Międzyplony poprawiają wydajność gleby Autor: Tomasz Kodłubański Data: 23 września 2017 Coraz częściej w płodozmianach roślin okopowych pojawiają się międzyplony. Z roku na rok wzrasta ich znaczenie tak w uprawie ziemniaków, jak i buraków. Ich zastosowanie nie tylko uzupełnia glebę w próchnicę, chroni ją przed degradacją, ale także pełni funkcję fitosanitarną. Ponadto, w związku z możliwością uprawy międzyplonów w programie rolnośrodowiskowoklimatycznym, w ramach działań PROW 2014-2020, zainteresowanie producentów rolnych włączaniem ich do płodozmianów jest spore. Uprawa roślin okopowych, szczególnie na glebach lekkich bardzo silnie zubaża glebę w próchnicę i składniki pokarmowe. Żyzność gleby należy zatem poprawiać. Jedną ze skuteczniejszych metod osiągania tego celu jest zastosowanie nawozów zielonych. Ich wykorzystanie przez okopowe jako rośliny poplonowe jest bardzo wysokie uprawa zarówno ziemniaków, jak i buraków z poplonami wzajemnie się uzupełnia. Odpowiedni międzyplon powinien nie tylko rozszerzyć płodozmian, stłumić chwasty ograniczyć występowanie patogenów glebowych i zagwarantować dużą bioróżnorodność biologiczną. Nie mniej ważne jest umożliwienie maksymalnego wykorzystania profilu glebowego przez korzenie, a przede 1/6
wszystkim poprawa żyzności gleby i jej zasobności w składniki pokarmowe. Międzyplony pełnią także funkcję roślin regenerujących stanowisko. Korzystnie wpływają na poprawę właściwości sorpcyjnych, buforowych, filtracyjnych gleby, przyczyniają się do jej rozluźnienia i przywrócenia struktury gruzełkowatej. Jako międzyplony lepiej sprawdzają się mieszanki niż wysiew jednogatunkowy twierdzi Jarosław Dobski uprawiający buraki cukrowe w woj. Kujawsko-Pomorskim. Odpowiednio skomponowane międzyplony zapewniają równie wysokie plony biomasy, więcej bardziej różnorodnych wydzielin korzeniowych, a przez to wyższą aktywność mikrobiologiczną i większą ilość próchnicy.jarosław Dobski Międzyplony gwarantują wzrost bioróżnorodności oraz obronę przed chorobami i szkodnikami. W przypadku uprawy roślin okopowych bardzo ważne jest, by redukowały populację nicieni w glebie. Zastosowanie międzyplonów z roślinami nicieniobójczymi to oprócz przerw w uprawie i odpowiedniej rotacji roślin na stanowisku oraz uprawy odmian tolerancyjnych najbardziej skutecznie narzędzie w walce z tym patogenem dodaje Jarosław Dobski. Pobudzają one larwy nicieni do wylęgania, ale potem przerywają cykl rozwojowy populacji powstrzymując tworzenie nowych cyst. Odporne międzyplony mogą być niezwykle efektywne potrafią zredukować około 70% nicieni mątwika burakowego (Heterodera schachti), jednego z groźniejszych patogenów występujących w tej uprawie. Międzyplony zwiększają ochronę przed szkodnikami.. Jeżeli rolnik tak jak ja, decyduje się na intensywną uprawę buraka cukrowego i zawężenie płodozmianu, jedynym skutecznym sposobem walki z nicieniami jest stosowanie odpowiednio skomponowanych międzyplonów twierdzi Czesław Długoszewski z woj. Wielkopolskiego uprawiający ziemniaki. Tym bardziej, że mątwik ma bardzo szeroki zakres gospodarzy (ponad 200 gatunków roślin). Powstałe po zapłodnieniu cysty chronią larwy mątwika nawet przez dwadzieścia lat. 2/6
Międzyplony gwarantują zwiększenie bioróżnorodności gleby. Często jako międzyplon stosuje się groch siewny. Przykładem mieszanki, która redukuje populacje nicieni i w uprawie ziemniaka i buraka jest mieszanka głównie wyki, owsa szorstkiego oraz trzem odmianom rzodkwi oleistej. Dzięki bogactwu gatunków mieszanka oddziałuje pozytywnie na strukturę gleby. Skutkiem tego istotnie odróżnia się od pojedynczo uprawianych nicieniobójczych gatunków międzyplonów. Kombinacja zastosowanych gatunków ma szerokie spektrum działania. Różne nicieniobójcze odmiany rzodkwi oleistej pomagają redukować nicienie burakowe (Heterodera schachtii) i Trichodorus.Multiodporna rzodkiew oleista, oprócz odporności na nicienie burakowe, wykazuje też odporność na nicienie guzowatości (Meloidogyne). Kolejną zaletą tych trzech odmian rzodkwi oleistej jest to, że mają one różne okresy wegetacji. Dzięki temu wabienie nicieni będzie odbywało się w możliwie długim czasie. Z mojej praktyki wiem, że międzyplony dostarczają glebie niezbędne składniki odżywcze, użyźniają i wpływają fitosanitarnie na środowisko glebowe potwierdza Długoszewski. Mogą być dobrym rozwiązaniem przy braku lub niedoborze obornika w gospodarstwie. Ciekawy międzyplon ozimy jaki stosuję to rzodkiew korzeniowa (norma wysiewu: 10 kg/ha) zwana również płużną (Tillageradish), która działa na glebę jak naturalny pług.. poprawiają cyrkulację powietrza. Głęboki korzeń osiągający w naszych warunkach nawet do 100 cm przebija i tnie zwięzłą glebę, absorbując przy tym składniki odżywcze zalegąjące głęboko w podłożu. Ponadto rzodkiew korzeniowa, penetrując podeszwę płużną, poprawia drenaż oraz cyrkulację powietrza w głębokich warstwach gleby. Rzodkiew korzeniowa tworzy zwartą pokrywę gleby, nie dopuszczając tym samym do rozwoju chwastów. Zimą niskie temperatury powodują zniszczenie części nadziemnej, mimo to gęsta okrywa w dalszym ciągu blokuje rozwój chwastów. Ponadto gatunek ten charakteryzuje się właściwościami mątwikobójczymi. Wiosną rzodkiew korzeniowa pozostawia po sobie wolne przestrzenie. Taka sytuacja powoduje lepszy przepływ powietrza. Zwiększa się również aktywność mikrobiologiczna środowiska glebowego. Siew rośliny następczej jest ułatwiony. Ponadto wzrost temperatury powietrza powoduje uwolnienie NPK do ryzosfery. 3/6
Uprawa buraków z międzyplonami wzajemnie się uzupełnia i daje dobre efekty w jakości zebranych okopowych. Kolejny komponent mieszanki owies szorstki redukuje dodatkowo nicienie korzeniowe (Pratylenchus). Wyka i koniczyna aleksandryjska wiążą azot i poprawiają sprawność gleby na skutek zacieniania. Rośliny bobowate grubonasienne (strączkowe), takie jak łubin i groch, które również są stosowane jako międzyplony w uprawie roślin okopowych ze względu na duże nasiona potrzebują znacznych ilości wody do skiełkowania. Najlepsze, moim zdaniem, rośliny poplonowe to gorczyca, facelia, rzepa ścierniskowa i łubin 4/6
pastewny wylicza Andrzej Grzeszczuk z woj. łódzkiego. Obserwuję też jakie mieszanki są stosowane w gospodarstwach ekologicznych. Najczęściej są to mieszanki z udziałem motylkowych i strączkowych. Na przykład mieszanki roślin motylkowych: seradela + łubin wąskolistny + peluszka (15+120+40) czy wyka jara + łubin żółty + peluszka (40+60=120). Inne mieszanki poplonowe roślin motylkowych z niemotylkowymi to: seradela + gorczyca biała lub seradela + facelia, seradela + peluszka + wyka jara + słonecznik lub bobik + peluszka + wyka jara + słonecznik. Natomiast mieszanki roślin niemotylkowych to gorczyca + facelia lub gorczyca + owies. W siewie czystym można także wysiewać gorczycę w ilości 20 kg oraz facelię 10 kg i rzodkiew oleistą 30 kg/ha. Na pola o dużej zmienności glebowej poleca się mieszankę facelii z gorczycą odmian mątwikobójczych. i żyzność gleby Rośliny motylkowe wysiane w mieszankach oprócz pokaźnej porcji azotu pozostawiają w glebie duże ilości łatwo przyswajalnych składników pokarmowych. Łubin np. dodatkowo na kilka lat na trwale podnosi ph gleby bez szkody dla życia mikroorganizmów glebowych. Rośliny motylkowe ze względu na zdolność poprawy stosunków wodnych w glebie i wpływ na wzrost zawartości próchnicy mają więc kolosalne znaczenie w gospodarstwach. Szczególnie tam gdzie w większości gleby są lekkie i odczuwa się duży niedobór wody. Międzyplony złożone z facelii, żyta i bobiku zastępują obornik w uprawie okopowych, w tym ziemniaka Oto przykłady roślin motylkowych najczęściej wysiewanych w międzyplonach i możliwości zastępcze obornika dzięki zdolnościom gromadzenia azotu w glebie: koniczyna czerwona wsiewka pozostawia jako poplon 80-120 kg azotu, zastępuje od 13-20 ton obornika (licząc średnio 6 kg N w tonie 5/6
obornika), a resztki pożniwne 70-95 kg/n, a to od 12-16 ton obornika. Koniczyna biała wsiewka 60-150 kg N to równoznaczne z 10-25 tonami obornika, natomiast resztka pożniwna 75-130 kg N (12-21 ton obornika), łubin jako poplon 40-160 kg N to równoznaczne jest z 7-26 tonami obornika. Seradela wsiewka 60-160 kg N to równoznaczne z 10-26 tonami obornika, natomiast resztki pożniwne pozostawiają w glebie 45-85 kg N, to jest 8-14 ton obornika. Przedstawiony przykład możliwości zastępczych obornika przez rośliny motylkowe wysiewane w międzyplonach (w mieszankach lub w czystym siewie) udowadnia, że możliwość taka istnieje i od rolnika zależy czy ją wykorzysta. Mieszanki z udziałem motylkowych poza walorami wzbogacenia gleby w azot są mniej zawodne w okresowych brakach wody w glebie. Podsumowują można podać walory zastępcze międzyplonów takie jak ograniczanie erozji wietrznej i wodnej (mulczowanie) ocienianie gleby. Ważne są też zmniejszenie zachwaszczenia czy zmniejszenie potrzeb nawozowych oraz ożywienie gleb, mniej nawozów mineralnych mniejsze koszty większa opłacalność. Ponadto można dodać kilka innych korzyści takich jak łatwiejsza uprawa gleby (pulchniejsza rola), mniejsze opory stawiane maszynom uprawowym to mniejsze koszty poniesione na uprawę, fitosanitarne działanie międzyplonów np.: gorczyca mątwikobójcza w końcu wykorzystanie w okresie jesiennym i zimowym międzyplonów jako paszy. 6/6 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)