Ocena ryzyka środowiskowego podczas realizacji projektów parków w wiatrowych Maciej Stryjecki Dyrektor Generalny Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej
Po co oceniać ryzyko środowiskowe przy budowie farmy wiatrowej? PRZECIEś Wiatraki są doskonałym przykładem EKOROZWOJU produkują zieloną energię, nie emitują zanieczyszczeń, zapewniają bezpieczeństwo energiczne, przynoszą dochody lokalnym społecznościom, pomagają rozbudowywać infrastrukturę. ALE Wiatraki, jak kaŝda instalacja antropogeniczna mają wpływ na środowisko przyrodnicze i moŝe to być takŝe wpływ negatywny, zwłaszcza na: środowisko akustyczne, krajobraz, a w niektórych lokalizacjach na awifaunę (ptaki i nietoperze) DLATEGO TEś Zgodnie z zasadą przezorności naleŝy unikać budowy takich farm wiatrowych, które zamiast korzyści środowiskowych spowodują zniszczenie środowiska.
Jakie skutki dla inwestora moŝe spowodować niewłaściwe oszacowanie ryzyka znaczące wydłuŝenie procesu uzyskania decyzji środowiskowej dla projektu w związku z protestami organizacji ekologicznych i lokalnych społeczności, nie uzyskanie decyzji środowiskowej dla projektu, podwaŝenie prawidłowości postępowania OOŚ przez instytucje krajowe lub europejskie, nie uzyskanie wsparcia finansowego ze środków krajowych lub unijnych funduszy, konieczność ponoszenia kosztów działań zapobiegawczych i kompensacyjnych w przypadku stwierdzenia negatywnego oddziaływania inwestycji na środowisko, konieczność czasowego wyłączania, a nawet likwidacji elektrowni wiatrowych w przypadku skrajnie negatywnego oddziaływania na środowisko, zablokowanie rozwoju energetyki wiatrowej w danym regionie pod wpływem protestów organizacji ekologicznych i lokalnych społeczności.
Zgodnie z prawem, dla kaŝdej projektowanej farmy wiatrowej naleŝy y przeprowadzić Procedurę Oceny Oddziaływania na środowisko 1. Wniosek o wydanie decyzji środowiskowej + informacja o planowanym przedsięwzięciu 2. Poinformowanie społeczeństwa o rozpoczęciu postępowania 3. 21 dni na składanie uwag i wniosków (konsultacje społeczne) 4. Udział NGO s na prawach strony, jeśli zgłosiły uwagi w ramach konsultacji społecznych 5. Opinie starosty powiatowego i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz opinia wojewody jeśli przewiduje się wpływ na Naturę 2000 (przed wydaniem postanowienia o konieczności sporządzenia raportu OOŚ) 6. Postanowienie o konieczności (lub braku konieczności) sporządzenia raportu OOŚ 7. Przygotowanie raportu OOŚ 8. Uzgodnienia z ww. organami przed wydaniem decyzji środowiskowej 9. Decyzja środowiskowa Procedura OOS powinna zabezpieczaćśrodowisko oraz inwestora przed podjęciem błęb łędnej decyzji lokalizacyjnej.
Jak to wygląda w praktyce? Przykład 1 1) Dla farmy składającej się z ok. 20 wiatraków 2) Zlokalizowanej w odległości kilku km od potencjalnego obszaru ptasiego N2000 3) Informacja o planowanym przedsięwzięciu (art. 49.3. UPoś) liczyła 2 strony 4) Decyzja środowiskowa została wydana po 3 miesiącach, bez konieczności sporządzania raportu OOŚ i bez obowiązku inwentaryzacji przyrodniczej czy monitoringu ornitologicznego
Jak to wygląda w praktyce? Przykład 2 1) Farma składająca się z kilkunastu wiatraków 2) W odległości kilku km od potencjalnego obszaru ptasiego N2000 3) Wykonana została pełna procedura OOŚ z koniecznością sporządzenia raportu 4) Sam raport OOŚ liczył ok. 160 stron 5) Do raportu dołączono ponad 50 załączników, z których znaczna część to samodzielne, kosztowne opracowania 6) Inwestor uzyskał zgodę na realizację tylko połowy z planowanych wiatraków 7) Na inwestora nałoŝono obowiązek całorocznego monitoringu przedrealizacyjnego i 2 letniego monitoringu porealizacyjnego
Jak to wygląda w praktyce? Przykłady innych absurdalnych zapisów w decyzjach środowiskowych i uzgodnieniach: 1) Obowiązek 10-letniego monitoringu ornitologicznego za pomocą radaru 2) 2-letni ornitologiczny monitoring porealizacyjny dla farmy składającej się z 3 wiatraków 3) Konieczność zapewnienia transportu, leczenia i rekonwalescencji ptaków i nietoperzy zranionych w związku z funkcjonowaniem elektrowni wiatrowych 4) Analizy wpływu wiatraków na biegaczowate 5) Obowiązek malowania skrzydeł wiatraków na jednolity kolor, wbrew przepisom o lotnictwie
Projekt przewodnika przygotowała a PIGEO Polska Izba Gospodarcza Energii Odnawialnej OCENA RYZYKA ŚRODOWISKOWEGO PRZY REALIZACJI INWESTYCJI W ENERGETYCE WIATROWEJ przewodnik dla inwestorów Preferowanymi dla rozwoju EW sąs tereny, na których moŝna stwierdzić brak ryzyka wystąpienia znaczącego, cego, negatywnego oddziaływania wiatraków w na środowisko. Z rozwoju EW naleŝy y wyłą łączyć tereny objęte prawnymi formami ochrony ptaków w i ich siedlisk, nietoperzy, a takŝe e niektóre formy ochrony krajobrazu. Na pozostałych terenach rozwój j EW powinien być kontrolowany procedurami oceny oddziaływania na środowisko, dostosowanymi do ryzyka z uwzględnieniem czynnika kumulacji. Ocena potencjalnego wpływu obiektów w EW na środowisko przyrodnicze powinna być wykonywana na jak najwcześniejszym niejszym etapie przygotowania projektu, Opisana ocena ryzyka przyrodniczego nie zastępuje postępowania powania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska choć jej wyniki i ustalenia mogą być w tej procedurze wykorzystywane.
obszary wraŝliwe formy ochrony przyrody szczególnie wraŝliwe na negatywny wpływ energetyki wiatrowej parki narodowe; rezerwaty przyrody słuŝące ochronie ptaków / nietoperzy lub ich siedlisk, lęgowisk i Ŝerowisk; zatwierdzone i potencjalne obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000; obszary wodno-błotne chronione na podstawie Konwencji Ramiarskiej; obszary znajdujące się na trasach przelotów migracyjnych lub będących terenami stałego lub okresowego występowania gatunków wymienionych w załączniku nr I dyrektywy ptasiej lub wskazanych w Polskiej Czerwonej Księdze, wg aktualnych (nie starszych niŝ 10 lat) danych naukowych; parki krajobrazowe.
NA TERENACH ISTOTNYCH PRIORYTETEM JEST OCHRONA PRZYRODY NA POZOSTAŁYCH TERENACH PRIORYTETEM JEST ZRÓWNOWA WNOWAśONY ONY ROZWÓJ a więc c i zrównowa wnowaŝony ony rozwój j energetyki odnawialnej
Czynniki oceny potencjalnego ryzyka Sąsiedztwo obszarów wraŝliwych Odległość planowanej inwestycji od granic obszarów wraŝliwych oraz odległości między takimi obszarami, Wzajemne relacje między róŝnymi obszarami wraŝliwymi Obecność siedlisk ludzkich, stopień ich rozproszenia, wzajemne relacje przestrzenne i infrastrukturalne, Wielkość parku wiatrowego oraz rozmieszczenie poszczególnych elektrowni Sąsiedztwo innych istniejących i planowanych farm wiatrowych Stopień antropogenizacji, istniejące plany rozwoju i zagospodarowania przestrzennego, Zapisy planów ochrony istniejących form ochrony przyrody, Plany utworzenia nowych obszarów ochrony przyrody, w szczególności w ramach sieci Natura 2000. Naturalne i antropogeniczne bariery ekologiczne, Struktura upraw i nieuŝytków rolnych, uŝytków ekologicznych, terenów leśnych,
UWAGA!! Przy ocenie potencjalnego oddziaływania projektu na środowisko naleŝy y wziąć pod uwagę wszystkie powyŝsze czynniki łącznie oraz ich interaktywne oddziaływanie między sobą na wszystkich etapach realizacji inwestycji, czyli na etapie przygotowania projektu, budowy farmy wiatrowej, jej eksploatacji oraz likwidacji.
Procedura oceny ryzyka środowiskowego Ocena ryzyka związanego z niewłaściwym zlokalizowaniem farmy wiatrowej powinna być podstawową i jedną z pierwszych czynności wykonywanych przez developerów przygotowujących projekt inwestycyjny w EW. Powinna się składać z 3 etapów: Etap I Przyrodnicza Analiza Przedrealizacyjna Etap II - Inwentaryzacja Przyrodniczo-Środowiskowa Etap III Uzyskanie decyzji środowiskowej
Etap I. Przyrodnicza Analiza Przedrealizacyjna (PAP) Wstępne określenie obszaru potencjalnych lokalizacji parku wiatrowego (zamierzonej i alternatywnych). Zebranie danych źródłowych o zasobach środowiskowych lokalizacji, Analiza danych źródłowych pod kątem moŝliwych ryzyk, Weryfikacja analiz wykonanych na podstawie dostępnej dokumentacji podczas wizytacji terenowej. Wstępne konsultacje planów inwestycyjnych z właściwymi organami administracji samorządowej, organizacjami ekologicznymi i lokalną społecznością Kategoryzacja planowanej lokalizacji
Źródła a danych dla Przedrealizacyjnej Analizy Przyrodniczej mapy plany ochrony obszarów chronionych gminne i powiatowe programy ochrony środowiska wyniki przeprowadzonych w ostatnich latach inwentaryzacji przyrodniczych raporty WIOŚ o stanie środowiska dokumenty zgłaszające obszar do sieci Natura 2000 listy i opisy obszarów Natura 2000, publikowane przez Ministerstwo Środowiska oraz organizacje ekologiczne wyniki monitoringu ptaków prowadzone przez organizacje ornitologiczne plany zagospodarowania przestrzennego dokumentacje dotyczące procedur środowiskowych dla innych projektów inwestycyjnych na danym terenie.
KATEGORIE LOKALIZACJI Lokalizacja niskiego ryzyka brak przeciwwskazań dla dalszego przygotowywania inwestycji, moŝliwe uproszczenie dalszej procedury, Lokalizacja średniego ryzyka naleŝy dokonać szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczośrodowiskowej dla właściwego oszacowania ryzyka przed podjęciem ostatecznej decyzji o kontynuacji projektu Lokalizacja duŝego ryzyka naleŝy zrezygnować z dalszego przygotowywania inwestycji
ETAP II. Inwentaryzacja Przyrodniczo-Środowiskowa rodowiskowa Określenie lokalizacji poszczególnych elektrowni wiatrowych w wariancie preferowanym oraz w wariantach alternatywnych Konsultacje zakresu Postępowania OOŚ z władzami samorządowymi, wojewódzkimi i organizacjami ekologicznymi. Określenie zakresu szczegółowej analizy przyrodniczośrodowiskowej dla wariantów preferowanego i alternatywnych Wykonanie szczegółowej analizy przyrodniczo-środowiskowej wg określonego zakresu. Inwentaryzacja ornitologiczna, Inwentaryzacja przyrodnicza, Ocena oddziaływania hałasowego, Ocena oddziaływania na krajobraz. Podjęcie ostatecznej decyzji o realizacji projektu. Weryfikacja lokalizacji elektrowni wiatrowych, ustalenie preferowanego projektu farmy wiatrowej.
Analiza ornitologiczna wizytacja terenowa potencjalnej lokalizacji wykonywana w odstępach 14 dniowych przez cały rok kalendarzowy. Ocena występowania ptaków w w transektach poprowadzonych w odległości 1 km od siebie wzdłuŝ badanej lokalizacji. W okresie migracji jesiennych i wiosennych obserwacje terenowe raz w tygodniu w godzinach porannych w wyznaczonych uprzednio punktach obserwacyjnych. Opis wszystkich osobników w poszczególnych gatunków w ptaków w widocznych na badanym obszarze oraz przelatujące nad nim, ze wskazaniem miejsca występowania oraz kierunków w i wysokości przelotów. Dodatkowo 2 badania transektowe w kwadratach o boku 1 km w okresie lęgowyml gowym.
Analiza przyrodnicza NaleŜy zinwentaryzować ekosystemy na terenie lokalizacji parku wiatrowego, które mogą zostać uszkodzone czasowo lub całkowicie podczas prac budowlanych, budowy infrastruktury drogowej oraz przyłączeniowej, NaleŜy zweryfikować wraŝliwość ekosystemów na oddziaływanie, jakim będą poddane podczas budowy, eksploatacji i likwidacji elektrowni, Szczególna uwagę naleŝy zwrócić na stanowiska gatunków roślin chronionych oraz siedliska typowe dla występowania gatunków zwierząt chronionych występujące na terenie planowanych lokalizacji dróg, linii przyłączeniowych oraz poszczególnych elektrowni.
Analiza hałasowa asowa ustalenie mocy akustycznej planowanych do zainstalowania urządzeń wstępne określenie potencjalnego zasięgu oddziaływania akustycznego wykreśleniu na mapie stref kołowych o promieniu 500 m od podstawy wieŝy elektrowni; połączone granice tych stref wyznaczają obszar podwyŝszonego ryzyka akustycznego; zidentyfikowanie ewentualnych obszarów ochrony akustycznej (tereny chronione na podstawie szczególnych przepisów) zlokalizowanych wewnątrz lub przylegających bezpośrednio do granic tak wyznaczonej strefy; zidentyfikowanie wraŝliwych receptorów hałasu (pojedyncze siedliska ludzkie, inne miejsca stałego przebywania ludzi, skupiska drzew lub krzewów mogące stanowić siedliska zwierząt lub ptaków) zlokalizowanych wewnątrz lub na granicy strefy podwyŝszonego ryzyka akustycznego.
Analiza krajobrazowa Określenie charakteru krajobrazu na danym terenie i występujących na nim typów krajobrazu. Określenie znaczących cech krajobrazowych, na które moŝe oddziaływać realizacja projektu, Określenie kluczowych punktów widokowych oraz obserwatorów, na których moŝe mieć wpływ widok inwestycji, Wizualizacja fotograficzna projektowanej inwestycji wkomponowanej w panoramy krajobrazowe z dostępnych punktów i ciągów widokowych, Oszacowanie wpływu farmy wiatrowej na zasoby krajobrazowe, ich charakter oraz wizualność oraz określenie ich znaczenia
Uzyskanie decyzji środowiskowej ZłoŜenie wniosku o wydanie decyzji środowiskowej do właściwego organu administracji Wydanie przez właściwy organ postanowienia o konieczności lub braku konieczności sporządzenia raportu OOŚ Sporządzenie raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko Przeprowadzenie konsultacji społecznych Przeprowadzenie konsultacji z właściwymi organami Uzyskanie decyzji środowiskowej
Czynniki pozwalające na ograniczenie zakresu procedury (decyzja środowiskowa na podstawie informacji o potencjalnym wpływie na środowisko a nie procedury OOS, skrócona i uproszczona inwentaryzacja przyrodnicza, czy ornitologiczna) na) Aktualne wyniki badań naukowych potwierdzające brak walorów przyrodniczych wraŝliwych na oddziaływanie elektrowni wiatrowych w bezpośrednim sąsiedztwie planowanego obiektu, Brak sąsiedztwa obszarów wraŝliwych w odległości 10 km od badanej lokalizacji Projekt parku wiatrowego składający się z nie więcej niŝ 5 wiatraków lub niewielkich grup wiatraków (do 3 szt.) znacznie od siebie oddalonych (powyŝej 1 km) przy braku kumulacyjnego wpływu na środowisko innych inwestycji realizowanych lub planowanych na danym terenie Brak obszarów ochrony akustycznej i/lub wraŝliwych receptorów w zasięgu mierzalnego oddziaływania akustycznego inwestycji; Pozytywne wyniki przedrealiacyjnej analizy przyrodniczej Pozytywny wynik konsultacji z właściwymi organami, organizacjami ekologicznymi i lokalną społecznością.
PRZESTRZEGANIE PROCEDURY OPISANEJ W PRZEWODNIKU POZWOLI: INWESTOROM uporządkować proces inwestycyjny szacować ryzyko biznesowe weryfikować oferty konsultingowe EKSPERTOM uporządkować proces doradczy szacować ryzyko inwestycyjne weryfikować ekspertyzy URZĘDNIKOM uporządkować proces decyzyjny szacować ryzyko środowiskowe weryfikować dokumentację
Dziękuj kuję za uwagę Maciej Stryjecki maciej.stryjecki@pigeo.pl www.pigeo.org.pl