Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... V XV Rozdział I. Zagadnienia wstępne... 1 1. Wprowadzenie... 1 2. Definicja procesu karnego... 8 3. Funkcje procesu karnego... 10 4. Cele procesu karnego... 11 5. Przedmiot procesu karnego... 20 6. Uczestnicy procesu karnego... 23 7. Tryby i stadia procesu karnego... 24 8. Źródła prawa karnego procesowego... 26 9. Obowiązywanie przepisów prawa karnego procesowego w miejscu i czasie... 28 Rozdział II. Zasady procesowe... 32 10. Definicja i podział zasad procesowych... 32 11. Zasada prawdy materialnej... 34 12. Zasada obiektywizmu... 38 13. Zasada domniemania niewinności i reguła in dubio pro reo... 41 14. Zasada prawa do obrony... 45 15. Zasada swobodnej oceny dowodów... 52 16. Zasada ścigania z urzędu... 54 17. Zasada skargowości... 57 18. Zasada legalizmu... 59 19. Zasada kontradyktoryjności i inkwizycyjności... 62 20. Zasada bezpośredniości... 67 21. Zasada jawności... 71 Rozdział III. Przesłanki procesowe... 77 22. Uwagi ogólne o dopuszczalności postępowania karnego... 77 23. Przesłanki procesowe... 79 24. Umorzenie restytucyjne na podstawie art. 59a KK... 87 25. Skutki prowadzenia postępowania z naruszeniem art. 17 KPK... 90
VIII Spis treści Rozdział IV. Sąd... 92 26. Uwagi ogólne... 92 27. Właściwość sądu... 98 I. Właściwość i jej rodzaje... 98 1. Właściwość rzeczowa sądu... 101 2. Właściwość funkcjonalna sądu... 104 3. Właściwość miejscowa sądu... 106 4. Właściwość z łączności spraw... 110 5. Właściwość z delegacji... 114 II. Badanie właściwości przez sąd... 120 III. Spory o właściwość... 123 IV. Skutki procesowe naruszenia przepisów o właściwości sądu... 124 28. Skład sądu... 125 29. Wyznaczanie składu orzekającego w sprawach karnych... 130 30. Wyłączenie sędziego... 131 I. Uwagi ogólne... 131 II. Wyłączenie sędziego z mocy prawa art. 40 KPK (iudex inhabilis)... 132 III. Wyłączenie sędziego z mocy orzeczenia sądu art. 41 1 KPK (iudex suspectus)... 135 IV. Tryb wyłączenia sędziego... 136 V. Skutki procesowe niewyłączenia sędziego podlegającego wyłączeniu... 138 Rozdział V. Strony procesowe, pełnomocnicy oraz inni uczestnicy postępowania... 139 31. Pojęcie i kategorie stron... 139 32. Organizacja i zasady działania prokuratury... 143 I. Organizacja prokuratury... 143 II. Zasady działania prokuratury... 145 33. Oskarżyciel publiczny... 148 I. Uwagi ogólne... 148 II. Organy uprawnione do sprawowania funkcji oskarżyciela publicznego... 150 III. Obowiązki i uprawnienia oskarżyciela publicznego... 151 IV. Tryb wyłączenia prokuratora innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz oskarżyciela publicznego... 152 34. Pokrzywdzony... 155 35. Oskarżyciel posiłkowy... 163 I. Oskarżyciel posiłkowy uboczny... 163 II. Oskarżyciel posiłkowy samoistny (subsydiarny)... 166 36. Oskarżyciel prywatny... 171 I. Uwagi wprowadzające... 171 II. Udział prokuratora w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego... 173
Spis treści IX 37. Oskarżony... 174 I. Uwagi ogólne... 174 II. Prawa oskarżonego... 176 III. Obowiązki oskarżonego... 185 38. Obrońca... 189 I. Status prawny obrońcy... 189 II. Ustanowienie obrońcy... 193 III. Ustanie stosunku obrończego... 194 39. Pełnomocnik... 195 40. Przedstawiciel społeczny... 199 41. Podmiot zobowiązany... 201 42. Właściciel przedsiębiorstwa zagrożonego przepadkiem... 204 Rozdział VI. Czynności procesowe... 206 43. Uwagi ogólne... 206 44. Podejmowanie decyzji procesowych... 208 I. Rozprawa i posiedzenie jako forum podejmowania decyzji procesowych... 208 II. Narada i głosowanie... 213 III. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia... 214 45. Komunikowanie organowi procesowemu stanowiska stron... 219 46. Terminy... 221 I. Terminy zawite... 222 II. Terminy prekluzyjne... 224 III. Terminy instrukcyjne... 225 IV. Obliczanie terminów... 226 47. Doręczenia... 227 I. Doręczenie bezpośrednie... 229 II. Doręczenie pośrednie... 230 III. Doręczenie zastępcze... 231 48. Utrwalanie czynności procesowych... 232 I. Notatki urzędowe... 233 II. Protokoły... 234 III. Stenogramy... 239 IV. Rejestracja dźwięku i obrazu... 239 V. Problemy związane z protokołowaniem czynności procesowych... 240 49. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów... 241 50. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt... 248 Rozdział VII. Dowody... 253 51. Pojęcie dowodu i przedmiot dowodzenia... 253 I. Pojęcie dowodu... 253 II. Przedmiot dowodzenia... 254 52. Ułatwienia dowodowe (surogaty dowodzenia)... 256 53. Podział dowodów... 259
X Spis treści 54. Inicjatywa dowodowa. Wniosek dowodowy... 261 55. Zakazy dowodowe... 269 56. Osobowe źródła dowodowe... 283 I. Oskarżony... 283 II. Świadek... 285 III. Biegły... 297 IV. Specjaliści... 299 V. Wywiad środowiskowy i badanie osoby oskarżonego... 300 57. Przeprowadzanie dowodów z osobowych źródeł dowodowych... 303 I. Przesłuchanie... 303 II. Konfrontacja i okazanie... 309 III. Opinia biegłego... 310 IV. Obserwacja psychiatryczna... 314 V. Udział biegłych w zastosowaniu środków zabezpieczających.. 316 VI. Opinia prywatna... 317 58. Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment procesowy... 318 59. Dowodowe czynności poszukiwawcze... 319 I. Zatrzymanie rzeczy i przeszukanie... 319 II. Wydawanie korespondencji, przesyłek i bilingów... 323 III. Kontrola i utrwalanie rozmów... 324 Rozdział VIII. Środki przymusu... 332 60. Uwagi ogólne... 332 61. Zatrzymanie... 335 I. Rodzaje zatrzymania... 335 II. Sądowa kontrola zatrzymania... 342 III. Termin zatrzymania... 343 62. Środki zapobiegawcze... 345 I. Podstawy ogólne stosowania środków zapobiegawczych... 346 II. Wymogi formalne stosowania środków zapobiegawczych... 348 III. Kontrola stosowania środków zapobiegawczych... 350 IV. Tymczasowe aresztowanie... 354 V. Wymogi formalne stosowania tymczasowego aresztowania... 360 VI. Ograniczenia stosowania tymczasowego aresztowania... 363 VII. Obowiązki sądu w przypadku zastosowania tymczasowego aresztowania... 364 VIII. Czas trwania tymczasowego aresztowania... 365 IX. Poręczenie... 370 1. Poręczenie majątkowe... 370 2. Poręczenie społeczne i osoby godnej zaufania... 374 X. Dozór Policji... 375 XI. Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego... 377 XII. Środek zapobiegawczy z art. 276 KPK... 378 XIII. Zakaz opuszczania kraju... 379 63. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy... 380 64. List żelazny... 382
Spis treści XI 65. Kary porządkowe... 384 66. Zabezpieczenie majątkowe... 387 Rozdział IX. Postępowanie przygotowawcze... 395 67. Charakter, rola i cele postępowania przygotowawczego... 395 68. Formy postępowania przygotowawczego... 399 I. Uwagi ogólne... 399 II. Śledztwo... 399 III. Dochodzenie... 400 69. Organy postępowania przygotowawczego... 402 I. Uwagi ogólne... 402 II. Organy prowadzące śledztwo... 402 III. Organy prowadzące dochodzenie... 404 IV. Wyłączenie osoby prowadzącej lub nadzorującej śledztwo i dochodzenie... 407 V. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym... 409 70. Strony oraz inni uczestnicy postępowania przygotowawczego i ich uprawnienia... 412 I. Strony postępowania przygotowawczego i inni jego uczestnicy... 412 II. Uprawnienia i obowiązki stron oraz innych uczestników postępowania przygotowawczego... 414 71. Czas trwania postępowania przygotowawczego... 423 72. Przebieg postępowania przygotowawczego... 424 I. Uwagi ogólne... 424 II. Wszczęcie postępowania przygotowawczego... 424 III. Obowiązek zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa... 428 IV. Czynności sprawdzające (art. 307 KPK) oraz czynności w niezbędnym zakresie (art. 308 KPK)... 430 V. Przedstawienie oraz zmiana zarzutów... 433 VI. Czynności związane z zamknięciem postępowania przygotowawczego... 436 VII. Redukcja formalizmu postępowania przygotowawczego... 438 73. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym... 442 74. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego... 446 I. Uwagi ogólne... 446 II. Umorzenie postępowania przygotowawczego... 447 III. Skierowanie sprawy do sądu... 449 Rozdział X. Postępowanie przed sądem I instancji... 461 75. Uwagi ogólne... 461 76. Kontrola formalna skargi oskarżyciela... 466 I. Podstawy prawne kontroli formalnej skargi oskarżyciela... 466 II. Przebieg kontroli formalnej skargi oskarżyciela... 468
XII Spis treści 77. Skierowanie sprawy na posiedzenie... 471 I. Uwagi ogólne... 471 II. Rozpoznawanie kwestii incydentalnych na posiedzeniu przed rozprawą... 472 III. Umorzenie postępowania na posiedzeniu przed rozprawą... 476 IV. Orzekanie na posiedzeniu co do meritum sprawy... 478 1. Uwagi ogólne... 478 2. Warunkowe umorzenie postępowania... 478 3. Skazanie bez rozprawy... 481 4. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej... 485 5. Tryb nakazowy... 489 78. Rozprawa główna... 493 I. Skierowanie sprawy na rozprawę... 493 II. Jawność rozprawy głównej... 497 III. Rola przewodniczącego składu orzekającego w toku rozprawy głównej... 506 IV. Udział uczestników postępowania w rozprawie głównej... 510 1. Uwagi ogólne... 510 2. Udział oskarżonego w rozprawie głównej... 510 3. Udział obrońcy oskarżonego w rozprawie głównej... 514 4. Udział oskarżycieli w rozprawie głównej... 515 5. Udział quasi-stron oraz pełnomocników procesowych w rozprawie głównej... 516 V. Przebieg rozprawy głównej... 518 1. Przewód sądowy i czynności dokonywane przed jego rozpoczęciem... 518 2. Głosy końcowe... 532 3. Narada i głosowanie... 532 4. Wyrok i jego ogłoszenie... 535 79. Tryb przyspieszony... 538 80. Tryb orzekania w przedmiocie środków zabezpieczających oraz orzekania przepadku po umorzeniu postępowania przygotowawczego... 547 I. Środki zabezpieczające... 547 II. Postępowanie w przedmiocie orzekania środków zabezpieczających... 549 III. Orzekanie przepadku po umorzeniu postępowania przygotowawczego... 552 Rozdział XI. Postępowanie w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego... 554 81. Uwagi ogólne... 554 82. Przebieg postępowania prywatnoskargowego... 556 83. Ingerencja prokuratora w ściganie czynów prywatnoskargowych... 564
Spis treści XIII Rozdział XII. Postępowanie odwoławcze... 567 84. Prawo do odwołania się w sprawach karnych... 567 85. Systematyka i cel środków zaskarżenia... 569 86. Środki odwoławcze... 573 I. Uwagi wprowadzające... 573 II. Apelacja... 574 1. Uprawnienie do wniesienia apelacji uwagi ogólne... 574 2. Przyczyny odwoławcze... 577 3. Wymogi formalne apelacji... 589 4. Tryb wnoszenia apelacji... 591 5. Badanie warunków dopuszczalności apelacji... 595 6. Cofnięcie apelacji... 597 7. Zakres rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy... 597 8. Tryb rozpoznania sprawy co do meritum przez sąd odwoławczy... 605 9. Rodzaje rozstrzygnięć sądu odwoławczego... 609 III. Zażalenie... 613 87. Sprzeciw... 620 Rozdział XIII. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 623 88. Istota nadzwyczajnych środków zaskarżenia... 623 89. Istota ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego w zakresie nadzwyczajnych środków zaskarżenia... 626 90. Kasacja... 630 I. Uwagi ogólne... 630 II. Kasacja strony... 630 III. Postępowanie kasacyjne... 637 IV. Kasacja nadzwyczajna... 651 91. Skarga na wyrok sądu odwoławczego... 656 92. Wznowienie postępowania... 658 I. Podstawy wznowienia postępowania... 659 II. Postępowanie w przedmiocie wznowienia postępowania... 666 III. Przepisy posiłkowe... 669 93. Skarga nadzwyczajna... 670 Rozdział XIV. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia... 673 94. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego... 675 I. Warunkowe umorzenie postępowania... 675 II. Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania... 676 95. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie... 682 I. Podstawa i zakres roszczenia... 684 II. Wyłączenie roszczenia... 686 III. Procedura odszkodowawcza... 689 96. Ułaskawienie... 695
XIV Spis treści 97. Orzekanie kary łącznej... 701 I. Wyrok łączny a kara łączna... 701 II. Postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego... 702 III. Prawomocność wyroku łącznego... 704 Rozdział XV. Proces karny w wymiarze międzynarodowym... 705 98. Europejski nakaz aresztowania... 706 I. Wystąpienie przez Polskę do państwa członkowskiego UE o wydanie osoby na podstawie ENA... 709 II. Wystąpienie państwa członkowskiego UE do Polski o wydanie osoby na podstawie ENA... 713 99. Europejski nakaz dochodzeniowy... 721 100. Inne instrumenty współpracy międzynarodowej... 725 I. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych... 725 II. Zatrzymanie dowodów i zabezpieczenie mienia w ramach współpracy wewnątrz UE... 727 III. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego... 727 IV. Wydanie lub przewóz osób ściganych lub skazanych przebywających za granicą... 728 V. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania... 732 101. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym... 734 102. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu... 736 103. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej... 741 Rozdział XVI. Koszty procesu... 743 104. Uwagi ogólne... 743 105. Zwolnienie od kosztów sądowych... 752 106. Zasądzenie kosztów procesu... 753 Rozdział XVII. Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych... 759 107. Przepisy ogólne o postępowaniu wojskowym... 760 108. Wojskowe postępowanie przygotowawcze... 763 109. Środki przymusu w postępowaniu wojskowym... 768 110. Postępowanie przed sądem wojskowym... 770 Indeks rzeczowy... 775