Przedmowa... 6 Kiedy na pewno warto przeczytać tę książkę... 8 Rozdział 1: HALLUKS WPROWADZENIE... 10 Paluch na pierwszym planie... 11 Nigdy nie jest za późno... 17 W poszukiwaniu przyczyn... 18 Rozdział 2: PALUCH... 20 Anatomia stopy... 21 Paluch... 29 Sklepienie stopy... 32 Rozdział 3: JAK POWSTAJE HALLUKS?... 34 Ten sam objaw, wiele przyczyn... 35 Hallux valgus, hallux rigidus, hallux limitus... 38 Diagnoza: zwyrodnienie... 43 Diagnoza: dna moczanowa... 47 Rozdział 4: HALLUKS DLACZEGO BOLI?... 48 Konsekwencje wadliwego obciążenia palucha... 49 Ból sygnał ostrzegawczy... 51 Jak rozwija się halluks?... 56 Rozdział 5: HALLUKS PROBLEM WIDZIANY Z SZERSZEJ PERSPEKTYWY... 62 Przyczyny wewnętrzne... 63 Wpływy zewnętrzne... 78
Spis treści Rozdział 6: CO ROBIĆ, BY PALUCH BYŁ ZDROWY?... 86 Nie dopuścić, by paluch zaczął boleć... 87 Zmiany zaczynają się od głowy... 97 Wątpliwe metody postępowania w leczeniu halluksów... 107 Wskazówki do operacji... 115 Rozdział 7: TRZY RODZAJE HALLUKSÓW... 118 Pierwsze kroki w stronę zdrowej stopy... 119 Paluch koślawy (hallux valgus)... 120 Paluch sztywny (hallux rigidus)... 135 Paluch częściowo usztywniony (hallux limitus)... 146 Rozdział 8: ĆWICZENIA NA HALLUKS... 154 Bądź aktywny!... 155 Ćwiczenia przygotowujące... 163 Ćwiczenia ogólne na zdrowy paluch... 166 Ćwiczenia na paluch koślawy (hallux valgus)... 175 Ćwiczenia na paluch sztywny (hallux rigidus)... 177 Ćwiczenia na paluch częściowo usztywniony (hallux limitus)... 179 Posłowie... 182 Przydatne ilustracje... 184 O Autorze... 190
Drogi Czytelniku, zanim wspólnie zagłębimy się w interesującą tematykę stóp, a zwłaszcza palucha i jego stawu śródstopno-paliczkowego, chciałbym najpierw wyrazić swoją wdzięczność. Dziękuję przede wszystkim tym, którzy kupując książkę Gdy stopy są zdrowe, wszystko jest zdrowe, okazali mi zaufanie, dzieląc się ze mną w licznych listach swoimi doświadczeniami. Czytelnicy ci utwierdzili mnie w przekonaniu, że ważne jest całościowe spojrzenie na problem, oraz uświadomili mi, że niektóre aspekty opisane w tej książce, warte są głębszej analizy, by pewne zależności stały się jeszcze bardziej zrozumiałe. W niniejszej książce podejmuję to wyzwanie, bowiem zależy mi na dzieleniu się wiedzą, która może znaleźć praktyczne zastosowanie tak, aby każdy czytelnik mógł samodzielnie podjąć decyzję o zrobieniu czegoś dobrego dla swoich stóp. Chciałbym was przekonać, że istnieje wiele możliwości uczynienia dla siebie czegoś pozytywnego, nawet w sytuacji pozornie beznadziejnej. Irytuje mnie czasami, gdy widzę książki, które obiecują pomoc w przypadku palucha koślawego (hallux valgus). Czytam w nich o najlepszych metodach i wyjątkowych możliwościach samodzielnego leczenia, a także o najlepszych ćwiczeniach. Najczęściej jednak oprócz obiegowej wiedzy autorzy tych książek proponują tylko różne ćwiczenia, które same w sobie w jednym czy drugim przypadku mogą okazać się skuteczne, bo dzięki nim w ogóle poświęcimy swoim stopom czas. Wiem jednak, że setki pacjentów, którzy do mnie piszą lub zgłaszają się na terapię, próbowały tych ćwiczeń i nie zauważyły żadnej poprawy, a ich dolegliwości nawet się zwiększyły. Dlaczego? Ponieważ każdy człowiek jest inny i różne są też przyczyny poszczególnych dolegliwości. Oczywiście, przyczyny statyczne czy funkcjonalne, które da się uogólnić, stanowią część problemu. Ale nie tylko one. We wspomnianych książkach brakuje całościowego spojrzenia. Niniejsza książka nie jest podobnie jak poprzednia stricte naukowym ujęciem problemu, a poruszane w niej treści z pewnością odbiegają od tego, czym zajmuje się medycyna uniwersytecka. Podyktowały je jednak moje osobiste doświadczenia doświadczenia praktykującego po-
Przedmowa dologa, który przyjął w swym życiu setki pacjentów z problemami stóp i tematem stóp zajmuje się z pasją od lat piętnastu. Mam nadzieję i życzyłbym sobie, aby książkę tę doceniły nie tylko osoby nękane dolegliwościami stóp, lecz by mogła ona okazać się przydatna również dla fizjoterapeutów, a może nawet lekarzy reprezentujących medycynę klasyczną. Zatrzymaj się na chwilę, Czytelniku, i przyjrzyj się sobie. Popatrz na swoje stopy i uwierz w to, co powiem, jakkolwiek zabrzmi to dziwnie: twoje stopy są w twoich rękach. A ja jestem tu tylko kimś, kto ci podpowie, jak otworzyć skrzynkę z narzędziami, którą choć się pewnie tego nie domyślasz zawsze masz przy sobie. Dzięki temu nie tylko poznasz wiele możliwości poprawienia swojego stanu zdrowia, a nawet wyleczenia się, ale przede wszystkim zrozumiesz przyczyny swoich dolegliwości. Nie wiem dokładnie, kiedy ludzie zaczęli wątpić w to, że ich organizm dysponuje niezwykłą siłą samoleczenia. Wiem tylko, że pora, aby zwątpienie to przezwyciężyć. Można to osiągnąć dzięki wiedzy i konkretnemu działaniu. W niniejszej książce znajdziesz, drogi Czytelniku, mnóstwo przydatnych informacji. Proszę więc, byś na jej lekturę zarezerwował sobie czas, a także byś słuchał własnej intuicji, która Ci podpowie, co będzie dla Ciebie właściwe, a także zadba o to, byś nie próbował wszystkiego naraz. Byłoby to za wiele nie tylko dla twojego palucha, ale i dla ciebie samego, a nie o taki efekt mi chodziło. Zatem do dzieła! Rozpoczynamy ekscytującą podróż w świat palucha i halluksów. Carsten Stark
KIEDY NA PEWNO WARTO PRZECZYTAĆ TĘ KSIĄŻKĘ Gdy masz już halluks i: chcesz w łagodny sposób leczyć ból w kłębie palucha; jesteś rozczarowany dotychczasowymi metodami leczenia; szukasz trwałych sposobów chronienia swojego palucha; uważasz, że twoje stopy są okropne; stoisz przed decyzją operowania palucha; masz właśnie za sobą operację palucha. Gdy masz wrażenie, że: twoje buty robią się w ostatnich latach coraz mniejsze i węższe; że tworzy ci się halluks; że wkładki ortopedyczne nie załatwiają problemu; że dotychczas stosowane zabiegi nie traktowały w sposób całościowy twojego organizmu.
Gdy chcesz się dowiedzieć: na czym polega głębszy związek między halluksem a twoim ciałem; jaką cechę twojej osobowości zdradza twój halluks; jaki związek ma halluks z twoim karkiem; czegoś, co wykracza poza codzienną wiedzę na temat stóp i paluchów; co możesz uczynić sam, żeby twoje stopy były zdrowe; jak możesz wspomagać zdrowie stóp. Gdy chcesz: od czasu do czasu, nie bojąc się ryzyka, że twoje nogi na tym ucierpią, nosić wysokie obcasy; żeby twoje palce u nóg były proste; być dumna z siebie i swoich stóp; znowu chodzić lekko i swobodnie; bez kompleksów nosić otwarte buty i sandały. Albo gdy po prostu szukasz książki, która przez wiele jeszcze lat będzie twoją cenną pomocą.