RAPORT Z BADAŃ OPINIE STUDENTÓW NA TEMAT ZATRUDNIENIA W POLSCE I ICH CZEKIWAŃ WOBEC PRACY Teresa Kupczyk Wrocław 2018 Egzemplarz bezpłatny Copyright by: OTTO Work Force Polska sp. z o. o.
Spis treści Wstęp... 2 1. Czy studenci planują wyjazd do pracy do innego kraju niż Polska po zakończeniu edukacji?... 3 2. Powody decyzji badanych studentów o wyjeździe do pracy do innego kraju... 4 3. Argumenty, które zachęciłyby studentów do pozostania i pracy w Polsce... 5 4. Benefity (świadczenia dodatkowe) oferowane przez pracodawcę, które byłyby dla badanych studentów atrakcyjne i motywujące... 5 5. Wybrane wnioski z badań... 6
Wstęp Przekazujemy Państwu Raport z badań, których celem było poznanie opinii studentów na temat zatrudnienia w Polsce i innych krajach. Zostały one zrealizowane w 2018 r. przez dr hab. inż. Teresę Kupczyk, Prof. AWL, WSH w projekcie pt. Badania naukowe na rzecz rozwoju usług OTTO Work Force Polska w ramach Miejskiego Programu Wsparcia Partnerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki oraz Sektora Aktywności Gospodarczej Mozart 2017/2018. Badania zrealizowano w 2018 r. wśród 508 studentów. Byli to głównie Polacy (69%) i Ukraińcy (16%) studiujący na takich kierunkach studiów jak: zarządzanie, turystyka i rekreacja, logistyka, ekonomia, finanse i rachunkowość, informatyka oraz marketing. Większość wśród badanych stanowiły kobiety (56%). Podczas badań ustalono: czy studenci po zakończeniu edukacji rozważają wyjazd do pracy do innego kraju niż Polska, do jakiego kraju chcieliby wyjechać, kiedy studenci planują wyjazd do pracy za granicę, stopień znajomości języków obcych wśród studentów, czy posiadają doświadczenie zawodowe, jeśli tak to jakie, powody decyzji o wyjeździe do pracy do innego kraju, argumenty, które zachęciłyby ich do pozostania i pracy w Polsce, jakie benefity (świadczenia dodatkowe) oferowane przez pracodawcę byłyby dla nich atrakcyjne i motywujące. 2
1. Czy studenci planują wyjazd do pracy do innego kraju niż Polska po zakończeniu edukacji? Co trzeci badany student rozważa po zakończeniu studiów wyjazd do pracy do innego kraju niż Polska (21% rozważa, a 12% raczej rozważa), natomiast 30% ankietowanych jeszcze nie zdecydowało o wyjeździe. Spośród osób, które rozważają pracę za granicą 41% chce pojechać do Niemiec, 26%, do Wielkiej Brytanii, a do Norwegii (11%). Pozostałymi wskazanymi kierunkami były Włochy (7%) oraz do Francja (4%). Co ciekawe studenci planują wyjazd za granicę, mimo przeciętnej znajomość języków obcych. Uczestnicy badania przyznają, że przede wszystkim posługują się językiem angielskim. Średnia znajomość tego języka w badanej grupie wyniosła 3,16 (w skali od 1 do 5 gdzie, 1 oznacza w ogóle nie znam tego języka, a 5 bardzo dobrze znam ten język ). Część badanych zna j. niemiecki (średnia 1,92) lub j. rosyjski (średnia 1,8). Podczas badania zapytano studentów również o to, kiedy planują wyjazd do pracy za granicę. Okazało się, że 7% z nich w ciągu roku po ukończeniu studiów, 15% w ciągu 2 lat, 12% w ciągu 3 lat, a 44% jeszcze nie wie kiedy. Jak wynika z raportu zdecydowana większość studentów łączy edukację ze zdobywaniem doświadczenia zawodowego. 83% badanych studentów podjęła w trakcie studiów pracę i posiada już pewne doświadczenie. Spośród nich 24% pracowało jako sprzedawcy, 15% jako pracownicy biurowi, a 13% jako pracownicy produkcji. 7% studentów zatrudnionych było na stanowisku specjalisty, a 5% kierowniczym. Jedna trzecia badanych studentów rozważa wyjazd do pracy do innego kraju 3
2. Powody decyzji badanych studentów o wyjeździe do pracy do innego kraju Do najważniejszych powodów, które skłoniły studentów do decyzji o wyjeździe do pracy do innego kraju należą: wyższe zarobki, łatwiejsze zdobycie zatrudnienia, możliwość bezpłatnej nauki języka w danym kraju, lepsza opieka socjalna, rodzina/znajomi, którzy mieszkają w tym kraju i mniejsze zanieczyszczenie środowiska. Studenci wymieniali również takie powody jak: większe zapotrzebowanie na kompetencje jakie posiadają studenci, niższe podatki, a nawet wyższy poziom edukacji dzieci w danym kraju. (Rys. 1). Rys. 1. Powody decyzji badanych studentów o wyjeździe do pracy do kraju innego niż Polska (N=347). % WYŻSZY POZIOM EDUKACJI DZIECI WIĘKSZY POPYT NA PRACĘ IMIGRANTÓW NIŻSZE PODATKI BARDZIEJ PRZYJAZNE PODEJŚCIE DO IMIGRANTÓW WIĘKSZE ZAPOTRZEBOWANIE NA MOJE KOMPETENCJE MNIEJSZE ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA RODZINA/ZNAJOMI, KTÓRZY MIESZKAJĄ W TYM KRAJU LEPSZA OPIEKA SOCJALNA MOŻLIWOŚĆ BEZPŁATNEJ NAUKI JĘZYKA ŁATWIEJSZE ZDOBYCIE ZATRUDNIENIA WYŻSZE ZAROBKI 2 8 9 9 9 9 11 13 18 18 0 20 40 60 80 68 Źródło: badania własne 4
3. Argumenty, które zachęciłyby studentów do pozostania i pracy w Polsce Podczas badania zwrócono się do studentów by wskazali argumenty, które zachęciłyby ich do pozostania i pracy w Polsce oraz o ocenę ich znaczenia w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie nie zachęcające, a 5 zdecydowanie zachęcające. Z raportu wynika, że najważniejsze dla studentów są kolejno: wyższe zarobki, możliwość rozwoju zawodowego, gwarancja długotrwałego zatrudnienia, pozyskanie pracy pozwalającej wykorzystać posiadane przez nich kompetencje/wykształcenie oraz dodatkowe benefity np. opieka medyczna (Rys.2). Rys. 2. Argumenty, które zachęciłyby badanych studentów do pozostania i pracy w Polsce (N=508). % POZYSKANIE PRACY W POLSCE DLA CZŁONKÓW RODZINY PRZYJAZNY STOSUNEK POLAKÓW DO IMIGRANTÓW DODATKOWE BENEFITY NP. OPIEKA MEDYCZNA POZYSKANIE PRACY POZWALAJĄCEJ WYKORZYSTAĆ GWARANCJA DŁUGOTRWAŁEGO ZATRUDNIENIA MOŻLIWOŚCI ROZWOJU ZAWODOWEGO WYŻSZE ZAROBKI 2,94 3,01 3,25 3,56 3,63 3,90 4,19 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 Źródło: badania własne 4. Benefity (świadczenia dodatkowe) oferowane przez pracodawcę, które byłyby dla badanych studentów atrakcyjne i motywujące Poproszono badanych studentów by określili jakie benefity (świadczenia dodatkowe) zachęciłyby ich do pozostania i pracy w Polsce. Ich znaczenie oceniono w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznaczało zdecydowanie nie zachęcające, a 5 zdecydowanie zachęcające. Jak wynika 5
z badana do najważniejszych benefitów zaliczamy: dodatkową opieką medyczną, kartę sportową (wstęp do fitness klubów, siłowni, itp.), bilety do kin/teatrów i dofinansowanie do posiłków w pracy. Rys. 3. Benefity (świadczenia dodatkowe) oferowane przez pracodawcę, które byłyby dla badanych studentów atrakcyjne i motywujące (N=508). % DODATKOWE UBEZPIECZENIE GRUPOWE DOFINANSOWANIE DO PRZEDSZKOLI/ŻŁOBKÓW 20 22 ZNIŻKI/RABATY DO SKLEPÓW 30 DOFINANSOWANIE DO POSIŁKÓW W PRACY 36 BILETY DO KIN/TEATRÓW KARTA SPORTOWA (WSTĘP DO FITNESS KLUBÓW, SIŁOWNI, ITP.) DODATKOWA OPIEKA MEDYCZNA 40 69 69 Źródło: badania własne 0 10 20 30 40 50 60 70 80 5. Wybrane wnioski z badań Całościowa analiza przeprowadzonych badań pozwala na sformułowanie kilku wniosków i postulatów. Znaczna część studentów rozważa po zakończeniu studiów wyjazd do pracy do innych krajów. Widać wyraźnie, że stawiają oni znacznie wyższe wymagania wobec pracy i pracodawców, a także funkcjonujących u nich systemów motywacyjnych. Wobec nadal utrzymujących się dużych braków pracowników na polskim rynku pracy stanowi to poważne wyzwanie dla polskiej gospodarki, rządu i polityki społecznej. Koniecznym zatem wydaje się zwrócenie większej uwagi na oczekiwania studentów i opracowanie strategii pozwalającej zatrzymać ich na polskim rynku pracy. Więcej informacji: dr hab. inż. Teresa Kupczyk, Prof. AWL, WSH teresa.kupczyk@gmail.com 6
7