SPIS TREŚCI STUDIA I ARTYKUŁY MACIEJ RAKOWSKI Okręgi wyborcze w wyborach do rad miast na prawach powiatu... MAŁGORZATA NIEWIADOMSKA-CUDAK Reprezentatywność i aktywność kobiet w polskim parlamencie w latach 1919 1939... JAKUB RZUCIDŁO Perspektywy głosowania za pośrednictwem Internetu w Rzeczypospolitej Polskiej... DAWID SZEŚCIŁO Modele administracji wyborczej w wybranych państwach... JEREMIASZ SALAMON Konsekwencje głosowania podzielonego w mieszanych systemach wyborczych wnioski z wyborów do Izby Reprezentantów Nowej Zelandii z lat 1996 2008... 7 49 67 93 121 RECENZJE ANDRZEJ SOKALA External Voting w wybranych państwach europejskich, Krzysztof Skotnicki red., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012... STEFAN J. JAWORSKI Eвгений Иванович Колюшин, Выборы и избирателъное право в зеркале судебных решений, Норма Инфра М, Москва, 2012... 151 156 SPRAWOZDANIA RADOSŁAW ZYCH Sprawozdanie z ogólnopolskich obchodów Światowego Dnia Wyborów, Toruń, 7 lutego 2013 roku... PAWEŁ RAŹNY Sprawozdanie z konferencji naukowej Wyzwania współczesnego prawa wyborczego, Toruń, 15 marca 2013 roku... 161 167 WYNIKI WYBORÓW I REFERENDÓW NA ŚWIECIE MARCIN RULKA, PATRYCJA WROCŁAWSKA Wyniki wyborów parlamentarnych, prezydenckich i referendów na świecie w okresie od października 2012 roku do marca 2013 roku... 173
Maciej Rakowski Dr, Katedra Powszechnej Historii Państwa i Prawa, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, POLAND, adw-rakowski@02.pl OKRĘGI WYBORCZE W WYBORACH DO RAD MIAST NA PRAWACH POWIATU W Polsce jest 65 miast na prawach powiatu, to jest gmin, w których rada miejska wybierana jest w wyborach proporcjonalnych. Zgodnie z ustawą kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r. gminy te podzielone są na okręgi wyborcze, w których wybieranych jest od 5 do 10 radnych. Ostatnie wybory samorządowe zostały przeprowadzone jeszcze na podstawie ordynacji wyborczej z 1998 r. W gminach tworzono wówczas okręgi wyborcze, w których obsadzano od 5 do 8 mandatów. Podział na okręgi dokonywany był przez radę gminy, przy czym ustawodawca sformułował zasadę stałości okręgów wyborczych. Autor artykułu przedstawia praktyczne aspekty podziału gmin będących miastami na prawach powiatu w wyborach samorządowych z 2010 r. Najmniejsze (pięciomandatowe) okręgi były wówczas zdecydowanie najpopularniejsze (161 na łączną liczbę 298 okręgów), zaś największych (ośmiomandatowych) było zaledwie 14 w całej Polsce. W gminach, w których utworzono najmniejsze okręgi wyborcze, zdarzało się, że 8% a nawet 10% głosów uzyskanych przez listę nie przekładało się na mandaty w radzie. Wykazano również, że im mniejsze były okręgi wyborcze, tym silniejsza była nadreprezentacja ugrupowania zwycięskiego. Związane z tym silne deformacje wyniku wyborczego występowały m. in. w Bytomiu, Szczecinie, Gdańsku, Łodzi i Chorzowie. Autor wyraził pogląd, że zdecydowanie bardziej sprawiedliwy byłby rozdział mandatów dokonywany w okręgu ogólnomiejskim, czyli bez podziału miasta na okręgi (przykładowa symulacja rozdziału mandatów w takich wyborach została przedstawiona w pracy).
ELECTORAL DISTRICTS IN THE CITIES WITH COUNTY RIGHTS (summary) In Poland there are 65 cities which are communities with county rights, in which the city council is elected in the proportional elections. In accordance with the electoral code of 5th January 2011 in these cities the electoral districts elect from 5 to 10 members of the city council. The last local elections were conducted in accordance with the electoral law of 1998 and the communities were divided into districts electing from 5 to 8 councilors each. The division into electoral districts is done by the city council, and the principle of immutability of districts is declared by law. The author of the article presents the practical aspects of the division into electoral districts done in the cities with county rights for the elections of 2010. The smallest districts were the most common (161 for the total number of 298), and the biggest ones of 8 seats the most rare (only 14 in all Poland). Where the elections were held in the small districts, 8% of votes for the list (and somewhere even 10%) wasn t enough to get the representation in the council. It was also proved, that the smaller districts were in the community, the stronger was the overrepresentation of the winning party. The strong deformations of the results could be observed in cities like Bytom, Szczecin, Gdańsk, Łódź, Chorzów. The author presents the opinion, that much better and just would be the elections without dividing the town into electoral districts, so with one district for the whole city (the simulation of the results of the elections without districts was also presented in the text).
Małgorzata Niewiadomska-Cudak Dr, adiunkt, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie, POLAND malgorzataniewidomskacudak@gmail.com REPREZENTATYWNOŚĆ I AKTYWNOŚĆ KOBIET W POLSKIM PARLAMENCIE W LATACH 1919 1939 Artykuł poświęcony jest udziałowi i działalności pierwszych polskich posłanek na niwie parlamentarnej. Ukazano w nim również aktywność parlamentarzystek w trudnym okresie przemian pokoleniowych. Przełamywanie barier męskiej dominacji w gremiach parlamentarnych było dla nich niezwykle trudne. Niejednokrotnie napotykały na duży opór ze strony swoich kolegów chociażby w obsadzie ważnych miejsc w sejmie i senacie. Ich działania były jednak bardziej skoncentrowane nie na zdobywaniu stanowisk, ale dostosowaniu nowych przepisów do aktualnej sytuacji, w jakiej znalazły się polskie kobiety po odzyskaniu niepodległości. Ogromna determinacja i wspólna praca ponad podziałami politycznymi zaowocowała ustanowieniem takich unormowań, które usuwały z prawodawstwa wszelkie zapisy dyskryminujące żeńską część polskiego społeczeństwa. WOMEN`S REPRESENTATIVENESS AND ACTIVITY IN POLISH PARLIAMENT IN THE 1919 1939 (summary) The structure of my article includes description parliamentary five elections in accordance of representations women Polish Parliament in the 1919-1939. According to my opinion the basic assumption of polish politics in years 1919-1939 was a small share of women legislative bodies. Polish Parliament was represented by the majority of men. The men ruled the country. Women were however very active and take many legislative initiatives.
Jakub Rzucidło Mgr, doktorant, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, POLAND, jakub.rzucidlo@gmail.com PERSPEKTYWY GŁOSOWANIA ZA POŚREDNICTWEM INTERNETU W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W artykule tym autor rozważa o możliwości zastosowania głosowania za pośrednictwem Internetu w Rzeczypospolitej Polskiej. Szczególną uwagę zwraca na postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Swoje wnioski opiera na stosowanych współcześnie sposobach głosowania, tj. głosowania korespondencyjnego oraz za pośrednictwem pełnomocnika. Cechują się one podobnymi właściwościami do i-głosowania, stąd ustalenia poczynione dotychczas w doktrynie i orzecznictwie, w szczególności w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, uznać należy za pomocne. Ponadto autor zwraca uwagę na pewne zjawiska społeczne, które również nie mogą być obojętne dla ustawodawcy projektującego przyszłe rozwiązania. Ponadto omówione zostają określone aspekty pozostałych obowiązujących przepisów, które pozostają w związku ze wskazanym powyżej sposobem głosowania. W konkluzji autor stwierdza, że jego zdaniem głosowanie za pośrednictwem Internetu jest dopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów ustawy zasadniczej. Gdyby jednak, w toku dalszej dyskusji, znaleźć przekonywające argumenty co do tego, że obowiązująca konstytucja nie dopuszcza możliwości i-głosowania, to należałoby zastanowić się nad jej zmianą. Dalsze zwlekanie z wprowadzeniem takiej metody głosowania może skutkować stopniowym ograniczaniem frekwencji wyborczej. OUTLOOK FOR INTERNET VOTING IN THE REPUBLIC OF POLAND (summary) In this article the author considers the possibility of using the Internet voting (herein after also referred to as i-voting) in the Republic of Poland. Particular attention is drawn to the provisions of the Polish Constitution of 2 April 1997. His findings are based on particular methods of voting that are currently being used, i.e., postal voting and voting by proxy. They feature similar characteristics to the i-voting, so the findings made so far in the doctrine and case law, specifically in the
judgment of the Constitutional Court of 20 July 2011, ref. K 9/11., are regarded as helpful. Furthermore, the author draws attention to some social phenomena, which also cannot be indifferent to the legislator designing future solutions. In addition, certain aspects are discussed in other applicable rules of law, which are in connection with the mentioned above way to vote. In conclusion, the author states that in his opinion i-voting is permitted under applicable provisions of the constitution. If however, in the course of further discussion the applicable constitution does not allow i-vote where to find, one would think about changing it. Further delay in the introduction of such a method of voting may result in a gradual turnout reduction. Dawid Sześciło Dr, adiunkt, Zakład Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, POLAND, dawid.szescilo@uw.edu.pl MODELE ADMINISTRACJI WYBORCZEJ W WYBRANYCH PAŃSTWACH Models of electoral administration in the world W skali ogólnoświatowej funkcjonują trzy główne modele administracji wyborczej: 1) model instytucji niezależnej od administracji rządowej i dysponującej własnym budżetem; 2) model mieszany z reguły opiera się na istnieniu podwójnej struktury organów wyborczych. Z jednej strony funkcjonuje niezależna od rządu władza wyborcza o kompetencjach nadzorczych czy quasi-sądowych, a z drugiej większość czynności technicznych związanych z organizacją i przeprowadzeniem głosowania wykonują organy administracji rządowej; oraz 3) model rządowej administracji wyborczej podstawową cechą jest powierzenie zadań z zakresu organizacji wyborów organowi administracji rządowej. Państwowa Komisja Wyborcza wpisuje się w model administracji niezależnej, ale oprócz zadań związanych bezpośrednio z zarządzaniem wyborami, posiada też dodatkowe kompetencje, m.in. kontrola finansów partii politycznych oraz informowanie obywateli o wyborach. Może to osłabiać zdolność tej instytucji do wykonywania jej zasadniczej misji.
MODELS OF ELECTORAL ADMINISTRATION IN THE WORLD (summary) There are three main models of electoral administration: 1) body independent from government and with its own budget, 2) a mixed model - usually based on the existence of the dual structure of the electoral authorities. On the one hand, there is an independent electoral body responsible for supervision over the elections, on the other hand the majority of operational activities associated with organizing and conducting voting is under competences of government, and 3) the governmental electoral administration. The National Electoral Commission in Poland operates in line with the model of an independent electoral management body, yet in addition to tasks directly related to the management of the election it has additional powers, including financial control of political parties and informing citizens about the election. This may weaken the ability of this institution to carry out its core mission.
Jeremiasz Salamon jeremiasz4@gmail.com KONSEKWENCJE GŁOSOWANIA PODZIELONEGO W MIESZANYCH SYSTEMACH WYBORCZYCH WNIOSKI Z WYBORÓW DO IZBY REPREZENTANTÓW NOWEJ ZELANDII Z LAT 1996 2008 Consequences of split ticket voting in mixed member electoral systems lessons from elections to the New Zealand houseof representatives (1996 2008 Większość mieszanych systemów wyborczych umożliwia wyborcom głosowanie na listę wyborczą zarejestrowaną przez jedno ugrupowanie przy jednoczesnym udzielaniu poparcia kandydatowi reprezentującemu w ich okręgu wyborczym inne ugrupowanie. Pomimo iż relatywnie niewielka część wyborców głosujących w systemach mieszanych decyduje się na rozdział przysługujących im głosów, ta grupa nierzadko określana jest mianem małego, ale politycznie ważnego elektoratu. Stwierdzenie to staje się tym bardziej uzasadnione jeśli uświadomimy sobie wagę konsekwencji powodowanych przez ten rodzaj zachowania wyborczego. Wykorzystując doświadczenia wyborów do nowozelandzkiej Izby Reprezentantów opisano konsekwencje, jakie rozdział głosów w mieszanych systemach wyborczych rodzi dla wyniku elekcji, kształtu systemu partyjnego oraz charakteru rządu (jednopartyjny bądź koalicyjny).