. z o.o. oddział w Polsce ul. Wichrowa 1a 60-449 Poznań 6 Harry 2013 AT Saatbau Polska sp. z o.o.; ul. Żytnia 1; 55-300 Środa Śląska LimagrainCentral Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w 7 Lohana 2012 2014 FR Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2 62-052 Komorniki LimagrainCentral Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w 8 Pamela 2011 2013 FR Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2 62-052 Komorniki 9 Quartz 2013 FR KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 10 Sherlock 2010 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 11 Sidney 2014 AT Saatbau Polska sp. z o.o.; ul. Żytnia 1; 55-300 Środa Śląska mieszańcowe LimagrainCentral Europe Societe Europeenne Spółka Europejska Oddział w 12 Arsenal 2013 FR Polsce, ul. Ks. Piotra Wawrzyniaka 2; 62-052 Komorniki 13 Visby 2008 2011 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 14 Arango 2014 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec 15 Bonanza 2012 DE RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice 16 DK Exlusiv 2013 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; 02-672 Warszawa 17 DK Impression 2013 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 18 Garou 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 19 Gladius 2010 DE Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 20 Graf 2014 FR Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; 02-672 Warszawa 21 Marathon 2012 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 22 Marcopolos 2012 2014 DE KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8 61-003 Poznań 23 Mercedes 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 24 Minerva 2013 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 25 Oriolus 2014 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 26 Popular 2014 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 27 Rohan 2008 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 28 Rumba 2011 DE DSV Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 29 Sherpa 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 30 Shrek 2014 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 31 SY Kolumb 2010 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 32 SY Marten 2013 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 33 SY Polana 2014 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 34 SY Samoa 2014 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 35 SY Saveo 2014 CH Syngenta Polska sp. z o.o. ul. Szamocka 8; 01-748 Warszawa 36 Triumph 2014 DE Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 37 DK Explicit cca 38 Hybrirock cca 39 Kodiak cca 40 Nk Linus cca
Tabela 2 Rzepak ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2015. Miejscowość SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije Powiat bialski chełmski lubelski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny wadliwy pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III b IIIb II ph gleby w KCL 6,4 7,3 7,15 Przedplon jęczmień ozimy jęczmień jary pszenżyto jare Data siewu 27-08 28-08 28-08 Obsada nasion ( szt/m 2 ) 50/60 50/60 50/60 Data zbioru 23-07 23-07 30-07 Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) 172 170 184 P2O5 (kg/ha) 56 40 50 K2O (kg/ha) 78 60 90 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi (l/ha) Środki ochrony roślin Siarczan magnezu 10 kg Siarczan magnezu 10 kg Basfoliar 36 Extra 10,0 L ADOB Mn 2,5 L Herbicyd Insektycyd (nazwa,dawka/ha Fungicyd - pierwszy zabieg Regulator wzrostu Inne zabiegi Comand 480 EC 0,1L Navigator 360 SL 0,3L Elegant 05 EC 1,2 L Karate Zeon 050 CS 0,1L Pyrifos 480EC 0,6 kg Mospilan 20 SP 0012 kg Comand 480 EC 0,1L Navigator 360 SL 0,3L Proteusz 110 OD 0,5L Karate Zeon 050CS 0,15L Butisan 400 EC 3,0 L Leopard Extra 005EC 0,8L Proteus 110 OD 0,6L Cyperkil 250 EC 0,1L Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Nie stosowano Tabela 3 Rzepak ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2015. Cecha SDOO Cicibór ZDOO Bezek SHR Palikije 1 Przezimowanie (%) 83,9 100 100 2 Termin kwitnienia (dzień, m-c) 05-05 05-05 05-05 3 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 12-07 12-07 12-07 4 Wysokość roślin (cm) 151,5 154,4 154,2 5 Ugięcie łanu (%) 95,9 93,2 81,8 6 Porażenie przez choroby 7 - sucha zgnilizna kapustnych (%) 0,0 0,0 0,0 8 Plon ziarna (dt z ha) 48,9 52,7 52,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 : 9 - oznacza ocenę najkorzystniejszą, 1 - najmniej korzystną, 5 - średnią
Tabela 4 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2015 Poziom a1 Cicibór Bezek Palikije Wzorzec, dt z ha 48,9 52,7 52,1 1 ES Valegro 90 104 95 2 Monolit 102 97 93 3 Aixer 96 88 91 4 Brendy 89 88 99 5 ES Scarlet 83 93 101 6 Harry 78 100 97 7 Lohana 93 98 100 8 Pamela 90 93 108 9 Quartz 97 92 90 10 Sherlock 94 98 98 11 Sidney 89 99 107 Mieszańcowe 12 Arsenal 89 107 107 13 Visby 105 106 97 14 Arango 107 104 95 15 Bonanza 113 104 109 16 DK Exlusiv 99 114 103 17 DK Impression 112 105 101 18 Garou 106 106 106 19 Gladius 102 103 95 20 Graf 108 95 100 21 Marathon 99 100 95 22 Marcopolos 103 98 106 23 Mercedes 112 104 100 24 Minerva 101 92 95 25 Oriolus 103 101 96 26 Popular 109 98 98 27 Rohan 103 103 100 28 Rumba 104 104 98 29 Sherpa 108 103 103 30 Shrek 107 99 103 31 SY Kolumb 100 99 101 32 SY Marten 98 99 98 33 SY Polana 110 102 105 34 SY Samoa 100 104 103 35 SY Saveo 99 97 108 36 Triumph 115 99 90 37 DK Explicit 106 107 103 38 Hybrirock 85 101 105 39 Kodiak 91 98 94 40 Nk Linus 104 98 107 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian, a1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 5 Rzepak ozimy. Plon nasion odmian (% wzorca). Lata zbioru 2015, 2014, 2013. Poziom a1 2015 2014 2013 2014-2015 2013-2015 Wzorzec dt z ha 51,2 53,4 46,0 52,3 50,2 1 Monolit 97 88 94 93 93 2 Lohana 97 103 93 100 98 3 Pamela 97 98 99 98 98 4 Sherlock 97 96 93 97 96 5 Brendy 92 88 90 90 6 Harry 92 96 94 7 Quartz 93 101 97 8 ES Scarlet 93 9 Sidney 98 10 ES Valegro 96 11 Aixer 92 mieszańcowe 12 Visby 103 103 101 103 102 13 Marathon 98 107 104 103 103 14 Marcopolos 102 105 113 104 106 15 SY Kolumb 100 108 102 104 103 16 Arsenal 101 103 102 17 DK Exlusiv 105 105 105 18 DK Impression 106 106 106 19 Garou 106 107 106 20 Mercedes 105 104 104 21 Minerva 96 101 98 22 Rohan 102 103 103 23 Rumba 102 106 104 24 SY Marten 98 104 101 25 Arango 102 26 Bonanza 109 27 Gladius 100 28 Graf 101 29 Oriolus 100 30 Popular 101 31 Sherpa 105 32 Shrek 103 33 SY Polana 106 34 SY Samoa 102 35 SY Saveo 102 36 Triumph 101 37 DK Explicit 105 38 Hybrirock 97 39 Kodiak 95 40 Nk Linus 103 Liczba doświadczeń 3 4 3 7 10 Wzorzec dt z ha średnia z wszystkich badanych 3 odmian a1 podstawowy poziom agrotechniczny,
Tabela 6. Rzepak ozimy. Porażenie przez suchą zgniliznę kapustnych na przeciętnym poziomie agrotechniki a1 (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014, 2013. Liczba lat badań Sucha zgnilizna kapustnych w % 2015 2013-2015 Wzorzec (%) 0,0 0,0 Populacyjne 1 Monolit 3 0,0 0,0 2 Lohana 3 0,0 0,0 3 Pamela 3 0,0 0,0 4 Sherlock 3 0,0 0,0 5 Brendy 2 0,0 0,0* 6 ES Scarlet 2 0,0 0,0* 7 Harry 2 0,0 0,0* 8 Quartz 2 0,0 0,0* 9 Aixer 1 0,0 10 ES Valegro 1 0,0 11 Sidney 1 0,0 Mieszańcowe 12 Visby 3 0,0 0,0 13 Marathon 3 0,0 0,0 14 Marcopolos 3 0,0 0,0 15 SY Kolumb 3 0,0 0,0 16 Arsenal 2 0,0 0,0* 17 DK Exlusiv 2 0,0 0,0* 18 DK Impression 2 0,0 0,0* 19 Mercedes 2 0,0 0,0* 20 Minerva 2 0,0 0,0* 21 Rohan 2 0,0 0,0* 22 Rumba 2 0,0 0,0* 23 SY Marten 2 0,0 0,0* 24 Arango 1 0,0 25 Bonanza 1 0,0 26 Garou 1 0,0 27 Gladius 1 0,0 28 Graf 1 0,0 29 Oriolus 1 0,0 30 Popular 1 0,0 31 Sherpa 1 0,0 32 Shrek 1 0,0 33 SY Polana 1 0,0 34 SY Samoa 1 0,0 35 SY Saveo 1 0,0 36 Triumph 1 0,0 37 DK Explicit 1 0,0 38 Hybrirock 1 0,0 39 Kodiak 1 0,0 40 Nk Linus 1 0,0 Liczba doświadczeń 3 10 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2014-2015
Tabela 7. Rzepak ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2015, 2014, 2013. Liczba lat badań Przezimowanie roślin (%) Wysokość roślin (cm) 2015 2013-2015 2015 2013-2015 Ugięcie łanu (%) 2015 2013-2015 Dojrzałość techniczna (dzień roku) 2015 2013-2015 Wzorzec 97,9 95,9 151,7 152,5 95,7 93,8 199,9 195,3 1 Monolit 3-2,1-0,9-2,0 0,4 19,7 12,4 2,5 1,1 2 Lohana 3-0,4-0,4-0,0-1,6-2,3-1,4 0,5 1,4 3 Pamela 3-0,4-3,1-1,5 1,2-2,3-0,9 0,7 0,8 4 Sherlock 3 0,5 0,8 6,6 4,6-2,3 0,9 0,5 0,0 5 Brendy 2-2,1-2,6* 7,3 7,1* -2,3 1,4* 2,2 2,2* 6 ES Scarlet 2 12,1 7,3* 5,8 0,9* 4,7 3,2* 2,3 1,8* 7 Harry 2-2,1 0,9* 1,6-2,6* 2,7 1,7* 0,7-1,0* 8 Quartz 2-2,1-3,9* -14,2-13,8* -3,3-4,6* -0,5 0,6* 9 ES Valegro 3-2,1-4,2 3,7 0,7 10 Aixer 3-1,2-4,2-1,3 0,2 11 Sidney 1-1,2-0,9 5,7-0,7 Mieszańcowe 12 Arsenal 2-0,4 3,8* 4,3 5,7* -1,3 1,7* 0,3 0,0* 13 Visby 3-2,1-0,9 1,0 2,3-2,3-0,9 0,5-0,6 14 Marathon 3-2,1 0,9-7,5-9,5-2,3-3,1 1,1 0,6 15 Marcopolos 3 3,0 0,7 3,1 2,6-2,3-0,4 1,3 0,6 16 SY Kolumb 3 8,0 4,2 7,3 4,8-3,3 1,4 0,6 0,3 17 DK Exlusiv 2 10,5 3,7* -4,2-4,1* 4,7 0,7* 1,3 0,3* 18 DK Impression 2-2,1-2,6* 10,0 10,7* -2,3 0,4* -0,2 0,5* 19 Mercedes 2-1,2-0,8* 5,8 2,6* -2,3 0,9* -0,3 0,1* 20 Minerva 2-2,1 1,6* 0,6 0,6* -3,3-2,6* 0,7 0,4* 21 Rohan 2-2,1-1,2* -7,5-5,0* -2,3-2,6* -0,4-0,4* 22 Rumba 2 2,1 2,3* -6,9-7,3* 2,7-1,6* 2,0 1,4* 23 SY Marten 2-2,1-1,2* -3,7-6,1* -2,3-3,8* 1,0 1,2* 24 Arango 1-2,1 2,4 6,7 0,2 25 Bonanza 1 3,0 4,8-3,3 1,6 26 Garou 1-2,1 1,3-1,3 0,4 27 Gladius 1-2,1-4,0-2,3 0,7 28 Graf 1-1,2-1,7 1,7-0,7 29 Oriolus 1-1,7-12,2 3,7-0,9 30 Popular 1-2,1 1,5-1,3-0,0 31 Sherpa 1-2,1-0,9-2,3 1,0 32 Shrek 1-2,1 6,3-1,3 1,7 33 SY Polana 1-0,4 0,8 3,7 1,9 34 SY Samoa 1 3,8 6,1-0,3 1,6 35 SY Saveo 1-1,2-0,4 1,7 2,1 36 Triumph 1-2,1-5,9-2,3 0,2 37 DK Explicit 1-0,4 10,8-0,3 0,7 38 Hybrirock 1 3,0-1,7-3,3 0,8 39 Kodiak 1-2,1-3,4-2,3 0,0 40 Nk Linus 1 3,0-0,1-1,3 0,9 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian *- średnia z lat 2014-2015