Kształcenie kompetencji językowych w szkole podstawowej i gimnazjum mgr Marta Lipska mgr Aleksandra Klimza mgr Małgorzata Tubielewicz lipska@womczest.edu.pl klimza@womczest.edu.pl tubielewicz@womczest.edu.pl
Kierunki realizacji polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2014/2015 Wspieranie rozwoju dziecka młodszego na 1-szym i kolejnych etapach edukacyjnych w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego 2
Nauczyciel i uczeń w modelu edukacji językowej w nurcie konstruktywizmu Cechy nauczyciela - obserwowanie rozwoju językowego dziecka i dostosowywanie działań edukacyjnych do zdiagnozowanych umiejętności dzieci, - aktywne słuchanie i reagowanie na język dzieci i sposób jego użytkowania, - wspieranie dzieci w rozwoju umiejętności językowych poprzez stwarzanie okazji do użytkowania języka w różnych sytuacjach, - konsultowanie rozwoju umiejętności językowych dzieci, traktowanie błędów jako naturalnego zjawiska, które stanowi dobrą okazję do uczenia się, - wykorzystywanie języka w eksploracji otoczenia, w rozwiązywaniu problemów, w twórczych działaniach, - wykorzystywanie kooperacji rówieśniczej w procesie werbalnego komunikowania się, 3
Cechy ucznia - aktywne uczestnictwo w interakcjach społecznych w relacji z nauczycielem, innymi dorosłymi i rówieśnikami, - pozytywna motywacja do poznawania języka i używania go w różnych sytuacjach, - konstruowanie wiedzy o języku i zasadach efektywnego posługiwania się nim w procesie komunikowania się i różnych rodzajach aktywności językowej, - Przejmowanie odpowiedzialności za proces uczenia się języka, świadomość celów i zadań, samodzielność uczniów w zakresie podejmowania decyzji dotyczących np. wyboru tematu czy formy wypowiedzi, - używanie języka w różnorodny sposób: mówienie, pisanie, czytanie w odmiennych kontekstach, z myślą o różnych celach, tematyce i odbiorcach, 4
Sposoby wprowadzania dzieci w proces konstruowania wypowiedzi Uczenie się języka w interakcjach społecznych Dziecko najlepiej opanuje język, gdy będzie się go uczyć przez mówienie, pisanie, czytanie, a nie nauczanie, jak się mówi, pisze czy czyta. Funkcja ekspresyjna w rozwijaniu i konstruowaniu języka; - dziecko gromadzi doświadczenie językowe, ujawnia swoją indywidualność, rozwija wyobraźnię, buduje wiarę w siebie, ma szansę na emocjonalną ekspresję i jednocześnie dowiaduję się czegoś o sobie na podstawie reakcji innych osób, rozwija poczucie estetyki, docenia takie umiejętności u innych. Funkcja impresywna języka w interakcjach społecznych w klasie; - dzieci czerpią pomysły na posługiwanie się językiem od rówieśników, obserwują ich reakcje na własny język, odczuwają w bezpośrednich kontaktach, jak inni używają języka. 5
Propozycje ćwiczeń w pisaniu 1. Ulubione słowa dzieci 2. Eksperymentowanie z pisaniem 3. Tworzenie własnego słownika 4. Kreowanie przestrzeni motywującej dzieci do czytania i pisania 5. Opisy i wyjaśnienia doświadczeń przyrodniczych, rozwiązań problemów matematycznych 6. Wiadomości tygodnia 7. Przekształcanie znanych opowiadań, tworzenie przez dzieci własnych wersji tekstu 6
Jak pisze językoznawca Stanisław Grabias,, Aby człowiek mógł bez przeszkód uczestniczyć w komunikacji językowej, musi mieć do dyspozycji pewnego rodzaju kompetencje oraz pewnego typu sprawności i umiejętności Komunikację językową warunkują trzy typy kompetencji: kompetencja językowa, kompetencja komunikacyjna, kompetencja kulturowa. 7
Kompetencja językowa to nieuświadomiona wiedza tkwiąca w umyśle człowieka, na temat budowania sensownych i gramatycznie poprawnych zdań. Warunkuje ją opanowanie systemu językowego na jego trzech poziomach : fonologicznym morfologicznym i składniowym. Kompetencja komunikacyjna to wiedza dzięki, której potrafimy użyć języka w grupie społecznej. Kompetencja kulturowa to wiedza na temat zjawisk rzeczywistości, interpretacja tychże zjawisk. Wiedza ta powstaje przy udziale języka. Warunkiem opanowania kompetencji komunikacyjnej, jak i kulturowej jest wcześniejsze dysponowanie odpowiednią kompetencją językową. Brak tychże kompetencji prowadzi do ograniczonych wypowiedzi. 8
Wybrane zagadnienia kształcenia umiejętności językowych Zadaniem ćwiczeń w mówieniu i pisaniu jest powiększenie kompetencji językowej ucznia oraz doskonalenie sprawności i poprawności wypowiadania się zarówno w mowie, jak i w piśmie. Sprawność językowa ucznia zależy od umiejętnie przeprowadzonych ćwiczeń : słownikowo frazeologicznych, gramatyczno stylistycznych, kompozycyjnych, ćwiczeń w pisaniu dłuższych form wypowiedzi. 9
Aby zrealizować określone cele nauczania należy posłużyć się odpowiednio dobranymi metodami: - metoda analizy i twórczego wykorzystania wzorów, - metoda norm i instrukcji, - metoda przekładu intersemiotycznego, -metoda dramy, -metoda praktyki pisarskiej. 10
Polska stanie się jednym z 3 krajów europejskich prowadzących edukację językową w przedszkolu. Dotychczas obowiązek nauki języka obcego od 3-ciego roku życia wprowadzono w Hiszpanii i niemieckojęzycznej części Belgii. 11
Języki obce zmiany 30 maja 2014 r. Minister Joanna Kluzik Rostkowska podpisała rozporządzenie MEN zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Rozporządzenie to wprowadza zmiany m.in. w podstawie programowej wychowania przedszkolnego (załącznik nr 1 do rozporządzenia) Link do rozporządzenia: http://www.men.gov.pl/images/do_pobrania/podstawa_programowa_rozp_do_podpisu.pdf 12
Cel zmian Wprowadzenie obowiązkowej, bezpłatnej nauki języka obcego dla wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego nowy obszar w podstawie programowej: "Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym". Obowiązek w tym zakresie zostanie wprowadzony: od 1 września 2015 r. w stosunku do dzieci pięcioletnich, od 1 września 2017 r. w stosunku do wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego. 13
Załącznik nr 1 PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO DLA PRZEDSZKOLI ORAZ INNYCH FORM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO Celem wychowania przedszkolnego jest: przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, a w przypadku dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym rozwijanie świadomości istnienia odmienności językowej i kulturowej; http://www.men.gov.pl/images/do_pobrania/zalacznik_nr_1_pp_wychowania_przedszkolnego_do_podpisu.pdf 14
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym - nowy obszar w podstawie programowej Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: uczestniczy w zabawach np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych; rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie; powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie; rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.
Zmiany w podstawie programowej wychowania przedszkolnego języki mniejszości narodowych, etnicznych i język regionalny Nowy obszar w podstawie programowej: Przygotowanie do posługiwania się j. mniejszości narodowej lub etnicznej lub j. regionalnym dzieci należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się j. regionalnym Cel: podtrzymywanie i rozwijanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej
Wymagania w zakresie kwalifikacji nauczycieli przedszkoli i klas I - III Kto może prowadzić zajęcia językowe: absolwenci nauczycielskich kolegiów języków obcych filolodzy posiadających przygotowanie pedagogiczne osoby, które mają kwalifikacje do pracy w przedszkolach (podobnie jak w klasach I-III), pod warunkiem że legitymują się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym (poziom B2) oraz ukończyły studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ1) z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli Nauczyciel legitymuje się świadectwem znajomości danego języka obcego co najmniej na poziomie B2 = w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia n.p. język angielski: First Certificate in English (FCE) ocena A lub B 18
Załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. file:///c:/users/rodn/downloads/d20131207.pdf ŚWIADECTWA POTWIERDZAJĄCE PODSTAWOWĄ ZNAJOMOŚĆ JĘZYKA ANGIELSKIEGO a) First Certificate in English (FCE) ocena A lub B, b) International English Language Testing System (IELTS) z wynikiem 5,0 6,0 pkt, c) Test of English as a Foreign Language (TOEFL) Educational Testing Service (ETS): d) City & Guilds Level 1 Certificate in ESOL International (reading, writing and listening) Communicator (B2) e) Pearson Test of English General Level 3 ocena: pass, merit lub distinction, f) Pearson Test of English Academic z wynikiem 59 75 pkt, g) Education Development International poziom 5; 19
Tabelka1. Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum Pierwszy język obcy Drugi język obcy Pierwszy język obcy Trzeci język obcy Drugi język obcy Pierwszy język obcy Drugi język obcy Trzeci język obcy 20
Bibliografia http://www.men.gov.pl/images/do_pobrania/podstawa_programowa_uzasadnienie_i_osr_do_podpisu.pdf ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół http://dokumenty.rcl.gov.pl/du/rok/2014/pozycja/803 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ1) z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20090 Załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r file:///c:/users/rodn/downloads/d20131207.pdf Clipart: Office.com 21
Najnowsze informacje z oferty RODN WOM zapewnicie sobie Państwo zamawiając naszego NEWSLETTERA. http://www.womczest.edu.pl/new/newsletter/ Zapraszamy także do dzielenia się swoim dorobkiem zawodowym w ramach przykładów dobrej praktyki. http://www.womczest.edu.pl/new/zasoby-edukacyjne/przyklady-dobrychpraktyk/
Dziękujemy za uwagę mgr Aleksandra Klimza klimza@womczest.edu.pl Marta Lipska lipska@womczest.edu.pl mgr Małgorzata Tubielewicz tubielewicz@womczest.edu.pl 23